فریده مهدیان (بحث | مشارکت‌ها) |
فریده مهدیان (بحث | مشارکت‌ها) |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
فضای ورودی شامل در، درگاه، آستانه، سردر، جلوخان، هشتی، دالان، ایوان و حیاط بود. | فضای ورودی شامل در، درگاه، آستانه، سردر، جلوخان، هشتی، دالان، ایوان و حیاط بود. | ||
برای حفظ محرمیت، مسیر فضای ورودی را به‌صورت پیچ‌درپیچ و غیرمستقیم طراحی می‌کردند تا فضاهای داخلی دیده نشوند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/author/243255 بلالی‌اسکویی و همکاران، «بررسی چگونگی تأثیر هندسة فضای ورودی در حفظ و ایجاد محرمیت و درون‌گرایی در خانه‌های قاجاری تبریز»، 1401ش، ص18.]</ref> کلیة فعالیت‌ها از جمله تغییر مسیر، توقف، انتظار، ورود، تقسیم و تعیین جهت مسیر، حرکت و ورود به فضاي داخلی براساس سلسله‌مراتب صورت می‌گرفت.<ref>[https://www.iust.ac.ir/jria/browse.php?a_id=1571&sid=1&slc_lang=fa ثقه‌الاسلامی و احمدی‌بنکدار، «شاخص‌سازی اصل محرمیت در شهرسازی ایرانی- اسلامی»، 1401، ص6.]</ref> فضاهای اصلی را در چهار جهت حیاط و فضاهای خصوصی در نقاط کور یا گوشة حیاط می‌ساختند.<ref>[https://urdp.atu.ac.ir/article_14684.html ازنب و همکاران، «بررسی سلسله‌مراتب فضایی در ایجاد محرمیت خانه‌ها با رویکرد گونه‌شناسی تاریخی»، 1401ش، ص164.]</ref> پیش‌ورودی‌ها، تفکیک‌کنندة فضاهای خصوصی و عمومی بودند که هم فضای مکث و هم موجب عدم اشراف به فضاهای دیگر می‌شدند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/527459/fa کاظم‌زادة‌رائف و میردریکوندی، «بازشناسی چگونگی محرمیت در خانة سنتی ایرانی با تأکید بر مظاهر حریم خصوصی در عناصر معماری نمونة موردی: خانة رسولیان یزد»، 1399ش، ص2-1.]</ref> در بیشتر خانه‌های سنتی، درب ورودي دو لنگه بود و هر لنگه کوبه‌ای داشت.<ref>[https://magirans.com/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7.htm شیروانی و همکاران، «چگونگی حفظ محرمیت در معماری معاصر مسکونی ایران با توجه به معماری سنتی ایران»، وب‌سایت مگیران.]</ref> زنان از حلقه و مردان از کوبه برای در زدن استفاده می‌کردند تا صدای متفاوتی برای اعلان ورود ایجاد شود.<ref>هاشمی و صیادی، «رویکرد به محرمیت در معماری خانه‌های سنتی اسلامی ایرانی و ارایة تمهیداتی برای محرمیت و اصلاح معایب خانه‌های معاصر با شیوة نوین»، 1399ش، ص1.</ref> | برای حفظ محرمیت، مسیر فضای ورودی را به‌صورت پیچ‌درپیچ و غیرمستقیم طراحی می‌کردند تا فضاهای داخلی دیده نشوند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/author/243255 بلالی‌اسکویی و همکاران، «بررسی چگونگی تأثیر هندسة فضای ورودی در حفظ و ایجاد محرمیت و درون‌گرایی در خانه‌های قاجاری تبریز»، 1401ش، ص18.]</ref> کلیة فعالیت‌ها از جمله تغییر مسیر، توقف، انتظار، ورود، تقسیم و تعیین جهت مسیر، حرکت و ورود به فضاي داخلی براساس سلسله‌مراتب صورت می‌گرفت.<ref>[https://www.iust.ac.ir/jria/browse.php?a_id=1571&sid=1&slc_lang=fa ثقه‌الاسلامی و احمدی‌بنکدار، «شاخص‌سازی اصل محرمیت در شهرسازی ایرانی- اسلامی»، 1401، ص6.]</ref> فضاهای اصلی را در چهار جهت حیاط و فضاهای خصوصی در نقاط کور یا گوشة حیاط می‌ساختند.<ref>[https://urdp.atu.ac.ir/article_14684.html ازنب و همکاران، «بررسی سلسله‌مراتب فضایی در ایجاد محرمیت خانه‌ها با رویکرد گونه‌شناسی تاریخی»، 1401ش، ص164.]</ref> پیش‌ورودی‌ها، تفکیک‌کنندة فضاهای خصوصی و عمومی بودند که هم فضای مکث و هم موجب عدم اشراف به فضاهای دیگر می‌شدند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/527459/fa کاظم‌زادة‌رائف و میردریکوندی، «بازشناسی چگونگی محرمیت در خانة سنتی ایرانی با تأکید بر مظاهر حریم خصوصی در عناصر معماری نمونة موردی: خانة رسولیان یزد»، 1399ش، ص2-1.]</ref> در بیشتر خانه‌های سنتی، درب ورودي دو لنگه بود و هر لنگه کوبه‌ای داشت.<ref>[https://magirans.com/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7.htm شیروانی و همکاران، «چگونگی حفظ محرمیت در معماری معاصر مسکونی ایران با توجه به معماری سنتی ایران»، وب‌سایت مگیران.]</ref> زنان از حلقه و مردان از کوبه برای در زدن استفاده می‌کردند تا صدای متفاوتی برای اعلان ورود ایجاد شود.<ref>[https://upjournal.ir/fa/paper.php?pid=105 هاشمی و صیادی، «رویکرد به محرمیت در معماری خانه‌های سنتی اسلامی ایرانی و ارایة تمهیداتی برای محرمیت و اصلاح معایب خانه‌های معاصر با شیوة نوین»، 1399ش، ص1.]</ref> | ||
