لباس مردم خراسان جنوبی: تفاوت میان نسخه‌ها
صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''لباس مردم خراسان جنوبی'''</big>؛ تن‌پوش زنان و مردان در استان خراسان جنوبی. <br> پوشش مردم خراسان جنوبی تنوع و زیبایی ویژه‌ای دارد. در میان سرپوش‌های زنان بیرجندی، «کلاه‌پول» از اهمیت خاصی برخوردار است و دختران از سن هفت سالگی آن را بر سر می...» ایجاد کرد |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:لباس خراسان جنوبی.png|جایگزین=زنان خراسان جنوبی|بندانگشتی|دختران خراسان جنوبی با لباس محلی]] | |||
<big>'''لباس مردم خراسان جنوبی'''</big>؛ تن‌پوش زنان و مردان در استان خراسان جنوبی. <br> | <big>'''لباس مردم خراسان جنوبی'''</big>؛ تن‌پوش زنان و مردان در استان خراسان جنوبی. <br> | ||
پوشش مردم خراسان جنوبی تنوع و زیبایی ویژه‌ای دارد. در میان سرپوش‌های زنان بیرجندی، «کلاه‌پول» از اهمیت خاصی برخوردار است و دختران از سن هفت سالگی آن را بر سر می‌گذارند. رنگ‌های غالب در لباس مردم این منطقه، سبز و آبی است که ریشه در باورهای دینی آنان دارد. لباس زنان بیرجندی علاوه بر زیبایی، متناسب با شرایط آب و هوایی، پوشیده و راحت است. مردان نیز از پیراهن، شلوار و انواع سرپوش‌های محلی استفاده می‌کنند. | پوشش مردم خراسان جنوبی تنوع و زیبایی ویژه‌ای دارد. در میان سرپوش‌های زنان بیرجندی، «کلاه‌پول» از اهمیت خاصی برخوردار است و دختران از سن هفت سالگی آن را بر سر می‌گذارند. رنگ‌های غالب در لباس مردم این منطقه، [[سبز (رنگ)|سبز]] و آبی است که ریشه در باورهای دینی آنان دارد. لباس زنان بیرجندی علاوه بر زیبایی، متناسب با شرایط آب و هوایی، پوشیده و راحت است. مردان نیز از پیراهن، شلوار و انواع سرپوش‌های محلی استفاده می‌کنند. | ||
==تاثیر شرایط جغرافیایی بر جنس پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ==تاثیر شرایط جغرافیایی بر جنس پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ||
به‌دلیل آب و هوای خشک منطقه، پارچه‌ها معمولاً از مواد طبیعی مانند نخ و پشم تهیه می‌شوند. این انتخاب به‌دلیل ویژگی‌های خاص این مواد است که با شرایط آب و هوایی خشک سازگاری بیشتری دارند.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص137.</ref> | به‌دلیل آب و هوای خشک منطقه، پارچه‌ها معمولاً از مواد طبیعی مانند نخ و پشم تهیه می‌شوند. این انتخاب به‌دلیل ویژگی‌های خاص این مواد است که با شرایط آب و هوایی خشک سازگاری بیشتری دارند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص137.]</ref> | ||
==لباس زنان خراسان جنوبی== | ==لباس زنان خراسان جنوبی== | ||
لباس زنان خراسان جنوبی ترکیبی از زیبایی، رنگ‌های طبیعی و پوشش اسلامی است که هویت فرهنگی آن‌ها را نمایان می‌سازد.<ref> «لباس محلی بانوان خراسان جنوبی»، وب‌سایت تابناک.</ref> | لباس زنان خراسان جنوبی ترکیبی از زیبایی، رنگ‌های طبیعی و [[فقه پوشش|پوشش اسلامی]] است که هویت فرهنگی آن‌ها را نمایان می‌سازد.<ref> [https://www.tabnak.ir/fa/news/990846/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی بانوان خراسان جنوبی»، وب‌سایت تابناک.]</ref> | ||
===ویژگی‌های لباس زنان خراسان جنوبی=== | ===ویژگی‌های لباس زنان خراسان جنوبی=== | ||
====حفظ پوشیدگی==== | ====حفظ پوشیدگی==== | ||
لباس‌های زنان خراسان جنوبی دارای پوششی کامل هستند که با اصول حجاب و عفاف اسلامی هماهنگ است. دامن‌های بلند و استفاده از پارچه‌های غیرچسبان، نمونه‌هایی از این ویژگی هستند. | لباس‌های زنان خراسان جنوبی دارای پوششی کامل هستند که با اصول [[حجاب در اندیشه سید علی خامنه‌ای|حجاب]] و [[عفاف]] اسلامی هماهنگ است. دامن‌های بلند و استفاده از پارچه‌های غیرچسبان، نمونه‌هایی از این ویژگی هستند. | ||
====تناسب با شرایط اقلیمی==== | ====تناسب با شرایط اقلیمی==== | ||
جنس پارچه‌ها معمولاً از نخ ساده یا گلدار است که به‌دلیل سبکی و قابلیت تنفس، مناسب برای اقلیم گرم و خشک خراسان جنوبی است. <ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | جنس پارچه‌ها معمولاً از نخ ساده یا گلدار است که به‌دلیل سبکی و قابلیت تنفس، مناسب برای اقلیم گرم و خشک خراسان جنوبی است. <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1646645575-10516-1400-216.pdf پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
====زیبایی و تزیینات سنتی==== | ====زیبایی و تزیینات سنتی==== | ||
این لباس‌ها با هنرهای سنتی مانند سکه‌دوزی، یراق‌دوزی و آینه‌کاری مزین می‌شوند که علاوه بر زیبایی، نشان‌دهنده اصالت فرهنگی و مهارت‌های بومی زنان منطقه است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | این لباس‌ها با هنرهای سنتی مانند سکه‌دوزی، یراق‌دوزی و آینه‌کاری مزین می‌شوند که علاوه بر زیبایی، نشان‌دهنده اصالت فرهنگی و مهارت‌های بومی زنان منطقه است.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1646645575-10516-1400-216.pdf پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
====کاربردی و راحت بودن==== | ====کاربردی و راحت بودن==== | ||
طراحی این لباس‌ها به‌گونه‌ای است که در عین داشتن جلوه‌ای رسمی و زیبا، راحتی لازم برای انجام فعالیت‌های روزمره را نیز فراهم می‌کند.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | طراحی این لباس‌ها به‌گونه‌ای است که در عین داشتن جلوه‌ای رسمی و زیبا، راحتی لازم برای انجام فعالیت‌های روزمره را نیز فراهم می‌کند.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1646645575-10516-1400-216.pdf پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
====هماهنگی با فرهنگ ایرانی==== | ====هماهنگی با فرهنگ ایرانی==== | ||
این پوشاک ریشه در سنت‌های دیرینه دارد و نشان‌دهندۀ هویت ملی و فرهنگی مردم خراسان جنوبی است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | این پوشاک ریشه در سنت‌های دیرینه دارد و نشان‌دهندۀ هویت ملی و فرهنگی مردم خراسان جنوبی است.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1646645575-10516-1400-216.pdf پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
====استفاده از مواد اولیه داخلی==== | ====استفاده از مواد اولیه داخلی==== | ||
پارچه‌های مورد استفاده عمدتاً از تولیدات داخلی هستند که علاوه بر تقویت اقتصاد ملی، سازگاری بیشتری با | پارچه‌های مورد استفاده عمدتاً از تولیدات داخلی هستند که علاوه بر تقویت اقتصاد ملی، سازگاری بیشتری با محیط‌زیست دارند.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1646645575-10516-1400-216.pdf پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
====تنوع در طرح و رنگ==== | ====تنوع در طرح و رنگ==== | ||
رنگ‌های شاد و متنوع همراه با نقش‌ونگارهای سنتی، به لباس‌های زنان خراسان جنوبی جلوه‌ای خاص و منحصربه‌فرد می‌بخشد.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | رنگ‌های شاد و متنوع همراه با نقش‌ونگارهای سنتی، به لباس‌های زنان خراسان جنوبی جلوه‌ای خاص و منحصربه‌فرد می‌بخشد.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1646645575-10516-1400-216.pdf پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
==تاثیر باورهای دینی بر لباس زنان خراسان جنوبی== | ==تاثیر باورهای دینی بر لباس زنان خراسان جنوبی== | ||
تن‌پوش‌ها و سرپوش‌های زنان استان خراسان جنوبی از اعتقاد به باور و مذهب سرچشمه می‌گیرد که نمونۀ آن را می‌توان در استفاده از رنگ‌های سبز و آبی لباس‌ها دید.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص1.</ref> | تن‌پوش‌ها و سرپوش‌های زنان استان خراسان جنوبی از اعتقاد به باور و مذهب سرچشمه می‌گیرد که نمونۀ آن را می‌توان در استفاده از رنگ‌های [[سبز (رنگ)|سبز]] و آبی لباس‌ها دید.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص1.]</ref> | ||
پوشاک زنان خراسان جنوبی نمادی از حُجب و حیا بوده و پوششی کامل و مناسب را برای زنان این دیار فراهم می‌آورد. قدمت تاریخی و پیوند عمیق این لباس‌ها با فرهنگ بومی، موجب شده است که نه‌تنها هویت ایرانی-اسلامی را حفظ کند؛ بلکه با سنت‌های دیرینه این سرزمین نیز سازگار باشد.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص149.</ref> | پوشاک زنان خراسان جنوبی نمادی از حُجب و [[حیا]] بوده و پوششی کامل و مناسب را برای زنان این دیار فراهم می‌آورد. قدمت تاریخی و پیوند عمیق این لباس‌ها با فرهنگ بومی، موجب شده است که نه‌تنها هویت ایرانی-اسلامی را حفظ کند؛ بلکه با سنت‌های دیرینه این سرزمین نیز سازگار باشد.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1646645575-10516-1400-216.pdf پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص149.]</ref> | ||
==انواع لباس زنان خراسان جنوبی== | ==انواع لباس زنان خراسان جنوبی== | ||
پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی در گذشته از سه بخش اصلی تشکیل می‌شده است: | پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی در گذشته از سه بخش اصلی تشکیل می‌شده است: [[سرپوش زنان کرد|سرپوش]]، تن‌پوش و [[پاپوش|پای‌پوش زنانه]]. هر یک از این بخش‌ها نیز شامل اجزای گوناگونی بوده است: <ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
