بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:پوشاک-استان-تهران9.jpg|جایگزین=پوشش زنان قاجاری|بندانگشتی|عکسی قدیمی از زنان قاجاری با پوشش دوره قاجار]] | |||
'''پوشش زنان عصر قاجار'''؛ لباس اندرونی و بیرونی زنان در دورۀ قاجار. | '''پوشش زنان عصر قاجار'''؛ لباس اندرونی و بیرونی زنان در دورۀ قاجار. | ||
| خط ۷: | خط ۸: | ||
ازجمله عوامل مؤثر بر پوشاک زنان؛ تأثیر نوگرایی بر پوشاک زنان، کنار گذاشتن پوشش سنتی و جایگزینی لباس اروپایی، گسترش پوشش به سبک اروپایی و واردات اجناس اروپایی را می‌توان برشمرد. | ازجمله عوامل مؤثر بر پوشاک زنان؛ تأثیر نوگرایی بر پوشاک زنان، کنار گذاشتن پوشش سنتی و جایگزینی لباس اروپایی، گسترش پوشش به سبک اروپایی و واردات اجناس اروپایی را می‌توان برشمرد. | ||
برخی از عوامل ترویج سبک پوشاك اروپایی عبارتنداز: | برخی از عوامل ترویج سبک پوشاك اروپایی عبارتنداز: | ||
# حضور زنان اروپایی در اندرونی؛ | #حضور زنان اروپایی در اندرونی؛ | ||
# آشنایی زنان با آزادی‌های مدنی؛ | #آشنایی زنان با آزادی‌های مدنی؛ | ||
# احقاق حقوق زنان در نشریات توسط روشنفکران؛ | #احقاق حقوق زنان در نشریات توسط روشنفکران؛ | ||
# ورود اروپاییان (خیاطان و طراحان اروپایی) به صنعت پوشاک؛ | #ورود اروپاییان (خیاطان و طراحان اروپایی) به صنعت پوشاک؛ | ||
# گرایش به اجناس اروپایی (کرپ، ساتین، وال و ژرژت فرانسوی)؛ | #گرایش به اجناس اروپایی (کرپ، ساتین، وال و ژرژت فرانسوی)؛ | ||
# اعزام دانشجو به اروپا و پذیرش سفرا و نمایندگان رسمی و غیر رسمی؛ | #اعزام دانشجو به اروپا و پذیرش سفرا و نمایندگان رسمی و غیر رسمی؛ | ||
# تأسیس مدارس جدید؛ | #تأسیس مدارس جدید؛ | ||
# معامله با تجار خارجی.<ref>کیاوش و آشوری، «نقش عوامل فرهنگی بر تحول لباس زنان از سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان دورۀ قاجار»، 1398ش، ص 100و 93 ،86.</ref> | #معامله با تجار خارجی.<ref>کیاوش و آشوری، «نقش عوامل فرهنگی بر تحول لباس زنان از سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان دورۀ قاجار»، 1398ش، ص 100و 93 ،86.</ref> | ||
==نقش انقلاب مشروطه در تحولات پوشاک زنان== | ==نقش انقلاب مشروطه در تحولات پوشاک زنان== | ||
انقلاب مشروطه به‌دلیل تأثیر فراوانی که در اندیشه، فرهنگ و پوشش زنان داشت به زنان مجالی داد تا در شیوۀ تن‌پوش خویش تغییراتی را به وجود بیاورند. نخستین تغییرات پوشش؛ ابداع شلیته و چادر کمری به‌جای دامن‌های بلند و چادر نماز بود. در این دوره روشنفکران و زنان فعال به مسئلۀ زنان و حجاب توجه بیشتری کردند و حجاب و پرده‌نشینی را از بزرگ‌ترین موانع نوسازی جامعه می‌دانستند.<ref>کیاوش و آشوری، «نقش عوامل فرهنگی بر تحول لباس زنان از سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان دورۀ قاجار»، 1398ش، ص85، 88 و 91-90.</ref> پیش از انقلاب مشروطه، پوشش بیرونی زنان شهری از طبقات بالا تا طبقات پایین جامعه چادر به‌همراه روبنده بود. زنان روستایی به‌دلیل مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی آزادانه‌تر و بدون روبنده و چادر بودند و هنگام سفر به شهر حجاب خود را رعایت می‌کردند؛ اما بعد از انقلاب مشروطه و در دوران مظفرالدین شاه پوشش بیرونی زنان، روبنده و چادر سیاهی که تمام بدن‌شان را می‌پوشاند به‌همراه چاقچور بود. لباس کوچه و بازار زنان شهری به‌ظاهر متحدالشکل، اما کیفیت آن تا حدودی متفاوت بود.<ref>دنیاری، علم، «بررسی نوع پوشش و حجاب زنان در دوره قاجار با نگاهی به آثار سیاحان خارجی این دوره (از پادشاهی آقامحمدخان تا دوران مظفرالدین شاه)»، 1398ش، ص88 و 90.