پوشاک کلیمیان: تفاوت میان نسخه‌ها
صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>پوشاک کلیمی؛</big>''' تن‌پوش مردان و زنان یهودی در منطقۀ کردستان ایران و عراق. پوشاک مردم کلیمی در منطقۀ کردستان ایران و عراق متفاوت بوده و هر منطقه پوشش مخصوص به خود را دارا است. سرپوش میان یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و افراد این ق...» ایجاد کرد |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>پوشاک کلیمی؛</big>''' تن‌پوش مردان و زنان یهودی در منطقۀ کردستان ایران و عراق. | '''<big>پوشاک کلیمی؛</big>''' تن‌پوش مردان و زنان یهودی در منطقۀ کردستان ایران و عراق<ref group="دیدگاه">سلام و احترام | ||
تشکر از شما بابت نگارش مقاله | |||
مقاله نیاز به غنی‌سازی دارد. لطفا با تلاش بیشتر مقاله رو از سطحی بودن خارج کنید. | |||
ساختار مقاله باید تغییر کند: | |||
'''ساختار پیشنهادی مقاله: پوشاک کلیمیان''' | |||
'''ویژگی‌های کلی پوشاک کلیمیان''' | |||
معرفی کوتاه کلیمیان کردستان ایران و عراق در قالب معرفی پوشاک آنان | |||
اهمیت پوشاک در فرهنگ و هویت کلیمیان کردستان | |||
جایگاه پوشاک در بازنمایی باورهای دینی و سنتی | |||
اهمیت پوشش سر برای مردان و زنان | |||
پایبندی به اصول حجاب و پوشش در نزد کیلیمان | |||
'''پوشاک زنان کلیمی کردستان''' | |||
'''الف) کردستان ایران''' | |||
انواع دستمال سر و تاج‌های حاشیه‌دوزی | |||
بالاتنه، نیم‌تنه، دامن و شلوار (شرواله) | |||
'''ب) کردستان عراق''' | |||
روسری، سودره، هلکه، کورتک، شلوار | |||
تفاوت‌های منطقه‌ای و جزئیات پوشش | |||
'''تفاوت پوشش زنان مجرد و متأهل''' | |||
'''پوشاک مردان کلیمی کردستان''' | |||
'''الف) کردستان ایران''' | |||
کت و شلوار در بیرون از خانه و شلوار گشاد داخل خانه | |||
کمربند پارچه‌ای | |||
لباس حاخام | |||
'''ب) کردستان عراق''' | |||
کلاه و سرپوش | |||
کت و شلوار (شله شپیکته) | |||
پوشاک فصلی مانند عبیه | |||
پای‌پوش (کفش) | |||
'''جنس و رنگ پوشاک''' | |||
جنس لباس‌های روزمره و ویژه (پشم، ابریشم، نخ) | |||
رنگ‌های رایج برای زنان و مردان | |||
'''پوشاک در مناسبت‌های مذهبی و اجتماعی''' | |||
پوشاک مذهبی (طلیت/صیصیت، طزیت‌زیت، طفیلین، کیپا) | |||
پوشاک مراسم عزا و آداب آن | |||
لباس عروس و داماد | |||
'''تغییرات تاریخی در پوشاک کلیمیان''' | |||
دوره شاه‌عباس دوم | |||
قرن نوزدهم میلادی | |||
دوره پهلوی | |||
وضعیت و تغییرات پوشاک در عصر حاضر | |||
مشکل عمده این مقاله این است که عبارت‌ها پیوند آشکاری ندارند همچنین در مواردی عبارت‌ها محاوره‌ای نوشته شده است. لطفا با دقت بیشتری مقاله را بازنویسی کنید.</ref>. | |||
پوشاک مردم کلیمی در منطقۀ کردستان ایران و عراق متفاوت بوده و هر منطقه پوشش مخصوص به خود را دارا است. سرپوش میان یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و افراد این قوم هم در خانه و هم در خارج از خانه از پوشش سر استفاده می‌کنند. لباس یهودیان در دوره‌های مختلف تاریخی دچار تغییراتی شده است؛ اما این تغییرات سبب از بین رفتن حجاب و پوشش آنان نشده است. | پوشاک مردم کلیمی در منطقۀ کردستان ایران و عراق متفاوت بوده و هر منطقه پوشش مخصوص به خود را دارا است. سرپوش میان یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و افراد این قوم هم در خانه و هم در خارج از خانه از پوشش سر استفاده می‌کنند. لباس یهودیان در دوره‌های مختلف تاریخی دچار تغییراتی شده است؛ اما این تغییرات سبب از بین رفتن حجاب و پوشش آنان نشده است. | ||
== '''انواع تن‌پوش‌های زنان یهود کردستان عراق''' == | =='''انواع تن‌پوش‌های زنان یهود کردستان عراق'''<ref group="دیدگاه">باید در یک بخش از مقاله گفته شود که چرا به پوشاک کلیمیان عراق و ایران می‌پردازید.</ref>== | ||
لباس زنان کردستان عراق از چهار بخش اصلی تشکیل شده که در تمام مناطق این کشور ثابت و به یک شکل است. بخش‌های فرعی لباس زنان مثل دستمال سر، کمربند و نیم‌تنه برحسب منطقه تفاوت‌های اندکی دارد:<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | لباس زنان کردستان عراق از چهار بخش اصلی تشکیل شده که در تمام مناطق این کشور ثابت و به یک شکل است. بخش‌های فرعی لباس زنان مثل دستمال سر، کمربند و نیم‌تنه برحسب منطقه تفاوت‌های اندکی دارد:<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''روسری''' === | ==='''روسری'''=== | ||
روسری زنان کرد عراق مزین به‌منگوله‌های آویزدار است که به روش‌های مختلفی روی سر گره زده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | روسری زنان کرد عراق مزین به‌منگوله‌های آویزدار است که به روش‌های مختلفی روی سر گره زده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''سودرَه''' === | ==='''سودرَه'''=== | ||
سودره، لباسی گشاد و بلند با آستین‌های طویل است که در انتهای مچ‌ها به‌مثلثی بزرگی ختم می‌شود. قسمت‌های بزرگ مثلثی در پشت گردن به‌هم گره می‌خورند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | سودره، لباسی گشاد و بلند با آستین‌های طویل است که در انتهای مچ‌ها به‌مثلثی بزرگی ختم می‌شود. قسمت‌های بزرگ مثلثی در پشت گردن به‌هم گره می‌خورند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''هِلَکه''' === | ==='''هِلَکه'''=== | ||