هشتی؛ یکی از عناصر پیش‌ورودی است که عمدتاً برای حفظ حریم خصوصی<ref>حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.</ref> و با عملکردی چندمنظوره و کارآمد طراحی می‌شد.<ref>«هشتی و چهار نمونة برجستة آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.</ref> در نقش فضای تقسیم بین اندرونی و بیرونی<ref> | هشتی؛ یکی از عناصر پیش‌ورودی است که عمدتاً برای حفظ حریم خصوصی<ref>[https://www.sid.ir/paper/869803/fa حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.]</ref> و با عملکردی چندمنظوره و کارآمد طراحی می‌شد.<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ «هشتی و چهار نمونة برجستة آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> در نقش فضای تقسیم بین اندرونی و بیرونی<ref>[https://ensani.ir/fa/article/471008/%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA محمدی، «گرمابه‌ها، عناصر کالبدی و تزئینات»، 1399ش، ص12-11.]</ref> از ورود ناگهانی افراد به فضای خصوصی جلوگیری می‌کردند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/827421/fa#downloadbottom جامع و طالب‌زاده، «بررسی مؤلفة هشتی در معماری ایرانی (بررسی حس تعلق مکان)»، 1395ش، ص2-3.]</ref> هشتی فضایی برای مهمان‌نوازی و آمادگی ذهنی برای ورود به فضای اصلی است<ref>[https://www.sid.ir/paper/526437/fa خلاق‌دوست، معروفی، «گونه‌شناسی الگوی هشتی در معماری مسکن درون‌گرای ایران (اصفهان، یزد، کاشان)»، 1399ش، ص48.]</ref> که احساس امنیت و آرامش را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کند.<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزة وزیری یزد.]</ref> همچنین به‌عنوان محیطی محصور برای انتقال پیام‌های غیرکلامی، بدرقة مهمانان<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> و هدایت رفتار و توجیه مخاطبان طراحی شده است.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص7-6.]</ref> | ||
دالان؛ | |||
====حیاط‌ها==== | ====حیاط‌ها==== | ||
حیاط‌ها بخش اعظم برقراری محرمیت را در اتاق‌ها برای محفوظ ماندن از دید نامحرم و ایجاد مکث برای ورود را بر عهده داشتند. در فرهنگ ایرانی، فضاها حول یک حیاط مرکزی طراحی می‌شدند تا اهالی منزل از دید نامحرم حفظ شوند.<ref>[https://upjournal.ir/fa/paper.php?pid=105 هاشمی و صیادی، «رویکرد به محرمیت در معماری خانه‌های سنتی اسلامی ایرانی و ارایة تمهیداتی برای محرمیت و اصلاح معایب خانه‌های معاصر با شیوة نوین»، 1399ش، ص4 و1.] </ref> معمولاً خانه‌ها دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی بودند. بین این دو حیاط دالانی با پیچشی از حیاط بیرونی به حیاط اندرونی طراحی می‌شد.<ref>[https://www.magiran.com/paper/858187/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7 بمانیان و همکاران، «عناصر هویت‌ساز در معماری سنتی خانه‌های ایرانی: نمونة موردی خانة رسولیان یزد»، 1389ش، ص59.]</ref> بنابراین؛ حیاط‌ها در مرکزیت و ساختمان‌ها و اتاق‌های تفکیک شده در اطراف و دور تا دور قرار داشتند.<ref>[https://vista.ir/w/a/21/12b0z حسین‌یزدی، «محرمیت و خلوت در معماری ایرانی»، وب‌سایت مجلة ویستا.]</ref> | حیاط‌ها بخش اعظم برقراری محرمیت را در اتاق‌ها برای محفوظ ماندن از دید نامحرم و ایجاد مکث برای ورود را بر عهده داشتند. در فرهنگ ایرانی، فضاها حول یک حیاط مرکزی طراحی می‌شدند تا اهالی منزل از دید نامحرم حفظ شوند.<ref>[https://upjournal.ir/fa/paper.php?pid=105 هاشمی و صیادی، «رویکرد به محرمیت در معماری خانه‌های سنتی اسلامی ایرانی و ارایة تمهیداتی برای محرمیت و اصلاح معایب خانه‌های معاصر با شیوة نوین»، 1399ش، ص4 و1.] </ref> معمولاً خانه‌ها دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی بودند. بین این دو حیاط دالانی با پیچشی از حیاط بیرونی به حیاط اندرونی طراحی می‌شد.<ref>[https://www.magiran.com/paper/858187/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7 بمانیان و همکاران، «عناصر هویت‌ساز در معماری سنتی خانه‌های ایرانی: نمونة موردی خانة رسولیان یزد»، 1389ش، ص59.]</ref> بنابراین؛ حیاط‌ها در مرکزیت و ساختمان‌ها و اتاق‌های تفکیک شده در اطراف و دور تا دور قرار داشتند.<ref>[https://vista.ir/w/a/21/12b0z حسین‌یزدی، «محرمیت و خلوت در معماری ایرانی»، وب‌سایت مجلة ویستا.]</ref> | ||
