بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
====شلوار==== | ====شلوار==== | ||
شلوار زنان بیرجندی گشاد و بلند است و از جنس کرباس تهیه میشود. در زبان محلی به این شلوار، شلوار دولنگه یا تختهدار گفته میشود.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | شلوار زنان بیرجندی گشاد و بلند است و از جنس کرباس تهیه میشود. در زبان محلی به این شلوار، شلوار دولنگه یا تختهدار گفته میشود.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
===پایپوش زنان خراسان جنوبی=== | ===پایپوش زنان خراسان جنوبی=== | ||
امروزه چند کارگاه تولید کفش قدیمی در بیرجند وجود دارد که کفشهایی از جمله چپت، گالش و کفش ساده تولید میکنند: <ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | امروزه چند کارگاه تولید کفش قدیمی در بیرجند وجود دارد که کفشهایی از جمله چپت، گالش و کفش ساده تولید میکنند: <ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کفش تبلکدار==== | ====کفش تبلکدار==== | ||
قسمت رویه و کف کفش تبلکدار از چرم بوده و پاشنۀ آن در دو نوع چوبی و استخوانی است که به آن پاشنهچوبی یا پاشنهاستخوانی میگویند. پاشنهاستخوانی مخصوص زنان اعیانی است.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص91.</ref> امروزه زنان در روستاها از کفشهای معمولی و پاشنهدار که اغلب بهرنگ تیره است استفاده میکنند.<ref>شاهسونیروبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.</ref> | قسمت رویه و کف کفش تبلکدار از چرم بوده و پاشنۀ آن در دو نوع چوبی و استخوانی است که به آن پاشنهچوبی یا پاشنهاستخوانی میگویند. پاشنهاستخوانی مخصوص زنان اعیانی است.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص91.</ref> امروزه زنان در روستاها از کفشهای معمولی و پاشنهدار که اغلب بهرنگ تیره است استفاده میکنند.<ref>[https://civilica.com/doc/1300518/ شاهسونیروبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.]</ref> | ||
====کفش گرجی==== | ====کفش گرجی==== | ||
کفش گُرجی نوعی کفش چرمی است که جلوی ان حالت برگشته دارد. این کفش سبزرنگ بوده و پاشنۀ آن از استخوان و چوب تهیه میشود.<ref>شاهسونیروبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.</ref> | کفش گُرجی نوعی کفش چرمی است که جلوی ان حالت برگشته دارد. این کفش سبزرنگ بوده و پاشنۀ آن از استخوان و چوب تهیه میشود.<ref>[https://civilica.com/doc/1300518/ شاهسونیروبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.]</ref> | ||
====کتراک==== | ====کتراک==== | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۴: | ||
====ساغری==== | ====ساغری==== | ||
ساغری نوعی کفش نوکتیز است که از چرم گاو تهیه و روی آن با گلابتون تزیین میشود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | ساغری نوعی کفش نوکتیز است که از چرم گاو تهیه و روی آن با گلابتون تزیین میشود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====گرگابی==== | ====گرگابی==== | ||
گُرگابی نوعی کفش زنانه است که رویۀ آن بلند و از چرم ساخته شده است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | گُرگابی نوعی کفش زنانه است که رویۀ آن بلند و از چرم ساخته شده است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====ارسی==== | ====ارسی==== | ||
زنان بیرجندی در جشنها و عروسیها از کفشهایی بهنام اُرسی استفاده میکنند. این کفش پاشنهدار و با رویه و کفی از جنس چرم ساخته شده و به رنگ قرمز یا مشکی دیده میشود.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.</ref> | زنان بیرجندی در جشنها و عروسیها از کفشهایی بهنام اُرسی استفاده میکنند. این کفش پاشنهدار و با رویه و کفی از جنس چرم ساخته شده و به رنگ قرمز یا مشکی دیده میشود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.]</ref> | ||
====دالاق==== | ====دالاق==== | ||