[[پرونده:Resized 1211845 612.jpg|جایگزین=لباس زنان خراسان جنوبی|بندانگشتی|بانوان بیرجندی با لباس محلی خراسان جنوبی]] | |||
===سرپوش‌های زنان خراسان جنوبی=== | ===سرپوش‌های زنان خراسان جنوبی=== | ||
====چرقت==== | ====چرقت==== | ||
چَرقت نوعی روسری از جنس پنبه است که اغلب به رنگ سفید با گل‌های ریز انتخاب می‌شود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> زنان، چرقت را متناسب با فصل سال نازک یا ضخیم تهیه می‌کنند و آن را به‌شکل مثلثی روی سر می‌اندازند. خانم‌های جوان چرقت را با سنجاق‌های تزیینی زیر گلو محکم می‌کنند.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> زنان روستای چنشت، از رنگ سبز و آبی این روسری استفاده می‌کنند.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص14.</ref> | چَرقت نوعی روسری از جنس پنبه است که اغلب به رنگ سفید با گل‌های ریز انتخاب می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> زنان، چرقت را متناسب با فصل سال نازک یا ضخیم تهیه می‌کنند و آن را به‌شکل مثلثی روی سر می‌اندازند. خانم‌های جوان چرقت را با سنجاق‌های تزیینی زیر گلو محکم می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> زنان روستای چنشت، از رنگ سبز و آبی این روسری استفاده می‌کنند.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص14.]</ref> | ||
====دستمال سر==== | ====دستمال سر==== | ||
دستمال سر زنان خراسان از پارچۀ نازک ابریشمی و به‌صورت چهارگوش است که زنان آن را روی پیشانی خود می‌بندند. رنگ دستمال سر اغلب به‌رنگ سیاه بوده و زنان در جشن‌ها و مراسم‌های عروسی از رنگ قرمز آن استفاده می‌کنند و گاهی‌اوقات نیز اطراف آن را با سکه‌های نقره‌ای تزیین می‌کنند.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | دستمال سر زنان خراسان از پارچۀ نازک ابریشمی و به‌صورت چهارگوش است که زنان آن را روی پیشانی خود می‌بندند. رنگ دستمال سر اغلب به‌رنگ سیاه بوده و زنان در جشن‌ها و مراسم‌های عروسی از رنگ قرمز آن استفاده می‌کنند و گاهی‌اوقات نیز اطراف آن را با سکه‌های نقره‌ای تزیین می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====دستمال خیاته==== | ====دستمال خیاته==== | ||
دستمال خِیاتِه از سربندهای زنان این منطقه به شمار می‌رود که از نخ و پارچۀ ابریشمی تهیه می‌شود.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | دستمال خِیاتِه از سربندهای زنان این منطقه به شمار می‌رود که از نخ و پارچۀ ابریشمی تهیه می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====دستمال کلاقی==== | ====دستمال کلاقی==== | ||
دستمال کِلاقی از دستمال‌های فاخر و گران‌قیمت زنان بیرجندی که از ابریشم مرغوب تهیه می‌شود.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | دستمال کِلاقی از دستمال‌های فاخر و گران‌قیمت زنان بیرجندی که از ابریشم مرغوب تهیه می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====دستمال نخی==== | ====دستمال نخی==== | ||
بیشتر زنان روستایی مخصوصاً کشاورزان و کارگران از نوعی دستمال با نام دستمال نخی استفاده می‌کنند که با نخ باریک پنبه‌ای بافته شده و لطیف و نازک است.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | بیشتر زنان روستایی مخصوصاً کشاورزان و کارگران از نوعی دستمال با نام دستمال نخی استفاده می‌کنند که با نخ باریک پنبه‌ای بافته شده و لطیف و نازک است.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====روبند==== | ====روبند==== | ||
روبند زنان خراسان جنوبی پارچه‌ای و نازک است و به وسیلۀ دو بند دور سر بسته و جلوی صورت آویزان می‌شود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> در قسمت چشم‌ها از نوعی دوخت سنتی و زیبا به‌نام «چشمه‌دوزی» استفاده می‌شود.<ref>خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص102.</ref> | روبند زنان خراسان جنوبی پارچه‌ای و نازک است و به وسیلۀ دو بند دور سر بسته و جلوی صورت آویزان می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> در قسمت چشم‌ها از نوعی دوخت سنتی و زیبا به‌نام «چشمه‌دوزی» استفاده می‌شود.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص102.]</ref> | ||
====کلاه‌پول==== | ====کلاه‌پول==== | ||
کلاه‌پول نوعی کلاه است که جلوی آن با انواع سکه‌های نقره‌ای قدیمی تزیین می‌شود. این کلاه از مهم‌ترین مشخصه‌های زنان بیرجندی است که دختران آن را از | کلاه‌پول نوعی کلاه است که جلوی آن با انواع سکه‌های نقره‌ای قدیمی تزیین می‌شود. این کلاه از مهم‌ترین مشخصه‌های زنان بیرجندی است که دختران آن را از ۷ سالگی روی سر می‌گذارند. تعداد سکه‌های کلاه‌پولی عروس‌خانم‌ها دو برابر زنان است که با انواع زیورآلاتی چون نگین، مهره و پولک تزیین می‌شود. نام دیگر کلاه‌پول، کُلوته است.<ref>[https://civilica.com/doc/1300518/ شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.]</ref> | ||
====کوسه==== | ====کوسه==== | ||
در تابستان زنان بیرجندی از روسری نازکی به‌نام کوسه استفاده می‌کنند.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | در تابستان زنان بیرجندی از روسری نازکی به‌نام کوسه استفاده می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====عرقچین==== | ====عرقچین==== | ||
عرقچین زنان بیرجندی شبیه عرقچین‌های امروزی است که روی آن با نقش و نگار تزیین شده است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | عرقچین زنان بیرجندی شبیه عرقچین‌های امروزی است که روی آن با نقش و نگار تزیین شده است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====دستمال گلی==== | ====دستمال گلی==== | ||
زنان این منطقه در مجالس عروسی از دستمالی سه‌گوش و بزرگ به‌نام دستمال گُلی استفاده می‌کنند که روی آن با انواع زیورآلات تزیین می‌شود. این روسری از پارچۀ مخمل تهیه می‌شود و اطراف آن یراق طلایی دوخته می‌شود.<ref>شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.</ref> | زنان این منطقه در مجالس عروسی از دستمالی سه‌گوش و بزرگ به‌نام دستمال گُلی استفاده می‌کنند که روی آن با انواع زیورآلات تزیین می‌شود. این روسری از پارچۀ مخمل تهیه می‌شود و اطراف آن یراق طلایی دوخته می‌شود.<ref>[https://civilica.com/doc/1300518/ شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.]</ref> | ||
===تن‌پوش زنان خراسان جنوبی=== | ===تن‌پوش زنان خراسان جنوبی=== | ||
| خط ۸۹: | خط ۹۲: | ||
====چادر==== | ====چادر==== | ||
زنان بیرجندی مخصوصاً در روستای چنشت، از چادری گلدار | زنان بیرجندی مخصوصاً در روستای چنشت، از [[چادر رنگی|چادری رنگی]] و گلدار استفاده می‌کنند. این نوع چادر که به «افندی» معروف است، کوچک‌تر و کوتاه‌تر از چادرهای معمولی است که به کلاه‌پول وصل می‌شود و از پشت سر آویزان است. دختران جوان و تازه عروس‌ها از رنگ‌های روشن و گلدار و زنان مسن از رنگ‌های تیره استفاده می‌کنند. زنان در مواقع عادی و عبور و مرور در روستاها چادرهای رنگی با نقوشی از رنگ‌های سبز و آبی سر می‌کنند.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص14.]</ref> | ||
زنان در مواقع عادی و عبور و مرور در روستاها چادرهای رنگی با نقوشی از رنگ‌های سبز و آبی سر می‌کنند.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص14.</ref> | |||
====کیش زنان==== | ====کیش زنان==== | ||
کیش زنان پارچه‌ای مستطیل‌شکل، شبیه چادر است که از جنس‌های مختلف نخ و ابریشم تهیه می‌شود. زنان ثروتمند در مراسم‌های شادی نوع ابریشمی آن را روی سر می‌گذارند. طرح این سرپوش از چهارخانۀ ریز و درشت بافته شده و دور آن با ریشه‌هایی تزیین شده است.<ref>خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص102.</ref> | کیش زنان پارچه‌ای مستطیل‌شکل، شبیه چادر است که از جنس‌های مختلف نخ و ابریشم تهیه می‌شود. زنان ثروتمند در مراسم‌های شادی نوع ابریشمی آن را روی سر می‌گذارند. طرح این سرپوش از چهارخانۀ ریز و درشت بافته شده و دور آن با ریشه‌هایی تزیین شده است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص102.]</ref> | ||
====جلیقه==== | ====جلیقه==== | ||
جلیقه نوعی بالاپوش جلوباز و بدون آستین است که قد آن تا زیر کمر می‌رسد و به دو شکل مختلف دیده می‌شود: برخی از زنان خود جلیقه می‌دوزند و برای آستر آن از کرباس و برای رویه از چیت یا مخمل استفاده می‌کنند. برخی دیگر نیز این جلیقه را به‌صورت آماده خریداری می‌کنند که معمولاً خط‌دار است و از جنس گوارین یا ماهوت تهیه می‌شود. در شهر خوسف، زنان در مراسم عروسی از جلیقه‌های ابریشمی استفاده می‌کنند که روی آن با طرح‌های ظریف و زیبا آجیده‌دوزی شده است.<ref>خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص90.</ref> | جلیقه نوعی بالاپوش جلوباز و بدون آستین است که قد آن تا زیر کمر می‌رسد و به دو شکل مختلف دیده می‌شود: برخی از زنان خود جلیقه می‌دوزند و برای آستر آن از کرباس و برای رویه از چیت یا مخمل استفاده می‌کنند. برخی دیگر نیز این جلیقه را به‌صورت آماده خریداری می‌کنند که معمولاً خط‌دار است و از جنس گوارین یا ماهوت تهیه می‌شود. در شهر خوسف، زنان در مراسم [[لباس عروس اقوام ایرانی|عروسی]] از جلیقه‌های ابریشمی استفاده می‌کنند که روی آن با طرح‌های ظریف و زیبا آجیده‌دوزی شده است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص90.]</ref> | ||
