بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
===زیبایی بصری=== | ===زیبایی بصری=== | ||
لباس‌های محلی کلات از زیبایی بصری خاصی برخوردار است و متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی این قوم طراحی شده است.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص9.</ref> | لباس‌های محلی کلات از زیبایی بصری خاصی برخوردار است و متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی این قوم طراحی شده است.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص9.]</ref> | ||
===عدم نمایش فرم بدن=== | ===عدم نمایش فرم بدن=== | ||
طراحی این لباس‌ها از فرم بدن زنان و مردان شکل نمی‌گیرد؛ بلکه هر پوشش دارای طول و عرض است و به‌همین دلیل ویژگی‌های جسمانی افراد به نمایش گذاشته نمی‌شود.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص9.</ref> | طراحی این لباس‌ها از فرم بدن زنان و مردان شکل نمی‌گیرد؛ بلکه هر پوشش دارای طول و عرض است و به‌همین دلیل ویژگی‌های جسمانی افراد به نمایش گذاشته نمی‌شود.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص9.]</ref> | ||
==ساختار لباس مردم کلات نادری== | ==ساختار لباس مردم کلات نادری== | ||
پوشاک مردم کلات از قطعات مختلف ساخته می‌شود که هر کدام نقش خاصی را ایفا می‌کنند. این قطعات به‌طور هماهنگ و مکمل یکدیگر عمل می‌کنند تا پوشش کامل و مناسب را برای فرد فراهم کنند.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص9.</ref> | پوشاک مردم کلات از قطعات مختلف ساخته می‌شود که هر کدام نقش خاصی را ایفا می‌کنند. این قطعات به‌طور هماهنگ و مکمل یکدیگر عمل می‌کنند تا پوشش کامل و مناسب را برای فرد فراهم کنند.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص9.]</ref> | ||
==فرهنگ پوشش مردم کلات== | ==فرهنگ پوشش مردم کلات== | ||
فرهنگ پوشش مردم کلات از ویژگی‌هایی چون حجاب کامل، تنوع رنگ، پارچه و تزئینات برخوردار است که به لباس‌های محلی زنان و مردان جلوه‌ای خاص می‌بخشد. با این حال، به‌دلیل اجرای قانون اجباری متحدالشکل شدن پوشش، بخش‌هایی از فرهنگ سنتی پوشش مردم این منطقه کنار گذاشته شد و آن‌ها به پوشش رایج جامعه روی آوردند. در نگاه اول لباس‌های محلی مردم این منطقه مشابه به نظر می‌رسند؛ اما با دقت در جزئیات آن‌ها می‌توان تفاوت‌هایی در طراحی و ساختار پوشاک مشاهده کرد.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص2.</ref> | فرهنگ پوشش مردم کلات از ویژگی‌هایی چون حجاب کامل، تنوع رنگ، پارچه و تزئینات برخوردار است که به لباس‌های محلی زنان و مردان جلوه‌ای خاص می‌بخشد. با این حال، به‌دلیل اجرای قانون اجباری متحدالشکل شدن پوشش، بخش‌هایی از فرهنگ سنتی پوشش مردم این منطقه کنار گذاشته شد و آن‌ها به پوشش رایج جامعه روی آوردند. در نگاه اول لباس‌های محلی مردم این منطقه مشابه به نظر می‌رسند؛ اما با دقت در جزئیات آن‌ها می‌توان تفاوت‌هایی در طراحی و ساختار پوشاک مشاهده کرد.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص2.]</ref> | ||
==انواع لباس زنان کلات نادری== | ==انواع لباس زنان کلات نادری== | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
===سرپوش‌های زنانه=== | ===سرپوش‌های زنانه=== | ||