هلکه، جلیقه‌ای بی‌آستین، تنگ و کوتاه است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | هلکه، جلیقه‌ای بی‌آستین، تنگ و کوتاه است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''کورتَک''' === | ==='''کورتَک'''=== | ||
بالاپوشی تنگ و بلند است که روی هلکه پوشیده می‌شود. آستین‌های این بالاپوش به‌صورت تنگ طراحی می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | بالاپوشی تنگ و بلند است که روی هلکه پوشیده می‌شود. آستین‌های این بالاپوش به‌صورت تنگ طراحی می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''شلوار''' === | ==='''شلوار'''=== | ||
شلوار زنان کردستان عراق گشاد و بلند است که زیر تمام تن‌پوش‌ها قرار می‌گیرد و لباس زنان یهودی را کامل می‌کند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | شلوار زنان کردستان عراق گشاد و بلند است که زیر تمام تن‌پوش‌ها قرار می‌گیرد و لباس زنان یهودی را کامل می‌کند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
== '''انواع تن‌پوش‌های زنان یهود کردستان ایران''' == | =='''انواع تن‌پوش‌های زنان یهود کردستان ایران'''== | ||
تن‌پوش‌های زنان این قوم عبارت است از: | تن‌پوش‌های زنان این قوم عبارت است از: | ||
=== '''دستمال سر''' === | ==='''دستمال سر'''=== | ||
زنان یهود ایران از دو نوع دستمال سر استفاده می‌کنند. یکی از آنها در قسمت پشت و دیگری روی پیشانی گره می‌خورد. | زنان یهود ایران از دو نوع دستمال سر استفاده می‌کنند. یکی از آنها در قسمت پشت و دیگری روی پیشانی گره می‌خورد. | ||
| خط ۳۱: | خط ۱۱۳: | ||
زنان به‌هنگام استفاده از تاج فلزی دستمال سر را روی شانه‌های خود گره می‌زنند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | زنان به‌هنگام استفاده از تاج فلزی دستمال سر را روی شانه‌های خود گره می‌زنند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''بالاتنه''' === | ==='''بالاتنه'''=== | ||
بالاپوش زنان یهودی جلوباز، با آستین‌های تنگ و بلند است. یقۀ این بالاپوش به‌شکل برگردان بوده که جلوی آن بادکمه‌هایی باز و بسته می‌شود. این بالاپوش اغلب به‌رنگ بنفش انتخاب می‌شود و جنس آن از ابریشم یا نخ است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | بالاپوش زنان یهودی جلوباز، با آستین‌های تنگ و بلند است. یقۀ این بالاپوش به‌شکل برگردان بوده که جلوی آن بادکمه‌هایی باز و بسته می‌شود. این بالاپوش اغلب به‌رنگ بنفش انتخاب می‌شود و جنس آن از ابریشم یا نخ است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''نیم‌تنه''' === | ==='''نیم‌تنه'''=== | ||
زنان روی بالاتنۀ خود نیم‌تنه‌ای کوتاه و مخملی می‌پوشند. این نیم‌تنه در امتداد خود کمربندهای پهن از جنس نخ یا ابریشم دارد که به دور کمر بسته می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | زنان روی بالاتنۀ خود نیم‌تنه‌ای کوتاه و مخملی می‌پوشند. این نیم‌تنه در امتداد خود کمربندهای پهن از جنس نخ یا ابریشم دارد که به دور کمر بسته می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''دامن''' === | ==='''دامن'''=== | ||
دامن زنان یهود ایران همانند دامن سایر مناطق کردنشین بلند و چین‌دار است و قسمت کمر آن به‌وسیلۀ کش دور کمر محکم می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | دامن زنان یهود ایران همانند دامن سایر مناطق کردنشین بلند و چین‌دار است و قسمت کمر آن به‌وسیلۀ کش دور کمر محکم می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''شلوار''' === | ==='''شلوار'''=== | ||
شلوار زنان کرد یهود «شَروالَه» نام دارد. این شلوار گشاد زیر دامن پوشیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | شلوار زنان کرد یهود «شَروالَه» نام دارد. این شلوار گشاد زیر دامن پوشیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
== '''انواع تن‌پوش‌های مردان یهود کردستان عراق''' == | =='''انواع تن‌پوش‌های مردان یهود کردستان عراق'''== | ||
تن‌پوش مردان کلیمی عراق شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است: | تن‌پوش مردان کلیمی عراق شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است: | ||
=== '''کلاه''' === | ==='''کلاه'''=== | ||
کلاه مردان یهودی شبیه زنان بوده با این تفاوت که دور آن دستاری عمامه‌مانند پیچیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | کلاه مردان یهودی شبیه زنان بوده با این تفاوت که دور آن دستاری عمامه‌مانند پیچیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
سرپوش در بین یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و مردان چه در خانه و چه در بیرون از سرپوش استفاده می‌کنند.<ref>[https://wassal2324.blogfa.com/post/1518 «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا.]</ref> | سرپوش در بین یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و مردان چه در خانه و چه در بیرون از سرپوش استفاده می‌کنند.<ref>[https://wassal2324.blogfa.com/post/1518 «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا.]</ref> | ||
=== '''کت و شلوار''' === | ==='''کت و شلوار'''=== | ||