دالاق، شبیه جوراب است که از نوک پا تا روی کمر را میپوشاند و در قسمت کمر با بندی بهدور کمر محکم میشود.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | دالاق، شبیه جوراب است که از نوک پا تا روی کمر را میپوشاند و در قسمت کمر با بندی بهدور کمر محکم میشود.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====جوراب==== | ====جوراب==== | ||
جوراب زنان این منطقه از انواع نخ، پشم و کرک تهیه و توسط زنان و دختران محلی با میل بافته میشود. گاهی نیز قسمت ساق جوراب را با گلهایی ساده تزیین میکنند. همچنین در بیرجند نوعی جوراب بافته میشود که به جوراب هفترنگ مشهور است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | جوراب زنان این منطقه از انواع نخ، پشم و کرک تهیه و توسط زنان و دختران محلی با میل بافته میشود. گاهی نیز قسمت ساق جوراب را با گلهایی ساده تزیین میکنند. همچنین در بیرجند نوعی جوراب بافته میشود که به جوراب هفترنگ مشهور است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
==پوشاک مردان خراسان جنوبی== | ==پوشاک مردان خراسان جنوبی== | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۶۲: | ||
====مندیل==== | ====مندیل==== | ||
مُندیل نوعی شال سفید یا سیاه است که از پارچۀ نخی تهیه میشود و مردان آن را روی کلاه خود میبندند. در گذشته مردان مسن آن را بهصورت نامرتب و جوانان آن را مرتب میبستند و یک سمت آن را جلوی بدن آویزان میکردند.<ref>خزاعیمسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص120.</ref> | مُندیل نوعی شال سفید یا سیاه است که از پارچۀ نخی تهیه میشود و مردان آن را روی کلاه خود میبندند. در گذشته مردان مسن آن را بهصورت نامرتب و جوانان آن را مرتب میبستند و یک سمت آن را جلوی بدن آویزان میکردند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعیمسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص120.]</ref> | ||
====شبکلاه==== | ====شبکلاه==== | ||
مردان شبکلاه را روی مندیل میبندند. شبکلاه در بیرجند تهیه میشود و جنس آن از کرک و پشم و بهرنگهای سفید و سیاه است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | مردان شبکلاه را روی مندیل میبندند. شبکلاه در بیرجند تهیه میشود و جنس آن از کرک و پشم و بهرنگهای سفید و سیاه است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کلاه دورهدار==== | ====کلاه دورهدار==== | ||
کلاه دورهدار نوعی کلاه مردانه است که اطراف آن لبه دارد و از پشم تهیه میشود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | کلاه دورهدار نوعی کلاه مردانه است که اطراف آن لبه دارد و از پشم تهیه میشود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کلاه پهلوی/ شاپوری==== | ====کلاه پهلوی/ شاپوری==== | ||
بیشتر جوانان از کلاهی با نام پهلوی یا شاپوری استفاده میکنند که جلوی آن لبۀ گرد دارد و اغلب بهرنگ تیره است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | بیشتر جوانان از کلاهی با نام پهلوی یا شاپوری استفاده میکنند که جلوی آن لبۀ گرد دارد و اغلب بهرنگ تیره است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کلاه قرص==== | ====کلاه قرص==== | ||
کلاه قرص شبیه کلاه پهلوی، اما تنگتر است. مردان در روستای چنشت، دور تا دور آن را با مهره تزیین میکنند.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | کلاه قرص شبیه کلاه پهلوی، اما تنگتر است. مردان در روستای چنشت، دور تا دور آن را با مهره تزیین میکنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کلاه ترمه==== | ====کلاه ترمه==== | ||
مردان مرفه، کلاهی با نام ترمه را روی سر میگذارند که جنس آن از ابریشم قرمز است و اطراف آن شیرازه دارد.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | مردان مرفه، کلاهی با نام ترمه را روی سر میگذارند که جنس آن از ابریشم قرمز است و اطراف آن شیرازه دارد.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
===تنپوش مردان خراسان جنوبی=== | ===تنپوش مردان خراسان جنوبی=== | ||