در منطقه کلات نادری با توجه به آموزه‌های دینی، زنان توجه بیشتری به پوشاندن سر دارند. این سرپوش‌ها جزو اجزای مهم پوشش زنان بوده و به‌منظور رعایت پوشیدگی کامل و همچنین سنت‌های فرهنگی منطقه طراحی شده‌اند.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص10.</ref> | در منطقه کلات نادری با توجه به آموزه‌های دینی، زنان توجه بیشتری به پوشاندن سر دارند. این سرپوش‌ها جزو اجزای مهم پوشش زنان بوده و به‌منظور رعایت پوشیدگی کامل و همچنین سنت‌های فرهنگی منطقه طراحی شده‌اند.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص10.]</ref> | ||
'''سربند''': نوعی دستمال نخی که زنان کلات آن را روی سر قرار می‌دهند تا هم موها را بپوشاند و هم مانع از سر خوردن سایر اجزایی که روی سر بسته می‌شود، گردد.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص23.</ref> | '''سربند''': نوعی دستمال نخی که زنان کلات آن را روی سر قرار می‌دهند تا هم موها را بپوشاند و هم مانع از سر خوردن سایر اجزایی که روی سر بسته می‌شود، گردد.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص23.</ref> | ||
'''دستمال سر''': دستمال سر زنان کلات، «اَلخ» نام دارد که در گذشته از آن استفاده می‌شد. روی این دستمال با نقوشی تزیین شده بود که در اصطلاح محلی به این نقوش «پیکام» می‌گفتند.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص7.</ref> | '''دستمال سر''': دستمال سر زنان کلات، «اَلخ» نام دارد که در گذشته از آن استفاده می‌شد. روی این دستمال با نقوشی تزیین شده بود که در اصطلاح محلی به این نقوش «پیکام» می‌گفتند.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص7.]</ref> | ||
'''شال''': شال زنان این منطقه، پارچۀ چهارگوش نسبتا بزرگی است که به رنگ‌های مختلف دیده می‌شود. این شال از قسمت جلوی پیشانی به پشت سر می‌رود و به‌شکل ضربدری جابه‌جا شده؛ سپس جلوی سر آمده و به‌شکل اریب در داخل شال محک می‌شود. طریقۀ بستن شال به این روش را «کامرانی» می‌گویند.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص26.</ref> | '''شال''': شال زنان این منطقه، پارچۀ چهارگوش نسبتا بزرگی است که به رنگ‌های مختلف دیده می‌شود. این شال از قسمت جلوی پیشانی به پشت سر می‌رود و به‌شکل ضربدری جابه‌جا شده؛ سپس جلوی سر آمده و به‌شکل اریب در داخل شال محک می‌شود. طریقۀ بستن شال به این روش را «کامرانی» می‌گویند.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص26.</ref> | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
'''شار''': روی تمام سرپوش‌های زنان، شالی بزرگ از جنس ابریشم و دستباف‌انداخته می‌شود که مانند چادر اطراف بدن را می‌پوشاند و قد آن تا روی پا می‌رسد. اگر در زمینۀ این شال بیشتر از رنگ زرد استفاده شود، به آن «سارِلِه» و اگر بیشتر از رنگ سبز استفاده شود، به آن «آزربانی» می‌گویند.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص135.</ref> | '''شار''': روی تمام سرپوش‌های زنان، شالی بزرگ از جنس ابریشم و دستباف‌انداخته می‌شود که مانند چادر اطراف بدن را می‌پوشاند و قد آن تا روی پا می‌رسد. اگر در زمینۀ این شال بیشتر از رنگ زرد استفاده شود، به آن «سارِلِه» و اگر بیشتر از رنگ سبز استفاده شود، به آن «آزربانی» می‌گویند.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص135.</ref> | ||
