سعادت‌آباد (فیلم سینمایی): تفاوت میان نسخه‌ها

فیلم «سعادت‌آباد» (۱۳۸۹ش) به کارگردانی مازیار میری، داستان شبی است که سه زوج طبقه متوسط در یک مهمانی خانوادگی دور هم جمع می‌شوند. در طول شب، دروغ‌ها، خیانت‌ها و رازهای پنهان آشکار می‌شود و روابط میان آن‌ها به مرز فروپاشی می‌رسد. عنوان «سعادت‌آباد» که یادآور محله‌ای آرام و مرفه در تهران است، در تضاد آشکار با واقعیت تلخ و پرآشوب زندگی شخصیت‌ها قرار دارد. فیلم با نگاهی انتقادی، پوچی پشت ظاهر خوشبختی و بحران اخلاقی طبقه متوسط را نشان می‌دهد. «سعادت‌آباد» پس از اکران، با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد: برخی آن را بهترین اثر مازیار میری و روایتی صادقانه از بحران‌های خانواده ایرانی دانستند و برخی دیگر آن را اغراق‌آمیز، بی‌تحلیل و حتی بازتولیدکننده الگوی سینمای اصغر فرهادی خواندند.

فیلم سینمایی «سعادت‌آباد» به کارگردانی مازیار میری و تهیه‌کنندگی همایون اسعدیان، اثری در ژانر اجتماعی است که در سال ۱۳۸۹ش تولید شده است.<ref name=":7">[https://www.manzoom.ir/title/tt2304978/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-1389 «سعادت آباد‏ (1389)»، وب‌سایت منظوم.]</ref> این فیلم، روایت جست‌وجویی تلخ و ناکام برای دستیابی به «سعادتی» است که تنها در ظاهر و در قالبی بزک‌شده و فریبنده جلوه می‌کند. این واژه، در حقیقت پوسته‌ای توخالی است که بر پایه دروغ، پنهان‌کاری و تزویر بنا شده و همین بنیاد معیوب است که در نهایت به فروپاشی، ترک خوردن روابط و متلاشی شدن زندگی شخصیت‌ها منجر می‌شود.<ref name=":4">[https://www.filimo.com/shot/131569/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF/?utm_source=chatgpt.com «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref>

از سوی دیگر، عنوان فیلم به‌طور ضمنی، با معنای لغوی خود (محله‌ای پر از سعادت یا افراد سعادتمند) در تضاد کامل است. این تناقض، نوعی وارونگی معنایی را القا می‌کند؛ زیرا اهالی محله «سعادت‌آباد»، به‌هیچ‌وجه سعادتمند به نظر نمی‌آیند و آنچه فیلم به تصویر می‌کشد، دقیقاً برعکس معنای ظاهری عنوان است.<ref>نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، 1398ش، ص 101.</ref>

مازیار میری، کارگردان سینما، با ساخت اولین فیلم بلند خود، «قطعه ناتمام» در سال ۱۳۷۹ش، نامزد جوایز بین‌المللی متعددی از جمله جایزه گوی بلورین جشنواره فیلم کارلووی واری شد. او در ادامه با ساخت فیلم‌های درام و اجتماعی مانند «به آهستگی»، «سعادت آباد» و «حوض نقاشی» توانست جایگاه خود را تثبیت کند. از دیگر آثار او می‌توان به «سارا و آیدا»، «فرات»، «کتاب قانون» و سریال نمایش خانگی «خسوف» اشاره کرد.<ref>[https://esfahanemrooz.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%87%D9%86%D8%B1-152/932087-biography-maziar-miri «بیوگرافی مازیار میری | از «حوض نقاشی» تا نبرد با سرطان»، خبرگزاری اصفهان امروز.]</ref>

لاله، یکی از دوستان یاسی، بدون اطلاع همسرش، ویزای یک ماموریت کاری سه‌ماهه به آلمان را تهیه کرده و سقط جنین انجام داده است. یاسی، محسن، بهرام و تهمینه همگی در تلاشند تا این راز را از علی پنهان نگه دارند، اما علی که فردی متعصب و شکاک به تصویر کشیده شده، به تماس‌های لاله و تهمینه مشکوک شده و در صدد کشف حقیقت برمی‌آید. از سوی دیگر، بهرام و تهمینه نیز در زندگی مشترک خود به مشکل خورده‌اند و در آستانه جدایی هستند، اما قصد دارند این موضوع را موقتاً از بقیه پنهان کنند. به نظر می‌رسد بهرام به‌دلیل مسائل مالی و موقعیت اجتماعی، با تهمینه ازدواج کرده است. تهمینه که از این موضوع آگاه است و از رفتارهای همسرش رنج می‌برد، مصرانه و برخلاف میل بهرام، خواهان طلاق است.<ref>[https://www.filimo.com/shot/177335/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref>