| خط ۱۸۹: | خط ۱۸۹: | ||
====پیراهن==== | ====پیراهن==== | ||
پیراهن مردان بیرجندی از روی دوش تا بالای زانو را میپوشاند. این نوع پیراهن جلوبسته بوده و فقط بالای آن با دو تا سه دکمه بسته میشود. بعضیاوقات دکمۀ بالای آن را در بغل گردن قرار میدهند. رنگ آن اغلب سفید و گاهی تیره و خاکستری انتخاب میشود و جنس آن از کرباس است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.</ref> | پیراهن مردان بیرجندی از روی دوش تا بالای زانو را میپوشاند. این نوع پیراهن جلوبسته بوده و فقط بالای آن با دو تا سه دکمه بسته میشود. بعضیاوقات دکمۀ بالای آن را در بغل گردن قرار میدهند. رنگ آن اغلب سفید و گاهی تیره و خاکستری انتخاب میشود و جنس آن از کرباس است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.]</ref> | ||
====جلیقه==== | ====جلیقه==== | ||
جلیقۀ مردان بیرجندی بدون آستین و جلوباز است که با دکمههایی بسته میشود.<ref>خزاعیمسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص97.</ref> | جلیقۀ مردان بیرجندی بدون آستین و جلوباز است که با دکمههایی بسته میشود.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعیمسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص97.]</ref> | ||
====لباده==== | ====لباده==== | ||
| خط ۲۰۱: | خط ۲۰۱: | ||
====قبا==== | ====قبا==== | ||
قبای مردان بیرجندی بدون یقه و اغلب بهرنگهای سبز و قهوهای انتخاب میشود. قبا از سرشانه تا زیر زانو را میپوشاند، قسمت جلوی آن دو تا سه دکمه دارد و سر آستینهای آن نیز با دکمه باز و بسته میشود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | قبای مردان بیرجندی بدون یقه و اغلب بهرنگهای سبز و قهوهای انتخاب میشود. قبا از سرشانه تا زیر زانو را میپوشاند، قسمت جلوی آن دو تا سه دکمه دارد و سر آستینهای آن نیز با دکمه باز و بسته میشود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====پالتو==== | ====پالتو==== | ||
در زمستان مردان از پالتوی پشمی بهرنگهای سبز، کبود و آبی استفاده میکنند.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | در زمستان مردان از پالتوی پشمی بهرنگهای سبز، کبود و آبی استفاده میکنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====قمیس==== | ====قمیس==== | ||
نوعی لباس که از پیراهن بلندتر بوده و دوطرف پهلوی آن باز است. این لباس تا زیر زانو را میپوشاند و به زبان محلی به آن لباس افغانی نیز میگویند.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | نوعی لباس که از پیراهن بلندتر بوده و دوطرف پهلوی آن باز است. این لباس تا زیر زانو را میپوشاند و به زبان محلی به آن لباس افغانی نیز میگویند.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====قطیفه==== | ====قطیفه==== | ||
| خط ۲۱۵: | خط ۲۱۵: | ||
قطیفه پارچهای مستطیلشکل و کاربردی است که بین زنان و مردان مشترک است و بهجای چادر روی سرانداخته میشود و یا از آن بهعنوان حوله یا پرده استفاده میشود. مردان برای جلوگیری از باد و باران آن را روی سرشان میاندازند. | قطیفه پارچهای مستطیلشکل و کاربردی است که بین زنان و مردان مشترک است و بهجای چادر روی سرانداخته میشود و یا از آن بهعنوان حوله یا پرده استفاده میشود. مردان برای جلوگیری از باد و باران آن را روی سرشان میاندازند. | ||
قطیفه سه نوع است؛ یک نوع آن از پنبۀ سفید تهیه میشود که به آن «قطیفه کرباسی» میگویند. نوع دوم از پنبۀ مله است که به قطیفۀ ملهای معروف بوده و نوع سوم از نخ کارخانه تهیه میشود و مردم محلی آن را بهنام قطیفۀ برقی میشناسند.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص80.</ref> در دو طرف عرض قطیفه ریشههایی وجود دارد که مردم برای زیبایی و دوام بیشتر آنها را گره میزنند.<ref>خزاعیمسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص94.</ref> | قطیفه سه نوع است؛ یک نوع آن از پنبۀ سفید تهیه میشود که به آن «قطیفه کرباسی» میگویند. نوع دوم از پنبۀ مله است که به قطیفۀ ملهای معروف بوده و نوع سوم از نخ کارخانه تهیه میشود و مردم محلی آن را بهنام قطیفۀ برقی میشناسند.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص80.</ref> در دو طرف عرض قطیفه ریشههایی وجود دارد که مردم برای زیبایی و دوام بیشتر آنها را گره میزنند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعیمسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص94.]</ref> | ||