کت و شلوار مردان کردستان عراق «شَلَه شَپیکتَه» نام دارد که از دو قسمت کت کوتاه و شلوار گشاد تشکیل شده است. این کت و شلوارها از جنس پشم و از رنگ‌های طبیعی سیاه، سفید و قهوه‌ای تشکیل شده‌اند. | کت و شلوار مردان کردستان عراق «شَلَه شَپیکتَه» نام دارد که از دو قسمت کت کوتاه و شلوار گشاد تشکیل شده است. این کت و شلوارها از جنس پشم و از رنگ‌های طبیعی سیاه، سفید و قهوه‌ای تشکیل شده‌اند. | ||
در فصل زمستان روی کت بالاپوشی پشمی به‌نام «عَبیّه» پوشیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | در فصل زمستان روی کت بالاپوشی پشمی به‌نام «عَبیّه» پوشیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
=== '''پاپوش''' === | ==='''پاپوش'''=== | ||
کفش زنان و مردان در شهرها از نوع چرمی و در روستاها دست‌ساز، با رویۀ پارچه‌ای است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | کفش زنان و مردان در شهرها از نوع چرمی و در روستاها دست‌ساز، با رویۀ پارچه‌ای است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
== '''لباس مردان یهود کردستان ایران''' == | =='''لباس مردان یهود کردستان ایران'''== | ||
لباس مردان کلیمی در ایران شامل کت و شلوار در بیرون از خانه و شلوار گشاد در داخل خانه است. همچنین مردان کمربندی پارچه‌ای به‌طول شش متر به‌دور کمر می‌پیچند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | لباس مردان کلیمی در ایران شامل کت و شلوار در بیرون از خانه و شلوار گشاد در داخل خانه است. همچنین مردان کمربندی پارچه‌ای به‌طول شش متر به‌دور کمر می‌پیچند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
حاخام، بالاترین مقام مذهبی یهودیان است که در تهران زندگی می‌کنند. لباس آنها شامل کت و شلوار مشکی، کفش مشکی، پیراهن سفید و کلاه شاپو است که از 200 سال پیش بین یهودیان رایج شده بود.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref> | حاخام، بالاترین مقام مذهبی یهودیان است که در تهران زندگی می‌کنند. لباس آنها شامل کت و شلوار مشکی، کفش مشکی، پیراهن سفید و کلاه شاپو است که از 200 سال پیش بین یهودیان رایج شده بود.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref> | ||
== '''جنس پوشاک کلیمی‌ها''' == | =='''جنس پوشاک کلیمی‌ها'''== | ||
پوشش روزمرۀ مردان از جنس پشم دستباف گوسفند (آمرَه) است. | پوشش روزمرۀ مردان از جنس پشم دستباف گوسفند (آمرَه) است. | ||
| خط ۷۱: | خط ۱۵۳: | ||
لباس‌های گران‌بهای زنان و کودکان از جنس ابریشم طبیعی که از درخت بلوط تغذیه می‌کند، است. لباس‌های روزمرۀ زنان در ابتدا از جنس نخ بود؛ اما پس از جنگ جهانی دوم بافته‌های مصنوعی جای خود را به بافته‌های طبیعی دادند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | لباس‌های گران‌بهای زنان و کودکان از جنس ابریشم طبیعی که از درخت بلوط تغذیه می‌کند، است. لباس‌های روزمرۀ زنان در ابتدا از جنس نخ بود؛ اما پس از جنگ جهانی دوم بافته‌های مصنوعی جای خود را به بافته‌های طبیعی دادند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
== '''رنگ لباس زنان کلیمی''' == | =='''رنگ لباس زنان کلیمی'''== | ||
زنان جوان اغلب از رنگ‌های روشن به‌ویژه سبز و بنفش و زنان مسن از رنگ سیاه برای لباس خود استفاده می‌کردند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | زنان جوان اغلب از رنگ‌های روشن به‌ویژه سبز و بنفش و زنان مسن از رنگ سیاه برای لباس خود استفاده می‌کردند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> | ||
== '''لباس کلیمی‌ها در مراسم‌های مهم و مذهبی''' == | =='''لباس کلیمی‌ها در مراسم‌های مهم و مذهبی'''== | ||
لباس مردم این قوم در مراسم‌های مختلف مذهبی شامل چهار تکه است: | لباس مردم این قوم در مراسم‌های مختلف مذهبی شامل چهار تکه است: | ||
=== '''طَلیت یا صیصیت''' === | ==='''طَلیت یا صیصیت'''=== | ||
عبایی است بلند و مستطیل‌شکل که از پارچۀ کتان، پشم یا ابریشم تهیه می‌شود و زنان و مردان یهودی به‌هنگام شرکت در مراسم‌های مختلف مذهبی و نماز از آن استفاده می‌کنند. این عبا سفیدرنگ بوده و رشته‌هایی رنگی، مشکی و آبی از میان آن عبور می‌کند. | عبایی است بلند و مستطیل‌شکل که از پارچۀ کتان، پشم یا ابریشم تهیه می‌شود و زنان و مردان یهودی به‌هنگام شرکت در مراسم‌های مختلف مذهبی و نماز از آن استفاده می‌کنند. این عبا سفیدرنگ بوده و رشته‌هایی رنگی، مشکی و آبی از میان آن عبور می‌کند. | ||
| خط ۸۴: | خط ۱۶۶: | ||
چهارگوشۀ صیصیت منگوله‌های آویزدار ابریشمی یا پشمی دوخته شده که تن مرده را نیز با این تن‌پوش می‌پوشانند.<ref> [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref> | چهارگوشۀ صیصیت منگوله‌های آویزدار ابریشمی یا پشمی دوخته شده که تن مرده را نیز با این تن‌پوش می‌پوشانند.<ref> [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref> | ||
=== '''طَزیت‌زیت''' === | ==='''طَزیت‌زیت'''=== | ||
زیرپوش مردان کلیمی و از لباس‌های رایج این مذهب است که رنگی آبی دارد و چهارگوشۀ آن با حاشیه‌هایی تزیین شده است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref> | زیرپوش مردان کلیمی و از لباس‌های رایج این مذهب است که رنگی آبی دارد و چهارگوشۀ آن با حاشیه‌هایی تزیین شده است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref> | ||
=== '''طفیلین''' === | ==='''طفیلین'''=== | ||
