صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''لباس زنان زرتشتی'''</big>؛ تن‌پوش زنان زرتشتی ساکن ایران.<br> لباس زنان زرتشتی، به دلیل شرایط اقلیمی، جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی، شباهت زیادی به پوشش زنان دیگر نقاط ایران دارد. ترکیب روسری بختیاری، پیراهن لری و شلوار کردی آذربایجان غربی، شکل...» ایجاد کرد |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
لباس زنان زرتشتی، به دلیل شرایط اقلیمی، جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی، شباهت زیادی به پوشش زنان دیگر نقاط ایران دارد. ترکیب روسری بختیاری، پیراهن لری و شلوار کردی آذربایجان غربی، شکل ویژه‌ای به لباس زنان زرتشتی می‌بخشد. روسری مکنا، یکی از معروف‌ترین سرپوش‌های زرتشتیان، مانند چادر عمل کرده و تمام بدن را می‌پوشاند. نوجوانان زرتشتی پس از رسیدن به سن ۱۵ سالگی زیرپیراهن کوتاه و آستین‌داری به نام سدره می‌پوشند و موبد بر روی آن کمربندی سفید به نام کُشتی می‌بندد که نمادی از پاکی و دعوت به پیروی از خداوند و دوری از بدی است. | لباس زنان زرتشتی، به دلیل شرایط اقلیمی، جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی، شباهت زیادی به پوشش زنان دیگر نقاط ایران دارد. ترکیب روسری بختیاری، پیراهن لری و شلوار کردی آذربایجان غربی، شکل ویژه‌ای به لباس زنان زرتشتی می‌بخشد. روسری مکنا، یکی از معروف‌ترین سرپوش‌های زرتشتیان، مانند چادر عمل کرده و تمام بدن را می‌پوشاند. نوجوانان زرتشتی پس از رسیدن به سن ۱۵ سالگی زیرپیراهن کوتاه و آستین‌داری به نام سدره می‌پوشند و موبد بر روی آن کمربندی سفید به نام کُشتی می‌بندد که نمادی از پاکی و دعوت به پیروی از خداوند و دوری از بدی است. | ||
== تاریخچۀ لباس زنان زرتشت == | ==تاریخچۀ لباس زنان زرتشت== | ||
در زمان صفویان، زنان زرتشتی لباس‌های پوشیده و محجبه‌ای مانند زنان عرب می‌پوشیدند. این لباس‌ها شامل پیراهن‌های گشاد و آستین‌بلند، شلوار و دامن بلند، روسری و چادر بلند بود و معمولاً به رنگ‌های زرد و سبز بودند.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20121209082144-9495-31.pdf جعفری، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، 1390ش، ص35-33.]</ref> | در زمان صفویان، زنان زرتشتی لباس‌های پوشیده و محجبه‌ای مانند زنان عرب می‌پوشیدند. این لباس‌ها شامل پیراهن‌های گشاد و آستین‌بلند، شلوار و دامن بلند، روسری و چادر بلند بود و معمولاً به رنگ‌های زرد و سبز بودند.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20121209082144-9495-31.pdf جعفری، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، 1390ش، ص35-33.]</ref> | ||
== خاستگاه لباس زرتشتیان یزد == | ==خاستگاه لباس زرتشتیان یزد== | ||
لباس سنتی زنان زرتشتی یزد در حدود پنج دهه پیش، در واقع بازمانده‌ای از پوششی رایج در یکی از نواحی ایران بوده است که به‌احتمال زیاد خاستگاه آن به اصفهان یا خراسان بازمی‌گردد.<ref>[https://portal.yazdcity.ir/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86-2/ «پوشاک زرتشتیان»، وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد.]</ref> | لباس سنتی زنان زرتشتی یزد در حدود پنج دهه پیش، در واقع بازمانده‌ای از پوششی رایج در یکی از نواحی ایران بوده است که به‌احتمال زیاد خاستگاه آن به اصفهان یا خراسان بازمی‌گردد.<ref>[https://portal.yazdcity.ir/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86-2/ «پوشاک زرتشتیان»، وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد.]</ref> | ||