'''چادر''': چادر زنان کلات به زبان محلی «چاوِرشُو» نام دارد. در هنگام ازدواج این چادر روی سر عروس‌انداخته می‌شود و تا زمانی که بچه‌دار شود، باید در مجالس شادی آن را روی سر خود بگذارند. طرح‌های به‌کار رفته در این نوع چادر، شطرنجی و تلفیقی از رنگ‌های زرد، قرمز، زرشکی، سبز و خاکستری است.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص6.</ref> | '''چادر''': چادر زنان کلات به زبان محلی «چاوِرشُو» نام دارد. در هنگام ازدواج این چادر روی سر عروس‌انداخته می‌شود و تا زمانی که بچه‌دار شود، باید در مجالس شادی آن را روی سر خود بگذارند. طرح‌های به‌کار رفته در این نوع چادر، شطرنجی و تلفیقی از رنگ‌های زرد، قرمز، زرشکی، سبز و خاکستری است.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص6.]</ref> | ||
===تن‌پوش‌های زنانه=== | ===تن‌پوش‌های زنانه=== | ||
بیشتر تزیینات و نقش‌ها در پوشاک زنان به کار برده شده است؛ این تزیینات شامل نقش‌های پارچه‌های ابریشمی دستباف، نقش‌های نوارهای زینتی دستباف و نقش‌مایه‌های به کار رفته در انواع رودوزی‌ها است.<ref>احمدی و نوروزی‌طلب، «بررسی نقش‌های تزیینی پوشاک محلی شهرستان کلات نادر»، وب‌سایت دانشگاه تهران.</ref> | بیشتر تزیینات و نقش‌ها در پوشاک زنان به کار برده شده است؛ این تزیینات شامل نقش‌های پارچه‌های ابریشمی دستباف، نقش‌های نوارهای زینتی دستباف و نقش‌مایه‌های به کار رفته در انواع رودوزی‌ها است.<ref>[https://lib.ut.ac.ir/faces/search/bibliographic/biblioFullView.jspx?_afPfm=-1tn9b2uni احمدی و نوروزی‌طلب، «بررسی نقش‌های تزیینی پوشاک محلی شهرستان کلات نادر»، وب‌سایت دانشگاه تهران.]</ref> | ||
'''پیراهن''': در کلات نادری، زنان پیراهن‌هایی ساده، از جنس ابریشم، با یقه‌های گرد که قسمت جلوی آن تا نزدیک سینه چاک دارد و با دکمه‌هایی بسته می‌شود، به تن می‌کنند. دو طرف چاک با بندهایی تزیین می‌شود. گاهی‌اوقات قسمت پشت، از سرشانه تا کمر و آرنج لباس را با پارچه‌های نخی همرنگ لباس انتخاب می‌کنند. زیر بغل پیراهن نیز پارچه‌ای چهارگوش به‌نام مرغک دوخته می‌شود. آستین‌های این پیراهن بسیار گشاد و بلند است و اغلب زنان سر آستین‌های آن را با نوارهای دستبافی که «مُداخُل» نامیده می‌شوند، تزیین می‌کنند.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص33 و 34.</ref> | '''پیراهن''': در کلات نادری، زنان پیراهن‌هایی ساده، از جنس ابریشم، با یقه‌های گرد که قسمت جلوی آن تا نزدیک سینه چاک دارد و با دکمه‌هایی بسته می‌شود، به تن می‌کنند. دو طرف چاک با بندهایی تزیین می‌شود. گاهی‌اوقات قسمت پشت، از سرشانه تا کمر و آرنج لباس را با پارچه‌های نخی همرنگ لباس انتخاب می‌کنند. زیر بغل پیراهن نیز پارچه‌ای چهارگوش به‌نام مرغک دوخته می‌شود. آستین‌های این پیراهن بسیار گشاد و بلند است و اغلب زنان سر آستین‌های آن را با نوارهای دستبافی که «مُداخُل» نامیده می‌شوند، تزیین می‌کنند.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص33 و 34.</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