طفیلین مکعبی چرمی به‌رنگ سیاه و سفید است که یهودیان به‌هنگام نماز آن را به سر و بازوی خود می‌بندند. استفاده از این پوشش سنتی در بین مردم یهود قدمتی هزارساله دارد.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref> | طفیلین مکعبی چرمی به‌رنگ سیاه و سفید است که یهودیان به‌هنگام نماز آن را به سر و بازوی خود می‌بندند. استفاده از این پوشش سنتی در بین مردم یهود قدمتی هزارساله دارد.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref> | ||
=== '''کیپا''' === | ==='''کیپا'''=== | ||
کیپا، کلاهی پنبه‌ای، نازک و گرد، شبیه عرقچین است که به‌نام «کلاه جمجمه» شناخته می‌شود. | کیپا، کلاهی پنبه‌ای، نازک و گرد، شبیه عرقچین است که به‌نام «کلاه جمجمه» شناخته می‌شود. | ||
| خط ۹۹: | خط ۱۸۱: | ||
در کتاب تورات نیز استفاده از پوشش سر برای مردان نشانۀ حجب و حیا و وجود خداوند در بالای سر است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref> | در کتاب تورات نیز استفاده از پوشش سر برای مردان نشانۀ حجب و حیا و وجود خداوند در بالای سر است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref> | ||
== '''لباس کلیمی‌ها در مراسم عزا''' == | =='''لباس کلیمی‌ها در مراسم عزا'''== | ||
در بین یهودیان محدودیتی در نوع پوشش و رنگ لباس (مشکی) وجود ندارد؛ مگر این‌که اگر صاحبان عزا پدر یا مادر متوفی باشد، باید لباس خود را از یقه تا روی قلب به‌صورت اریب چاک دهد. اگر صاحب عزا برادر، شوهر یا فرزند متوفی باشد این چاک از یقه تا سمت راست لباس لحاظ می‌شود. چاک لباس‌ها تا هفت روز روی لباس صاحبان عزا باقی می‌ماند و زنان به‌لحاظ پوشش باید آن را با سنجاق ببندند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.]</ref> | در بین یهودیان محدودیتی در نوع پوشش و رنگ لباس (مشکی) وجود ندارد؛ مگر این‌که اگر صاحبان عزا پدر یا مادر متوفی باشد، باید لباس خود را از یقه تا روی قلب به‌صورت اریب چاک دهد. اگر صاحب عزا برادر، شوهر یا فرزند متوفی باشد این چاک از یقه تا سمت راست لباس لحاظ می‌شود. چاک لباس‌ها تا هفت روز روی لباس صاحبان عزا باقی می‌ماند و زنان به‌لحاظ پوشش باید آن را با سنجاق ببندند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.]</ref> | ||
== '''پوشش زنان مجرد و متأهل کلیمی''' == | =='''پوشش زنان مجرد و متأهل کلیمی'''== | ||
پوشش دختران مجرد با متأهل‌ها متفاوت است. زنان متأهل بعد از ازدواج باید روسری بپوشند. آستین لباس آنان هم باید تاحدی بلند باشد که مچ دست را بپوشاند. همچنین زنان باید از دامن‌های بلند که تا روی قوزک پا را می‌پوشاند، استفاده کنند. | پوشش دختران مجرد با متأهل‌ها متفاوت است. زنان متأهل بعد از ازدواج باید روسری بپوشند. آستین لباس آنان هم باید تاحدی بلند باشد که مچ دست را بپوشاند. همچنین زنان باید از دامن‌های بلند که تا روی قوزک پا را می‌پوشاند، استفاده کنند. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۹۱: | ||
[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 .]</ref> | [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 .]</ref> | ||
== '''لباس عروس کلیمی''' == | =='''لباس عروس کلیمی'''== | ||
لباس عروس در مراسم ازدواج شبیه سایر افراد جامعه است. داماد باید از کیپای گلدوزی و زری‌دوزی شده استفاده کند. تنها تفاوتی که یهودیان تهران با دیگر یهودیان دارند این است که استفاده از لباس با لماسکه در ایران ممنوع بوده و یهودیان امکان برگزاری این جشن را که به پورین معروف است، ندارند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.]</ref> | لباس عروس در مراسم ازدواج شبیه سایر افراد جامعه است. داماد باید از کیپای گلدوزی و زری‌دوزی شده استفاده کند. تنها تفاوتی که یهودیان تهران با دیگر یهودیان دارند این است که استفاده از لباس با لماسکه در ایران ممنوع بوده و یهودیان امکان برگزاری این جشن را که به پورین معروف است، ندارند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.]</ref> | ||
== '''ضرورت حجاب در دین یهود''' == | =='''ضرورت حجاب در دین یهود'''== | ||
در آیین یهود، بر عفاف، حجاب و پاکدامنی زنان تأکید فراوانی شده است. همچنین اصولی برای حفظ عفت عمومی در این دین وجود دارد. با این‌که به‌دلیل تنوع اقوام یهودی، تفاوت‌هایی در نوع و میزان پوشش مشاهده می‌شود، اما متون مقدس یهود نشان‌دهندۀ اهمیت قوانین و رسوم کلی حجاب در این آیین هستند. | در آیین یهود، بر عفاف، حجاب و پاکدامنی زنان تأکید فراوانی شده است. همچنین اصولی برای حفظ عفت عمومی در این دین وجود دارد. با این‌که به‌دلیل تنوع اقوام یهودی، تفاوت‌هایی در نوع و میزان پوشش مشاهده می‌شود، اما متون مقدس یهود نشان‌دهندۀ اهمیت قوانین و رسوم کلی حجاب در این آیین هستند. | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۲۰۱: | ||
اهمیت حجاب در آیین یهود به‌قدری زیاد است که به‌زنانی که از دستورات الهی سرپیچی کنند، درمورد نزول عذاب هشدار داده شده است.<ref>[https://hejabkhorshid.com/hijab-in-judaism/ اکبری، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید.]</ref> | اهمیت حجاب در آیین یهود به‌قدری زیاد است که به‌زنانی که از دستورات الهی سرپیچی کنند، درمورد نزول عذاب هشدار داده شده است.<ref>[https://hejabkhorshid.com/hijab-in-judaism/ اکبری، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید.]</ref> | ||