== اصالت و هویت در پوشش زرتشتیان == | ==اصالت و هویت در پوشش زرتشتیان== | ||
زرتشتیان به هویت فرهنگی خود اهمیت فراوانی می‌دهند. این هویت در فرهنگ، آداب و رسوم و پوشش محلی آنان نمود دارد. زنان زرتشتی در جشن‌ها و مناسبت‌ها، لباس‌های خاص و سنتی خود را می‌پوشند که نمادی از حفظ میراث فرهنگی و هویت‌شان است. آن‌ها افتخار می‌کنند که این نمادها نشان‌دهنده ریشه‌های تاریخی‌شان است.<ref> [https://jou.spsiran.ir/article_152437.html محمدی و دیگران، «مطالعۀ پوشش زنان زرتشتی ایران و تأثیر آن بر هویت قومی و ملی در دوران معاصر»، 1401ش، ص592 و 593.]</ref> | زرتشتیان به هویت فرهنگی خود اهمیت فراوانی می‌دهند. این هویت در فرهنگ، آداب و رسوم و پوشش محلی آنان نمود دارد. زنان زرتشتی در جشن‌ها و مناسبت‌ها، لباس‌های خاص و سنتی خود را می‌پوشند که نمادی از حفظ میراث فرهنگی و هویت‌شان است. آن‌ها افتخار می‌کنند که این نمادها نشان‌دهنده ریشه‌های تاریخی‌شان است.<ref> [https://jou.spsiran.ir/article_152437.html محمدی و دیگران، «مطالعۀ پوشش زنان زرتشتی ایران و تأثیر آن بر هویت قومی و ملی در دوران معاصر»، 1401ش، ص592 و 593.]</ref> | ||
== انواع پوشاک زنان زرتشتی == | ==انواع پوشاک زنان زرتشتی== | ||
لباس زنان زرتشتی به‌دلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی و فرهنگی، بسیار شبیه لباس زنان سایر نقاط ایران است؛ چنانچه روسری آنان از نظر شکل و نحوۀ بستن شبیه روسری زنان بختیاری است. پیراهنی شبیه زنان لر و شلواری شبیه زنان کرد آذربایجان غربی به تن دارند.<ref>ضیاء‌پور، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، 1346ش، ص262.</ref> قرارگیری پوشاک اقوام مختلف کنار یکدیگر هویت قومی_زرتشتی منحصربه‌فردی را شکل می‌دهد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص8.]</ref> پوشاک زنان زرتشتی شامل انواع سرپوش، تن‌پوش و پاپوش می‌شود. | لباس زنان زرتشتی به‌دلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی و فرهنگی، بسیار شبیه لباس زنان سایر نقاط ایران است؛ چنانچه روسری آنان از نظر شکل و نحوۀ بستن شبیه روسری زنان بختیاری است. پیراهنی شبیه زنان لر و شلواری شبیه زنان کرد آذربایجان غربی به تن دارند.<ref>ضیاء‌پور، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، 1346ش، ص262.</ref> قرارگیری پوشاک اقوام مختلف کنار یکدیگر هویت قومی_زرتشتی منحصربه‌فردی را شکل می‌دهد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص8.]</ref> پوشاک زنان زرتشتی شامل انواع سرپوش، تن‌پوش و پاپوش می‌شود. | ||
=== سرپوش‌های زنان زرتشتی === | ===سرپوش‌های زنان زرتشتی=== | ||
زنان زرتشتی به‌هنگام خروج از منزل موهای سر خود را می‌پوشاندند؛<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/02/24/2010777/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%25D «حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> چراکه رعایت پوشش سر برای مردم زرتشتی به‌هنگام انجام مناسک دینی و عبادی واجب است.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20130115083202-9709-21.pdf علیمردی و دیگران، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، مسیحیت و یهود»، 1389ش، ص123.]</ref> سرپوش زنان زرتشتی شامل موارد زیر است: | زنان زرتشتی به‌هنگام خروج از منزل موهای سر خود را می‌پوشاندند؛<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/02/24/2010777/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%25D «حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> چراکه رعایت پوشش سر برای مردم زرتشتی به‌هنگام انجام مناسک دینی و عبادی واجب است.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20130115083202-9709-21.pdf علیمردی و دیگران، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، مسیحیت و یهود»، 1389ش، ص123.]</ref> سرپوش زنان زرتشتی شامل موارد زیر است: | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