====شلوار==== | ====شلوار==== | ||
شلوار مردان بیرجندی شبیه به شلوار زنان است که از پارچۀ کرباس، در رنگهای مختلف تهیه میشود و پاچههای آن گشاد است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.</ref> | شلوار مردان بیرجندی شبیه به شلوار زنان است که از پارچۀ کرباس، در رنگهای مختلف تهیه میشود و پاچههای آن گشاد است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.]</ref> | ||
===پایپوش مردان خراسان جنوبی=== | ===پایپوش مردان خراسان جنوبی=== | ||
از اصلیترین پایپوشهای مردم این منطقه میتوان به گیوهبافی و گیوهدوزی با استفاده از نخهای پنبهای و ساخت کفشهای چرمی اشاره کرد. | از اصلیترین پایپوشهای مردم این منطقه میتوان به گیوهبافی و گیوهدوزی با استفاده از نخهای پنبهای و ساخت کفشهای چرمی اشاره کرد. | ||
پایپوشهای مردان بیرجندی در خود منطقه تولید میشود و شامل ارسی با رویه و کفی چرم گاو، ساقدار و نیمساق برای استفادۀ کشاورزان، چَپَّت از جنس لاستیک برای استفادۀ چوپانان و انواع کفشهای ساده، گولی، چاروق، چوبی و تختآبی است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | پایپوشهای مردان بیرجندی در خود منطقه تولید میشود و شامل ارسی با رویه و کفی چرم گاو، ساقدار و نیمساق برای استفادۀ کشاورزان، چَپَّت از جنس لاستیک برای استفادۀ چوپانان و انواع کفشهای ساده، گولی، چاروق، چوبی و تختآبی است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
==لباس زنان بیرجندی در مراسمهای مختلف== | ==لباس زنان بیرجندی در مراسمهای مختلف== | ||
روستای چنشت از توابع خراسان جنوبی است که نوع پوشش زنان در مراسمهای شادی و عروسی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روستا رسم بر این است که زنان در مراسم شادی باید پیراهن نو، از جنس مخمل همراه با تزیینات فراوان بپوشند. | روستای چنشت از توابع خراسان جنوبی است که نوع پوشش زنان در مراسمهای شادی و عروسی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روستا رسم بر این است که زنان در مراسم شادی باید پیراهن نو، از جنس مخمل همراه با تزیینات فراوان بپوشند. | ||
زنان اغلب برای پوشش سر از چارقدهای مخمل و پولکدار استفاده میکنند. دختران از سن شش تا هفت سالگی دارای کلاهپول و سایر پوششهای زنانه هستند و متناسب با سنشان از رنگهای شادتر استفاده میکنند.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.</ref> | زنان اغلب برای پوشش سر از چارقدهای مخمل و پولکدار استفاده میکنند. دختران از سن شش تا هفت سالگی دارای کلاهپول و سایر پوششهای زنانه هستند و متناسب با سنشان از رنگهای شادتر استفاده میکنند.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.]</ref> | ||
==لباس عروس و داماد در خراسان جنوبی== | ==لباس عروس و داماد در خراسان جنوبی== | ||
لباس عروس در روستای چنشت همانند لباس محلی زنان است با این تفاوت که باید هفت پیراهن بهرنگهای سفید، قرمز، آبی، سبز و در مرحلۀ آخر رنگ دلخواه با جنس پارچۀ مخمل بپوشند که با انواع مهر و سکه و ریسههایی از پول نقره تزیین شده است.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.</ref> لباس داماد در این روستا مشابه پوشش امروزی است؛ اما با این تفاوت که دستمالی سهگوش به نام «کشمیری» بهرنگ سبز روی شانه اوانداخته میشود.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.</ref> | لباس عروس در روستای چنشت همانند لباس محلی زنان است با این تفاوت که باید هفت پیراهن بهرنگهای سفید، قرمز، آبی، سبز و در مرحلۀ آخر رنگ دلخواه با جنس پارچۀ مخمل بپوشند که با انواع مهر و سکه و ریسههایی از پول نقره تزیین شده است.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.]</ref> لباس داماد در این روستا مشابه پوشش امروزی است؛ اما با این تفاوت که دستمالی سهگوش به نام «کشمیری» بهرنگ سبز روی شانه اوانداخته میشود.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.]</ref> | ||