== '''تنوع لباس یهودیان در دوره‌های مختلف تاریخی''' == | =='''تنوع لباس یهودیان در دوره‌های مختلف تاریخی'''== | ||
تن‌پوش‌های مردان و زنان کلیمی در طول ادوار تاریخی، تغییرات چشمگیری داشته است: | تن‌پوش‌های مردان و زنان کلیمی در طول ادوار تاریخی، تغییرات چشمگیری داشته است: | ||
=== '''دورۀ شاه‌عباس دوم''' === | ==='''دورۀ شاه‌عباس دوم'''=== | ||
در این دوره پوشیدن جوراب برای مرد و زن ممنوع بوده و افراد از کفش‌های راحتی استفاده می‌کردند. | در این دوره پوشیدن جوراب برای مرد و زن ممنوع بوده و افراد از کفش‌های راحتی استفاده می‌کردند. | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۲۱۱: | ||
مردان یهود نیز مجبور به پوشیدن بالاپوش‌های سبز یا قرمز بودند و به‌جای شال طنابی دور کمر می‌بستند. | مردان یهود نیز مجبور به پوشیدن بالاپوش‌های سبز یا قرمز بودند و به‌جای شال طنابی دور کمر می‌بستند. | ||
همچنین پوشیدن عبا برای مردان ممنوع بوده و فقط امکان حمل آن با دست را داشتند.<ref>متین، پوشاک ایرانیان، 1383ش، ص5.</ref> | همچنین پوشیدن عبا برای مردان ممنوع بوده و فقط امکان حمل آن با دست را داشتند<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آنها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref>.<ref>متین، پوشاک ایرانیان، 1383ش، ص5.</ref> | ||
=== '''قرن نوزدهم میلادی''' === | ==='''قرن نوزدهم میلادی'''<ref group="دیدگاه">چرا تاریخ به میلادی گفته شده است؟</ref>=== | ||
مردان کلیمی در قرن 19م از پیراهن‌های بی‌یقه و بی‌آستین به‌نام «پیراهن‌شلوار» استفاده می‌کردند. بالاپوش آنان قبا بوده و شلواری بالاتر از قوزک پا می‌پوشیدند. در قسمت کمر این شلوار بندی طراحی شده بود که در قسمت جلو گره می‌خورد و روی کمر محکم می‌گردید. روی این شلوار قبایی بلند تا زیر زانو پوشیده می‌شود. | مردان کلیمی در قرن 19م از پیراهن‌های بی‌یقه و بی‌آستین به‌نام «پیراهن‌شلوار» استفاده می‌کردند. بالاپوش آنان قبا بوده و شلواری بالاتر از قوزک پا می‌پوشیدند. در قسمت کمر این شلوار بندی طراحی شده بود که در قسمت جلو گره می‌خورد و روی کمر محکم می‌گردید. روی این شلوار قبایی بلند تا زیر زانو پوشیده می‌شود. | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۲۲۰: | ||
استفاده از جوراب برای مردان تنها در زمستان کاربرد داشت. کفش آنان نیز گیوۀ دست‌دوز باکفۀ چرمی بود.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص182.</ref> | استفاده از جوراب برای مردان تنها در زمستان کاربرد داشت. کفش آنان نیز گیوۀ دست‌دوز باکفۀ چرمی بود.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص182.</ref> | ||
تن‌پوش اصلی زنان کلیمی در اواسط قرن 19 شامل شلوارکی گشاد به‌نام تنبان، دامنی پف‌دار به‌نام شلیته، نیم‌تنه‌ای چسبان به‌نام آرخالق و پیراهنی آستین‌بلند بود.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98.]</ref> | تن‌پوش اصلی زنان کلیمی در اواسط قرن 19 شامل شلوارکی گشاد به‌نام تنبان، دامنی پف‌دار به‌نام شلیته، نیم‌تنه‌ای چسبان به‌نام آرخالق و پیراهنی آستین‌بلند بود.<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آنها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref><ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98.]</ref> | ||
=== '''دورۀ پهلوی''' === | ==='''دورۀ پهلوی'''=== | ||
پس از تاج‌گذاری رضاشاه پهلوی، در سال 1928م لباس‌ها و کلاه‌های اروپایی شبیه تن‌پوش‌های فرانسوی بود که در ایران با نام «کلاه پهلوی» شهرت داشت. | پس از تاج‌گذاری رضاشاه پهلوی، در سال 1928م لباس‌ها و کلاه‌های اروپایی شبیه تن‌پوش‌های فرانسوی بود که در ایران با نام «کلاه پهلوی» شهرت داشت. | ||
رضاشاه در سال 1936م پوشیدن روسری و چادر را برای زنان ممنوع اعلام کرد که این امر سبب مخالفت زنان یهودی شد و به‌دنبال آن تبعیض لباس به‌طور کامل از میان رفت.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص186.</ref> | رضاشاه در سال 1936م پوشیدن روسری و چادر را برای زنان ممنوع اعلام کرد که این امر سبب مخالفت زنان یهودی شد و به‌دنبال آن تبعیض لباس به‌طور کامل از میان رفت<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آنها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref>.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص186.</ref> | ||
==='''عصر حاضر'''=== | |||
حفظ پوشش سر و بدن برای تمام کلیمی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه این امر به‌دلیل آیاتی است که در کتاب مقدس یهودیان (تلموز) آمده است.<ref group="دیدگاه">این مربوط به دوران معاصر نیست بلکه در طول تاریخ یهودیت این گونه بوده است.</ref> | |||
در حال حاضر استفاده از لباس‌هایی با پارچه‌های زربفت و رنگ‌های قرمز در بین کلیمی‌ها ممنوع است. <ref group="دیدگاه">لطفا دقت کنید برخی از موارد چند بار تذکر داده شده است سعی کنید مقاله را بعد از نگارش دوباره بخوانید تا برخی از اشکلات ابتدایی تکرار نشود. | |||
ـ پیش از کلماتی مانند «یعنی»، «مثلاً»، «زیرا»، «ولی»، «اما»، «مانند»، «بنابراین»، «در نتیجه»، «ازاین‌رو»، «چنان‌که» و «با وجود این»، که معمولاً در آغاز جملات توضیحی می‌آیند، به شرط آنکه جمله پیش از آنها تمام شده باشد، از نقطه‌ویرگول استفاده می‌شود: ما مسلمانیم؛ یعنی جز در برابر حق و حقیقت، سر تسلیم فرود نمی‌آوریم.</ref>زیرا بت‌پرستان از این رنگ برای کفش خود استفاده می‌کنند. | |||