</ref> | انقلاب مشروطه به‌دلیل تأثیر فراوانی که در اندیشه، فرهنگ و پوشش زنان داشت به زنان مجالی داد تا در شیوۀ تن‌پوش خویش تغییراتی را به وجود بیاورند. نخستین تغییرات پوشش؛ ابداع شلیته و چادر کمری به‌جای دامن‌های بلند و چادر نماز بود. در این دوره روشنفکران و زنان فعال به مسئلۀ زنان و حجاب توجه بیشتری کردند و حجاب و پرده‌نشینی را از بزرگ‌ترین موانع نوسازی جامعه می‌دانستند.<ref>کیاوش و آشوری، «نقش عوامل فرهنگی بر تحول لباس زنان از سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان دورۀ قاجار»، 1398ش، ص85، 88 و 91-90.</ref> پیش از انقلاب مشروطه، پوشش بیرونی زنان شهری از طبقات بالا تا طبقات پایین جامعه چادر به‌همراه روبنده بود. زنان روستایی به‌دلیل مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی آزادانه‌تر و بدون روبنده و چادر بودند و هنگام سفر به شهر حجاب خود را رعایت می‌کردند؛ اما بعد از انقلاب مشروطه و در دوران مظفرالدین شاه پوشش بیرونی زنان، روبنده و چادر سیاهی که تمام بدن‌شان را می‌پوشاند به‌همراه چاقچور بود. لباس کوچه و بازار زنان شهری به‌ظاهر متحدالشکل، اما کیفیت آن تا حدودی متفاوت بود.<ref>دنیاری، علم، «بررسی نوع پوشش و حجاب زنان در دوره قاجار با نگاهی به آثار سیاحان خارجی این دوره (از پادشاهی آقامحمدخان تا دوران مظفرالدین شاه)»، 1398ش، ص88 و 90.</ref> | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۲: | ||
==پوشش زنان در عهد قاجار== | ==پوشش زنان در عهد قاجار== | ||
تن‌پوش بانوان قجری متناسب با حضور در اجتماع یا منزل به دو دستۀ پوشش بیرونی یا اندرونی تقسیم می‌شود. | تن‌پوش بانوان قجری متناسب با حضور در اجتماع یا منزل به دو دستۀ پوشش بیرونی یا اندرونی تقسیم می‌شود. | ||
[[پرونده:N00004947-r-b-019.jpg|جایگزین=پوشش زنان قاجاری|بندانگشتی|پوشش زنان قاجار در بیرون از خانه]] | |||
===پوشش بیرونی بانوان قجری=== | |||
*چادر: به‌معنای بالاپوش که روی سر می‌انداختند،<ref>عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژۀ چادر، وبسایت واژه‌یاب.</ref> به شکل مستطیل یا نیم‌دایره و در رنگ‌های تیره و از جنس کرباس، مخمل، تافته و اطلس که با حاشیه تزئین می‌شد.<ref>اباذری و طیبی، «مطالعة تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعة موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، 1396ش، ص21.</ref> | |||
*روبنده (پیچه): نوعی پارچۀ بافته‌شده از موی یال و دم اسب به شکل مستطیل و رنگ سیاه<ref>[https://www.vajehyab.com/moein/%D9%BE%DB%8C%DA%86%D9%87 معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژة پیچه، وبسایت واژه‌یاب.]</ref> برای پوشاندن صورت به کار می‌رفت<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%86%D8%AF%D9%87&f=amid عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژة روبنده، وبسایت واژه‌یاب.]</ref> و جلوی آن به‌حالت مشبک دوخته می‌شد.<ref>اباذری و طیبی، «مطالعۀ تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعۀ موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، 1396ش، ص21.</ref> | |||
*چاقچور: شلوار گشاد و بلندی که در زیر چادر می‌پوشند<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=%DA%86%D8%A7%D9%82%DA%86%D9%88%D8%B1&f=amid عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژۀ چاقچور، وبسایت واژه‌یاب.]</ref> و دارای پف و چین فراوان از جنس پنبه یا چلوار<ref>اباذری و طیبی، «مطالعۀ تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعۀ موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، 1396ش، ص21.</ref> که از پارچه‌های راه‌راه به‌طور مورب دوخته می‌شد.<ref>«[https://www.eghtesadnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-61/543992-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8% پوشش زنان ایرانی در دورۀ قاجار»، وبسایت اقتصاد نیوز.]</ref> | |||