'''لَچَک:''' لچک جزء اولین سربندهای زنان زرتشتی است که به‌جای کلاهک استفاده می‌شود. زنان لچک را زیر روسری پوشیده و به‌وسیلۀ بندهایی در زیر گلو محکم می‌کنند. این سربند از رنگ‌های مختلفی تشکیل شده و فرم مثلثی‌شکل دارد.<ref>نمیرانیان، «پوشش سنتی زنان زرتشتی»، 1391ش، ص9.</ref> | '''لَچَک:''' لچک جزء اولین سربندهای زنان زرتشتی است که به‌جای کلاهک استفاده می‌شود. زنان لچک را زیر روسری پوشیده و به‌وسیلۀ بندهایی در زیر گلو محکم می‌کنند. این سربند از رنگ‌های مختلفی تشکیل شده و فرم مثلثی‌شکل دارد.<ref>نمیرانیان، «پوشش سنتی زنان زرتشتی»، 1391ش، ص9.</ref> | ||
'''مَکنا:''' زنان زرتشتی روی کلاهک یا لچک، روسری رنگی و پرنقش و نگاری به‌نام «مکنا» می‌بندند. مکنا، اغلب به‌اندازۀ بلندی قد مصرف‌کننده تهیه شده و پهنای آن نیز متناسب با چاقی یا لاغری فرد پوشنده متغیر است.<ref>آشتیانی، حجاب در ادیان الهی، 1373ش، ص93.</ref> | '''مَکنا:''' زنان زرتشتی روی کلاهک یا لچک، روسری رنگی و پرنقش و نگاری به‌نام «مکنا» می‌بندند. مکنا، اغلب به‌اندازۀ بلندی قد مصرف‌کننده تهیه شده و پهنای آن نیز متناسب با چاقی یا لاغری فرد پوشنده متغیر است.<ref>آشتیانی، حجاب در ادیان الهی، 1373ش، ص93.</ref> روسری‌هایی که زنان زرتشتی بر سر می‌گذارند، اغلب سبز یا قرمز بوده و با نقش‌هایی همراه با رگه‌هایی از رنگ‌های زرد، سبز و سیاه تزئین شده‌اند. جنس این روسری‌ها به‌گونه‌ای است که به‌راحتی روی سر ثابت می‌مانند و سر نمی‌خورند.رنگ قرمز آن را زنان مجرد و رنگ سبز آن را زنان متأهل به سر می‌کنند. | ||
مکنا پوششی کامل برای زنان است که تمام سر، از جمله موها، گوش‌ها و گردن را می‌پوشاند و تنها قرص صورت را نمایان می‌گذارد. این حجاب، بخش جلویی بدن را تا روی سینه و قسمت پشت را تا ساق پا می‌پوشاند. مکنا عملکردی مشابه چادر دارد و به‌گونه‌ای طراحی شده که تمام برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های بدن را می‌پوشاند. نوعی از مکنای زنان زرتشتی «کیش» نام دارد که رنگی زرشکی دارد و مزین به حاشیه است. نوعی دیگر نیز که به «دارایی» معروف است، سبز رنگ بوده و بر سر عروس انداخته می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص9.]</ref> | |||
مکنا پوششی کامل برای زنان است که تمام سر، از جمله موها، گوش‌ها و گردن را می‌پوشاند و تنها قرص صورت را نمایان می‌گذارد. این حجاب، بخش جلویی بدن را تا روی سینه و قسمت پشت را تا ساق پا می‌پوشاند. مکنا عملکردی مشابه چادر دارد و به‌گونه‌ای طراحی شده که تمام برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های بدن را می‌پوشاند. | |||
نوعی از مکنای زنان زرتشتی «کیش» نام دارد که رنگی زرشکی دارد و مزین به حاشیه است. نوعی دیگر نیز که به «دارایی» معروف است، سبز رنگ بوده و بر سر عروس انداخته می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص9.]</ref> | |||
