پوشاک کلیمیان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''<big>پوشاک کلیمیان؛</big>''' تن‌پوش مردان و زنان یهودی در منطقۀ کردستان ایران و عراق<ref group="دیدگاه">سلام و احترام

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مشکل عمده این مقاله این است که عبارت‌ها پیوند آشکاری ندارند همچنین در مواردی عبارت‌ها محاوره‌ای نوشته شده است. لطفا با دقت بیشتری مقاله را بازنویسی کنید.</ref>.

کلیمیان کردستان ایران و عراق که بخشی از جامعه یهودیان این منطقه را تشکیل می‌دهند، پوشاکی را به تن می‌‌کنند که بازتابی از هویت فرهنگی غنی و تأثیرات منطقه‌ای آنان است؛ زنان با پیراهن‌های بلند و رنگارنگ، جلیقه‌ها و روسری‌های تزئین‌شده، جلوه‌ای از هنر و سنت را به نمایش می‌گذارند،<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> در حالی که مردان با پیراهن‌های بلند، شلوارهای گشاد و کلاه‌هایی نظیر کیپا، طَلیت و طفیلین، پایبندی مذهبی و هویت قومی خود را حفظ می‌کنند؛ این پوشش، ترکیبی از عناصر بومی و آداب یهودی و همچنین داستانی از زندگی و فرهنگ این جامعه را در دل کردستان نشان می‌دهد.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99 و 100.]</ref>

در دین یهود، لباس فقط یک پوشش معمولی نیست؛ بلکه بیانگر پایبندی به سنت‌ها است. این لباس‌ها در طول تاریخ، نمادهای مذهبی و اجتماعی را به‌همراه داشته‌است. به‌عنوان نمونه، زنان یهودی متأهل با پوشاندن موهای‌شان و پوشیدن لباس‌های بلند و پوشیده، بر رعایت حجاب و پرهیز از خودنمایی تأکید می‌کنند. این موضوع در متون دینی و سنت‌های یهودی نیز مهم شمرده شده است.لباس در یهودیت، نمادی از تعهد به سنت‌ها، حفظ هویت دینی و اجتماعی و همچنین ترویج پاکدامنی و تقواست.<ref>[https://kiantp.com/blog/5/ancient-jewish-clothing-85#:~:text=%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%20%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%B1%20%D8%A7%D8%B2%20%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4%D8%8C%20%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C,%D8%A8%D8%AE%D8%B4%20%D8%A7%D8%B2%20%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4%20%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C%20%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%20%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA «بررسی پوشاک یهودیان باستان، بازتاب هویت دینی، فرهنگی و نمادین در لباس»، وب‌سایت کیان.]</ref>

=='''تن‌پوش‌های زنان کلیمی کردستان''' <ref group="دیدگاه">باید در یک بخش از مقاله گفته شود که چرا به پوشاک کلیمیان عراق و ایران می‌پردازید.</ref>==

تن‌پوش‌های زنان این قوم عبارت است از:

کلاه مردان یهودی شبیه زنان بوده با این تفاوت‌ که دور آن دستاری عمامه‌مانند پیچیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>

در باورهای دینی یهود، پوشش سر برای زنان و مردان دارای اهمیتی نمادین و مذهبی است. این پوشش نشان‌دهندۀ احترام و ترس در برابر خداوند است. همچنین پوشش سر حفظ حریم خصوصی، پاکدامنی و وفاداری به همسر را به همراه دارد.<ref>[https://hejabkhorshid.com/hijab-in-judaism/ اکبری، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید.]</ref>

در آیین یهود، پوشش جنبه‌های مهمی از هویت دینی و اجتماعی را نشان می‌دهد. در مناسبت‌های مذهبی، پوشش مذهبی طَلیت به‌هنگام نماز بر دوش مردان انداخته می‌شود که نماد پاکی، احترام و ارتباط با خداوند است. در رویدادهای اجتماعی نیز، لباس‌ها معمولاً متناسب با شأن مجلس، با رعایت اصول وقار انتخاب می‌شوند:

===پوشاک مذهبی===

عبایی است بلند و مستطیل‌شکل که از پارچۀ کتان، پشم یا ابریشم تهیه می‌شود و زنان و مردان یهودی به‌هنگام شرکت در مراسم‌های مختلف مذهبی و نماز از آن استفاده می‌کنند. این عبا سفیدرنگ بوده و رشته‌هایی رنگی، مشکی و آبی از میان آن عبور می‌کند.

 

یهودیان ساکن ایران طلیت را با نام «صیصیت» می‌شناسند.