در | همچنین در تورات تأکید شده که آقایان پوشش خانم‌ها و خانم‌ها پوشش آقایان را نداشته باشند<ref group="دیدگاه">عبارت محاوره‌ای است. بازنویسی کنید | ||
جمله دو بار «آقایان» و «خانم‌ها» را به‌صورت کامل تکرار کرده که باعث سنگینی و ناهماهنگی در خوانش می‌شود.</ref>.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98 و 99.]</ref> | |||
---- | ---- | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
== منبع == | ==منبع== | ||
* اکبری، الهه، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید، تاریخ درج مطلب: 14 دی 1400ش. | *اکبری، الهه، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید، تاریخ درج مطلب: 14 دی 1400ش. | ||
* داوودی، سیده‌سپیده، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران-مرکز، زمستان 1390ش. | *داوودی، سیده‌سپیده، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران-مرکز، زمستان 1390ش. | ||
* سرشار، هومن، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، ترجمۀ مهرناز نصریه، تهران، کارنگ، 1384ش. | *سرشار، هومن، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، ترجمۀ مهرناز نصریه، تهران، کارنگ، 1384ش. | ||
* «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا، تاریخ بازدید: 11 مرداد 1404ش. | *«لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا، تاریخ بازدید: 11 مرداد 1404ش. | ||
* متین، پیمان، پوشاک ایرانیان، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1383ش. | *متین، پیمان، پوشاک ایرانیان، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1383ش. | ||
* میرعبدالله لواسانی، افشین، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران، پاییز 1396ش. | *میرعبدالله لواسانی، افشین، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران، پاییز 1396ش. | ||
<references /> | |||
نسخهٔ ۱۹ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۰۵
پوشاک کلیمی؛ تن‌پوش مردان و زنان یهودی در منطقۀ کردستان ایران و عراق[دیدگاه ۱].
پوشاک مردم کلیمی در منطقۀ کردستان ایران و عراق متفاوت بوده و هر منطقه پوشش مخصوص به خود را دارا است. سرپوش میان یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و افراد این قوم هم در خانه و هم در خارج از خانه از پوشش سر استفاده می‌کنند. لباس یهودیان در دوره‌های مختلف تاریخی دچار تغییراتی شده است؛ اما این تغییرات سبب از بین رفتن حجاب و پوشش آنان نشده است.
انواع تن‌پوش‌های زنان یهود کردستان عراق[دیدگاه ۲]
لباس زنان کردستان عراق از چهار بخش اصلی تشکیل شده که در تمام مناطق این کشور ثابت و به یک شکل است. بخش‌های فرعی لباس زنان مثل دستمال سر، کمربند و نیم‌تنه برحسب منطقه تفاوت‌های اندکی دارد:[۱]
روسری
روسری زنان کرد عراق مزین به‌منگوله‌های آویزدار است که به روش‌های مختلفی روی سر گره زده می‌شود.[۲]
سودرَه
سودره، لباسی گشاد و بلند با آستین‌های طویل است که در انتهای مچ‌ها به‌مثلثی بزرگی ختم می‌شود. قسمت‌های بزرگ مثلثی در پشت گردن به‌هم گره می‌خورند.[۳]
هِلَکه
هلکه، جلیقه‌ای بی‌آستین، تنگ و کوتاه است.[۴]
کورتَک
بالاپوشی تنگ و بلند است که روی هلکه پوشیده می‌شود. آستین‌های این بالاپوش به‌صورت تنگ طراحی می‌شود.[۵]
شلوار
شلوار زنان کردستان عراق گشاد و بلند است که زیر تمام تن‌پوش‌ها قرار می‌گیرد و لباس زنان یهودی را کامل می‌کند.[۶]
انواع تن‌پوش‌های زنان یهود کردستان ایران
تن‌پوش‌های زنان این قوم عبارت است از:
دستمال سر
زنان یهود ایران از دو نوع دستمال سر استفاده می‌کنند. یکی از آنها در قسمت پشت و دیگری روی پیشانی گره می‌خورد.
زنان یهود مناطق شمالی ایران از نوعی تاج حاشیه‌دوزی شده و مزین به نوار طلایی استفاده می‌کنند که به‌وسیلۀ سگکی فلزی زیر چانه محکم می‌شود.
زنان به‌هنگام استفاده از تاج فلزی دستمال سر را روی شانه‌های خود گره می‌زنند.[۷]
بالاتنه
بالاپوش زنان یهودی جلوباز، با آستین‌های تنگ و بلند است. یقۀ این بالاپوش به‌شکل برگردان بوده که جلوی آن بادکمه‌هایی باز و بسته می‌شود. این بالاپوش اغلب به‌رنگ بنفش انتخاب می‌شود و جنس آن از ابریشم یا نخ است.[۸]
نیم‌تنه
زنان روی بالاتنۀ خود نیم‌تنه‌ای کوتاه و مخملی می‌پوشند. این نیم‌تنه در امتداد خود کمربندهای پهن از جنس نخ یا ابریشم دارد که به دور کمر بسته می‌شود.[۹]
دامن
دامن زنان یهود ایران همانند دامن سایر مناطق کردنشین بلند و چین‌دار است و قسمت کمر آن به‌وسیلۀ کش دور کمر محکم می‌شود.[۱۰]
شلوار
شلوار زنان کرد یهود «شَروالَه» نام دارد. این شلوار گشاد زیر دامن پوشیده می‌شود.[۱۱]
انواع تن‌پوش‌های مردان یهود کردستان عراق
تن‌پوش مردان کلیمی عراق شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است:
کلاه
کلاه مردان یهودی شبیه زنان بوده با این تفاوت که دور آن دستاری عمامه‌مانند پیچیده می‌شود.[۱۲]
سرپوش در بین یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و مردان چه در خانه و چه در بیرون از سرپوش استفاده می‌کنند.[۱۳]
کت و شلوار
کت و شلوار مردان کردستان عراق «شَلَه شَپیکتَه» نام دارد که از دو قسمت کت کوتاه و شلوار گشاد تشکیل شده است. این کت و شلوارها از جنس پشم و از رنگ‌های طبیعی سیاه، سفید و قهوه‌ای تشکیل شده‌اند.