*ساغری (نعلین): نوعی کفش<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=%D8%B3%D8%A7%D8%BA%D8%B1%DB%8C&f=amid عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژۀ ساغری، وبسایت واژه‌یاب].</ref> نوک برگشته و پاشنه‌دار بود.<ref>[https://www.eghtesadnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-61/543992-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8% «پوشش زنان ایرانی در دورۀ قاجار»، وبسایت اقتصادنیوز.]</ref> | |||
===پوشش اندرونی زنان قجری=== | ===پوشش اندرونی زنان قجری=== | ||
# اَرخالق: نیم‌تنه روئین؛<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=%D8%A2%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82&f=dehkhoda&d=en دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ آرخالق، وبسایت واژه‌یاب].</ref> که به‌وسیلۀ دکمه بسته می‌شد.<ref>اباذری و طیبی، «مطالعۀ تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعۀ موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، 1396ش، ص19.</ref> | #اَرخالق: نیم‌تنه روئین؛<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=%D8%A2%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82&f=dehkhoda&d=en دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ آرخالق، وبسایت واژه‌یاب].</ref> که به‌وسیلۀ دکمه بسته می‌شد.<ref>اباذری و طیبی، «مطالعۀ تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعۀ موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، 1396ش، ص19.</ref> | ||
# کلیجه: نیم‌تنۀ بلند که دامن آن تا روی ران می‌رسید؛<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AC%D9%87&f=amid عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژة کلیجه، وبسایت واژه‌یاب.]</ref> و با دکمۀ جواهرنشان بسته می‌شد.<ref>اباذری و طیبی، «مطالعۀ تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعۀ موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، 1396ش، ص19.</ref> | #کلیجه: نیم‌تنۀ بلند که دامن آن تا روی ران می‌رسید؛<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AC%D9%87&f=amid عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژة کلیجه، وبسایت واژه‌یاب.]</ref> و با دکمۀ جواهرنشان بسته می‌شد.<ref>اباذری و طیبی، «مطالعۀ تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعۀ موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، 1396ش، ص19.</ref> | ||
# شلیته (تُنبان): نوعی دامن کوتاه، گشاد و چین‌داری که بر روی شلوار می‌پوشیدند.<ref> [https://www.vajehyab.com/?q=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87&f=amid عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژة شلیته، وبسایت واژه‌یاب.]</ref> | #شلیته (تُنبان): نوعی دامن کوتاه، گشاد و چین‌داری که بر روی شلوار می‌پوشیدند.<ref> [https://www.vajehyab.com/?q=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87&f=amid عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژة شلیته، وبسایت واژه‌یاب.]</ref> | ||
# جوراب و پاپوش.<ref>نتاج مجد و امینی‌فر، «بررسی پرترة زنان در دورۀ قاجار»، 1399ش. ص57.</ref> | #جوراب و پاپوش.<ref>نتاج مجد و امینی‌فر، «بررسی پرترة زنان در دورۀ قاجار»، 1399ش. ص57.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
* اباذری، مانا و طیبی، حبیب‌‌الله، «مطالعۀ تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعۀ موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، دوفصلنامۀ علمی- ترويجي پژوهش هنر، سال هفتم، شمارۀ 13، بهار و تابستان 1396ش. | *اباذری، مانا و طیبی، حبیب‌‌الله، «مطالعۀ تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ (مطالعۀ موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان)»، دوفصلنامۀ علمی- ترويجي پژوهش هنر، سال هفتم، شمارۀ 13، بهار و تابستان 1396ش. | ||
