بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:1200px-تعدادی از بانوان زرتشتی شریف اباد با لباس سنتی زرتشتیان.jpg|جایگزین=زنان زرتشتی|بندانگشتی|تعدادی از بانوان زرتشتی شریف اباد با لباس سنتی زرتشتیان]] | |||
<big>'''لباس زنان زرتشتی'''</big>؛ تن‌پوش زنان زرتشتی ساکن ایران.<br> | <big>'''لباس زنان زرتشتی'''</big>؛ تن‌پوش زنان زرتشتی ساکن ایران.<br> | ||
[[لباس زنان زرتشتی]]، | [[لباس زنان زرتشتی]]، به‌دلیل شرایط اقلیمی، جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی، شباهت زیادی به پوشش زنان دیگر نقاط ایران دارد. ترکیب روسری بختیاری، پیراهن لری و شلوار کردی آذربایجان غربی، شکل ویژه‌ای به لباس زنان زرتشتی می‌بخشد. روسری مکنا، یکی از معروف‌ترین سرپوش‌های زرتشتیان، مانند چادر عمل کرده و تمام بدن را می‌پوشاند. نوجوانان زرتشتی پس از رسیدن به سن ۱۵ سالگی زیرپیراهن کوتاه و آستین‌داری به نام سدره می‌پوشند و موبد بر روی آن کمربندی سفید به نام کُشتی می‌بندد که نمادی از پاکی و دعوت به پیروی از خداوند و دوری از بدی است. | ||
==تاریخچۀ لباس زنان زرتشت== | ==تاریخچۀ لباس زنان زرتشت== | ||
در زمان صفویان، زنان زرتشتی لباس‌های پوشیده و محجبه‌ای مانند زنان عرب می‌پوشیدند. این لباس‌ها شامل پیراهن‌های گشاد و آستین‌بلند، شلوار و دامن بلند، روسری و چادر بلند بود و معمولاً به رنگ‌های زرد و [[سبز (رنگ)|سبز]] بودند.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20121209082144-9495-31.pdf جعفری، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، 1390ش، ص35-33 | در زمان صفویان، زنان زرتشتی لباس‌های پوشیده و محجبه‌ای مانند زنان عرب می‌پوشیدند. این لباس‌ها شامل پیراهن‌های گشاد و آستین‌بلند، شلوار و دامن بلند، روسری و چادر بلند بود و معمولاً به رنگ‌های زرد و [[سبز (رنگ)|سبز]] بودند.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20121209082144-9495-31.pdf جعفری، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، 1390ش، ص35-33.]</ref> | ||
==اصالت و هویت در پوشش زرتشتیان== | ==اصالت و هویت در پوشش زرتشتیان== | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۳: | ||
==انواع پوشاک زنان زرتشتی== | ==انواع پوشاک زنان زرتشتی== | ||
[[پرونده:Banooye-zartoshti.jpg|جایگزین=لباس زنان زرتشتی|بندانگشتی|عکسی قدیمی از بانویی زرتشتی]] | |||
لباس زنان زرتشتی به‌دلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی و فرهنگی، بسیار شبیه لباس زنان سایر نقاط ایران است؛ چنانچه روسری آنان از نظر شکل و نحوۀ بستن شبیه [[لباس زنان بختیاری|روسری زنان بختیاری]] است. پیراهنی شبیه [[لباس زنان لرستان|زنان لر]] و شلواری شبیه زنان کرد آذربایجان غربی به تن دارند.<ref>ضیاء‌پور، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، 1346ش، ص262.</ref> قرارگیری پوشاک اقوام مختلف کنار یکدیگر هویت قومی_زرتشتی منحصربه‌فردی را شکل می‌دهد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص8.]</ref> پوشاک زنان زرتشتی شامل انواع سرپوش، تن‌پوش و [[پاپوش]] می‌شود. | لباس زنان زرتشتی به‌دلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی و فرهنگی، بسیار شبیه لباس زنان سایر نقاط ایران است؛ چنانچه روسری آنان از نظر شکل و نحوۀ بستن شبیه [[لباس زنان بختیاری|روسری زنان بختیاری]] است. پیراهنی شبیه [[لباس زنان لرستان|زنان لر]] و شلواری شبیه زنان کرد آذربایجان غربی به تن دارند.<ref>ضیاء‌پور، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، 1346ش، ص262.</ref> قرارگیری پوشاک اقوام مختلف کنار یکدیگر هویت قومی_زرتشتی منحصربه‌فردی را شکل می‌دهد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص8.]</ref> پوشاک زنان زرتشتی شامل انواع سرپوش، تن‌پوش و [[پاپوش]] می‌شود. | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۴: | ||