==چنشت؛ سرزمین رنگها در خراسان جنوبی== | ==چنشت؛ سرزمین رنگها در خراسان جنوبی== | ||
لباس مردم این منطقه مخصوصاً در روستاها دارای رنگهای شاد و متنوع و اغلب از طیفهای سبز و آبی است که جلوۀ خاصی به آنها میبخشد. لباس مردم روستای چنشت به نسبت سایر روستاهای خراسان جنوبی کمتر دچار تغییر و تحول شده و فرهنگ استفاده از لباسهای محلی و رنگارنگ حفظ شده است؛ بههمین دلیل به این روستا لقب سرزمین رنگها داده شده است.<ref>خزاعیمسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص56.</ref> | لباس مردم این منطقه مخصوصاً در روستاها دارای رنگهای شاد و متنوع و اغلب از طیفهای سبز و آبی است که جلوۀ خاصی به آنها میبخشد. لباس مردم روستای چنشت به نسبت سایر روستاهای خراسان جنوبی کمتر دچار تغییر و تحول شده و فرهنگ استفاده از لباسهای محلی و رنگارنگ حفظ شده است؛ بههمین دلیل به این روستا لقب سرزمین رنگها داده شده است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعیمسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص56.]</ref> | ||
==تهیۀ پارچههای مورد نیاز برای تهیۀ پوشاک== | ==تهیۀ پارچههای مورد نیاز برای تهیۀ پوشاک== | ||
مردم این منطقه معمولاً پارچههای مورد نیاز خود را از شهرهایی مانند زاهدان، اصفهان، شیراز، یزد و تهران تهیه میکنند. در گذشته، این پارچهها از جنس کودَری، پچسکن و نوعی پارچه پنبهای با نام چِکن بودند، اما امروزه بیشتر از مخمل واندولِزی استفاده میشود که آن هم نوعی پارچه پنبهای است.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص12.</ref> | مردم این منطقه معمولاً پارچههای مورد نیاز خود را از شهرهایی مانند زاهدان، اصفهان، شیراز، یزد و تهران تهیه میکنند. در گذشته، این پارچهها از جنس کودَری، پچسکن و نوعی پارچه پنبهای با نام چِکن بودند، اما امروزه بیشتر از مخمل واندولِزی استفاده میشود که آن هم نوعی پارچه پنبهای است.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص12.]</ref> | ||
==نقوش تزیینی روی پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ==نقوش تزیینی روی پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ||
اکثر پارچههایی که برای دوخت لباسهای محلی بهکار میرود، دارای نقوش اسلامی مثل گل و گیاه و نقوش هندسی و انتزاعی است. طرحها و نقشهای گیاهی با انواع گلها و رنگبندی متنوع نیز روی پارچهها دیده میشود. برخی از پارچهها نیز دارای نقوش هندسی و گیاهی بهصورت ترکیبی است که تاثیر اسلام را در شکلگیری نقوش نشان میدهد.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص13.</ref> | اکثر پارچههایی که برای دوخت لباسهای محلی بهکار میرود، دارای نقوش اسلامی مثل گل و گیاه و نقوش هندسی و انتزاعی است. طرحها و نقشهای گیاهی با انواع گلها و رنگبندی متنوع نیز روی پارچهها دیده میشود. برخی از پارچهها نیز دارای نقوش هندسی و گیاهی بهصورت ترکیبی است که تاثیر اسلام را در شکلگیری نقوش نشان میدهد.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص13.]</ref> | ||
==فنون و فضای نگهداری از پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ==فنون و فضای نگهداری از پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ||
| خط ۲۴۸: | خط ۲۴۸: | ||