* «پوشاک زنان در دورۀ قاجار»، وبسایت مارکومد، تاریخ درج مطلب: 3 خرداد 1398ش. | *«پوشاک زنان در دورۀ قاجار»، وبسایت مارکومد، تاریخ درج مطلب: 3 خرداد 1398ش. | ||
* «پوشش در قاجار»، وبسایت به‌مقاله، تاریخ درج مطلب: 8 دی 1400ش. | *«پوشش در قاجار»، وبسایت به‌مقاله، تاریخ درج مطلب: 8 دی 1400ش. | ||
* «پوشش زنان ایرانی در دورۀ قاجار»، وبسایت اقتصادنیوز، تاریخ درج مطلب: 4 دی 1401ش. | *«پوشش زنان ایرانی در دورۀ قاجار»، وبسایت اقتصادنیوز، تاریخ درج مطلب: 4 دی 1401ش. | ||
* دنیاری، علم، «بررسی نوع پوشش و حجاب زنان در دورۀ قاجار با نگاهی به آثار سیاحان خارجی این دوره (از پادشاهی آقامحمدخان تا دوران مظفرالدین شاه)»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی تاریخ، سال 14، شمارة 54، پاییز 1398ش. | *دنیاری، علم، «بررسی نوع پوشش و حجاب زنان در دورۀ قاجار با نگاهی به آثار سیاحان خارجی این دوره (از پادشاهی آقامحمدخان تا دوران مظفرالدین شاه)»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی تاریخ، سال 14، شمارة 54، پاییز 1398ش. | ||
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وبسایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 21 دی 1401ش. | *دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وبسایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 21 دی 1401ش. | ||
* شریفی ساعی، محمدحسین و آزاد ارمکی، تقی، «زنان در عصر پدرسالاری: روایت تاریخی از وضعیت اجتماعی و فرهنگی زنان در دورۀ قاجار»، فصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، دورۀ سوم، شمارۀ 2، تابستان 1400ش. | *شریفی ساعی، محمدحسین و آزاد ارمکی، تقی، «زنان در عصر پدرسالاری: روایت تاریخی از وضعیت اجتماعی و فرهنگی زنان در دورۀ قاجار»، فصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، دورۀ سوم، شمارۀ 2، تابستان 1400ش. | ||
* عمید، محمد، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید:21 دی 1401ش. | *عمید، محمد، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید:21 دی 1401ش. | ||
* قاضی‌ها، فاطمه، «توصیف جهانگردان خارجی از نوع پوشش زنان ایران در دورۀ قاجاریه»، وبسایت کارخانه‌دار، تاریخ درج مطلب: 6 تیر 1400ش. | *قاضی‌ها، فاطمه، «توصیف جهانگردان خارجی از نوع پوشش زنان ایران در دورۀ قاجاریه»، وبسایت کارخانه‌دار، تاریخ درج مطلب: 6 تیر 1400ش. | ||
* کیاوش، فرشته و آشوری، محمدتقی، «نقش عوامل فرهنگی بر تحول لباس زنان از سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان دورۀ قاجار»، فصلنامۀ دانشگاه هنر، شمارۀ 26، زمستان 1398ش. | *کیاوش، فرشته و آشوری، محمدتقی، «نقش عوامل فرهنگی بر تحول لباس زنان از سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان دورۀ قاجار»، فصلنامۀ دانشگاه هنر، شمارۀ 26، زمستان 1398ش. | ||
* معین، محمد، فرهنگ فارسی، وبسایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 21 دی 1401ش. | *معین، محمد، فرهنگ فارسی، وبسایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 21 دی 1401ش. | ||
* نتاج مجد، عطیه و امینی‌فر، فاطمه، «بررسی پرترۀ زنان در دورۀ قاجار»، دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، سال سوم، شمارۀ 29، مهر 1399ش. | *نتاج مجد، عطیه و امینی‌فر، فاطمه، «بررسی پرترۀ زنان در دورۀ قاجار»، دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، سال سوم، شمارۀ 29، مهر 1399ش. | ||
[[رده: ویکی‌رز]] | [[رده: ویکی‌رز]] | ||