===تن‌پوش‌های زنان زرتشتی=== | ===تن‌پوش‌های زنان زرتشتی=== | ||
تن‌پوش زنان زرتشتی بازتابی از هویت فرهنگی و باورهای دینی آنان می‌باشد و ریشه در سنت‌های دیرینه دارد. این پوشش، هم نمادی از وقار و آراستگی زنانه است و هم نشان‌دهنده پیوند با میراث زرتشتی است. تن‌پوش زنان زرتشتی شامل موارد زیر است: | تن‌پوش زنان زرتشتی بازتابی از هویت فرهنگی و باورهای دینی آنان می‌باشد و ریشه در سنت‌های دیرینه دارد. این پوشش، هم نمادی از [[وقار]] و آراستگی زنانه است و هم نشان‌دهنده پیوند با میراث زرتشتی است. تن‌پوش زنان زرتشتی شامل موارد زیر است: | ||
'''پیراهن رویی:''' پیراهن زنان زرتشتی، «خَمیس» نام دارد. این پیراهن بسیار گشاد بوده و آستین‌هایی راسته دارد. سر آستین‌های این پیراهن با حاشیه‌هایی تزیین شده و جلو و عقب آن دارای چاک است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> قد این پیراهن تا پایین زانوها می‌رسد و برای دوخت آن از پارچۀ اطلس استفاده می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1599631115-10230-12-1.pdf صادقی و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی پوشش محلی مردم هرمزگان با زرتشتیان»، 1399ش، ص11.]</ref> از قسمت زیر سینه تا پایین این پیراهن به‌وسیلۀ تکه‌پارچه‌های عمودی باریک به‌رنگ‌های سبز و قرمز تزیین و لبۀ پایین آن نیز با نواهایی حاشیه‌دوزی شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> | '''پیراهن رویی:''' پیراهن زنان زرتشتی، «خَمیس» نام دارد. این پیراهن بسیار گشاد بوده و آستین‌هایی راسته دارد. سر آستین‌های این پیراهن با حاشیه‌هایی تزیین شده و جلو و عقب آن دارای چاک است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> قد این پیراهن تا پایین زانوها می‌رسد و برای دوخت آن از پارچۀ اطلس استفاده می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1599631115-10230-12-1.pdf صادقی و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی پوشش محلی مردم هرمزگان با زرتشتیان»، 1399ش، ص11.]</ref> از قسمت زیر سینه تا پایین این پیراهن به‌وسیلۀ تکه‌پارچه‌های عمودی باریک به‌رنگ‌های سبز و قرمز تزیین و لبۀ پایین آن نیز با نواهایی حاشیه‌دوزی شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۶: | ||
==کفش زنان زرتشت== | ==کفش زنان زرتشت== | ||
در گذشته زنان زرتشتی از گیوۀ بافت یزد استفاده می‌کردند؛<ref>رمضان‌خانی، فرهنگ زرتشتیان یزد، 1387ش، ص285.</ref> اما امروزه آنان کفش‌های بازاری می‌پوشند.<ref>یاوری، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، 1396ش، ص116.</ref> | در گذشته زنان زرتشتی از گیوۀ بافت یزد استفاده می‌کردند؛<ref>رمضان‌خانی، فرهنگ زرتشتیان یزد، 1387ش، ص285.</ref> اما امروزه آنان کفش‌های بازاری می‌پوشند.<ref>یاوری، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، 1396ش، ص116.</ref> | ||
[[پرونده:1516.jpg|جایگزین=لباس عروس زرتشتیان|بندانگشتی|مراسم عروسی زرتشتیان در استان یزد]] | |||
==لباس عروس زرتشتی== | ==لباس عروس زرتشتی== | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۵: | ||
==لباس زنان زرتشتی در مراسم ترحیم== | ==لباس زنان زرتشتی در مراسم ترحیم== | ||
مرگ در آیین زرتشتی به‌معنی پایان زندگی نیست؛ بلکه آغازی برای شادی روان است. به | مرگ در آیین زرتشتی به‌معنی پایان زندگی نیست؛ بلکه آغازی برای شادی روان است. به همین دلیل زنان زرتشتی هنگام شرکت در مراسم عزا لباس سفیدرنگ می‌پوشند<ref>[https://www.sid.ir/paper/217765/fa رئیس‌السادات و دادبخش، «بررسی مراسم و آداب سوگواری زرتشتیان در ایران باستان»، 1398ش، ص83.]</ref> و این رنگ را نماد روشنی، پاکی و خلوص نیت می‌دانند.<ref>هیلنز، راهنمای جامع ادیان زنده، 1387ش، ص60.</ref> | ||