====پیراهن==== | ====پیراهن==== | ||
پیراهن که نام دیگر آن پَهره یا پَره است از سرشانه تا زیر زانو را می‌پوشاند و جلوی آن به‌اندازۀ سه‌دکمه باز است. جنس آن اغلب از پارچه‌های چیت و کرباس تهیه می‌شود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> پیراهن‌های زنان بیرجندی روی دامن‌های بسیار بلند پوشیده می‌شود. بلندی این دامن‌ها به‌قدری است که گاه روی زمین کشیده می‌شود.<ref>رنج‌دوست، تاریخ لباس ایران، 1387ش، ص255.</ref> | پیراهن که نام دیگر آن پَهره یا پَره است از سرشانه تا زیر زانو را می‌پوشاند و جلوی آن به‌اندازۀ سه‌دکمه باز است. جنس آن اغلب از پارچه‌های چیت و کرباس تهیه می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> پیراهن‌های زنان بیرجندی روی دامن‌های بسیار بلند پوشیده می‌شود. بلندی این دامن‌ها به‌قدری است که گاه روی زمین کشیده می‌شود.<ref>رنج‌دوست، تاریخ لباس ایران، 1387ش، ص255.</ref> | ||
پیراهن‌های زنان روستایی دارای یقۀ سه‌سانتی بوده که قسمت جلوی آن تا حدود سینه باز است و توسط سه دکمه بسته می‌شود. آستین‌های این پیراهن بلند است و در انتهای آن مچی دوخته می‌شود. قسمت مچی و جلوی لباس باگل‌های چهارپر تزیین شده که زیبایی پیراهن را چندبرابر می‌کند. زنان روستایی مخصوصاً در خوسف به این نوع پیراهن پاچین می‌گویند.<ref>خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص91.</ref> | پیراهن‌های زنان روستایی دارای یقۀ سه‌سانتی بوده که قسمت جلوی آن تا حدود سینه باز است و توسط سه دکمه بسته می‌شود. آستین‌های این پیراهن بلند است و در انتهای آن مچی دوخته می‌شود. قسمت مچی و جلوی لباس باگل‌های چهارپر تزیین شده که زیبایی پیراهن را چندبرابر می‌کند. زنان روستایی مخصوصاً در خوسف به این نوع پیراهن پاچین می‌گویند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص91.]</ref> | ||
====یل==== | ====یل==== | ||
یَل نوعی کت با آستین‌های بلند و یقه‌برگردان است که قد آن تا زیر کمر می‌رسد. در پهلوی آستین تا قسمت آرنج چاکی دیده می‌شود که با چند دکمه بسته می‌شود. رویۀ این کت از پارچۀ مخمل و به‌رنگ‌های سبز و کبود تهیه و با نقوش گلدار تزیین شده است. برای استحکام بیشتر داخل یل را با پارچۀ چلوار آستر می‌کنند. دور چاک و لبۀ آستین با یراق و دوخت پتو تزیین می‌شد.<ref>خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص62.</ref> | یَل نوعی کت با آستین‌های بلند و یقه‌برگردان است که قد آن تا زیر کمر می‌رسد. در پهلوی آستین تا قسمت آرنج چاکی دیده می‌شود که با چند دکمه بسته می‌شود. رویۀ این کت از پارچۀ مخمل و به‌رنگ‌های سبز و کبود تهیه و با نقوش گلدار تزیین شده است. برای استحکام بیشتر داخل یل را با پارچۀ چلوار آستر می‌کنند. دور چاک و لبۀ آستین با یراق و دوخت پتو تزیین می‌شد.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص62.]</ref> | ||
====شلیته==== | ====شلیته==== | ||
شلیته نوعی دامن چین‌دار و کوتاه است که تا زیر زانو را می‌پوشاند. این دامن بسیار گشاد است.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | شلیته نوعی دامن چین‌دار و کوتاه است که تا زیر زانو را می‌پوشاند. این دامن بسیار گشاد است.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====شلوار==== | ====شلوار==== | ||
شلوار زنان بیرجندی گشاد و بلند است و از جنس کرباس تهیه می‌شود. در زبان محلی به این شلوار، شلوار دولنگه یا تخته‌دار گفته می‌شود.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | شلوار زنان بیرجندی گشاد و بلند است و از جنس کرباس تهیه می‌شود. در زبان محلی به این شلوار، شلوار دولنگه یا تخته‌دار گفته می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
===پای‌پوش زنان خراسان جنوبی=== | ===پای‌پوش زنان خراسان جنوبی=== | ||
امروزه چند کارگاه تولید کفش قدیمی در بیرجند وجود دارد که کفش‌هایی از جمله چپت، گالش و کفش ساده تولید می‌کنند: <ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | امروزه چند کارگاه تولید کفش قدیمی در بیرجند وجود دارد که کفش‌هایی از جمله چپت، گالش و کفش ساده تولید می‌کنند: <ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کفش تبلک‌دار==== | ====کفش تبلک‌دار==== | ||
قسمت رویه و کف کفش تبلک‌دار از چرم بوده و پاشنۀ آن در دو نوع چوبی و استخوانی است که به آن پاشنه‌چوبی یا پاشنه‌استخوانی می‌گویند. پاشنه‌استخوانی مخصوص زنان اعیانی است.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و | قسمت رویه و کف کفش تبلک‌دار از چرم بوده و پاشنۀ آن در دو نوع چوبی و استخوانی است که به آن پاشنه‌چوبی یا پاشنه‌استخوانی می‌گویند. پاشنه‌استخوانی مخصوص زنان اعیانی است.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص91.</ref> امروزه زنان در روستاها از کفش‌های معمولی و پاشنه‌دار که اغلب به‌رنگ تیره است استفاده می‌کنند.<ref>[https://civilica.com/doc/1300518/ شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.]</ref> | ||
امروزه زنان در روستاها از کفش‌های معمولی و پاشنه‌دار که اغلب به‌رنگ تیره است استفاده می‌کنند.<ref>شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.</ref> | |||
====کفش گرجی==== | ====کفش گرجی==== | ||
کفش گُرجی نوعی کفش چرمی است که جلوی | کفش گُرجی نوعی کفش چرمی است که جلوی آن حالت برگشته دارد. این کفش سبزرنگ بوده و پاشنۀ آن از استخوان و چوب تهیه می‌شود.<ref>[https://civilica.com/doc/1300518/ شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.]</ref> | ||
====کتراک==== | ====کتراک==== | ||
کَتراک نوعی کفش با رویه‌ای از جنس نخ و کفه‌ای از جنس چوب است که زنان اغلب آن را در حمام استفاده می‌کنند.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و | کَتراک نوعی کفش با رویه‌ای از جنس نخ و کفه‌ای از جنس چوب است که زنان اغلب آن را در حمام استفاده می‌کنند.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص93.</ref> | ||
====ساغری==== | ====ساغری==== | ||
ساغری نوعی کفش نوک‌تیز است که از چرم گاو تهیه و روی آن با گلابتون تزیین می‌شود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | ساغری نوعی کفش نوک‌تیز است که از چرم گاو تهیه و روی آن با گلابتون تزیین می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
====گرگابی==== | ====گرگابی==== | ||
گُرگابی نوعی کفش زنانه است که رویۀ آن بلند و از چرم ساخته شده است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | گُرگابی نوعی کفش زنانه است که رویۀ آن بلند و از چرم ساخته شده است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====ارسی==== | ====ارسی==== | ||
زنان بیرجندی در جشن‌ها و عروسی‌ها از کفش‌هایی به‌نام اُرسی استفاده می‌کنند. این کفش پاشنه‌دار و با رویه و کفی از جنس چرم ساخته شده و به رنگ قرمز یا مشکی دیده می‌شود.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.</ref> | زنان بیرجندی در جشن‌ها و عروسی‌ها از کفش‌هایی به‌نام اُرسی استفاده می‌کنند. این کفش پاشنه‌دار و با رویه و کفی از جنس چرم ساخته شده و به رنگ قرمز یا مشکی دیده می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.]</ref> | ||
====دالاق==== | ====دالاق==== | ||
دالاق، شبیه جوراب است که از نوک پا تا روی کمر را می‌پوشاند و در قسمت کمر با بندی به‌دور کمر محکم می‌شود.<ref> «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | دالاق، شبیه جوراب است که از نوک پا تا روی کمر را می‌پوشاند و در قسمت کمر با بندی به‌دور کمر محکم می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/97082210790/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85 «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====جوراب==== | ====جوراب==== | ||
جوراب زنان این منطقه از انواع نخ، پشم و کرک تهیه و توسط زنان و دختران محلی با میل بافته می‌شود. گاهی نیز قسمت ساق جوراب را با گل‌هایی ساده تزیین می‌کنند. همچنین در بیرجند نوعی جوراب بافته می‌شود که به جوراب هفت‌رنگ مشهور است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | جوراب زنان این منطقه از انواع نخ، پشم و کرک تهیه و توسط زنان و دختران محلی با میل بافته می‌شود. گاهی نیز قسمت ساق جوراب را با گل‌هایی ساده تزیین می‌کنند. همچنین در بیرجند نوعی جوراب بافته می‌شود که به جوراب هفت‌رنگ مشهور است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
==پوشاک مردان خراسان جنوبی== | ==پوشاک مردان خراسان جنوبی== | ||
[[پرونده:DSC0148.jpg|جایگزین=لباس مردان خراسان جنوبی|بندانگشتی|مردان خراسان جنوبی با لباس سنتی در حال اجرای رقص چوب]] | |||
پوشاک مردان این منطقه شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است. | پوشاک مردان این منطقه شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است. | ||
===سرپوش‌های مردان خراسان جنوبی=== | |||