'''پاچه''': نوعی دامن‌شلواری با پاچه‌های گشاد که در روستاهایی مثل رباط، گشادی آن خیلی زیاد است. قسمت کمر این دامن‌شلواری لیفه‌ای است که با کشیدن بندی داخل آن، جمع می‌شود. قد این تن‌پوش تا بالای زانو است که از قسمت کمر تا پایین دامن از سه تکه تشکیل شده است؛ تکۀ نخست از پارچۀ نخی و نازک، تکۀ وسط از پارچۀ مخملیا پارچه‌های پشمی انتخاب می‌شود. لبۀ دامن نیز معمولا با حاشیه‌ای از پارچه‌های ابریشمی به‌رنگ قرمز یا آبی تزیین می‌شود. قسمت پایین حاشیۀ ابریشمی را قیطان‌دوزی می‌کنند تا دیرتر فرسوده شود. همۀ این تکه‌های پارچه را با پارچۀ نخی نازک آسترکشی می‌کنند.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص139.</ref> | '''پاچه''': نوعی دامن‌شلواری با پاچه‌های گشاد که در روستاهایی مثل رباط، گشادی آن خیلی زیاد است. قسمت کمر این دامن‌شلواری لیفه‌ای است که با کشیدن بندی داخل آن، جمع می‌شود. قد این تن‌پوش تا بالای زانو است که از قسمت کمر تا پایین دامن از سه تکه تشکیل شده است؛ تکۀ نخست از پارچۀ نخی و نازک، تکۀ وسط از پارچۀ مخملیا پارچه‌های پشمی انتخاب می‌شود. لبۀ دامن نیز معمولا با حاشیه‌ای از پارچه‌های ابریشمی به‌رنگ قرمز یا آبی تزیین می‌شود. قسمت پایین حاشیۀ ابریشمی را قیطان‌دوزی می‌کنند تا دیرتر فرسوده شود. همۀ این تکه‌های پارچه را با پارچۀ نخی نازک آسترکشی می‌کنند.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص139.</ref> | ||
'''شلوار''': زنان همراه با پیراهن‌های خود، شلوارهای گشاد و پفی به‌نام «قدک» می‌پوشند. در مهمانی‌ها و جشن‌ها نیز زنان شلوارهای تنگ به‌نام نظامی به تن می‌کنند.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص3.</ref> | '''شلوار''': زنان همراه با پیراهن‌های خود، شلوارهای گشاد و پفی به‌نام «قدک» می‌پوشند. در مهمانی‌ها و جشن‌ها نیز زنان شلوارهای تنگ به‌نام نظامی به تن می‌کنند.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص3.]</ref> | ||
===پای‌پوش‌های زنانه=== | ===پای‌پوش‌های زنانه=== | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
'''کوم''': نوعی کلاه نمدی مناسب چوپانان که از پشم یک تکه و اغلب به‌رنگ قهوه‌ای یا سیاه تهیه می‌شود. پشم به‌کار رفته در این نوع کلاه، رنگ نشده؛ تا در اثر جوشیدن الیاف، موم‌زدایی نشود.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص145.</ref> | '''کوم''': نوعی کلاه نمدی مناسب چوپانان که از پشم یک تکه و اغلب به‌رنگ قهوه‌ای یا سیاه تهیه می‌شود. پشم به‌کار رفته در این نوع کلاه، رنگ نشده؛ تا در اثر جوشیدن الیاف، موم‌زدایی نشود.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص145.</ref> | ||
'''دستمال گردن''': نوعی دستمال ابریشمی به‌رنگ قرمز که اطراف آن با ریشه‌هایی تزین شده است. این نوع دستمال مختص مراسم دامادی است و داماد آن را دور گردن خود می‌بندد.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص8.</ref> | '''دستمال گردن''': نوعی دستمال ابریشمی به‌رنگ قرمز که اطراف آن با ریشه‌هایی تزین شده است. این نوع دستمال مختص مراسم دامادی است و داماد آن را دور گردن خود می‌بندد.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص8.]</ref> | ||
'''گوش‌کلا''': از آنجا که کلات نادری منطقه‌ای سرد و کوهستانی است، از بدو تولد سر کودک را با کلاه‌های نخی یا پشمی می‌پوشانند. مردم کلات به این نوع کلاه، «گوش‌کُلا» می‌گویند؛ چرا که علاوه بر سر، گوش‌های کودک را نیز می‌پوشاند و در زیر گلو با بند یا دکمه‌ای بسته می‌شود. با رشد کودک، کلاه پسرانه نیز تغییر شکل می‌دهد. پسران در حدود ۳ تا ۵ سالگی، کلاه‌هایی از جنس ابریشم روی سر می‌گذارند که بیشتر جنبۀ تزیینی دارد. کلاه‌های نوک‌تیز و بلند پسران، «چین‌گله بیرک» و کلاه‌های تخت به «عرقچین» معروف است. رنگ‌های به کار رفته در این کلاه‌ها، از طبیعت منطقه الهام گرفته شده است.