رنگ مو

رنگ مو؛ رنگدانه‌های طبیعی یا شیمیایی تغییر دهندۀ رنگ فعلی تارهای مو.

رنگ مو از پرکاربردترین محصولات آرایشی بهداشتی در دنیا است. آگاهی از کاربرد و انواع مختلف آن، مشخصات رنگ موی مناسب، معیار انتخاب رنگ مناسب، رعایت نکاتی که موجب افزایش ایمنی و کاهش عوارض احتمالی می‌شود، استفاده یا عدم استفاده از رنگ مو در زمان بارداری و آگاهی از روش پاک کردن رنگ مو در زمان لازم می‌تواند شخص را در رسیدن به رنگ موی زیبا و مناسب همراهی کند.

مفهوم‌شناسی

رنگ در لغت به معنای تزئینات و لعاب است. رنگ‌‌ مو در اصطلاح به‌ رنگدانه‌های طبیعی یا مصنوعی گفته می‌شود که در اثر واکنش‌های شیمیایی روی فیبرها یا درون لایه‌های تار مو، موجب تغییر رنگ طبیعی مو می‌شود.

تاریخچۀ رنگ مو

از رنگ مو به‌عنوان اولین ابزار آرایش، نام برده شده است. طبق اسناد مردم‌شناسی، انسان از زمان غارنشینی موی خود را با انگیزه‌های مختلفی رنگ می‌کرده است؛ فرانسوی‌ها برای القای ترس به دشمن، یونانی‌ها به‌منظور نماد شجاعت، در امپراطوری روم برای شناخته شدن حرفۀ زنان خیابانی و ساکسون‌ها به‌جهت تفاوت رتبه از آن استفاده می‌کردند. همچنین برخی رنگ موها مانند رنگ قرمز نماد جادوگری و قدرت و ثروت بود. اسناد و مدارک باستان‌شناسی استفادۀ مصریان باستان، ایرانیان، چینی‌ها، هندوهای قدیم و یونانیان از رنگ مو را تأیید می‌کند. اولین رنگ موی دائمی مشکی در روم باستان تولید شد؛ و پس آن در قرن بیستم یک پروفسور انگلیسی حین تلاش برای یافتن روش درمانی بیماری مالاریا موفق به کشف اولین رنگ شد و بعدها شیمیدانی فرانسوی در سال 1907م اولین رنگ مو را با اهداف تجاری تولید کرد. در دهۀ 1970م تمرکز رنگ موها بر زیبایی بود که تا به امروز نیز این مسیر ادامه دارد.

کاربرد رنگ مو

رنگ موها دو کاربرد اصلی دارند:

• تغییر دادن رنگ ظاهری مو؛
• پوشاندن موهای سفید و خاکستری که در اثر افزایش طول عمر یا علل ژنتیکی و حتی برخی بیماری‌ها ایجاد شده است.

انواع رنگ مو از نظر منشاء

رنگ مو از حیث منشاء دو گونه است که عبارت‌اند از:

• گیاهی: در این نوع رنگ مو از مواد طبیعی و معدنی مانند حنا، پوستۀ سیاه گردو، روناس، بابونه و ریواس استفاده می‌شود.
• شیمیایی: این نوع رنگ مو با فرمول‌های خاص، توسط شرکت‌های تولیدکنندۀ محصولات آرایشی تولید می‌شود.

انواع رنگ موهای شیمیایی از نظر ماندگاری

بسته به ماندگاری رنگ، سه نوع رنگ مو وجود دارد که عبارت‌اند از:

• دائمی: رنگ‌ موهای دائمی به‌دلیل داشتن رنگدانه‌هایی با وزن و اندازه‌های کوچک در قشر مو نفوذ می‌کنند. این رنگ مو به‌خاطر ترکیب با رنگدانه‌های طبیعی مو به لایه‌های عمیق مو وارد شده و سبب دوام بیشتر آن می‌شود.
• نیمه دائمی: رنگ‌ موهای نیمه دائمی از رنگدانه‌هایی تشکیل شده است که از فلس‌های کوتیکول مو عبور می‌کنند؛ ولی نمی‌توانند به رنگدانه‌های طبیعی مو متصل شوند یا جای آن‌ها را بگیرند، از این جهت ماندگاری زیادی ندارند.
• موقتی: رنگ موهای موقتی از رنگدانه‌هایی با وزن مولکولی زیاد تشکیل شده است. این رنگدانه‌ها به‌دلیل سنگینی، روی سطح مو رسوب می‌کنند و چون حلّال در آب هستند بعد از شستشوی مو، پاک می‌شوند و ماندگاری بسیار کمی دارند.

مشخصات رنگ موی مناسب

برخی از ویژگی‌های رنگ موی مناسب و مرغوب عبارت‌اند از:

• موجب براقی و درخشانی مو می‌شود و مو را کدر نمی‌کند؛
• با پوست سازگاری مناسب دارد و منجر به بروز واکنش‌های آلرژیک و سوزش و خارش و قرمزی نمی‌شود؛
• پایداری خوب و ثابت بعد از چند بار شستن.

معیار انتخاب رنگ موی مناسب

معیارهای مختلفی می‌تواند در انتخاب رنگ موی مناسب مؤثر باشد؛ از جمله توجه به تناژ رنگ پوست، رنگ چشم، ضخامت موها، سن، سلامت مو و توجه به حساسیت و آلرژی‌های فرد. اگرچه مشهور‌ترین معیار، رنگ پوست افراد است؛ اما رنگ مو می‌تواند با توجه به آرایش، سلیقه و علاقه تغییر کند. مطمئن‌ترین روش در انتخاب رنگ مو کمک گرفتن از یک آرایشگر حرفه‌ای و استفاده از تجربۀ او است.