==آیین سِدره‌پوشی== | ==آیین سِدره‌پوشی== | ||
[[پرونده:330px-Navjote Yazdi.jpg|جایگزین=آئین سدره پوشی|بندانگشتی|موبد در حال بستن کشتی برای کودک است.]] | |||
نوجوانان زرتشتی پس از آن‌که دین اجدادی خود را باور کرده و به سن خردمندی و آگاهی می‌رسند، جشنی ساده به این منظور برگزار می‌کنند. در این جشن، نوجوانان سدره می‌پوشند و موبد پس از خواندن اوستا، کمربندی پشمی را سه‌بار بر روی سدره به دور کمر آنان گره می‌زند.<ref>نیکنام، آیین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، 1392ش، ص173.</ref> رنگ سدره سفید بوده و نشانی از پاکی تن دارد. سه بار گره زدن کمربند به دور سدره نیز نشانۀ اندیشه، گفتار و کردار نیک است که زرتشتیان باید با انجام این اعمال خود را پاک نگه دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> | نوجوانان زرتشتی پس از آن‌که دین اجدادی خود را باور کرده و به سن خردمندی و آگاهی می‌رسند، جشنی ساده به این منظور برگزار می‌کنند. در این جشن، نوجوانان سدره می‌پوشند و موبد پس از خواندن اوستا، کمربندی پشمی را سه‌بار بر روی سدره به دور کمر آنان گره می‌زند.<ref>نیکنام، آیین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، 1392ش، ص173.</ref> رنگ سدره سفید بوده و نشانی از پاکی تن دارد. سه بار گره زدن کمربند به دور سدره نیز نشانۀ اندیشه، گفتار و کردار نیک است که زرتشتیان باید با انجام این اعمال خود را پاک نگه دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۶۹: | ||
فلسفۀ دین زرتشت و قوانین اسلام، هر دو در شکل‌گیری یک فلسفۀ پوششی خاص میان زرتشتیان مؤثر بودند و در نتیجه، نوع خاصی از پوشش در میان آن‌ها به وجود آمد که تحت تأثیر اصول و احکام دین زرتشت بود. تفاوت‌های قومیتی و مذهبی در لباس زرتشتیان، به ویژه لباس زنان، آشکار شد. نوع پوشش زنان زرتشتی در جشن‌ها و مراسم مذهبی، بر خلاف مردان، حفظ شده و به آن‌ها در مقایسه با دیگر زنان ایرانی، هویتی خاص بخشیده است.<ref>[https://jou.spsiran.ir/article_152437.html محمدی و دیگران، «مطالعۀ پوشش زنان زرتشتی ایران و تأثیر آن بر هویت قومی و ملی در دوران معاصر»، 1401ش، ص594.]</ref> | فلسفۀ دین زرتشت و قوانین اسلام، هر دو در شکل‌گیری یک فلسفۀ پوششی خاص میان زرتشتیان مؤثر بودند و در نتیجه، نوع خاصی از پوشش در میان آن‌ها به وجود آمد که تحت تأثیر اصول و احکام دین زرتشت بود. تفاوت‌های قومیتی و مذهبی در لباس زرتشتیان، به ویژه لباس زنان، آشکار شد. نوع پوشش زنان زرتشتی در جشن‌ها و مراسم مذهبی، بر خلاف مردان، حفظ شده و به آن‌ها در مقایسه با دیگر زنان ایرانی، هویتی خاص بخشیده است.<ref>[https://jou.spsiran.ir/article_152437.html محمدی و دیگران، «مطالعۀ پوشش زنان زرتشتی ایران و تأثیر آن بر هویت قومی و ملی در دوران معاصر»، 1401ش، ص594.]</ref> | ||
== | ==فلسفۀ پوشیدگی در آیین زرتشت== | ||
در | با اینکه در سال‌های اخیر تفاوت‌های فرهنگی و آداب زندگی زرتشتیان با سایر ایرانیان کمتر شده است، آنان هنوز بسیاری از سنت‌ها و ویژگی‌های قومی خود را حفظ کرده‌اند.<ref>آشتیانی، حجاب در ادیان الهی، 1373ش، ص81 و 82.