====کلاه نمدی==== | ====کلاه نمدی==== | ||
جنس این کلاه از نمد (کرک) است که اغلب به‌رنگ‌های قهوه‌ای، سیاه و سفید دیده می‌شود. مردان بیشتر از آن در فصل زمستان استفاده می‌کنند.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و | جنس این کلاه از نمد (کرک) است که اغلب به‌رنگ‌های قهوه‌ای، سیاه و سفید دیده می‌شود. مردان بیشتر از آن در فصل زمستان استفاده می‌کنند.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص63.</ref> | ||
====مندیل==== | ====مندیل==== | ||
مُندیل نوعی شال سفید یا سیاه است که از پارچۀ نخی تهیه می‌شود و مردان آن را روی کلاه خود می‌بندند. در گذشته مردان مسن آن را به‌صورت نامرتب و جوانان آن را مرتب می‌بستند و یک سمت آن را جلوی بدن آویزان می‌کردند.<ref>خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص120.</ref> | مُندیل نوعی شال سفید یا سیاه است که از پارچۀ نخی تهیه می‌شود و مردان آن را روی کلاه خود می‌بندند. در گذشته مردان مسن آن را به‌صورت نامرتب و جوانان آن را مرتب می‌بستند و یک سمت آن را جلوی بدن آویزان می‌کردند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص120.]</ref> | ||
====شب‌کلاه==== | ====شب‌کلاه==== | ||
مردان شب‌کلاه را روی مندیل می‌بندند. شب‌کلاه در بیرجند تهیه می‌شود و جنس آن از کرک و پشم و به‌رنگ‌های سفید و سیاه است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | مردان شب‌کلاه را روی مندیل می‌بندند. شب‌کلاه در بیرجند تهیه می‌شود و جنس آن از کرک و پشم و به‌رنگ‌های سفید و سیاه است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کلاه دوره‌دار==== | ====کلاه دوره‌دار==== | ||
کلاه دوره‌دار نوعی کلاه مردانه است که اطراف آن لبه دارد و از پشم تهیه می‌شود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | کلاه دوره‌دار نوعی کلاه مردانه است که اطراف آن لبه دارد و از پشم تهیه می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کلاه پهلوی/ شاپوری==== | ====کلاه پهلوی/ شاپوری==== | ||
بیشتر جوانان از کلاهی با نام پهلوی یا شاپوری استفاده می‌کنند که جلوی آن لبۀ گرد دارد و اغلب به‌رنگ تیره است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | بیشتر جوانان از کلاهی با نام پهلوی یا شاپوری استفاده می‌کنند که جلوی آن لبۀ گرد دارد و اغلب به‌رنگ تیره است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کلاه قرص==== | ====کلاه قرص==== | ||
کلاه قرص شبیه کلاه پهلوی، اما تنگ‌تر است. مردان در روستای چنشت، دور تا دور آن را با مهره تزیین می‌کنند.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | کلاه قرص شبیه کلاه پهلوی، اما تنگ‌تر است. مردان در روستای چنشت، دور تا دور آن را با مهره تزیین می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====کلاه ترمه==== | ====کلاه ترمه==== | ||
مردان مرفه، کلاهی با نام ترمه را روی سر می‌گذارند که جنس آن از ابریشم قرمز است و اطراف آن شیرازه دارد.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | مردان مرفه، کلاهی با نام ترمه را روی سر می‌گذارند که جنس آن از ابریشم قرمز است و اطراف آن شیرازه دارد.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
===تن‌پوش مردان خراسان جنوبی=== | ===تن‌پوش مردان خراسان جنوبی=== | ||
| خط ۱۹۲: | خط ۱۹۲: | ||
====پیراهن==== | ====پیراهن==== | ||
پیراهن مردان بیرجندی از روی دوش تا بالای زانو را می‌پوشاند. این نوع پیراهن جلوبسته بوده و فقط بالای آن با دو تا سه دکمه بسته می‌شود. بعضی‌اوقات دکمۀ بالای آن را در بغل گردن قرار می‌دهند. رنگ آن اغلب سفید و گاهی تیره و خاکستری انتخاب می‌شود و جنس آن از کرباس است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.</ref> | پیراهن مردان بیرجندی از روی دوش تا بالای زانو را می‌پوشاند. این نوع پیراهن جلوبسته بوده و فقط بالای آن با دو تا سه دکمه بسته می‌شود. بعضی‌اوقات دکمۀ بالای آن را در بغل گردن قرار می‌دهند. رنگ آن اغلب سفید و گاهی تیره و خاکستری انتخاب می‌شود و جنس آن از کرباس است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.]</ref> | ||
====جلیقه==== | ====جلیقه==== | ||
جلیقۀ مردان بیرجندی بدون آستین و جلوباز است که با دکمه‌هایی بسته می‌شود.<ref>خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص97.</ref> | جلیقۀ مردان بیرجندی بدون آستین و جلوباز است که با دکمه‌هایی بسته می‌شود.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص97.]</ref> | ||
====لباده==== | ====لباده==== | ||
| خط ۲۰۴: | خط ۲۰۴: | ||
====قبا==== | ====قبا==== | ||
قبای مردان بیرجندی بدون یقه و اغلب به‌رنگ‌های سبز و قهوه‌ای انتخاب می‌شود. قبا از سرشانه تا زیر زانو را می‌پوشاند، قسمت جلوی آن دو تا سه دکمه دارد و سر آستین‌های آن نیز با دکمه باز و بسته می‌شود.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | قبای مردان بیرجندی بدون یقه و اغلب به‌رنگ‌های سبز و قهوه‌ای انتخاب می‌شود. [[قبا]] از سرشانه تا زیر زانو را می‌پوشاند، قسمت جلوی آن دو تا سه دکمه دارد و سر آستین‌های آن نیز با دکمه باز و بسته می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====پالتو==== | ====پالتو==== | ||
در زمستان مردان از پالتوی پشمی به‌رنگ‌های سبز، کبود و آبی استفاده می‌کنند.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | در زمستان مردان از پالتوی پشمی به‌رنگ‌های سبز، کبود و آبی استفاده می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====قمیس==== | ====قمیس==== | ||
نوعی لباس که از پیراهن بلندتر بوده و دوطرف پهلوی آن باز است. این لباس تا زیر زانو را می‌پوشاند و به زبان محلی به آن لباس افغانی نیز می‌گویند.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | نوعی لباس که از پیراهن بلندتر بوده و دوطرف پهلوی آن باز است. این لباس تا زیر زانو را می‌پوشاند و به زبان محلی به آن لباس افغانی نیز می‌گویند.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
====قطیفه==== | ====قطیفه==== | ||
| خط ۲۱۸: | خط ۲۱۸: | ||
قطیفه پارچه‌ای مستطیل‌شکل و کاربردی است که بین زنان و مردان مشترک است و به‌جای چادر روی سر‌انداخته می‌شود و یا از آن به‌عنوان حوله یا پرده استفاده می‌شود. مردان برای جلوگیری از باد و باران آن را روی سرشان می‌اندازند. | قطیفه پارچه‌ای مستطیل‌شکل و کاربردی است که بین زنان و مردان مشترک است و به‌جای چادر روی سر‌انداخته می‌شود و یا از آن به‌عنوان حوله یا پرده استفاده می‌شود. مردان برای جلوگیری از باد و باران آن را روی سرشان می‌اندازند. | ||
قطیفه سه نوع است؛ یک نوع آن از پنبۀ سفید تهیه می‌شود که به آن «قطیفه کرباسی» می‌گویند. نوع دوم از پنبۀ مله است که به قطیفۀ مله‌ای معروف بوده و نوع سوم از نخ کارخانه تهیه می‌شود و مردم محلی آن را به‌نام قطیفۀ برقی می‌شناسند.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و | قطیفه سه نوع است؛ یک نوع آن از پنبۀ سفید تهیه می‌شود که به آن «قطیفه کرباسی» می‌گویند. نوع دوم از پنبۀ مله است که به قطیفۀ مله‌ای معروف بوده و نوع سوم از نخ کارخانه تهیه می‌شود و مردم محلی آن را به‌نام قطیفۀ برقی می‌شناسند.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص80.</ref> در دو طرف عرض قطیفه ریشه‌هایی وجود دارد که مردم برای زیبایی و دوام بیشتر آن‌ها را گره می‌زنند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص94.]</ref> | ||
====شلوار==== | ====شلوار==== | ||
شلوار مردان بیرجندی شبیه به شلوار زنان است که از پارچۀ کرباس، در رنگ‌های مختلف تهیه می‌شود و پاچه‌های آن گشاد است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.</ref> | شلوار مردان بیرجندی شبیه به شلوار زنان است که از پارچۀ کرباس، در رنگ‌های مختلف تهیه می‌شود و پاچه‌های آن گشاد است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.]</ref> | ||
===پای‌پوش مردان خراسان جنوبی=== | ===پای‌پوش مردان خراسان جنوبی=== | ||
از اصلی‌ترین پای‌پوش‌های مردم این منطقه می‌توان به گیوه‌بافی و گیوه‌دوزی با استفاده از نخ‌های پنبه‌ای و ساخت کفش‌های چرمی اشاره کرد. | از اصلی‌ترین پای‌پوش‌های مردم این منطقه می‌توان به گیوه‌بافی و گیوه‌دوزی با استفاده از نخ‌های پنبه‌ای و ساخت کفش‌های چرمی اشاره کرد. پای‌پوش‌های مردان بیرجندی در خود منطقه تولید می‌شود و شامل ارسی با رویه و کفی چرم گاو، ساق‌دار و نیم‌ساق برای استفادۀ کشاورزان، چَپَّت از جنس لاستیک برای استفادۀ چوپانان و انواع کفش‌های ساده، گولی، چاروق، چوبی و تخت‌آبی است.<ref> [https://www.isna.ir/news/birjand-21385/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).] </ref> | ||
پای‌پوش‌های مردان بیرجندی در خود منطقه تولید می‌شود و شامل ارسی با رویه و کفی چرم گاو، ساق‌دار و نیم‌ساق برای استفادۀ کشاورزان، چَپَّت از جنس لاستیک برای استفادۀ چوپانان و انواع کفش‌های ساده، گولی، چاروق، چوبی و تخت‌آبی است.<ref> «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | |||
==لباس زنان بیرجندی در مراسم‌های مختلف== | ==لباس زنان بیرجندی در مراسم‌های مختلف== | ||