'''روسری سفید:''' این روسری یکی از شناخته‌شده‌ترین سرپوش‌های زنان زرتشتی است که در مراسم مذهبی، به‌ویژه هنگام خواندن اوستا توسط موبد، بر سر آنان دیده می‌شود. برخی زنان، پیش از ورود به این مراسم، روسری معمولی خود را با این روسری سفید جایگزین می‌کنند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص8.]</ref> | '''روسری سفید:''' این روسری یکی از شناخته‌شده‌ترین سرپوش‌های زنان زرتشتی است که در مراسم مذهبی، به‌ویژه هنگام خواندن اوستا توسط موبد، بر سر آنان دیده می‌شود. برخی زنان، پیش از ورود به این مراسم، روسری معمولی خود را با این روسری سفید جایگزین می‌کنند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص8.]</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۳۵: | ||
'''چارقد:''' چارقد زنان زرتشتی، دستمالی کلاغی یا سفیدرنگ است که به‌صورت عمامه دور سر بسته و اضافۀ آن از پشت سر آویزان می‌شود. در گذشته زنان برای حفاظت از سر و گردن در برابر سرما و نیز برای استوار ماندن مکنا روی سر از چارقد استفاده می‌کردند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص9.]</ref> | '''چارقد:''' چارقد زنان زرتشتی، دستمالی کلاغی یا سفیدرنگ است که به‌صورت عمامه دور سر بسته و اضافۀ آن از پشت سر آویزان می‌شود. در گذشته زنان برای حفاظت از سر و گردن در برابر سرما و نیز برای استوار ماندن مکنا روی سر از چارقد استفاده می‌کردند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص9.]</ref> | ||
=== تن‌پوش‌های زنان زرتشتی === | ===تن‌پوش‌های زنان زرتشتی=== | ||
تن‌پوش زنان زرتشتی بازتابی از هویت فرهنگی و باورهای دینی آنان می‌باشد و ریشه در سنت‌های دیرینه دارد. این پوشش، هم نمادی از وقار و آراستگی زنانه است و هم نشان‌دهنده پیوند با میراث زرتشتی است. تن‌پوش زنان زرتشتی شامل موارد زیر است: | تن‌پوش زنان زرتشتی بازتابی از هویت فرهنگی و باورهای دینی آنان می‌باشد و ریشه در سنت‌های دیرینه دارد. این پوشش، هم نمادی از وقار و آراستگی زنانه است و هم نشان‌دهنده پیوند با میراث زرتشتی است. تن‌پوش زنان زرتشتی شامل موارد زیر است: | ||
'''پیراهن رویی:''' پیراهن زنان زرتشتی، «خَمیس» نام دارد. این پیراهن بسیار گشاد بوده و آستین‌هایی راسته دارد. سر آستین‌های این پیراهن با حاشیه‌هایی تزیین شده و جلو و عقب آن دارای چاک است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> قد این پیراهن تا پایین زانوها می‌رسد و برای دوخت آن از پارچۀ اطلس استفاده می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1599631115-10230-12-1.pdf صادقی و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی پوشش محلی مردم هرمزگان با زرتشتیان»، 1399ش، ص11.]</ref> | '''پیراهن رویی:''' پیراهن زنان زرتشتی، «خَمیس» نام دارد. این پیراهن بسیار گشاد بوده و آستین‌هایی راسته دارد. سر آستین‌های این پیراهن با حاشیه‌هایی تزیین شده و جلو و عقب آن دارای چاک است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> قد این پیراهن تا پایین زانوها می‌رسد و برای دوخت آن از پارچۀ اطلس استفاده می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1599631115-10230-12-1.pdf صادقی و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی پوشش محلی مردم هرمزگان با زرتشتیان»، 1399ش، ص11.]</ref> از قسمت زیر سینه تا پایین این پیراهن به‌وسیلۀ تکه‌پارچه‌های عمودی باریک به‌رنگ‌های سبز و قرمز تزیین و لبۀ پایین آن نیز با نواهایی حاشیه‌دوزی شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> | ||
از قسمت زیر سینه تا پایین این پیراهن به‌وسیلۀ تکه‌پارچه‌های عمودی باریک به‌رنگ‌های سبز و قرمز تزیین و لبۀ پایین آن نیز با نواهایی حاشیه‌دوزی شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> | |||