چهارگوشۀ صیصیت منگوله‌های آویزدار ابریشمی یا پشمی دوخته شده که تن مرده را نیز با این تن‌پوش می‌پوشانند.<ref> [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref>

کیپا، کلاهی پنبه‌ای، نازک و گرد، شبیه عرقچین است که به‌نام «کلاه جمجمه» شناخته می‌شود.

 

استفاده از این کلاه برای مردان به‌هنگام رسیدن به‌سن تکلیف است که از جنس کتان، پنبه و ابریشم تهیه می‌شود. گاهی‌اوقات زنان برای ادای احترام برای ارتباط با خدا از آن استفاده می‌کنند.

 

این کلاه در ابتدا شبیه عمامه بوده و در حال حاضر استفاده از آن میان مردان رواج دارد.

 

در کتاب تورات نیز استفاده از پوشش سر برای مردان نشانۀ حجب و حیا و وجود خداوند در بالای سر است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref>

===لباس مراسم عزا و آداب آن===

در دورۀ شاه‌عباس، زنان و مردان از پوشیدن جوراب منع شده بودند و به جای آن از کفش‌های راحت استفاده می‌کردند. زنان یهود، بی‌حجابی را نشانه‌ای از گمراهی و فساد اخلاقی می‌دانستند، به‌همین دلیل صورت و بدن خود را با چادری دورنگ می‌پوشاندند؛ از طرفی، مردان یهودی نیز ملزم به پوشیدن بالاپوش‌های سبز یا قرمز بودند و به جای شال، طنابی را به دور کمر خود می‌بستند. نکته قابل توجه این بود که پوشیدن عبا برای مردان ممنوع بود و تنها اجازه داشتند آن را با دست حمل کنند.<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آن‌ها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref>.<ref>متین، پوشاک ایرانیان، 1383ش، ص5.</ref>

==='''دورۀ قاجار'''<ref group="دیدگاه">چرا تاریخ‌ به میلادی گفته شده است؟</ref>===

در این دوره، مردان کلیمی پیراهن‌های بی‌یقه و بی‌آستین که «پیراهن‌شلوار» نامیده می‌شد، می‌پوشیدند. بالاپوش اصلی آن‌ها قبا بود و شلواری می‌پوشیدند که قدش تا بالای قوزک پا می‌رسید. این شلوار در قسمت کمر بندی داشت که از جلو گره می‌خورد و محکم می‌شد. روی این شلوار، قبایی بلند تا زیر زانو پوشیده می‌شد. مردان همچنین زیر قبا، کتی کوتاه و آستین‌دار به نام «آرخالق» به تن می‌کردند. روی تمام این لباس‌ها، بالاپوشی به نام «کُلیجه» که در پشت چین‌دار بود و گاهی با آستر خز پوشیده می‌شد، استفاده می‌کردند و سپس عبا می‌پوشیدند. استفاده از جوراب برای مردان فقط در زمستان رایج بود. کفش‌هایشان نیز گیوه دست‌دوز با کف چرمی بود.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص182.</ref>

تن‌پوش اصلی زنان کلیمی در در دوره قاجار شامل شلوارکی گشاد به‌نام تنبان، دامنی پف‌دار به‌نام شلیته، نیم‌تنه‌ای چسبان به‌نام آرخالق و پیراهنی آستین‌بلند بود.<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آن‌ها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref><ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98.]</ref>

پس از تاج‌گذاری رضاشاه پهلوی در سال ۱۹۲۸ میلادی، لباس‌ها و کلاه‌های اروپایی رایج شد که شبیه تن‌پوش‌های فرانسوی بود و در ایران به نام «کلاه پهلوی» شهرت یافت. در سال ۱۹۳۶ میلادی، رضاشاه پوشیدن روسری و چادر را برای زنان ممنوع کرد. این اقدام با مخالفت زنان یهودی روبرو شد و در نهایت منجر به از میان رفتن کامل تبعیض در نوع پوشش گردید.<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آن‌ها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref>.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص186.</ref>

در حال حاضر، استفاده از لباس‌هایی با پارچه‌های زربفت و رنگ قرمز در میان کلیمیان ممنوع است، چرا که بت‌پرستان از این رنگ برای کفش‌های خود استفاده می‌کردند. علاوه بر این، در تورات تأکید شده که مردان نباید پوشش زنان را داشته باشند و زنان نیز نباید پوشش مردان را تقلید کنند.<ref group="دیدگاه">عبارت محاوره‌ای است. بازنویسی کنید

 

جمله دو بار «آقایان» و «خانم‌ها» را به‌صورت کامل تکرار کرده که باعث سنگینی و ناهماهنگی در خوانش می‌شود.</ref><ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98 و 99.]</ref>