روستای چنشت از توابع خراسان جنوبی است که نوع پوشش زنان در مراسم‌های شادی و عروسی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روستا رسم بر این است که زنان در مراسم شادی باید پیراهن نو، از جنس مخمل همراه با تزیینات فراوان بپوشند. | روستای چنشت از توابع خراسان جنوبی است که نوع پوشش زنان در مراسم‌های شادی و عروسی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روستا رسم بر این است که زنان در مراسم شادی باید پیراهن نو، از جنس مخمل همراه با تزیینات فراوان بپوشند. | ||
زنان اغلب برای پوشش سر از چارقدهای مخمل و پولک‌دار استفاده می‌کنند. دختران از سن شش تا هفت سالگی دارای کلاه‌پول و سایر پوشش‌های زنانه هستند و متناسب با سن‌شان از رنگ‌های شادتر استفاده می‌کنند.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.</ref> | زنان اغلب برای پوشش سر از [[چارقد|چارقدهای]] مخمل و پولک‌دار استفاده می‌کنند. دختران از سن شش تا هفت سالگی دارای کلاه‌پول و سایر پوشش‌های زنانه هستند و متناسب با سن‌شان از رنگ‌های شادتر استفاده می‌کنند.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.]</ref> | ||
==لباس عروس و داماد در خراسان جنوبی== | ==لباس عروس و داماد در خراسان جنوبی== | ||
لباس عروس در روستای چنشت همانند لباس محلی زنان است با این تفاوت که باید هفت پیراهن به‌رنگ‌های سفید، قرمز، آبی، سبز و در مرحلۀ آخر رنگ دلخواه با جنس پارچۀ مخمل بپوشند که با انواع مهر و سکه و ریسه‌هایی از پول نقره تزیین شده است.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.</ref> | [[لباس عروس اقوام ایرانی|لباس عروس]] در روستای چنشت همانند لباس محلی زنان است با این تفاوت که باید هفت پیراهن به‌رنگ‌های سفید، قرمز، آبی، سبز و در مرحلۀ آخر رنگ دلخواه با جنس پارچۀ مخمل بپوشند که با انواع مهر و سکه و ریسه‌هایی از پول نقره تزیین شده است.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.]</ref> لباس داماد در این روستا مشابه پوشش امروزی است؛ اما با این تفاوت که دستمالی سه‌گوش به نام «کشمیری» به‌رنگ سبز روی شانه او‌انداخته می‌شود.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.]</ref> | ||
لباس داماد در این روستا مشابه پوشش امروزی است؛ اما با این تفاوت که دستمالی سه‌گوش به نام «کشمیری» به‌رنگ سبز روی شانه او‌انداخته می‌شود.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.</ref> | |||
==چنشت؛ سرزمین رنگ‌ها در خراسان جنوبی== | ==چنشت؛ سرزمین رنگ‌ها در خراسان جنوبی== | ||
لباس مردم این منطقه مخصوصاً در روستاها دارای رنگ‌های شاد و متنوع و اغلب از طیف‌های سبز و آبی است که جلوۀ خاصی به آن‌ها می‌بخشد. لباس مردم روستای چنشت به نسبت سایر روستاهای خراسان جنوبی کمتر دچار تغییر و تحول شده و فرهنگ استفاده از لباس‌های محلی و رنگارنگ حفظ شده است؛ به‌همین دلیل به این روستا لقب سرزمین رنگ‌ها داده شده است.<ref>خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص56.</ref> | لباس مردم این منطقه مخصوصاً در روستاها دارای رنگ‌های شاد و متنوع و اغلب از طیف‌های سبز و آبی است که جلوۀ خاصی به آن‌ها می‌بخشد. لباس مردم روستای چنشت به نسبت سایر روستاهای خراسان جنوبی کمتر دچار تغییر و تحول شده و فرهنگ استفاده از لباس‌های محلی و رنگارنگ حفظ شده است؛ به‌همین دلیل به این روستا لقب سرزمین رنگ‌ها داده شده است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/93306092a72f6665deb413bad8797263 خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص56.]</ref> | ||
==تهیۀ پارچه‌های مورد نیاز برای تهیۀ پوشاک== | ==تهیۀ پارچه‌های مورد نیاز برای تهیۀ پوشاک== | ||
مردم این منطقه معمولاً پارچه‌های مورد نیاز خود را از شهرهایی مانند زاهدان، اصفهان، شیراز، یزد و تهران تهیه می‌کنند. در گذشته، این پارچه‌ها از جنس کودَری، پچسکن و نوعی پارچه پنبه‌ای با نام چِکن بودند، اما امروزه بیشتر از مخمل و‌اندولِزی استفاده می‌شود که آن هم نوعی پارچه پنبه‌ای است.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص12.</ref> | مردم این منطقه معمولاً پارچه‌های مورد نیاز خود را از شهرهایی مانند زاهدان، اصفهان، شیراز، یزد و تهران تهیه می‌کنند. در گذشته، این پارچه‌ها از جنس کودَری، پچسکن و نوعی پارچه پنبه‌ای با نام چِکن بودند، اما امروزه بیشتر از مخمل و‌اندولِزی استفاده می‌شود که آن هم نوعی پارچه پنبه‌ای است.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص12.]</ref> | ||
==نقوش تزیینی روی پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ==نقوش تزیینی روی پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ||
اکثر پارچه‌هایی که برای دوخت لباس‌های محلی به‌کار می‌رود، دارای نقوش اسلامی مثل گل و گیاه و نقوش هندسی و انتزاعی است. طرح‌ها و نقش‌های گیاهی با انواع گل‌ها و رنگ‌بندی متنوع نیز روی پارچه‌ها دیده می‌شود. برخی از پارچه‌ها نیز دارای نقوش هندسی و گیاهی به‌صورت ترکیبی است که تاثیر اسلام را در شکل‌گیری نقوش نشان می‌دهد.<ref>شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص13.</ref> | اکثر پارچه‌هایی که برای دوخت لباس‌های محلی به‌کار می‌رود، دارای نقوش اسلامی مثل گل و گیاه و نقوش هندسی و انتزاعی است. طرح‌ها و نقش‌های گیاهی با انواع گل‌ها و رنگ‌بندی متنوع نیز روی پارچه‌ها دیده می‌شود. برخی از پارچه‌ها نیز دارای نقوش هندسی و گیاهی به‌صورت ترکیبی است که تاثیر اسلام را در شکل‌گیری نقوش نشان می‌دهد.<ref>[https://openaccess.ir/c/4cvt/paper_100260 شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص13.]</ref> | ||
==فنون و فضای نگهداری از پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ==فنون و فضای نگهداری از پوشاک مردم خراسان جنوبی== | ||
در گذشته لباس‌های مردم این منطقه از جنس پشم، کرک و مو بوده که برای جلوگیری از آفت موجوداتی مثل موریانه، موش و سایر حشرات جونده از مواد مختلفی همچون سم چغندر، نفتالین، تنباکو و نفت استفاده می‌کردند. مردم این مواد را در اطراف لباس و بین لباس‌های پشمی قرار می‌دادند تا بوی منتشرشده حاصل از این مواد، حشرات موذی را دور کند. سپس آن را درون صندوق‌های آهنی یا چوبی در یک فضای سرد می‌گذاشتند و به‌هنگام نیاز آن را بیرون آورده و در هوای آزاد پهن می‌کردند تا بوی آن از بین برود.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و | در گذشته لباس‌های مردم این منطقه از جنس پشم، کرک و مو بوده که برای جلوگیری از آفت موجوداتی مثل موریانه، موش و سایر حشرات جونده از مواد مختلفی همچون سم چغندر، نفتالین، تنباکو و نفت استفاده می‌کردند. مردم این مواد را در اطراف لباس و بین لباس‌های پشمی قرار می‌دادند تا بوی منتشرشده حاصل از این مواد، حشرات موذی را دور کند. سپس آن را درون صندوق‌های آهنی یا چوبی در یک فضای سرد می‌گذاشتند و به‌هنگام نیاز آن را بیرون آورده و در هوای آزاد پهن می‌کردند تا بوی آن از بین برود.<ref> برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص103.</ref> | ||
==موزه لباس خراسان جنوبی== | ==موزه لباس خراسان جنوبی== | ||
موزه لباس خراسان جنوبی، نخستین موزه تخصصی پوشاک و منسوجات طبیعی کشور است که در خانه تاریخی پردلی، بنایی متعلق به دوره قاجار، واقع شده است. هدف آن گردآوری، احیا و بازآفرینی پوشاک محلی خراسان جنوبی است. موزه شامل تالار نمایش، کارگاه پارچه‌بافی سنتی، بخش پوشش‌های محلی، عکاسخانه و خیاط‌خانه است. | موزه لباس خراسان جنوبی، نخستین موزه تخصصی پوشاک و منسوجات طبیعی کشور است که در خانه تاریخی پردلی، بنایی متعلق به دوره قاجار، واقع شده است. هدف آن گردآوری، احیا و بازآفرینی پوشاک محلی خراسان جنوبی است. موزه شامل تالار نمایش، کارگاه پارچه‌بافی سنتی، بخش پوشش‌های محلی، عکاسخانه و خیاط‌خانه است. | ||
در این موزه، لباس‌های سنتی ابریشمی، اطلس، کرباس، برک و قارت، همراه با پارچه‌های دستباف محلی مانند برک، کرباس و مله به نمایش درآمده‌اند. یکی از جذابیت‌های ویژه آن، پارچه‌های پنبه‌ای مله با رنگ قهوه‌ای طبیعی است. همچنین، هنرهای سنتی مانند ابریشم‌بافی و تولید کرباس معرفی شده‌اند. این موزه، علاوه بر حفظ فرهنگ پوشاک محلی، در جذب گردشگران و ارزآوری برای استان نقش دارد.<ref> «تاریخ پوشش اسلامی در موزۀ لباس خراسان جنوبی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا. </ref> | در این موزه، لباس‌های سنتی ابریشمی، اطلس، کرباس، برک و قارت، همراه با پارچه‌های دستباف محلی مانند برک، کرباس و مله به نمایش درآمده‌اند. یکی از جذابیت‌های ویژه آن، پارچه‌های پنبه‌ای مله با رنگ قهوه‌ای طبیعی است. همچنین، هنرهای سنتی مانند ابریشم‌بافی و تولید کرباس معرفی شده‌اند. این موزه، علاوه بر حفظ فرهنگ پوشاک محلی، در جذب گردشگران و ارزآوری برای استان نقش دارد.<ref> [https://birjand.iqna.ir/fa/news/4130793/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C «تاریخ پوشش اسلامی در موزۀ لباس خراسان جنوبی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا.] </ref> | ||