'''سِدره:''' پیراهنی کوتاه با آستین و یقه‌ای گرد و چاک‌دار است که زنان آن را در زیر جامه اصلی خود به تن می‌کنند. این پوشش، یکی از تن‌پوش‌های آیینی زرتشتیان است که از نُه قطعه پارچه سفید کتانی دوخته می‌شود و پوشیدن آن، پس از رسیدن نوجوانان زرتشتی به سن ۱۵ سالگی، امری الزامی است. <ref>آشتیانی، حجاب در ادیان الهی، 1373ش، ص93.</ref> | '''سِدره:''' پیراهنی کوتاه با آستین و یقه‌ای گرد و چاک‌دار است که زنان آن را در زیر جامه اصلی خود به تن می‌کنند. این پوشش، یکی از تن‌پوش‌های آیینی زرتشتیان است که از نُه قطعه پارچه سفید کتانی دوخته می‌شود و پوشیدن آن، پس از رسیدن نوجوانان زرتشتی به سن ۱۵ سالگی، امری الزامی است. <ref>آشتیانی، حجاب در ادیان الهی، 1373ش، ص93.</ref> | ||
'''کمربند:''' کمربند زرتشتیان «کُشتی» نام دارد. این کمربند باریک و سفید بوده و از پشم گوسفند بافته شده است. این کمربند که از 72 نخ بافته شده نشانۀ 72 بخش یسنا است که موبد آن را دور کمر هر زرتشت می‌بندد. این کمربند نشانۀ صلح، بندگی خداوند و آماده بودن فرد برای پیروی از دستورات حق است.<ref>آشتیانی، حجاب در ادیان الهی، 1373ش، ص93.</ref> | '''کمربند:''' کمربند زرتشتیان «کُشتی» نام دارد. این کمربند باریک و سفید بوده و از پشم گوسفند بافته شده است. این کمربند که از 72 نخ بافته شده نشانۀ 72 بخش یسنا است که موبد آن را دور کمر هر زرتشت می‌بندد. این کمربند نشانۀ صلح، بندگی خداوند و آماده بودن فرد برای پیروی از دستورات حق است.<ref>آشتیانی، حجاب در ادیان الهی، 1373ش، ص93.</ref> زرتشتیان معتقد هستند که بستن کشتی به کمر، انسان را از شر و بدی دور می‌کند و او را به بندگی و اطاعت از خداوند دعوت می‌کند.<ref>کیخسروی، سِدره‌پوشی، 1379ش، ص25.</ref> درگذشته زنان سالخورده کشتی را روی شانه می‌انداختند که امروزه این شیوه کمتر رواج دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/473871/fa مزداپور، «تداوم آداب کهن در رسم‌های معاصر زرتشتیان در ایران»، 1383ش، ص164 و 165.]</ref> | ||
زرتشتیان معتقد هستند که بستن کشتی به کمر، انسان را از شر و بدی دور می‌کند و او را به بندگی و اطاعت از خداوند دعوت می‌کند.<ref>کیخسروی، سِدره‌پوشی، 1379ش، ص25.</ref> | |||
درگذشته زنان سالخورده کشتی را روی شانه می‌انداختند که امروزه این شیوه کمتر رواج دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/473871/fa مزداپور، «تداوم آداب کهن در رسم‌های معاصر زرتشتیان در ایران»، 1383ش، ص164 و 165.]</ref> | |||
ساق‌های این شلوار از تکه‌پارچه‌های رنگی و نقش‌دار کنار یکدیگر دوخته شده که آن را از حالت یک‌تکه بودن خارج می‌کند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص11.]</ref> | '''شلوار:''' شلوار زنان زرتشتی «شوال» نام دارد که از پارچه‌ای از جنس کتان و پنبه تهیه شده و در قسمت مچ پا جمع می‌شود. قسمت کمر این شلوار نیز لیفه‌ای بوده که با عبوردادن بند از داخل آن جمع شده و به دور کمر محکم می‌شود. ساق‌های این شلوار از تکه‌پارچه‌های رنگی و نقش‌دار کنار یکدیگر دوخته شده که آن را از حالت یک‌تکه بودن خارج می‌کند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص11.]</ref> | ||
== کفش زنان زرتشت == | ==کفش زنان زرتشت== | ||
در گذشته زنان زرتشتی از گیوۀ بافت یزد استفاده می‌کردند؛<ref>رمضان‌خانی، فرهنگ زرتشتیان یزد، 1387ش، ص285.</ref> اما امروزه آنان کفش‌های بازاری می‌پوشند.<ref>یاوری، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، 1396ش، ص116.</ref> | در گذشته زنان زرتشتی از گیوۀ بافت یزد استفاده می‌کردند؛<ref>رمضان‌خانی، فرهنگ زرتشتیان یزد، 1387ش، ص285.</ref> اما امروزه آنان کفش‌های بازاری می‌پوشند.<ref>یاوری، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، 1396ش، ص116.</ref> | ||
== لباس عروس زرتشتی == | ==لباس عروس زرتشتی== | ||
