بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>پوشاک دوران مادها؛</big>''' تنپوش مردان و زنان قوم ماد. | '''<big>پوشاک دوران مادها؛</big>''' تنپوش مردان و زنان قوم ماد. | ||
مادها اولین گروه از آریاییها بودند که به پوشش و حجاب نگاه ویژهای داشتند.<ref group="یادداشت">این گزاره در بند بعدی نیز آمده است، اما در بخش «هندسه بحث» لازم است محتوا با '''بیان متفاوتی''' ارائه شود و از تکرار دقیق همان واژگان پرهیز شود.</ref> یافتههای تاریخی و باستانشناسی حاکی از آن است که پوشاک نزد مادها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و علاوهبر محافظت آنان از آسیبهای محیطی نمادی از جایگاه اجتماعی، هویت قومی و باورهای فرهنگی و مذهبی آنان نیز بهشمار میرفت.<ref group="یادداشت">«نهتنها» حرف ربط گروهی است؛ بنابراین باید با نیمفاصله نوشته شود.</ref> | |||
=='''تاریخچۀ پوشش مادها'''== | =='''تاریخچۀ پوشش مادها'''== | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
=='''پوشش دوران ماد متأثر از اقوام بومی فلات ایران'''== | =='''پوشش دوران ماد متأثر از اقوام بومی فلات ایران'''== | ||
یافتههای باستانشناسی از دشتها، تپۀ حصار شهداد، شهر سوخته و دشت سیلک نشان میدهد که مادها، | یافتههای باستانشناسی از دشتها، تپۀ حصار شهداد، شهر سوخته و دشت سیلک نشان میدهد که مادها، بهعنوان<ref group="یادداشت">«به» اگر قیدساز باشد، باید آن را با نیمفاصله نوشت</ref> یکی از اولین اقوام آریایی ساکن در فلات ایران، تأثیر عمیقی از نحوه پوشش اقوام بومی این منطقه پذیرفتهاند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2047150/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86-%D8%B4%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%D9%86%D9%84-%D8%A7%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7 «نگاهی به لباس دورۀ ماد، پیراهن، شلوار و شنل اجزای پوشش مادها»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
=='''تطبیق پوشش مادها با شرایط اقلیمی'''== | =='''تطبیق پوشش مادها با شرایط اقلیمی'''== | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
پوشش زنان مادی، فراتر از یک لباس ساده، شامل استفاده از زیورآلات ارزشمند همچون گوشواره، گردنبند و دستبند نیز میشد. این آراستگی، که در کنار پوشیدگی کامل به کار میرفت؛ نه تنها نشاندهندۀ منزلت اجتماعی فرد بود؛ بلکه تصویری از وقار، نجابت و جایگاه رفیع زن در جامعه مادها را به نمایش میگذاشت.<ref>[https://blog.programstore.ir/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/#:~:text=%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%20%D8%AC%D8%B0%D8%A7%D8%A8%20%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%85.-,%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87%20%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86,%D9%BE%DB%8C%D8%B4%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%20%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA. فلاحی، «حجاب در ایران باستان-نگاهی به تاریخچۀ حجاب و وقار»، مجلۀ پیاستور.]</ref> | پوشش زنان مادی، فراتر از یک لباس ساده، شامل استفاده از زیورآلات ارزشمند همچون گوشواره، گردنبند و دستبند نیز میشد. این آراستگی، که در کنار پوشیدگی کامل به کار میرفت؛ نه تنها نشاندهندۀ منزلت اجتماعی فرد بود؛ بلکه تصویری از وقار، نجابت و جایگاه رفیع زن در جامعه مادها را به نمایش میگذاشت.<ref>[https://blog.programstore.ir/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/#:~:text=%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%20%D8%AC%D8%B0%D8%A7%D8%A8%20%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%85.-,%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87%20%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86,%D9%BE%DB%8C%D8%B4%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%20%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA. فلاحی، «حجاب در ایران باستان-نگاهی به تاریخچۀ حجاب و وقار»، مجلۀ پیاستور.]</ref> | ||
==''' | =='''پیوند پوشش زنان ماد با باورهای مذهبی''' <ref group="یادداشت">پیوند پوشش زنان ماد با باورهای مذهبی</ref>== | ||