==الهام از پوشاک سنتی خراسان جنوبی در طراحی لباس ایرانی اسلامی== | ==الهام از پوشاک سنتی خراسان جنوبی در طراحی لباس ایرانی اسلامی== | ||
طراحان مدل و لباس ایرانی‌اسلامی بر این باورند که پوشش مناسب بانوان در محیط کار و اجتماع، علاوه بر زیبایی و راحتی، باید با فرهنگ ایرانی، شرایط اقلیمی و جغرافیایی سازگار باشد و از مواد اولیه داخلی برای حفظ استقلال اقتصادی کشور بهره گیرد. در این میان، لباس سنتی زنان خراسان جنوبی یکی از نمونه‌های ارزشمند پوششی است که این ویژگی‌ها را در خود جای داده است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | طراحان مدل و لباس ایرانی‌اسلامی بر این باورند که پوشش مناسب بانوان در محیط کار و اجتماع، علاوه بر زیبایی و راحتی، باید با فرهنگ ایرانی، شرایط اقلیمی و جغرافیایی سازگار باشد و از مواد اولیه داخلی برای حفظ استقلال اقتصادی کشور بهره گیرد. در این میان، لباس سنتی زنان خراسان جنوبی یکی از نمونه‌های ارزشمند پوششی است که این ویژگی‌ها را در خود جای داده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
بر همین اساس، برخی از طراحان لباس ایرانی‌اسلامی در طراحی مانتوهای امروزی از عناصر پوشش سنتی بانوان خراسان جنوبی الهام گرفته‌اند. برای حفظ اصالت این لباس‌ها، بخش‌هایی مانند کمر، سرآستین و بالاتنه با پارچه‌های طرح‌دار و رودوزی‌شده، برگرفته از لباس‌های محلی این منطقه، تلفیق شده است. همچنین، فرم سارافون‌های سنتی و جلیقه‌های کوتاه در طراحی و دوخت برخی مدل‌های مانتو به کار رفته است. این ترکیب، ضمن پاسداشت هویت فرهنگی و سنتی، با نیازهای امروزی هماهنگ شده و پوششی متناسب با فرهنگ ایرانی‌اسلامی ارائه کرده است.<ref>پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.</ref> | بر همین اساس، برخی از طراحان لباس ایرانی‌اسلامی در طراحی مانتوهای امروزی از عناصر پوشش سنتی بانوان خراسان جنوبی الهام گرفته‌اند. برای حفظ اصالت این لباس‌ها، بخش‌هایی مانند کمر، سرآستین و بالاتنه با پارچه‌های طرح‌دار و رودوزی‌شده، برگرفته از لباس‌های محلی این منطقه، تلفیق شده است. همچنین، فرم سارافون‌های سنتی و جلیقه‌های کوتاه در طراحی و دوخت برخی مدل‌های مانتو به کار رفته است. این ترکیب، ضمن پاسداشت هویت فرهنگی و سنتی، با نیازهای امروزی هماهنگ شده و پوششی متناسب با فرهنگ ایرانی‌اسلامی ارائه کرده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/482408/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۲۶۵: | خط ۲۶۱: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* برآبادی، سیداحمد، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، تهران، فکر بکر، 1393ش. | *برآبادی، سیداحمد، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، تهران، فکر بکر، 1393ش. | ||
* | * | ||
* پایدارفرد، آرزو و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، فصلنامۀ مطالعات علمی، 1394ش. | *پایدارفرد، آرزو و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، فصلنامۀ مطالعات علمی، 1394ش. | ||
* | * | ||
* «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: 22 آبان 1397ش. | *«پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: 22 آبان 1397ش. | ||
* | * | ||
* «تاریخ پوشش اسلامی در موزۀ لباس خراسان جنوبی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1402ش. | *«تاریخ پوشش اسلامی در موزۀ لباس خراسان جنوبی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1402ش. | ||
* | * | ||
* خزاعی‌مسک، مرضیه، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، پایان‌نامۀ دورۀ کارشناسی ارشد، اردکان، دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه علم و هنر، 1395ش. | *خزاعی‌مسک، مرضیه، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، پایان‌نامۀ دورۀ کارشناسی ارشد، اردکان، دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه علم و هنر، 1395ش. | ||
* | * | ||
* رنج‌دوست، شبنم، تاریخ لباس ایران، تهران، جمال‌هنر، 1387ش. | *رنج‌دوست، شبنم، تاریخ لباس ایران، تهران، جمال‌هنر، 1387ش. | ||
* | * | ||
* شاهسونی، ثریا و کوهستانی، حسین، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، چهارمین کنفرانس ملی اسلام و ارزش‌های متعالی، 1399ش. | *شاهسونی، ثریا و کوهستانی، حسین، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، چهارمین کنفرانس ملی اسلام و ارزش‌های متعالی، 1399ش. | ||
* | * | ||
* شاهسونی‌روبیات، ثریا، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، نخستین کنفرانس ملی پوشاک، طراحی پارچه و لباس، 1399ش. | *شاهسونی‌روبیات، ثریا، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، نخستین کنفرانس ملی پوشاک، طراحی پارچه و لباس، 1399ش. | ||
* | * | ||
* «لباس محلی بانوان خراسان جنوبی»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 26 تیر 1399ش. | *«لباس محلی بانوان خراسان جنوبی»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 26 تیر 1399ش. | ||
* | * | ||
* «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: 3 فروردین 1395ش. | *«لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: 3 فروردین 1395ش. | ||
* | * | ||
* یاوری، حسین و سرخوش، شیدا، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، تهران، سیمای دانش، 1389ش. | *یاوری، حسین و سرخوش، شیدا، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، تهران، سیمای دانش، 1389ش. | ||
[[رده: ویکی‌رز]] | [[رده: ویکی‌رز]] | ||
[[رده: پوشاک اقوام]] | |||
[[رده: پوشاک بر پایه فرهنگ]] | |||
[[رده: پوشاک بر پایه جنسیت]] | |||
[[رده: پوشاک بر پایه کارکرد]] | |||
[[رده: پوشاک اسلامی]] | |||
[[رده: پوشاک عفیفانه]] | |||
[[رده: تاریخ پوشاک]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۷ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۲۴
لباس مردم خراسان جنوبی؛ تن‌پوش زنان و مردان در استان خراسان جنوبی.
پوشش مردم خراسان جنوبی تنوع و زیبایی ویژه‌ای دارد. در میان سرپوش‌های زنان بیرجندی، «کلاه‌پول» از اهمیت خاصی برخوردار است و دختران از سن هفت سالگی آن را بر سر می‌گذارند. رنگ‌های غالب در لباس مردم این منطقه، سبز و آبی است که ریشه در باورهای دینی آنان دارد. لباس زنان بیرجندی علاوه بر زیبایی، متناسب با شرایط آب و هوایی، پوشیده و راحت است. مردان نیز از پیراهن، شلوار و انواع سرپوش‌های محلی استفاده می‌کنند.
تاثیر شرایط جغرافیایی بر جنس پوشاک مردم خراسان جنوبی
به‌دلیل آب و هوای خشک منطقه، پارچه‌ها معمولاً از مواد طبیعی مانند نخ و پشم تهیه می‌شوند. این انتخاب به‌دلیل ویژگی‌های خاص این مواد است که با شرایط آب و هوایی خشک سازگاری بیشتری دارند.[۱]
لباس زنان خراسان جنوبی
لباس زنان خراسان جنوبی ترکیبی از زیبایی، رنگ‌های طبیعی و پوشش اسلامی است که هویت فرهنگی آن‌ها را نمایان می‌سازد.[۲]
ویژگی‌های لباس زنان خراسان جنوبی
حفظ پوشیدگی
لباس‌های زنان خراسان جنوبی دارای پوششی کامل هستند که با اصول حجاب و عفاف اسلامی هماهنگ است. دامن‌های بلند و استفاده از پارچه‌های غیرچسبان، نمونه‌هایی از این ویژگی هستند.
تناسب با شرایط اقلیمی
جنس پارچه‌ها معمولاً از نخ ساده یا گلدار است که به‌دلیل سبکی و قابلیت تنفس، مناسب برای اقلیم گرم و خشک خراسان جنوبی است. [۳]
زیبایی و تزیینات سنتی
این لباس‌ها با هنرهای سنتی مانند سکه‌دوزی، یراق‌دوزی و آینه‌کاری مزین می‌شوند که علاوه بر زیبایی، نشان‌دهنده اصالت فرهنگی و مهارت‌های بومی زنان منطقه است.[۴]
کاربردی و راحت بودن
طراحی این لباس‌ها به‌گونه‌ای است که در عین داشتن جلوه‌ای رسمی و زیبا، راحتی لازم برای انجام فعالیت‌های روزمره را نیز فراهم می‌کند.[۵]
هماهنگی با فرهنگ ایرانی
این پوشاک ریشه در سنت‌های دیرینه دارد و نشان‌دهندۀ هویت ملی و فرهنگی مردم خراسان جنوبی است.[۶]
استفاده از مواد اولیه داخلی
پارچه‌های مورد استفاده عمدتاً از تولیدات داخلی هستند که علاوه بر تقویت اقتصاد ملی، سازگاری بیشتری با محیط‌زیست دارند.[۷]
تنوع در طرح و رنگ
رنگ‌های شاد و متنوع همراه با نقش‌ونگارهای سنتی، به لباس‌های زنان خراسان جنوبی جلوه‌ای خاص و منحصربه‌فرد می‌بخشد.[۸]
تاثیر باورهای دینی بر لباس زنان خراسان جنوبی
تن‌پوش‌ها و سرپوش‌های زنان استان خراسان جنوبی از اعتقاد به باور و مذهب سرچشمه می‌گیرد که نمونۀ آن را می‌توان در استفاده از رنگ‌های سبز و آبی لباس‌ها دید.[۹]
پوشاک زنان خراسان جنوبی نمادی از حُجب و حیا بوده و پوششی کامل و مناسب را برای زنان این دیار فراهم می‌آورد. قدمت تاریخی و پیوند عمیق این لباس‌ها با فرهنگ بومی، موجب شده است که نه‌تنها هویت ایرانی-اسلامی را حفظ کند؛ بلکه با سنت‌های دیرینه این سرزمین نیز سازگار باشد.[۱۰]
انواع لباس زنان خراسان جنوبی
پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی در گذشته از سه بخش اصلی تشکیل می‌شده است: سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش زنانه. هر یک از این بخش‌ها نیز شامل اجزای گوناگونی بوده است: [۱۱]
سرپوش‌های زنان خراسان جنوبی
چرقت