در گذشته، عروس زرتشتی لباسی به‌رنگ سبز بر تن می‌کرد و صورت خود را با تور یا پارچه‌ای ابریشمی به رنگ سبز می‌پوشاند.<ref>نیکنام، آیین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، 1392ش، ص7.</ref> امروزه، لباس عروس در میان زرتشتیان سفیدرنگ است و همراه با آن، مکنایی سبزرنگ بر سر گذاشته می‌شود. <ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص11.]</ref> | در گذشته، عروس زرتشتی لباسی به‌رنگ سبز بر تن می‌کرد و صورت خود را با تور یا پارچه‌ای ابریشمی به رنگ سبز می‌پوشاند.<ref>نیکنام، آیین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، 1392ش، ص7.</ref> امروزه، لباس عروس در میان زرتشتیان سفیدرنگ است و همراه با آن، مکنایی سبزرنگ بر سر گذاشته می‌شود. <ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص11.]</ref> | ||
| خط ۷۵: | خط ۶۱: | ||
==آیین سِدره‌پوشی== | ==آیین سِدره‌پوشی== | ||
نوجوانان زرتشتی پس از آن‌که دین اجدادی خود را باور کرده و به سن خردمندی و آگاهی می‌رسند، جشنی ساده به این منظور برگزار می‌کنند. در این جشن، نوجوانان سدره می‌پوشند و موبد پس از خواندن اوستا، کمربندی پشمی را سه‌بار بر روی سدره به دور کمر آنان گره می‌زند.<ref>نیکنام، آیین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، 1392ش، ص173.</ref> | نوجوانان زرتشتی پس از آن‌که دین اجدادی خود را باور کرده و به سن خردمندی و آگاهی می‌رسند، جشنی ساده به این منظور برگزار می‌کنند. در این جشن، نوجوانان سدره می‌پوشند و موبد پس از خواندن اوستا، کمربندی پشمی را سه‌بار بر روی سدره به دور کمر آنان گره می‌زند.<ref>نیکنام، آیین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، 1392ش، ص173.</ref> رنگ سدره سفید بوده و نشانی از پاکی تن دارد. سه بار گره زدن کمربند به دور سدره نیز نشانۀ اندیشه، گفتار و کردار نیک است که زرتشتیان باید با انجام این اعمال خود را پاک نگه دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> | ||
رنگ سدره سفید بوده و نشانی از پاکی تن دارد. سه بار گره زدن کمربند به دور سدره نیز نشانۀ اندیشه، گفتار و کردار نیک است که زرتشتیان باید با انجام این اعمال خود را پاک نگه دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص10.]</ref> | |||
==تأثیر باورهای دینی بر لباس زنان زرتشتی== | ==تأثیر باورهای دینی بر لباس زنان زرتشتی== | ||
| خط ۹۳: | خط ۷۷: | ||
==ثبت میراث زرتشتی؛ پاسداشت آیین‌ها و سنت‌های دیرینه== | ==ثبت میراث زرتشتی؛ پاسداشت آیین‌ها و سنت‌های دیرینه== | ||
در ششم تیر | در ششم تیر ۱۳۹۹ش، سه عنصر فرهنگی مهم زرتشتیان در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی ناملموس ایران به ثبت رسید: آیین سدره‌پوشی (مراسم بستن سدره)، مهارت بافتن کشتی (کمربند مقدس زرتشتیان) و پوشش خاص بانوان زرتشتی. این موارد، پیش از ثبت، در شورای ملی ثبت میراث فرهنگی ناملموس ایران مورد بررسی و تأیید قرار گرفته بودند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/dress-and-clothing-of-zoroastrian-women سارانی، « ششم تیر روز ثبت ملی آیین سِدره‌پوشی و پوشش بانوان زرتشتی»، وب‌سایت کارناوال، 1403ش.]</ref> | ||
==احیای پوشاک سنتی برای توسعۀ گردشگری و فرهنگ== | ==احیای پوشاک سنتی برای توسعۀ گردشگری و فرهنگ== | ||
| خط ۹۹: | خط ۸۳: | ||