افزایش ایمنی در استفاده از رنگ مو

رعایت برخی نکات در کاهش آسیب‌های احتمالی رنگ مو و افزایش ایمنی در استفاده از رنگ مو‌ها مؤثر است که عبارت‌اند از:

• رعایت زمان ماندن رنگ مو روی سر؛
• شستشوی کامل پوست سر با آب بعد از رنگ کردن مو؛
• عدم ترکیب فراورده‌های مختلف رنگ مو با هم؛
• عدم استفاده از رنگ مو برای رنگ کردن مژه و ابرو؛
• استفاده از دستکش و ماسک برای رنگ کردن موها؛
• گذشت حداقل سه تا چهار ماه از آخرین دورۀ شیمی‌درمانی؛
• توجه به تاریخ انقضا و دستورالعمل محصول؛
• عدم استفاده از رنگ مو در دوران بارداری و شیردهی.

پاک کردن رنگ مو

در بسیاری موارد بعد از رنگ کردن موها و راضی نبودن از نتیجه با روش‌هایی چون دکلره و رنگ کردن مجدد می‌توان به رنگ جدید رسید؛ ولی برخی رنگ موها مثل حنا و یا پر کلاغی به‌دلیل نفوذ به بافت مو به راحتی پاک نمی‌شوند و از این جهت نیاز به ریمُووِر دارند. ریموور نوعی پاک کنندۀ رنگ مو است که بدون تأثیر بر رنگدانه‌های طبیعی مو، رنگ مصنوعی را از مو خارج می‌کند. ریموورهای موجود انواع مختلفی دارند: پودری و مایع. همچنین از جایگزین‌های خانگی چون مایع ظرفشویی، سرکۀ سفید، جوش شیرین، نوشابه و پودر لباسشویی به‌عنوان ریموور نام برده شده که هر کدام شرایط استفادۀ خاص خود را دارد.

رنگ کردن مو در آموزه‌های دینی

روایات قابل توجهی در اهمیت و فلسفۀ رنگ کردن مو وارد شده است. برخی روایات تا چهارده مورد از فواید رنگ کردن مو را برشمرده‌اند؛ از جمله جلای چشم، خوشبو شدن دهان، محکم شدن ریشۀ دندان‌ها و شادی مؤمنین و خلاصی از عذاب قبر. از نظر اسلام رنگ كردن موى سر و صورت براى مردان و موى سر براى زنان، مستحب مؤكّد است. رسول خدا به زنان همسردار توصیه‌ می‌کرد تا موهای خود را با رنگ برای شوهران‌شان آرایش دهند. آموزه‌های دینی در کنار سفارش به آراستگی و آرایش زنان، آن را محدود به فضای خانواده و محارم کرده است و از زنان خواسته است تا از خودنمایی و جلوه‌گری پرهیز کنند.

منابع

• «آرایش‌هایی که پیامبر به زنان توصیه کردند»، پایگاه خبری فردا، تاریخ درج مطلب: 2 آبان 1395ش.
• اصلانی، «رنگ مو چیست؟ آیا رنگ کردن موها خطرناک است؟»، وب‌سایت خانۀ سفید، تاریخ درج مطلب: 19 شهریور 1401ش.
• «انواع رنگ مو را بشناسید»، وب‌سایت مهتاطب، تاریخ بازدید: 19 اسفند 1401ش.
• «اهمیت رنگ کردن با حنا»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: 10 فروردین 1402ش.
• «تاریخچه‌ای از رنگ مو»، وب‌سایت تابناک‌ با تو، تاریخ درج مطلب: 8 شهریور 1394ش.
• «تاریخچۀ رنگ مو در جهان»، وب‌سایت ورساز، تاریخ درج مطلب: 14 بهمن 1401ش.
• «تاریخچۀ رنگ مو در جهان»، وب‌سایت استاد بیک، تاریخ درج مطلب: 3 خرداد 1400ش.
• حسنی، «ریموور رنگ مو چیست و چطور باید از آن استفاده کرد؟»، وب‌سایت میس و مستر، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1400ش.
• حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، موسسۀ آل البیت علیه‌السلام، 1409ق.
• درویش زاده، سعیده، «تاریخچۀ رنگ مو در جهان»، وب‌سایت درویش زاده، تاریخ بازدید: 9 فروردین 1402ش.
• «رنگ مو چیست؟ آشنایی با جدول رنگ مو»، وب‌سایت سوراو، تاریخ درج مطلب: 11 اوت 2022م.
• سروری، الهام، «چگونه بهترین رنگ مو را انتخاب کنید؟»، وب‌سایت دیجی کالا، تاریخ درج مطلب: 3 اسفند 1401ش.
• شیخ، بهناز، «تاریخچۀ رنگ مو»، وب‌سایت اسکای شاین، تاریخ درج مطلب: 2 اسفند 1400ش.
• طبرسى، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق‏، قم، الشریف‌الرضی، 1412ق.
• مرادیان، مینا، «تاریخچۀ رنگ مو»، وب‌سایت اسپدان، تاریخ درج مطلب: 3 آبان 1400ش.
• میر‌نظامی، رویا، «هر چیز که در مورد رنگ کردن مو باید بدانیم!»، وب‌سایت مهتا طب، تاریخ درج مطلب: 5 تیر 1401ش.
• «نکات خوب و بدی که دربارۀ رنگ مو باید بدانید»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: 19 اسفند 1401ش.
• «نکات مهم درباره رنگ کردن موها»، وب‌سایت تصویر زندگی، تاریخ بازدید: 19 اسفند 1401ش.
• واژه‌های مشابه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 19 اسفند 1401ش.
• «همه چیز دربارۀ رنگ مو»، وب‌سایت موتن‌رو، تاریخ درج مطلب: 1 تیر 1401ش.