چَرقت نوعی روسری از جنس پنبه است که اغلب به رنگ سفید با گل‌های ریز انتخاب می‌شود.[۱۲] زنان، چرقت را متناسب با فصل سال نازک یا ضخیم تهیه می‌کنند و آن را به‌شکل مثلثی روی سر می‌اندازند. خانم‌های جوان چرقت را با سنجاق‌های تزیینی زیر گلو محکم می‌کنند.[۱۳] زنان روستای چنشت، از رنگ سبز و آبی این روسری استفاده می‌کنند.[۱۴]
دستمال سر
دستمال سر زنان خراسان از پارچۀ نازک ابریشمی و به‌صورت چهارگوش است که زنان آن را روی پیشانی خود می‌بندند. رنگ دستمال سر اغلب به‌رنگ سیاه بوده و زنان در جشن‌ها و مراسم‌های عروسی از رنگ قرمز آن استفاده می‌کنند و گاهی‌اوقات نیز اطراف آن را با سکه‌های نقره‌ای تزیین می‌کنند.[۱۵]
دستمال خیاته
دستمال خِیاتِه از سربندهای زنان این منطقه به شمار می‌رود که از نخ و پارچۀ ابریشمی تهیه می‌شود.[۱۶]
دستمال کلاقی
دستمال کِلاقی از دستمال‌های فاخر و گران‌قیمت زنان بیرجندی که از ابریشم مرغوب تهیه می‌شود.[۱۷]
دستمال نخی
بیشتر زنان روستایی مخصوصاً کشاورزان و کارگران از نوعی دستمال با نام دستمال نخی استفاده می‌کنند که با نخ باریک پنبه‌ای بافته شده و لطیف و نازک است.[۱۸]
روبند
روبند زنان خراسان جنوبی پارچه‌ای و نازک است و به وسیلۀ دو بند دور سر بسته و جلوی صورت آویزان می‌شود.[۱۹] در قسمت چشم‌ها از نوعی دوخت سنتی و زیبا به‌نام «چشمه‌دوزی» استفاده می‌شود.[۲۰]
کلاه‌پول
کلاه‌پول نوعی کلاه است که جلوی آن با انواع سکه‌های نقره‌ای قدیمی تزیین می‌شود. این کلاه از مهم‌ترین مشخصه‌های زنان بیرجندی است که دختران آن را از ۷ سالگی روی سر می‌گذارند. تعداد سکه‌های کلاه‌پولی عروس‌خانم‌ها دو برابر زنان است که با انواع زیورآلاتی چون نگین، مهره و پولک تزیین می‌شود. نام دیگر کلاه‌پول، کُلوته است.[۲۱]
کوسه
در تابستان زنان بیرجندی از روسری نازکی به‌نام کوسه استفاده می‌کنند.[۲۲]
عرقچین
عرقچین زنان بیرجندی شبیه عرقچین‌های امروزی است که روی آن با نقش و نگار تزیین شده است.[۲۳]
دستمال گلی
زنان این منطقه در مجالس عروسی از دستمالی سه‌گوش و بزرگ به‌نام دستمال گُلی استفاده می‌کنند که روی آن با انواع زیورآلات تزیین می‌شود. این روسری از پارچۀ مخمل تهیه می‌شود و اطراف آن یراق طلایی دوخته می‌شود.[۲۴]
تن‌پوش زنان خراسان جنوبی
تن‌پوش زنان بیرجندی شامل موارد زیر است:
چادر
زنان بیرجندی مخصوصاً در روستای چنشت، از چادری رنگی و گلدار استفاده می‌کنند. این نوع چادر که به «افندی» معروف است، کوچک‌تر و کوتاه‌تر از چادرهای معمولی است که به کلاه‌پول وصل می‌شود و از پشت سر آویزان است. دختران جوان و تازه عروس‌ها از رنگ‌های روشن و گلدار و زنان مسن از رنگ‌های تیره استفاده می‌کنند. زنان در مواقع عادی و عبور و مرور در روستاها چادرهای رنگی با نقوشی از رنگ‌های سبز و آبی سر می‌کنند.[۲۵]
کیش زنان
کیش زنان پارچه‌ای مستطیل‌شکل، شبیه چادر است که از جنس‌های مختلف نخ و ابریشم تهیه می‌شود. زنان ثروتمند در مراسم‌های شادی نوع ابریشمی آن را روی سر می‌گذارند. طرح این سرپوش از چهارخانۀ ریز و درشت بافته شده و دور آن با ریشه‌هایی تزیین شده است.[۲۶]
جلیقه
جلیقه نوعی بالاپوش جلوباز و بدون آستین است که قد آن تا زیر کمر می‌رسد و به دو شکل مختلف دیده می‌شود: برخی از زنان خود جلیقه می‌دوزند و برای آستر آن از کرباس و برای رویه از چیت یا مخمل استفاده می‌کنند. برخی دیگر نیز این جلیقه را به‌صورت آماده خریداری می‌کنند که معمولاً خط‌دار است و از جنس گوارین یا ماهوت تهیه می‌شود. در شهر خوسف، زنان در مراسم عروسی از جلیقه‌های ابریشمی استفاده می‌کنند که روی آن با طرح‌های ظریف و زیبا آجیده‌دوزی شده است.[۲۷]
پیراهن
پیراهن که نام دیگر آن پَهره یا پَره است از سرشانه تا زیر زانو را می‌پوشاند و جلوی آن به‌اندازۀ سه‌دکمه باز است. جنس آن اغلب از پارچه‌های چیت و کرباس تهیه می‌شود.[۲۸] پیراهن‌های زنان بیرجندی روی دامن‌های بسیار بلند پوشیده می‌شود. بلندی این دامن‌ها به‌قدری است که گاه روی زمین کشیده می‌شود.[۲۹]
پیراهن‌های زنان روستایی دارای یقۀ سه‌سانتی بوده که قسمت جلوی آن تا حدود سینه باز است و توسط سه دکمه بسته می‌شود. آستین‌های این پیراهن بلند است و در انتهای آن مچی دوخته می‌شود. قسمت مچی و جلوی لباس باگل‌های چهارپر تزیین شده که زیبایی پیراهن را چندبرابر می‌کند. زنان روستایی مخصوصاً در خوسف به این نوع پیراهن پاچین می‌گویند.[۳۰]
یل
یَل نوعی کت با آستین‌های بلند و یقه‌برگردان است که قد آن تا زیر کمر می‌رسد. در پهلوی آستین تا قسمت آرنج چاکی دیده می‌شود که با چند دکمه بسته می‌شود. رویۀ این کت از پارچۀ مخمل و به‌رنگ‌های سبز و کبود تهیه و با نقوش گلدار تزیین شده است. برای استحکام بیشتر داخل یل را با پارچۀ چلوار آستر می‌کنند. دور چاک و لبۀ آستین با یراق و دوخت پتو تزیین می‌شد.[۳۱]
شلیته
شلیته نوعی دامن چین‌دار و کوتاه است که تا زیر زانو را می‌پوشاند. این دامن بسیار گشاد است.[۳۲]
شلوار
شلوار زنان بیرجندی گشاد و بلند است و از جنس کرباس تهیه می‌شود. در زبان محلی به این شلوار، شلوار دولنگه یا تخته‌دار گفته می‌شود.[۳۳]
پای‌پوش زنان خراسان جنوبی
امروزه چند کارگاه تولید کفش قدیمی در بیرجند وجود دارد که کفش‌هایی از جمله چپت، گالش و کفش ساده تولید می‌کنند: [۳۴]
کفش تبلک‌دار
قسمت رویه و کف کفش تبلک‌دار از چرم بوده و پاشنۀ آن در دو نوع چوبی و استخوانی است که به آن پاشنه‌چوبی یا پاشنه‌استخوانی می‌گویند. پاشنه‌استخوانی مخصوص زنان اعیانی است.[۳۵] امروزه زنان در روستاها از کفش‌های معمولی و پاشنه‌دار که اغلب به‌رنگ تیره است استفاده می‌کنند.[۳۶]
کفش گرجی
کفش گُرجی نوعی کفش چرمی است که جلوی آن حالت برگشته دارد. این کفش سبزرنگ بوده و پاشنۀ آن از استخوان و چوب تهیه می‌شود.[۳۷]
کتراک
کَتراک نوعی کفش با رویه‌ای از جنس نخ و کفه‌ای از جنس چوب است که زنان اغلب آن را در حمام استفاده می‌کنند.[۳۸]
ساغری
ساغری نوعی کفش نوک‌تیز است که از چرم گاو تهیه و روی آن با گلابتون تزیین می‌شود.[۳۹]
گرگابی
گُرگابی نوعی کفش زنانه است که رویۀ آن بلند و از چرم ساخته شده است.[۴۰]
ارسی
زنان بیرجندی در جشن‌ها و عروسی‌ها از کفش‌هایی به‌نام اُرسی استفاده می‌کنند. این کفش پاشنه‌دار و با رویه و کفی از جنس چرم ساخته شده و به رنگ قرمز یا مشکی دیده می‌شود.[۴۱]
دالاق
دالاق، شبیه جوراب است که از نوک پا تا روی کمر را می‌پوشاند و در قسمت کمر با بندی به‌دور کمر محکم می‌شود.[۴۲]
جوراب
جوراب زنان این منطقه از انواع نخ، پشم و کرک تهیه و توسط زنان و دختران محلی با میل بافته می‌شود. گاهی نیز قسمت ساق جوراب را با گل‌هایی ساده تزیین می‌کنند. همچنین در بیرجند نوعی جوراب بافته می‌شود که به جوراب هفت‌رنگ مشهور است.[۴۳]
پوشاک مردان خراسان جنوبی
پوشاک مردان این منطقه شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است.
سرپوش‌های مردان خراسان جنوبی
کلاه نمدی
جنس این کلاه از نمد (کرک) است که اغلب به‌رنگ‌های قهوه‌ای، سیاه و سفید دیده می‌شود. مردان بیشتر از آن در فصل زمستان استفاده می‌کنند.[۴۴]
مندیل
مُندیل نوعی شال سفید یا سیاه است که از پارچۀ نخی تهیه می‌شود و مردان آن را روی کلاه خود می‌بندند. در گذشته مردان مسن آن را به‌صورت نامرتب و جوانان آن را مرتب می‌بستند و یک سمت آن را جلوی بدن آویزان می‌کردند.[۴۵]
شب‌کلاه
مردان شب‌کلاه را روی مندیل می‌بندند. شب‌کلاه در بیرجند تهیه می‌شود و جنس آن از کرک و پشم و به‌رنگ‌های سفید و سیاه است.[۴۶]
کلاه دوره‌دار
کلاه دوره‌دار نوعی کلاه مردانه است که اطراف آن لبه دارد و از پشم تهیه می‌شود.[۴۷]
کلاه پهلوی/ شاپوری
بیشتر جوانان از کلاهی با نام پهلوی یا شاپوری استفاده می‌کنند که جلوی آن لبۀ گرد دارد و اغلب به‌رنگ تیره است.[۴۸]
کلاه قرص
کلاه قرص شبیه کلاه پهلوی، اما تنگ‌تر است. مردان در روستای چنشت، دور تا دور آن را با مهره تزیین می‌کنند.[۴۹]
کلاه ترمه
مردان مرفه، کلاهی با نام ترمه را روی سر می‌گذارند که جنس آن از ابریشم قرمز است و اطراف آن شیرازه دارد.[۵۰]
تن‌پوش مردان خراسان جنوبی
تن‌پوش مردان بیرجندی شامل موارد زیر است:
پیراهن
پیراهن مردان بیرجندی از روی دوش تا بالای زانو را می‌پوشاند. این نوع پیراهن جلوبسته بوده و فقط بالای آن با دو تا سه دکمه بسته می‌شود. بعضی‌اوقات دکمۀ بالای آن را در بغل گردن قرار می‌دهند. رنگ آن اغلب سفید و گاهی تیره و خاکستری انتخاب می‌شود و جنس آن از کرباس است.[۵۱]
جلیقه
جلیقۀ مردان بیرجندی بدون آستین و جلوباز است که با دکمه‌هایی بسته می‌شود.[۵۲]
لباده
مردان خراسان جنوبی در فصل سرما از لباده‌ای راسته استفاده می‌کنند. لباده از کرک شتر تهیه می‌شود و اغلب چوپانان آن را می‌پوشند.[۵۳]
قبا
قبای مردان بیرجندی بدون یقه و اغلب به‌رنگ‌های سبز و قهوه‌ای انتخاب می‌شود. قبا از سرشانه تا زیر زانو را می‌پوشاند، قسمت جلوی آن دو تا سه دکمه دارد و سر آستین‌های آن نیز با دکمه باز و بسته می‌شود.[۵۴]
پالتو
در زمستان مردان از پالتوی پشمی به‌رنگ‌های سبز، کبود و آبی استفاده می‌کنند.[۵۵]
قمیس
نوعی لباس که از پیراهن بلندتر بوده و دوطرف پهلوی آن باز است. این لباس تا زیر زانو را می‌پوشاند و به زبان محلی به آن لباس افغانی نیز می‌گویند.[۵۶]
قطیفه
قطیفه پارچه‌ای مستطیل‌شکل و کاربردی است که بین زنان و مردان مشترک است و به‌جای چادر روی سر‌انداخته می‌شود و یا از آن به‌عنوان حوله یا پرده استفاده می‌شود. مردان برای جلوگیری از باد و باران آن را روی سرشان می‌اندازند.