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص55.</ref> | '''گوش‌کلا''': از آنجا که کلات نادری منطقه‌ای سرد و کوهستانی است، از بدو تولد سر کودک را با کلاه‌های نخی یا پشمی می‌پوشانند. مردم کلات به این نوع کلاه، «گوش‌کُلا» می‌گویند؛ چرا که علاوه بر سر، گوش‌های کودک را نیز می‌پوشاند و در زیر گلو با بند یا دکمه‌ای بسته می‌شود. با رشد کودک، کلاه پسرانه نیز تغییر شکل می‌دهد. پسران در حدود ۳ تا ۵ سالگی، کلاه‌هایی از جنس ابریشم روی سر می‌گذارند که بیشتر جنبۀ تزیینی دارد. کلاه‌های نوک‌تیز و بلند پسران، «چین‌گله بیرک» و کلاه‌های تخت به «عرقچین» معروف است. رنگ‌های به کار رفته در این کلاه‌ها، از طبیعت منطقه الهام گرفته شده است.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص55.</ref> | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
'''گراس''': پیراهنی کوتاه، جلو بسته و چاک‌دار است که چاک آن از سرشانۀ سمت راست تا تا زیر ادامه دارد. پارچۀ گراس از ابریشم قرمز یکنواخت تهیه شده و چاک پیراهن و دور یقۀ آن با الیاف ابریشمی رنگی دست‌دوزی می‌شود. همچنین دور یقه قیطان‌دوزی شده و به‌وسیلۀ بندینک و دکمه در قسمت سرشانه بسته می‌شود.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص142.</ref> | '''گراس''': پیراهنی کوتاه، جلو بسته و چاک‌دار است که چاک آن از سرشانۀ سمت راست تا تا زیر ادامه دارد. پارچۀ گراس از ابریشم قرمز یکنواخت تهیه شده و چاک پیراهن و دور یقۀ آن با الیاف ابریشمی رنگی دست‌دوزی می‌شود. همچنین دور یقه قیطان‌دوزی شده و به‌وسیلۀ بندینک و دکمه در قسمت سرشانه بسته می‌شود.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص142.</ref> | ||
نوع دیگر پیراهن مردان، جلو بسته و بلند است که تا روی زانو را می‌پوشاند. مردان برای تهیۀ این نوع پیراهن، از پارچۀ کرباس، به‌رنگ‌های سفید یا خاکستری استفاده می‌کنند.<ref>محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص3.</ref> | نوع دیگر پیراهن مردان، جلو بسته و بلند است که تا روی زانو را می‌پوشاند. مردان برای تهیۀ این نوع پیراهن، از پارچۀ کرباس، به‌رنگ‌های سفید یا خاکستری استفاده می‌کنند.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص3.]</ref> | ||
'''چوخا''': نوعی پالتوی ضخیم، دستباف و از جپشم است که مردان در فصل‌های سرد سال از آن استفاده ی‌کنند. اغلب رنگ‌های استفاده شده برای چوخا، مشکی یا قهوه‌ای است.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص146.</ref> | '''چوخا''': نوعی پالتوی ضخیم، دستباف و از جپشم است که مردان در فصل‌های سرد سال از آن استفاده ی‌کنند. اغلب رنگ‌های استفاده شده برای چوخا، مشکی یا قهوه‌ای است.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص146.</ref> | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
==تولید پارچه‌های ابریشمی برای تهیۀ لباس‌های محلی== | ==تولید پارچه‌های ابریشمی برای تهیۀ لباس‌های محلی== | ||