</ref> در آیین زرتشت مانند دین اسلام،<ref>[https://www.tebyan.net/news/99531/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%D8%8C%20%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%8C,%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%8C&text=%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%20%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85,%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%8C&text=%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%20%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C%D8%8C%20%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%20%D9%88,%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%8C&text=%D9%88%20%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85%20%D9%88%20%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87,%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%8C «حجاب در ادیان الهی - قسمت اول زرتشتیان با حجاب»، وب‌سایت تبیان.]</ref> پوشیدگی زنان نه صرفاً امری ظاهری، بلکه برخاسته از یک زیست عفیفانه و حیای درونی است. شریعت زرتشت با تکیه بر خردمندی انسان، او را به دوری از خصلت‌های حیوانی و پرورش فضایل انسانی فرامی‌خواند؛ از همین رو، پوشش ظاهری در کنار [[عفاف|عفت]] باطنی، جلوه‌ای از سلوک اخلاقی و معنوی فرد به شمار می‌رود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/02/24/2010777/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D «حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»،خبرگزاری تسنیم.]</ref> | ||
[[پرونده:B42074bc-a5b9-4c6a-abe6-59d0652538e6.jpg|جایگزین=ثبت ملی پوشش و آئین های زرتشتی|بندانگشتی|ششم تیر ماه،روز ثبت ملی آیین سدره‌پوشی و پوشش بانوان زرتشتی]] | |||
== | ==ثبت ملی پوشش وآیین‌های زرتشتیان== | ||
در ششم تیر ۱۳۹۹ش، سه عنصر فرهنگی مهم زرتشتیان در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی ناملموس ایران به ثبت رسید: آیین سدره‌پوشی (مراسم بستن سدره)، مهارت بافتن کشتی (کمربند مقدس زرتشتیان) و پوشش خاص بانوان زرتشتی. این موارد، پیش از ثبت، در شورای ملی ثبت میراث فرهنگی ناملموس ایران مورد بررسی و تأیید قرار گرفته بودند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/dress-and-clothing-of-zoroastrian-women سارانی، «ششم تیر روز ثبت ملی آیین سِدره‌پوشی و پوشش بانوان زرتشتی»، وب‌سایت کارناوال، 1403ش.]</ref> | |||
==احیای پوشاک سنتی زرتشتی در ایران== | |||
احیای پوشاک سنتی، به‌ویژه لباس‌های یزدی و زرتشتی، می‌تواند به توسعه گردشگری مد در ایران کمک کرده و آثار مثبتی در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته باشد. در این راستا، مدیران گردشگری پیشنهادهایی از جمله برگزاری نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی، همکاری میان نهادهای مد و گردشگری، حمایت مالی دولت از فعالان این حوزه و تدوین سیاست‌های تخصصی برای توسعه گردشگری مد ارائه کرده‌اند. این اقدامات به حفظ میراث فرهنگی و تقویت اقتصاد بومی کمک می‌کنند.<ref>[https://elitesjournal.com/editor_file/Az0110.pdf اشقلی فراهانی و مرادی، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد (مطالعۀ موردی: پوشاک سنتی اقوام یزدی و زرتشتی)»، 1401ش، ص100.]</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۲: | ||
*رمضان‌خانی، صدیقه، فرهنگ زرتشتیان یزد، تهران، سبحان نور، 1387ش. | *رمضان‌خانی، صدیقه، فرهنگ زرتشتیان یزد، تهران، سبحان نور، 1387ش. | ||
* | * | ||
*سارانی، پریوش، | *سارانی، پریوش، «ششم تیر روز ثبت ملی آیین سِدره‌پوشی و پوشش بانوان زرتشتی»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ درج مطلب: 11 تیر 1403ش. | ||
* | * | ||
*صادقی، زهرا و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی پوشش محلی مردم هرمزگان با زرتشتیان»، مجلۀ پژوهش‌های معاصر در علوم و تحقیقات، تیرماه 1399ش. | *صادقی، زهرا و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی پوشش محلی مردم هرمزگان با زرتشتیان»، مجلۀ پژوهش‌های معاصر در علوم و تحقیقات، تیرماه 1399ش. | ||