احیای پوشاک سنتی، به ویژه لباس‌های یزدی و زرتشتی، به توسعه گردشگری مد در ایران کمک می‌کند و تاثیرات مثبت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست‌محیطی به همراه دارد. در این راستا، مدیران حوزۀ گردشگری پیشنهادهایی را به شرح زیر ارائه کرده‌اند: | احیای پوشاک سنتی، به ویژه لباس‌های یزدی و زرتشتی، به توسعه گردشگری مد در ایران کمک می‌کند و تاثیرات مثبت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست‌محیطی به همراه دارد. در این راستا، مدیران حوزۀ گردشگری پیشنهادهایی را به شرح زیر ارائه کرده‌اند: | ||
* برگزاری نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی برای فروش لباس‌های سنتی به‌عنوان سوغات به گردشگران. | *برگزاری نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی برای فروش لباس‌های سنتی به‌عنوان سوغات به گردشگران. | ||
* همکاری مشترک سازمان‌های مربوط به مد و گردشگری. | *همکاری مشترک سازمان‌های مربوط به مد و گردشگری. | ||
* حمایت مالی دولت از تولیدکنندگان و سایر ذی‌نفعان در این حوزه. | *حمایت مالی دولت از تولیدکنندگان و سایر ذی‌نفعان در این حوزه. | ||
* تدوین سیاست‌های ویژه برای توسعه‌ی گردشگری مد در کشور.<ref>[https://elitesjournal.com/editor_file/Az0110.pdf اشقلی فراهانی و مرادی، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد (مطالعۀ موردی: پوشاک سنتی اقوام یزدی و زرتشتی)»، 1401ش، ص100.]</ref> | *تدوین سیاست‌های ویژه برای توسعه‌ی گردشگری مد در کشور.<ref>[https://elitesjournal.com/editor_file/Az0110.pdf اشقلی فراهانی و مرادی، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد (مطالعۀ موردی: پوشاک سنتی اقوام یزدی و زرتشتی)»، 1401ش، ص100.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۹۳: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* آشتیانی، علی‌محمد، حجاب در ادیان الهی، تهران، اشراق، 1373ش. | *آشتیانی، علی‌محمد، حجاب در ادیان الهی، تهران، اشراق، 1373ش. | ||
* | * | ||
* اشقلی فراهانی، گیتا و مرادی، ابوالفضل، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد (مطالعۀ موردی: پوشاک سنتی اقوام یزدی و زرتشتی)»، آبان 1401ش. | *اشقلی فراهانی، گیتا و مرادی، ابوالفضل، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد (مطالعۀ موردی: پوشاک سنتی اقوام یزدی و زرتشتی)»، آبان 1401ش. | ||
* | * | ||
* «پوشاک زرتشتیان»، وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد، تاریخ درج مطلب: 15 فروردین 1390ش. | *«پوشاک زرتشتیان»، وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد، تاریخ درج مطلب: 15 فروردین 1390ش. | ||
* | * | ||
* جعفری، علی‌اکبر، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، دوره چهارم، 1390ش. | *جعفری، علی‌اکبر، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، دوره چهارم، 1390ش. | ||
* | * | ||
* چوکسی، جمشید گرشاسب، ستیزو سازش، زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب، ترجمۀ نادر سعیدی، تهران، ققنوس، 1381ش. | *چوکسی، جمشید گرشاسب، ستیزو سازش، زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب، ترجمۀ نادر سعیدی، تهران، ققنوس، 1381ش. | ||
* | * | ||
* «حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 24 اردیبهشت 1398ش. | *«حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 24 اردیبهشت 1398ش. | ||
* | * | ||
* رئیس‌السادات، تهمینه و دادبخش، مسعود، «بررسی مراسم و آداب سوگواری زرتشتیان در ایران باستان»، فصلنامۀ معرفت ادیان، 1398ش. | *رئیس‌السادات، تهمینه و دادبخش، مسعود، «بررسی مراسم و آداب سوگواری زرتشتیان در ایران باستان»، فصلنامۀ معرفت ادیان، 1398ش. | ||
* | * | ||
* رمضان‌خانی، صدیقه، فرهنگ زرتشتیان یزد، تهران، سبحان نور، 1387ش. | *رمضان‌خانی، صدیقه، فرهنگ زرتشتیان یزد، تهران، سبحان نور، 1387ش. | ||