جنس بیشتر لباس‌های مردم کلات نادری از ابریشم است؛ چرا که پرورش کرم ابریشم جزء صنایع رایج در این منطقه به شمار می‌رود. امروزه نیز تعدادی از زنان در روستاهای کردنشین و ترک‌نشین کلات از جمله دو روستای زاوین و آقداش به بافت پارچه‌های ابریشمی برای تهیۀ لباس به دو شکل ساده و طرح‌دار (پیکام‌دار) مشغول هستند.<ref> «لباس محلی کلات (خراسان)»، وب‌سایت مجتمع فنی تهران (نمایندگی نیاوران. </ref> در شهر زاوین مرسوم است که برای مراسم عروسی، خانواده‌ها برای دختر و پسر، یک دست لباس ابریشمی تهیه می‌کنند.<ref> «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> در سال ۱۴۰۲ش، شهر زاوین به‌عنوان شهر ملی ابریشم‌بافی به ثبت ملی رسیده و دارای نشان ملی و مهر اصالت یونسکو است.<ref> «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | جنس بیشتر لباس‌های مردم کلات نادری از ابریشم است؛ چرا که پرورش کرم ابریشم جزء صنایع رایج در این منطقه به شمار می‌رود. امروزه نیز تعدادی از زنان در روستاهای کردنشین و ترک‌نشین کلات از جمله دو روستای زاوین و آقداش به بافت پارچه‌های ابریشمی برای تهیۀ لباس به دو شکل ساده و طرح‌دار (پیکام‌دار) مشغول هستند.<ref> [https://mftniavaran.com/article/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86/#:~:text=%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%20%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%85%DB%8C,%DB%8C%D8%A7%20%D8%B3%D8%A8%D8%B2%20%D8%A8%D8%B1%20%D8%B3%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%E «لباس محلی کلات (خراسان)»، وب‌سایت مجتمع فنی تهران (نمایندگی نیاوران.] </ref> در شهر زاوین مرسوم است که برای مراسم عروسی، خانواده‌ها برای دختر و پسر، یک دست لباس ابریشمی تهیه می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1403052013364/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> در سال ۱۴۰۲ش، شهر زاوین به‌عنوان شهر ملی ابریشم‌بافی به ثبت ملی رسیده و دارای نشان ملی و مهر اصالت یونسکو است.<ref> [https://www.isna.ir/news/1403052013364/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
==رودوزی‌های سنتی روی لباس‌ها== | ==رودوزی‌های سنتی روی لباس‌ها== | ||
نواربافی از هنرهای دستی زنان کلات است که بیشتر در منطقۀ لایین رواج دارد. زنان این منطقه مخصوصا در روستاها با ابزارهای ساده به دوخت نواربافی مشغول هستند و از آن برای تزیین پوشاک محلی خود به‌خصوص در حاشیۀ شلوار، سر آستین، دور یقه و چاک پهلو استفاده می‌کنند. استفاده از نوارهای دستی برای تزیین، ارزش لباس‌های محلی را بالا می‌برد. این نوار، رنگ‌ها و نقش‌های متنوعی دارد که از ابریشم بافته می‌شود و به لفظ کردی به آن «مُداخُل» می‌گویند.<ref> «لباس محلی کلات نادری»، وب‌سایت میراث آریا.</ref> | نواربافی از هنرهای دستی زنان کلات است که بیشتر در منطقۀ لایین رواج دارد. زنان این منطقه مخصوصا در روستاها با ابزارهای ساده به دوخت نواربافی مشغول هستند و از آن برای تزیین پوشاک محلی خود به‌خصوص در حاشیۀ شلوار، سر آستین، دور یقه و چاک پهلو استفاده می‌کنند. استفاده از نوارهای دستی برای تزیین، ارزش لباس‌های محلی را بالا می‌برد. این نوار، رنگ‌ها و نقش‌های متنوعی دارد که از ابریشم بافته می‌شود و به لفظ کردی به آن «مُداخُل» می‌گویند.<ref> [https://www.chtn.ir/news/14010307205986/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C «لباس محلی کلات نادری»، وب‌سایت میراث آریا.]</ref> | ||
==لباس‌های محلی کلات متناسب با سن و سال== | ==لباس‌های محلی کلات متناسب با سن و سال== | ||