در فصل زمستان روی کت بالاپوشی پشمی به‌نام «عَبیّه» پوشیده می‌شود.[۱۴]
پاپوش
کفش زنان و مردان در شهرها از نوع چرمی و در روستاها دست‌ساز، با رویۀ پارچه‌ای است.[۱۵]
لباس مردان یهود کردستان ایران
لباس مردان کلیمی در ایران شامل کت و شلوار در بیرون از خانه و شلوار گشاد در داخل خانه است. همچنین مردان کمربندی پارچه‌ای به‌طول شش متر به‌دور کمر می‌پیچند.[۱۶]
حاخام، بالاترین مقام مذهبی یهودیان است که در تهران زندگی می‌کنند. لباس آنها شامل کت و شلوار مشکی، کفش مشکی، پیراهن سفید و کلاه شاپو است که از 200 سال پیش بین یهودیان رایج شده بود.[۱۷]
جنس پوشاک کلیمی‌ها
پوشش روزمرۀ مردان از جنس پشم دستباف گوسفند (آمرَه) است.
مردان در مراسم عروسی و جشن‌ها، کت و شلوارهایی حاشیه‌دوزی شده از جنس موهر دستباف (مَرئَز) به‌تن می‌کنند.
لباس‌های گران‌بهای زنان و کودکان از جنس ابریشم طبیعی که از درخت بلوط تغذیه می‌کند، است. لباس‌های روزمرۀ زنان در ابتدا از جنس نخ بود؛ اما پس از جنگ جهانی دوم بافته‌های مصنوعی جای خود را به بافته‌های طبیعی دادند.[۱۸]
رنگ لباس زنان کلیمی
زنان جوان اغلب از رنگ‌های روشن به‌ویژه سبز و بنفش و زنان مسن از رنگ سیاه برای لباس خود استفاده می‌کردند.[۱۹]
لباس کلیمی‌ها در مراسم‌های مهم و مذهبی
لباس مردم این قوم در مراسم‌های مختلف مذهبی شامل چهار تکه است:
طَلیت یا صیصیت
عبایی است بلند و مستطیل‌شکل که از پارچۀ کتان، پشم یا ابریشم تهیه می‌شود و زنان و مردان یهودی به‌هنگام شرکت در مراسم‌های مختلف مذهبی و نماز از آن استفاده می‌کنند. این عبا سفیدرنگ بوده و رشته‌هایی رنگی، مشکی و آبی از میان آن عبور می‌کند.
یهودیان ساکن ایران طلیت را با نام «صیصیت» می‌شناسند.
چهارگوشۀ صیصیت منگوله‌های آویزدار ابریشمی یا پشمی دوخته شده که تن مرده را نیز با این تن‌پوش می‌پوشانند.[۲۰]
طَزیت‌زیت
زیرپوش مردان کلیمی و از لباس‌های رایج این مذهب است که رنگی آبی دارد و چهارگوشۀ آن با حاشیه‌هایی تزیین شده است.[۲۱]
طفیلین
طفیلین مکعبی چرمی به‌رنگ سیاه و سفید است که یهودیان به‌هنگام نماز آن را به سر و بازوی خود می‌بندند. استفاده از این پوشش سنتی در بین مردم یهود قدمتی هزارساله دارد.[۲۲]
کیپا
کیپا، کلاهی پنبه‌ای، نازک و گرد، شبیه عرقچین است که به‌نام «کلاه جمجمه» شناخته می‌شود.
استفاده از این کلاه برای مردان به‌هنگام رسیدن به‌سن تکلیف است که از جنس کتان، پنبه و ابریشم تهیه می‌شود. گاهی‌اوقات زنان برای ادای احترام برای ارتباط با خدا از آن استفاده می‌کنند.
این کلاه در ابتدا شبیه عمامه بوده و در حال حاضر استفاده از آن میان مردان رواج دارد.
در کتاب تورات نیز استفاده از پوشش سر برای مردان نشانۀ حجب و حیا و وجود خداوند در بالای سر است.[۲۳]
لباس کلیمی‌ها در مراسم عزا
در بین یهودیان محدودیتی در نوع پوشش و رنگ لباس (مشکی) وجود ندارد؛ مگر این‌که اگر صاحبان عزا پدر یا مادر متوفی باشد، باید لباس خود را از یقه تا روی قلب به‌صورت اریب چاک دهد. اگر صاحب عزا برادر، شوهر یا فرزند متوفی باشد این چاک از یقه تا سمت راست لباس لحاظ می‌شود. چاک لباس‌ها تا هفت روز روی لباس صاحبان عزا باقی می‌ماند و زنان به‌لحاظ پوشش باید آن را با سنجاق ببندند.[۲۴]
پوشش زنان مجرد و متأهل کلیمی
پوشش دختران مجرد با متأهل‌ها متفاوت است. زنان متأهل بعد از ازدواج باید روسری بپوشند. آستین لباس آنان هم باید تاحدی بلند باشد که مچ دست را بپوشاند. همچنین زنان باید از دامن‌های بلند که تا روی قوزک پا را می‌پوشاند، استفاده کنند.