* | * | ||
* سارانی، پریوش، « ششم تیر روز ثبت ملی آیین سِدره‌پوشی و پوشش بانوان زرتشتی»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ درج مطلب: 11 تیر 1403ش. | *سارانی، پریوش، « ششم تیر روز ثبت ملی آیین سِدره‌پوشی و پوشش بانوان زرتشتی»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ درج مطلب: 11 تیر 1403ش. | ||
* | * | ||
* صادقی، زهرا و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی پوشش محلی مردم هرمزگان با زرتشتیان»، مجلۀ پژوهش‌های معاصر در علوم و تحقیقات، تیرماه 1399ش. | *صادقی، زهرا و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی پوشش محلی مردم هرمزگان با زرتشتیان»، مجلۀ پژوهش‌های معاصر در علوم و تحقیقات، تیرماه 1399ش. | ||
* | * | ||
* ضیاء‌پور، جلیل، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، تهران، وزارت فرهنگ و هنر، 1346ش. | *ضیاء‌پور، جلیل، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، تهران، وزارت فرهنگ و هنر، 1346ش. | ||
* | * | ||
* کیخسروی، مهردخت، سِدره‌پوشی، شیراز، رهگشا، 1379ش. | *کیخسروی، مهردخت، سِدره‌پوشی، شیراز، رهگشا، 1379ش. | ||
* | * | ||
* علیمردی، مهناز و علیمردی، محمد‌مهدی، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، مسیحیت و یهود»، مجلۀ معرفت ادیان، سال اول، شماره سوم، 1389ش. | *علیمردی، مهناز و علیمردی، محمد‌مهدی، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، مسیحیت و یهود»، مجلۀ معرفت ادیان، سال اول، شماره سوم، 1389ش. | ||
* | * | ||
* محمدی، رامونا و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، فصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، بهار 1401ش. | *محمدی، رامونا و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، فصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، بهار 1401ش. | ||
* | * | ||
* محمدی، رامونا و دیگران، «مطالعۀ پوشش زنان زرتشتی ایران و تأثیر آن بر هویت قومی و ملی در دوران معاصر»، ماهنامۀ علمی-پژوهشی جامعه‌شناسی ایران، بهار 1401ش. | *محمدی، رامونا و دیگران، «مطالعۀ پوشش زنان زرتشتی ایران و تأثیر آن بر هویت قومی و ملی در دوران معاصر»، ماهنامۀ علمی-پژوهشی جامعه‌شناسی ایران، بهار 1401ش. | ||
* | * | ||
* مزداپور، کتایون، «تداوم آداب کهن در رسم‌های معاصر زرتشتیان در ایران»، فصلنامۀ فرهنگ، 1383ش. | *مزداپور، کتایون، «تداوم آداب کهن در رسم‌های معاصر زرتشتیان در ایران»، فصلنامۀ فرهنگ، 1383ش. | ||
* | * | ||
* نمیرانیان، پروا، «پوشش سنتی زنان زرتشتی»، فصلنامۀ فروهر، 1391ش. | *نمیرانیان، پروا، «پوشش سنتی زنان زرتشتی»، فصلنامۀ فروهر، 1391ش. | ||
* | * | ||
* نیکنام، کورش، آیین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، تهران، فروهر،1392ش. | *نیکنام، کورش، آیین‌ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران، تهران، فروهر،1392ش. | ||
* | * | ||
* هیلنز، جان‌راسل، راهنمای جامع ادیان زنده، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران، بوستان کتاب، 1387ش. | *هیلنز، جان‌راسل، راهنمای جامع ادیان زنده، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران، بوستان کتاب، 1387ش. | ||
* | * | ||
* یاوری، حسین، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، تهران، آذر، 1396ش. | *یاوری، حسین، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی مردم مناطق مختلف ایران، تهران، آذر، 1396ش. | ||
* | * | ||
* | * | ||
[[رده: ویکی‌رز]] | [[رده: ویکی‌رز]] | ||