قطیفه سه نوع است؛ یک نوع آن از پنبۀ سفید تهیه می‌شود که به آن «قطیفه کرباسی» می‌گویند. نوع دوم از پنبۀ مله است که به قطیفۀ مله‌ای معروف بوده و نوع سوم از نخ کارخانه تهیه می‌شود و مردم محلی آن را به‌نام قطیفۀ برقی می‌شناسند.[۵۷] در دو طرف عرض قطیفه ریشه‌هایی وجود دارد که مردم برای زیبایی و دوام بیشتر آن‌ها را گره می‌زنند.[۵۸]
شلوار
شلوار مردان بیرجندی شبیه به شلوار زنان است که از پارچۀ کرباس، در رنگ‌های مختلف تهیه می‌شود و پاچه‌های آن گشاد است.[۵۹]
پای‌پوش مردان خراسان جنوبی
از اصلی‌ترین پای‌پوش‌های مردم این منطقه می‌توان به گیوه‌بافی و گیوه‌دوزی با استفاده از نخ‌های پنبه‌ای و ساخت کفش‌های چرمی اشاره کرد. پای‌پوش‌های مردان بیرجندی در خود منطقه تولید می‌شود و شامل ارسی با رویه و کفی چرم گاو، ساق‌دار و نیم‌ساق برای استفادۀ کشاورزان، چَپَّت از جنس لاستیک برای استفادۀ چوپانان و انواع کفش‌های ساده، گولی، چاروق، چوبی و تخت‌آبی است.[۶۰]
لباس زنان بیرجندی در مراسم‌های مختلف
روستای چنشت از توابع خراسان جنوبی است که نوع پوشش زنان در مراسم‌های شادی و عروسی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روستا رسم بر این است که زنان در مراسم شادی باید پیراهن نو، از جنس مخمل همراه با تزیینات فراوان بپوشند.
زنان اغلب برای پوشش سر از چارقدهای مخمل و پولک‌دار استفاده می‌کنند. دختران از سن شش تا هفت سالگی دارای کلاه‌پول و سایر پوشش‌های زنانه هستند و متناسب با سن‌شان از رنگ‌های شادتر استفاده می‌کنند.[۶۱]
لباس عروس و داماد در خراسان جنوبی
لباس عروس در روستای چنشت همانند لباس محلی زنان است با این تفاوت که باید هفت پیراهن به‌رنگ‌های سفید، قرمز، آبی، سبز و در مرحلۀ آخر رنگ دلخواه با جنس پارچۀ مخمل بپوشند که با انواع مهر و سکه و ریسه‌هایی از پول نقره تزیین شده است.[۶۲] لباس داماد در این روستا مشابه پوشش امروزی است؛ اما با این تفاوت که دستمالی سه‌گوش به نام «کشمیری» به‌رنگ سبز روی شانه او‌انداخته می‌شود.[۶۳]
چنشت؛ سرزمین رنگ‌ها در خراسان جنوبی
لباس مردم این منطقه مخصوصاً در روستاها دارای رنگ‌های شاد و متنوع و اغلب از طیف‌های سبز و آبی است که جلوۀ خاصی به آن‌ها می‌بخشد. لباس مردم روستای چنشت به نسبت سایر روستاهای خراسان جنوبی کمتر دچار تغییر و تحول شده و فرهنگ استفاده از لباس‌های محلی و رنگارنگ حفظ شده است؛ به‌همین دلیل به این روستا لقب سرزمین رنگ‌ها داده شده است.[۶۴]
تهیۀ پارچه‌های مورد نیاز برای تهیۀ پوشاک
مردم این منطقه معمولاً پارچه‌های مورد نیاز خود را از شهرهایی مانند زاهدان، اصفهان، شیراز، یزد و تهران تهیه می‌کنند. در گذشته، این پارچه‌ها از جنس کودَری، پچسکن و نوعی پارچه پنبه‌ای با نام چِکن بودند، اما امروزه بیشتر از مخمل و‌اندولِزی استفاده می‌شود که آن هم نوعی پارچه پنبه‌ای است.[۶۵]
نقوش تزیینی روی پوشاک مردم خراسان جنوبی
اکثر پارچه‌هایی که برای دوخت لباس‌های محلی به‌کار می‌رود، دارای نقوش اسلامی مثل گل و گیاه و نقوش هندسی و انتزاعی است. طرح‌ها و نقش‌های گیاهی با انواع گل‌ها و رنگ‌بندی متنوع نیز روی پارچه‌ها دیده می‌شود. برخی از پارچه‌ها نیز دارای نقوش هندسی و گیاهی به‌صورت ترکیبی است که تاثیر اسلام را در شکل‌گیری نقوش نشان می‌دهد.[۶۶]
فنون و فضای نگهداری از پوشاک مردم خراسان جنوبی
در گذشته لباس‌های مردم این منطقه از جنس پشم، کرک و مو بوده که برای جلوگیری از آفت موجوداتی مثل موریانه، موش و سایر حشرات جونده از مواد مختلفی همچون سم چغندر، نفتالین، تنباکو و نفت استفاده می‌کردند. مردم این مواد را در اطراف لباس و بین لباس‌های پشمی قرار می‌دادند تا بوی منتشرشده حاصل از این مواد، حشرات موذی را دور کند. سپس آن را درون صندوق‌های آهنی یا چوبی در یک فضای سرد می‌گذاشتند و به‌هنگام نیاز آن را بیرون آورده و در هوای آزاد پهن می‌کردند تا بوی آن از بین برود.[۶۷]
موزه لباس خراسان جنوبی
موزه لباس خراسان جنوبی، نخستین موزه تخصصی پوشاک و منسوجات طبیعی کشور است که در خانه تاریخی پردلی، بنایی متعلق به دوره قاجار، واقع شده است. هدف آن گردآوری، احیا و بازآفرینی پوشاک محلی خراسان جنوبی است. موزه شامل تالار نمایش، کارگاه پارچه‌بافی سنتی، بخش پوشش‌های محلی، عکاسخانه و خیاط‌خانه است.
در این موزه، لباس‌های سنتی ابریشمی، اطلس، کرباس، برک و قارت، همراه با پارچه‌های دستباف محلی مانند برک، کرباس و مله به نمایش درآمده‌اند. یکی از جذابیت‌های ویژه آن، پارچه‌های پنبه‌ای مله با رنگ قهوه‌ای طبیعی است. همچنین، هنرهای سنتی مانند ابریشم‌بافی و تولید کرباس معرفی شده‌اند. این موزه، علاوه بر حفظ فرهنگ پوشاک محلی، در جذب گردشگران و ارزآوری برای استان نقش دارد.[۶۸]
الهام از پوشاک سنتی خراسان جنوبی در طراحی لباس ایرانی اسلامی
طراحان مدل و لباس ایرانی‌اسلامی بر این باورند که پوشش مناسب بانوان در محیط کار و اجتماع، علاوه بر زیبایی و راحتی، باید با فرهنگ ایرانی، شرایط اقلیمی و جغرافیایی سازگار باشد و از مواد اولیه داخلی برای حفظ استقلال اقتصادی کشور بهره گیرد. در این میان، لباس سنتی زنان خراسان جنوبی یکی از نمونه‌های ارزشمند پوششی است که این ویژگی‌ها را در خود جای داده است.[۶۹]
بر همین اساس، برخی از طراحان لباس ایرانی‌اسلامی در طراحی مانتوهای امروزی از عناصر پوشش سنتی بانوان خراسان جنوبی الهام گرفته‌اند. برای حفظ اصالت این لباس‌ها، بخش‌هایی مانند کمر، سرآستین و بالاتنه با پارچه‌های طرح‌دار و رودوزی‌شده، برگرفته از لباس‌های محلی این منطقه، تلفیق شده است. همچنین، فرم سارافون‌های سنتی و جلیقه‌های کوتاه در طراحی و دوخت برخی مدل‌های مانتو به کار رفته است. این ترکیب، ضمن پاسداشت هویت فرهنگی و سنتی، با نیازهای امروزی هماهنگ شده و پوششی متناسب با فرهنگ ایرانی‌اسلامی ارائه کرده است.[۷۰]
پانویس
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص137.
- ↑ «لباس محلی بانوان خراسان جنوبی»، وب‌سایت تابناک.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.
- ↑ شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص1.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص149.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص14.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص102.
- ↑ شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.
- ↑ شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص14.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص102.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص90.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ رنج‌دوست، تاریخ لباس ایران، 1387ش، ص255.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص91.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص62.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص91.
- ↑ شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.
- ↑ شاهسونی‌روبیات، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص10.
- ↑ برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص93.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.
- ↑ «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص63.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص120.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص97.
- ↑ یاوری و سرخوش، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، 1389ش، ص49.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص80.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص94.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص138.
- ↑ «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).
- ↑ شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.
- ↑ شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.
- ↑ شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص15.
- ↑ خزاعی‌مسک، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، 1395ش، ص56.
- ↑ شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص12.
- ↑ شاهسونی و کوهستانی، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، 1399ش، ص13.
- ↑ برآبادی، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، 1393ش، ص103.
- ↑ «تاریخ پوشش اسلامی در موزۀ لباس خراسان جنوبی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.
- ↑ پایدارفرد و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، 1394ش، ص148.
منابع
- برآبادی، سیداحمد، دانشنامۀ فرهنگ و تمدن؛ پوشاک محلی بیرجند، تهران، فکر بکر، 1393ش.
- پایدارفرد، آرزو و دیگران، «طراحی لباس ملی با الهام از پوشاک سنتی مردم خراسان جنوبی»، فصلنامۀ مطالعات علمی، 1394ش.
- «پوشاک محلی زنان خراسان جنوبی را بشناسیم»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: 22 آبان 1397ش.
- «تاریخ پوشش اسلامی در موزۀ لباس خراسان جنوبی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1402ش.
- خزاعی‌مسک، مرضیه، رویکرد فناوری فرهنگی در تحلیل پوشاک مردم خراسان جنوبی، پایان‌نامۀ دورۀ کارشناسی ارشد، اردکان، دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه علم و هنر، 1395ش.
- رنج‌دوست، شبنم، تاریخ لباس ایران، تهران، جمال‌هنر، 1387ش.
- شاهسونی، ثریا و کوهستانی، حسین، «بررسی تاثیر مذهب بر پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، چهارمین کنفرانس ملی اسلام و ارزش‌های متعالی، 1399ش.
- شاهسونی‌روبیات، ثریا، «بررسی پوشاک سنتی زنان روستای چنشت»، نخستین کنفرانس ملی پوشاک، طراحی پارچه و لباس، 1399ش.
- «لباس محلی بانوان خراسان جنوبی»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 26 تیر 1399ش.
- «لباس محلی، نماد فرهنگ اصیل بومی مردم خراسان جنوبی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: 3 فروردین 1395ش.
- یاوری، حسین و سرخوش، شیدا، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، تهران، سیمای دانش، 1389ش.