دختران مجرد امکان استفاده از دامن‌های کوتاه، تا زیر زانو و لباس‌هایی با آستین‌های کوتاه را دارند.[۲۵]
لباس عروس کلیمی
لباس عروس در مراسم ازدواج شبیه سایر افراد جامعه است. داماد باید از کیپای گلدوزی و زری‌دوزی شده استفاده کند. تنها تفاوتی که یهودیان تهران با دیگر یهودیان دارند این است که استفاده از لباس با لماسکه در ایران ممنوع بوده و یهودیان امکان برگزاری این جشن را که به پورین معروف است، ندارند.[۲۶]
ضرورت حجاب در دین یهود
در آیین یهود، بر عفاف، حجاب و پاکدامنی زنان تأکید فراوانی شده است. همچنین اصولی برای حفظ عفت عمومی در این دین وجود دارد. با این‌که به‌دلیل تنوع اقوام یهودی، تفاوت‌هایی در نوع و میزان پوشش مشاهده می‌شود، اما متون مقدس یهود نشان‌دهندۀ اهمیت قوانین و رسوم کلی حجاب در این آیین هستند.
تورات به‌وضوح برلزوم رعایت حجاب و پاکدامنی در دختران تأکید می‌کند علاوه‌براین، با بررسی عباداتی که در تورات ذکر شده، می‌توان دریافت که درمیان قوم حضرت ابراهیم و بنی‌اسرائیل، پوشش کامل سر و بدن، همراه بااستفاده از روبنده و برقع، رایج بوده است.
اهمیت حجاب در آیین یهود به‌قدری زیاد است که به‌زنانی که از دستورات الهی سرپیچی کنند، درمورد نزول عذاب هشدار داده شده است.[۲۷]
تنوع لباس یهودیان در دوره‌های مختلف تاریخی
تن‌پوش‌های مردان و زنان کلیمی در طول ادوار تاریخی، تغییرات چشمگیری داشته است:
دورۀ شاه‌عباس دوم
در این دوره پوشیدن جوراب برای مرد و زن ممنوع بوده و افراد از کفش‌های راحتی استفاده می‌کردند.
زنان یهود بی‌حجابی را نشانۀ گمراهی و فساد اخلاقی می‌دانستند و به‌همین دلیل صورت و بدن خود را با چادری دورنگ می‌پوشاندند.
مردان یهود نیز مجبور به پوشیدن بالاپوش‌های سبز یا قرمز بودند و به‌جای شال طنابی دور کمر می‌بستند.
همچنین پوشیدن عبا برای مردان ممنوع بوده و فقط امکان حمل آن با دست را داشتند[دیدگاه ۳].[۲۸]
قرن نوزدهم میلادی[دیدگاه ۴]
مردان کلیمی در قرن 19م از پیراهن‌های بی‌یقه و بی‌آستین به‌نام «پیراهن‌شلوار» استفاده می‌کردند. بالاپوش آنان قبا بوده و شلواری بالاتر از قوزک پا می‌پوشیدند. در قسمت کمر این شلوار بندی طراحی شده بود که در قسمت جلو گره می‌خورد و روی کمر محکم می‌گردید. روی این شلوار قبایی بلند تا زیر زانو پوشیده می‌شود.
مردان زیر قبا کتی کوتاه و آستین‌دار به‌نام «آرخالق» می‌پوشند. همچنین مردان روی همۀ لباس‌های خود از بالاپوشی به‌نام «کُلیجه» که در قسمت پشت چین‌دار بود و گاه با آستری از جنس خز پوشیده میی‌شد، استفاده می‌کردند و سپس عبا را به تن می‌کردند.
استفاده از جوراب برای مردان تنها در زمستان کاربرد داشت. کفش آنان نیز گیوۀ دست‌دوز باکفۀ چرمی بود.[۲۹]
تن‌پوش اصلی زنان کلیمی در اواسط قرن 19 شامل شلوارکی گشاد به‌نام تنبان، دامنی پف‌دار به‌نام شلیته، نیم‌تنه‌ای چسبان به‌نام آرخالق و پیراهنی آستین‌بلند بود.[دیدگاه ۵][۳۰]
دورۀ پهلوی
پس از تاج‌گذاری رضاشاه پهلوی، در سال 1928م لباس‌ها و کلاه‌های اروپایی شبیه تن‌پوش‌های فرانسوی بود که در ایران با نام «کلاه پهلوی» شهرت داشت.
رضاشاه در سال 1936م پوشیدن روسری و چادر را برای زنان ممنوع اعلام کرد که این امر سبب مخالفت زنان یهودی شد و به‌دنبال آن تبعیض لباس به‌طور کامل از میان رفت[دیدگاه ۶].[۳۱]
عصر حاضر
حفظ پوشش سر و بدن برای تمام کلیمی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه این امر به‌دلیل آیاتی است که در کتاب مقدس یهودیان (تلموز) آمده است.[دیدگاه ۷]
در حال حاضر استفاده از لباس‌هایی با پارچه‌های زربفت و رنگ‌های قرمز در بین کلیمی‌ها ممنوع است. [دیدگاه ۸]زیرا بت‌پرستان از این رنگ برای کفش خود استفاده می‌کنند.
همچنین در تورات تأکید شده که آقایان پوشش خانم‌ها و خانم‌ها پوشش آقایان را نداشته باشند[دیدگاه ۹].[۳۲]
پانویس
منبع
- اکبری، الهه، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید، تاریخ درج مطلب: 14 دی 1400ش.
- داوودی، سیده‌سپیده، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران-مرکز، زمستان 1390ش.
- سرشار، هومن، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، ترجمۀ مهرناز نصریه، تهران، کارنگ، 1384ش.
- «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا، تاریخ بازدید: 11 مرداد 1404ش.
- متین، پیمان، پوشاک ایرانیان، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1383ش.
- میرعبدالله لواسانی، افشین، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران، پاییز 1396ش.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101 .
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.
- ↑ اکبری، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید.
- ↑ متین، پوشاک ایرانیان، 1383ش، ص5.
- ↑ سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص182.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98.
- ↑ سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص186.
- ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98 و 99.
خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «دیدگاه» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="دیدگاه"/> یافت نشد.