در آیین مادها، زنان موظف بودند با پوششی کامل حضور یابند. این الزام، پیوند عمیق میان پوشش، حجاب و باورهای مذهبی مردم ماد را آشکار میسازد؛ بهطوری که رعایت حجاب نه تنها یک وظیفه فردی، بلکه نشاندهندۀ احترام به سنتهای مقدس و باورهای دینی آنان تلقی میشد.<ref>[https://blog.programstore.ir/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/#:~:text=%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%20%D8%AC%D8%B0%D8%A7%D8%A8%20%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%85.-,%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87%20%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86,%D9%BE%DB%8C%D8%B4%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%20%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA. فلاحی، «حجاب در ایران باستان-نگاهی به تاریخچۀ حجاب و وقار»، مجلۀ پیاستور.]</ref> | در آیین مادها، زنان موظف بودند با پوششی کامل حضور یابند. این الزام، پیوند عمیق میان پوشش، حجاب و باورهای مذهبی مردم ماد را آشکار میسازد؛ بهطوری که رعایت حجاب نه تنها یک وظیفه فردی، بلکه نشاندهندۀ احترام به سنتهای مقدس و باورهای دینی آنان تلقی میشد.<ref>[https://blog.programstore.ir/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/#:~:text=%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%20%D8%AC%D8%B0%D8%A7%D8%A8%20%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%85.-,%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87%20%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86,%D9%BE%DB%8C%D8%B4%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%20%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA. فلاحی، «حجاب در ایران باستان-نگاهی به تاریخچۀ حجاب و وقار»، مجلۀ پیاستور.]</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
===='''پیراهن'''==== | ===='''پیراهن'''==== | ||
مردان ماد پیراهنهایی جلوبسته با بلندی تا روی زانو میپوشیدند. آستینهای این پیراهن تا مچ دست بوده که در این قسمت اندکی تنگ و چیندار میشده است. یقۀ این پیراهنها | مردان ماد پیراهنهایی جلوبسته با بلندی تا روی زانو میپوشیدند. آستینهای این پیراهن تا مچ دست بوده که در این قسمت اندکی تنگ و چیندار میشده است. در نقوش تخت جمشید، یقۀ این پیراهنها به سه شکل دیده میشود: گرد، سهگوش، و صاف که به صورت مستقیم از یک شانه به شانه دیگر امتداد مییافت.<ref group="یادداشت">عبارت روان نیست.</ref>.<ref>[https://tarikhema.org/ancient/iran/mad/58961/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7/ «تاریخچۀ لباس و پوشاک در دورۀ مادها»، وبسایت تاریخ ما (مطالعه و بررسی دانستنیهای تاریخی).]</ref> | ||
===='''جُبه'''==== | ===='''جُبه'''==== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
====='''نوع اول'''===== | ====='''نوع اول'''===== | ||
شلوار مادی راسته بود و تا مچ پا و روی کفش میرسید.<ref group="یادداشت">گزاره ناقص است و منظورتان این است که شلوار مادی راسته بود و تا مچ پا و روی کفش میرسید. </ref> از بالا به پایین بهتدریج تنگ میشد و در مچ دارای نواری بود که در قسمت جلو گره میخورد و دمپای شلوار را جمع میکرد؛ علاوه بر این، نواری به شکل رکاب به پایین شلوار دوخته میشد تا از بالا رفتن ساق آن جلوگیری کند.<ref>[https://tarikhema.org/ancient/iran/mad/58961/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7/ «تاریخچۀ لباس و پوشاک در دورۀ مادها»، وبسایت تاریخ ما (مطالعه و بررسی دانستنیهای تاریخی).]</ref> این نوع شلوار با نقوش حیوانی تزیین شده است.<ref>[https://research.iaun.ac.ir/pd/mojabi/pdfs/UploadFile_9312.pdf مجابی، پوشاک مادها، وبسایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجفآباد، ص3.]</ref> | |||
====='''نوع دوم'''===== | ====='''نوع دوم'''===== | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۲: | ||
چوموش، چکمهای نوکبرگشته و روباز است که بهوسیلۀ بندی تا دور ساق پا، تا زیر زانو پیچیده میشده است.<ref>[https://research.iaun.ac.ir/pd/mojabi/pdfs/UploadFile_9312.pdf مجابی، پوشاک مادها، وبسایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجفآباد، ص6.]</ref> | چوموش، چکمهای نوکبرگشته و روباز است که بهوسیلۀ بندی تا دور ساق پا، تا زیر زانو پیچیده میشده است.<ref>[https://research.iaun.ac.ir/pd/mojabi/pdfs/UploadFile_9312.pdf مجابی، پوشاک مادها، وبسایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجفآباد، ص6.]</ref> | ||