ورود محسن به مهمانی با خبری ناخوشایند همراه است؛ محموله کالاهایش به ارزش یک میلیارد تومان در حین ترانزیت از بین رفته و همین امر باعث می‌شود که او رفتاری تند با یاسی و مهمانان داشته باشد. اما طولی نمی‌کشد که خبر بازگشت کالاها و کاهش ضرر به دویست میلیون تومان، او را نیز به فضای مهمانی بازمی‌گرداند. با این حال، تماس‌های تلفنی مشکوک و پنهانی محسن و دیگر مهمانان در طول شب، به‌تدریج اختلافات را شعله‌ور کرده و پرده از روابط پنهان و رازهایی برمی‌دارد که تا آن زمان مخفی مانده بودند؛ از جمله رابطه پنهانی محسن با پرستار دخترش.<ref>[https://www.filimo.com/shot/177335/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> این افشاگری‌ها، مهمانی را به نقطه‌ای بی‌بازگشت می‌کشاند. در پایان، نمایش زندگی‌ آشفته و پر اختلاف این سه زوج و نیز تنهایی و سردرگمی هر شش شخصیت، به‌ویژه یاسی و لاله، عملاً این ایده را در ذهن مخاطب شکل می‌دهد که راهی جز طلاق احساسی پیش روی این روابط نیست.<ref name=":1">[https://www.beytoote.com/news/cultural-news/film-saadat-abad.html «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>

===دوگانه سنت و مدرنیته===

مازیار میری، کارگردان فیلم «سعادت‌آباد»، در گفتگویی پس از اکران فیلم، اشاره کرده که قصدش از ساخت این اثر، صرفاً به تصویر کشیدن مشکلات بوده و نه تحلیل و واکاوی آن‌ها. به گفته کارشناسان، همین رویکرد، پاشنه آشیل فیلم شده است. «سعادت‌آباد» از مرحله «طرح مسئله» فراتر نمی‌رود و به‌همین دلیل، نمی‌تواند انتظارات مخاطبی را که به دنبال اثری با نگاه اجتماعی و نقادانه است، برآورده کند. نتیجه این می‌شود که نیمه دوم فیلم، به‌خصوص یک ساعت پایانی، به فضایی خسته‌کننده تبدیل می‌شود و تمرکز بیننده از سیر اصلی داستان، به سوی جملات پراکنده حامد بهداد معطوف می‌شود.<ref name=":6">[http://site.cinemacenter.ir/iran-cinema/movie-review-iran-/538-sadat-abad-review.html «تحلــيل و بــررسي فيــلم سعــادت‌آبــاد»، وب‌سایت سینما سنتر.]</ref>

یکی از جدی‌ترین نقدهایی که به فیلم «سعادت‌آباد» وارد شده است، فقدان یک موضع روشن اخلاقی در برابر ناهنجاری‌هاست. فیلم در مواجهه با مسائلی همچون دروغ، خیانت و روابط نامتعارف، به‌جای داشتن نگاه انتقادی و مرزبندی اخلاقی، منفعلانه عمل می‌کند. همچنین روابط نادرست میان زن و مرد و نوعی اباحه‌گری در فیلم به چشم می‌خورد. شخصیت‌های فیلم در تعامل با یکدیگر بسیار راحت هستند و حدود و مرزهای مشخصی برای هم قائل نیستند؛ برخوردهای‌شان بیش از حد صمیمانه و بی‌پرواست. منتقدان معتقدند که حتی اگر کارگردان قصد داشته تا روابط غلط میان خانواده‌ها را به تصویر بکشد؛ اما به‌دلیل عدم اتخاذ موضع صحیح در فیلم، خود این اثر تبدیل به‌ نمایشی هنجارشکن شده و ترویج چنین روابطی را به همراه دارد.<ref>[https://mshaian.blogfa.com/post/6 «سعادتی از جنس محصولات چینی (نقدی بر فیلم سعادت آباد)»، وبلاگ فیلم و قلم.]</ref>