موزه لباس خراسان جنوبی، نخستین موزه تخصصی پوشاک و منسوجات طبیعی کشور است که در خانه تاریخی پردلی، بنایی متعلق به دوره قاجار، واقع شده است. هدف آن گردآوری، احیا و بازآفرینی پوشاک محلی خراسان جنوبی است. موزه شامل تالار نمایش، کارگاه پارچهبافی سنتی، بخش پوششهای محلی، عکاسخانه و خیاطخانه است. | موزه لباس خراسان جنوبی، نخستین موزه تخصصی پوشاک و منسوجات طبیعی کشور است که در خانه تاریخی پردلی، بنایی متعلق به دوره قاجار، واقع شده است. هدف آن گردآوری، احیا و بازآفرینی پوشاک محلی خراسان جنوبی است. موزه شامل تالار نمایش، کارگاه پارچهبافی سنتی، بخش پوششهای محلی، عکاسخانه و خیاطخانه است. | ||
در این موزه، لباسهای سنتی ابریشمی، اطلس، کرباس، برک و قارت، همراه با پارچههای دستباف محلی مانند برک، کرباس و مله به نمایش درآمدهاند. یکی از جذابیتهای ویژه آن، پارچههای پنبهای مله با رنگ قهوهای طبیعی است. همچنین، هنرهای سنتی مانند ابریشمبافی و تولید کرباس معرفی شدهاند. این موزه، علاوه بر حفظ فرهنگ پوشاک محلی، در جذب گردشگران و ارزآوری برای استان نقش دارد.<ref> «تاریخ پوشش اسلامی در موزۀ لباس خراسان جنوبی»، خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا. </ref> | در این موزه، لباسهای سنتی ابریشمی، اطلس، کرباس، برک و قارت، همراه با پارچههای دستباف محلی مانند برک، کرباس و مله به نمایش درآمدهاند. یکی از جذابیتهای ویژه آن، پارچههای پنبهای مله با رنگ قهوهای طبیعی است. همچنین، هنرهای سنتی مانند ابریشمبافی و تولید کرباس معرفی شدهاند. این موزه، علاوه بر حفظ فرهنگ پوشاک محلی، در جذب گردشگران و ارزآوری برای استان نقش دارد.<ref> [https://birjand.iqna.ir/fa/news/4130793/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «تاریخ پوشش اسلامی در موزۀ لباس خراسان جنوبی»، خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا.] </ref> | ||
==الهام از پوشاک سنتی خراسان جنوبی در طراحی لباس ایرانی اسلامی== | ==الهام از پوشاک سنتی خراسان جنوبی در طراحی لباس ایرانی اسلامی== | ||
طراحان مدل و لباس ایرانیاسلامی بر این باورند که پوشش مناسب بانوان در محیط کار و اجتماع، علاوه بر زیبایی و راحتی، باید با فرهنگ ایرانی، شرایط اقلیمی و جغرافیایی سازگار باشد و از مواد اولیه داخلی برای حفظ استقلال اقتصادی کشور بهره گیرد. در این میان، لباس سنتی زنان خراسان جنوبی یکی از نمونههای ارزشمند پوششی است که این ویژگیها را در خود جای داده است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | طراحان مدل و لباس ایرانیاسلامی بر این باورند که پوشش مناسب بانوان در محیط کار و اجتماع، علاوه بر زیبایی و راحتی، باید با فرهنگ ایرانی، شرایط اقلیمی و جغرافیایی سازگار باشد و از مواد اولیه داخلی برای حفظ استقلال اقتصادی کشور بهره گیرد. در این میان، لباس سنتی زنان خراسان جنوبی یکی از نمونههای ارزشمند پوششی است که این ویژگیها را در خود جای داده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
بر همین اساس، برخی از طراحان لباس ایرانیاسلامی در طراحی مانتوهای امروزی از عناصر پوشش سنتی بانوان خراسان جنوبی الهام گرفتهاند. برای حفظ اصالت این لباسها، بخشهایی مانند کمر، سرآستین و بالاتنه با پارچههای طرحدار و رودوزیشده، برگرفته از لباسهای محلی این منطقه، تلفیق شده است. همچنین، فرم سارافونهای سنتی و جلیقههای کوتاه در طراحی و دوخت برخی مدلهای مانتو به کار رفته است. این ترکیب، ضمن پاسداشت هویت فرهنگی و سنتی، با نیازهای امروزی هماهنگ شده و پوششی متناسب با فرهنگ ایرانیاسلامی ارائه کرده است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | بر همین اساس، برخی از طراحان لباس ایرانیاسلامی در طراحی مانتوهای امروزی از عناصر پوشش سنتی بانوان خراسان جنوبی الهام گرفتهاند. برای حفظ اصالت این لباسها، بخشهایی مانند کمر، سرآستین و بالاتنه با پارچههای طرحدار و رودوزیشده، برگرفته از لباسهای محلی این منطقه، تلفیق شده است. همچنین، فرم سارافونهای سنتی و جلیقههای کوتاه در طراحی و دوخت برخی مدلهای مانتو به کار رفته است. این ترکیب، ضمن پاسداشت هویت فرهنگی و سنتی، با نیازهای امروزی هماهنگ شده و پوششی متناسب با فرهنگ ایرانیاسلامی ارائه کرده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