امروزه در گیلان و مازندران از نوع سادهتر این چکمه استفاده میشود.<ref group="یادداشت">هر گزاره و ادعایی در دانشنامه باید دارای پانویس (ارجاع) باشد.</ref> | امروزه در گیلان و مازندران از نوع سادهتر این چکمه استفاده میشود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2047150/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86-%D8%B4%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%D9%86%D9%84-%D8%A7%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7 «نگاهی به لباس دورۀ ماد، پیراهن، شلوار و شنل اجزای پوشش مادها»، خبرگزاری مهر.]</ref><ref group="یادداشت">هر گزاره و ادعایی در دانشنامه باید دارای پانویس (ارجاع) باشد.</ref> | ||
==='''کفش ساده'''=== | ==='''کفش ساده'''=== | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۶: | ||
مادها از پیشگامان ایجاد ارتش سوارهنظام بودند و زندگی آنها با اسب عجین شده بود؛ بههمین دلیل، لباسهای خود را به گونهای طراحی میکردند که امکان فعالیت و کار آسان با اسب را فراهم کند. شلوار، بهعنوان یکی از اختراعات مهم مادها بود که برای پاسخگویی به نیازهای سوارکاری و تسهیل در این امر اختراع شده بود.<ref>[https://research.iaun.ac.ir/pd/mojabi/pdfs/UploadFile_9312.pdf مجابی، پوشاک مادها، وبسایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجفآباد، ص1.]</ref> | مادها از پیشگامان ایجاد ارتش سوارهنظام بودند و زندگی آنها با اسب عجین شده بود؛ بههمین دلیل، لباسهای خود را به گونهای طراحی میکردند که امکان فعالیت و کار آسان با اسب را فراهم کند. شلوار، بهعنوان یکی از اختراعات مهم مادها بود که برای پاسخگویی به نیازهای سوارکاری و تسهیل در این امر اختراع شده بود.<ref>[https://research.iaun.ac.ir/pd/mojabi/pdfs/UploadFile_9312.pdf مجابی، پوشاک مادها، وبسایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجفآباد، ص1.]</ref> | ||
==''' | =='''نمونههای پوشاک مادها در آثار باستانی لرستان'''== | ||
مادها را باید وارثان هنر فلزکاری لرستان دانست؛ زیرا پس از به قدرت رسیدن و گسترش قلمرو خود به این منطقه، بهطور مستقیم از هنرمندان و سبکهای فلزکاری لرستان الهام گرفتند. فلزکاران منطقۀ لرستان تأثیر قابل توجهی بر پوشش مردان در دوران ماد برجای گذاشتهاند: | مادها را باید وارثان هنر فلزکاری لرستان دانست؛ زیرا پس از به قدرت رسیدن و گسترش قلمرو خود به این منطقه، بهطور مستقیم از هنرمندان و سبکهای فلزکاری لرستان الهام گرفتند. فلزکاران منطقۀ لرستان تأثیر قابل توجهی بر پوشش مردان در دوران ماد برجای گذاشتهاند: | ||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۳۵: | ||
==پانویس<ref group="یادداشت">برای پانویس الگو درستی استفاده نشده است. لذا پانویسها ذیل تیتر پانویس نمایش داده نمیشود: | ==پانویس<ref group="یادداشت">برای پانویس الگو درستی استفاده نشده است. لذا پانویسها ذیل تیتر پانویس نمایش داده نمیشود: | ||
</ref>== | </ref>== | ||
<references /> | |||
==منابع== | == منابع == | ||
*«تاریخچۀ لباس و پوشاک در دورۀ مادها»، وبسایت تاریخ ما (مطالعه و بررسی دانستنیهای تاریخی)، تاریخ درج مطلب: 15 تیر 1399ش. | *«تاریخچۀ لباس و پوشاک در دورۀ مادها»، وبسایت تاریخ ما (مطالعه و بررسی دانستنیهای تاریخی)، تاریخ درج مطلب: 15 تیر 1399ش. | ||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۴۵: | ||
* میرزایی رشنو، محمد و توسلی، محمدمهدی، «تأثیر هنر لرستان بر پوشاک مردان مادی»، همایش ملی بررسی سیر تحول ادبیات بومی لرستان (کلهباد)، 1392ش. | * میرزایی رشنو، محمد و توسلی، محمدمهدی، «تأثیر هنر لرستان بر پوشاک مردان مادی»، همایش ملی بررسی سیر تحول ادبیات بومی لرستان (کلهباد)، 1392ش. | ||
*«نگاهی به لباس دورۀ ماد، پیراهن، شلوار و شنل اجزای پوشش مادها»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 15 اردیبهشت 1392ش. | *«نگاهی به لباس دورۀ ماد، پیراهن، شلوار و شنل اجزای پوشش مادها»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 15 اردیبهشت 1392ش. | ||