در پوشاک زنان کلات، متناسب با سن و سال افراد، تفاوت‌هایی دیده می‌شود؛ مثلا دختران مجرد شال مشکی یا گل‌دار ترکمنی روی سر می‌اندازند؛ اما زنان از دو شال قرمز و مشکی استفاده می‌کند. با بالا رفتن سن، زنان از رنگ‌های تیره‌تر برای پوشش خود انتخاب می‌کنند؛ به‌عنوان مثال زنان مسن‌تر جلیقه‌های خود را به‌جای ترمۀ منقوش، با پشم سادۀ سیاه یا سورمه‌ای می‌دوزند. پیراهن‌های خود را چهارخانۀ قرمز و بدون نقش انتخاب می‌کنند و دامن‌شلواری سیاه یا سورمه‌ای می‌پوشند.<ref> «لباس محلی کلات (خراسان)»، وب‌سایت مجتمع فنی تهران (نمایندگی نیاوران. </ref> | در پوشاک زنان کلات، متناسب با سن و سال افراد، تفاوت‌هایی دیده می‌شود؛ مثلا دختران مجرد شال مشکی یا گل‌دار ترکمنی روی سر می‌اندازند؛ اما زنان از دو شال قرمز و مشکی استفاده می‌کند. با بالا رفتن سن، زنان از رنگ‌های تیره‌تر برای پوشش خود انتخاب می‌کنند؛ به‌عنوان مثال زنان مسن‌تر جلیقه‌های خود را به‌جای ترمۀ منقوش، با پشم سادۀ سیاه یا سورمه‌ای می‌دوزند. پیراهن‌های خود را چهارخانۀ قرمز و بدون نقش انتخاب می‌کنند و دامن‌شلواری سیاه یا سورمه‌ای می‌پوشند.<ref> [https://mftniavaran.com/article/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86/#:~:text=%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%20%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%85%DB%8C,%DB%8C%D8%A7%20%D8%B3%D8%A8%D8%B2%20%D8%A8%D8%B1%20%D8%B3%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%E «لباس محلی کلات (خراسان)»، وب‌سایت مجتمع فنی تهران (نمایندگی نیاوران.] </ref> | ||
==تولید پوشاک محلی در هزارمسجد== | ==تولید پوشاک محلی در هزارمسجد== | ||
مردم «هزارمسجد»، که یکی از بخش‌های شهرستان کلات محسوب می‌شود، آداب‌ورسوم و پوشش محلی خود را به‌خوبی حفظ کرده‌اند. در این شهر، کارگاه‌های تولید صنایع دستی و لباس‌های محلی با رونق بالایی مواجه هستند.<ref> «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا. </ref> | مردم «هزارمسجد»، که یکی از بخش‌های شهرستان کلات محسوب می‌شود، آداب‌ورسوم و پوشش محلی خود را به‌خوبی حفظ کرده‌اند. در این شهر، کارگاه‌های تولید صنایع دستی و لباس‌های محلی با رونق بالایی مواجه هستند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1403052013364/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | ||
طبق برآوردها، حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ کارگاه تولید لباس‌های محلی در این منطقه وجود دارد که برخی از این کارگاه‌ها با توجه به تحولات روز، تولیدات خود را به‌روز کرده‌اند. بیشتر این لباس‌ها در خود شهر و توسط مردم بومی منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.<ref> «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).</ref> | طبق برآوردها، حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ کارگاه تولید لباس‌های محلی در این منطقه وجود دارد که برخی از این کارگاه‌ها با توجه به تحولات روز، تولیدات خود را به‌روز کرده‌اند. بیشتر این لباس‌ها در خود شهر و توسط مردم بومی منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.<ref> [https://www.isna.ir/news/1403052013364/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
