محرمیت در معماری ایرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

برای حفظ محرمیت، مسیر فضای ورودی را به‌صورت پیچ‌درپیچ و غیرمستقیم طراحی می‌کردند تا فضاهای داخلی دیده نشوند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/author/243255 بلالی‌اسکویی و همکاران، «بررسی چگونگی تأثیر هندسة فضای ورودی در حفظ و ایجاد محرمیت و درون‌گرایی در خانه‌های قاجاری تبریز»، 1401ش، ص18.]</ref>  کلیة فعالیت‌ها از جمله تغییر مسیر، توقف، انتظار، ورود، تقسیم و تعیین جهت مسیر، حرکت و ورود به فضاي داخلی  براساس سلسله‌مراتب صورت می‌گرفت.<ref>[https://www.iust.ac.ir/jria/browse.php?a_id=1571&sid=1&slc_lang=fa ثقه‌الاسلامی و احمدی‌بنکدار، «شاخص‌سازی اصل محرمیت در شهرسازی ایرانی- اسلامی»، 1401، ص6.]</ref>  فضاهای ‌اصلی را در چهار جهت حیاط ‌و فضاهای خصوصی در نقاط کور یا گوشة حیاط می‌ساختند.<ref>[https://urdp.atu.ac.ir/article_14684.html ازنب و همکاران، «بررسی سلسله‌مراتب فضایی در ایجاد محرمیت خانه‌ها با رویکرد گونه‌شناسی تاریخی»، 1401ش، ص164.]</ref>  پیش‌ورودی‌ها، تفکیک‌کنندة فضاهای خصوصی و عمومی بودند که هم فضای مکث و هم موجب عدم اشراف به فضاهای دیگر می‌شدند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/527459/fa کاظم‌زادة‌رائف و میردریکوندی، «بازشناسی چگونگی محرمیت در خانة سنتی ایرانی با تأکید بر مظاهر حریم خصوصی در عناصر معماری نمونة موردی: خانة رسولیان یزد»، 1399ش، ص2-1.]</ref>  در بیشتر خانه‌های سنتی، درب ورودي دو لنگه بود و هر لنگه کوبه‌ای داشت.<ref>[https://magirans.com/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7.htm شیروانی و همکاران، «چگونگی حفظ محرمیت در معماری معاصر مسکونی ایران با توجه به معماری سنتی ایران»، وب‌سایت مگیران.]</ref>  زنان از حلقه و مردان از کوبه برای در زدن استفاده می‌کردند تا صدای متفاوتی برای اعلان ورود ایجاد شود.<ref>هاشمی و صیادی، «رویکرد به محرمیت در معماری خانه‌های سنتی اسلامی ایرانی و ارایة تمهیداتی برای محرمیت و اصلاح معایب خانه‌های معاصر با شیوة نوین»، 1399ش، ص1.</ref>

دالان؛ یکی از مهمترین بخش‌های تأثیرگذار در محرمیت فضای ورودی، کنترل نفوذپذیری بصری است<ref>لی‌الحسابی و قربانی، «بررسي ويژگي‌هاي فضای ورودی به‌عنوان مفصل و حريم بصری در عرصه‌های عمومي مجاور؛ نمونة موردی: بندر لافت»، 1393ش، ص94.</ref> که بنا بر اصل نهی از اشراف و دسترسی بصری،<ref>حیدری و تقی‌پور، «تحلیل محرمیت در خانه‌های سنتی بر اساس نسبت توده به فضا (نمونة موردی: خانه‌های تک‌حیاط در اقلیم گرم و خشک)»، 1397ش، ص94</ref> با یک چرخش در ورودی انحراف دید ایجاد می‌کردند.<ref>حیدری و تقی‌پور، «تحلیل محرمیت در خانه‌های سنتی بر اساس نسبت توده به فضا (نمونة موردی: خانه‌های تک‌حیاط در اقلیم گرم و خشک)»، 1397ش، ص94</ref> دالان در معماری ایرانی، فضای ارتباطی بیرون و درون به شمار می‌رفت که این گسستن از بیرون و پیوستن به درون به‌تدریج حاصل می‌شد.<ref>معینی و زندی، «بررسی خلوت در معماری ایرانی و تأثیر نادیده گرفتن آن در معماری معاصر»، 1394ش، ص10-9.</ref> مسیر رسیدن به درون خانه را طولانی و پیچ‌درپیچ طراحی می‌کردند<ref>فروزان‌فر، اسماعیلی، «مفهوم حریم در معماری مسکونی سنتی و احیای آن در معماری مدرن ایران»، وب‌سایت مگیران.</ref> تا از یک جهت امکان دید فضای درونی نباشد و از طرف دیگر میزبان فرصت بیشتری برای استقبال از مهمان داشته باشد.<ref>عزیزیان و کنعانیان، «نقش خلوت در معماری ایرانی»، وب‌سایت سیویلیکا.</ref> مهم‌ترین کارکردش حفظ حریم، رعایت اصل سلسه‌مراتب، عدم دسترسی آسان به فضای درونی، اثرگذاری ذهنی بر مخاطب،<ref>یداللهی و ادیبان، «بررسی سلسله‌مراتب ورود به مساجد»، 1398ش، ص24.</ref> تغییر امتداد و جهت مسیر عبور بود.<ref>چلونگریان و همکاران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائة راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر اصفهان)»، 1394ش، ص5.</ref>