سایز صفر

سایز صفر، اندازۀ کمتر از 34 در پوشاک زنانه.

سایز صفر (size 0) اندازه‌ای است که بر اساس سیستم سایز کاتالوگی ایالات متحده برای پوشاک زنان معرفی شده است. این اندازه که به سایز کمتر از سایز 34 زنانه اشاره دارد از دهۀ شصت میلادی مورد استقبال عموم قرار گرفت؛ اما به‌دلیل بحران‌های جسمی و روانی ناشی از آن، و تأثیرات مخرب بر حوزۀ اجتماعی به یکی از چالش‌های سلامتی تبدیل شد و به‌تدریج از صنعت مد و پوشاک کنار گذاشته می‌شود.

مفهوم‌شناسی

اصطلاح سایز صفر اندازه‌ای برای پوشاک زنان است که در صنعت مد و لباس از آن استفاده می‌شود. این سایز بر اساس معیارهای سیستم سایز کاتولوگی ایالات متحده تعریف شده است. صنعت پوشاک در گذر زمان از لحاظ سیستمِ تعریفِ سایز دچار تغییراتی شده است که برآیند این تغییرات، رایج شدن اصطلاح سایز صفر در صنعت مد و لباس بود. اصطلاح سایز صفر با هدف اشاره به دختران و زنان بسیار لاغر به کار می‌رود.

تاریخچه

دلیل محبوبیت مدل‌های لاغراندام و فراگیری سایز صفر در میان دختران جوان، فردی به نام «لزلی لائسون» معروف به توبیگی، مدل، بازیگر و خواننده‌ی انگلیسی دهۀ شصت میلادی، شناخته می‌شود. شهرت و محبوبیت توبیگی به‌اندازه‌ای بود که بسیاری از مدپرستان را ترغیب به لاغرشدن از طریق رژیم‌های غذایی خیلی سخت کرد.

رژیم غذایی جهت دستیابی به سایز صفر

پایین نگه‌داشتن وزن یکی از رایج‌ترین چالش‌هایی است که افراد مدل، مانکن‌ها و حتی صنعت مد و پوشاک با آن دست به گریبانند؛ این قشر برای رسیدن به سایز صفر و حفظ آن نه‌تنها با تمرینات ورزشی اجباری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند؛ بلکه می‌بایست تن به رژیم‌های غذایی سخت بدهند؛ به‌طوری‌که مجبور می‌شوند فقط با سالاد کاهو، سیب، گوجه‌فرنگی، چند برش هویج و با یک بشقاب دستمال کاغذی به‌سر ببرند و اغلب تا جایی پیش می‌روند که سلامتی خود را از دست می-دهند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی وزن بیشتر آنها حداقل ۱۰ کیلوگرم کمتر از شاخص سلامت است.

بیماری‌های ناشی از سایز صفر

شرایط تغذیه‌ای و تحرکات بدنی‌ مانکن‌ها، آن‌ها را در معرض بیماری‌های مختلفی از جمله آنورکسیا (anorexia) و بولیمیا (bulimia nervosa) قرار می‌دهد. آنورکسیا نوعی بی‌اشتهایی عصبی است که در طی آن با نخوردن غذا با هدف لاغری، به‌تدریج اشتهای فرد کاملاً از بین می‌رود و در شمار بیماری‌‌های متداول در کشورهای توسعه‌یافته بین زنان به‌ویژه بازیگران و مانکن‌ها است و به بیماری مانکن‌ها نیز معروف است. بولیمیا نیز نوعی از اختلال‌های روانی است که این افراد را درگیر خود می‌کند که در آن بیمار غذا می‌خورد؛ اما دچار عذاب وجدان می‌شود و ممکن است برای از بین بردن کالری و رهایی از توهم افزایش وزن اقدام به کارهایی همانند استفراغ عمدی بعد از غذا یا زیاده‌روی در مکمل‌های کاهش وزن، ملیّن‌ها و ادرارآورها کند. وضعیت این بیماران در شرایط عدم امنیت شغلی و ترس از دست دادن کار تشدید می-شود.

نهضت مبارزه با سایز صفر یا لاغری افراطی

صنعت مد و لباس، واقعیت زندگی مانکن‌های معروف را نشان نمی‌دهد و با آرایش اغواکنندۀ صورت و مو و پوشانیدن لباس‌های مورد نظر خود بر تن آن‌ها دست به پنهان‌سازی می‌زند. پنهان‌کاری این صنعت نخستین بار زمانی آشکار شد که ایزابل کاروی عکس‌های واقعی و زیباسازی‌نشده‌ی خود را در همایشی که یک عکاس ایتالیایی بر ضد لاغری افراطی راه-اندازی کرده بود به نمایش همگان گذاشت. ایزابل کاروی مدل فرانسوی‌ 25 ساله‌ای بود که به‌دلیل ابتلا به سوء‌تغذیه تنها 30 کیلوگرم وزن داشت؛ بدین‌ترتیب او جرقۀ نهضت مبارزه با لاغری افراطی را زد. در پی این رویداد سردمداران صنعت مد مورد انتقاد شدید قرار گرفتند و برخی از کشورهای اروپایی قوانینی مبنی بر اجباری بودن مدرک سلامت پزشکی برای مانکن‌ها وضع کردند.

در سال‌های اخیر، مبارزه با لاغری افراطی و اعتراض‌ به وضعیت زندگی این مانکن‌ها و تأثیر نامطلوب آن‌ها بر جامعه به-ویژه از سوی کنش‌گران حوزۀ زنان شدت گرفته است. در این راستا مردود اعلام‌شدن مدل سایز صفر در هفتۀ مد مادرید در سال ۲۰۰۶م، برگزیده‌شدن سایز آمریکایی ۱۴ و ۱۶ به‌عنوان لاغرترین سایزها و منع به‌کارگیری افراد زیر ۱۶ سال به-عنوان مدل و مانکن از جمله دستاوردهای آنان است.

منابع

• «آشنایی با اختلال آنورکسیا یا بیماری مانکن‌ها»، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: 22 مرداد 1401ش.
• «بولیمیا، بیماری مانکن‌ها و دختران جوان»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 16 آذر 1401ش.
• «پشت پرده حرفه مدلینگ؛ افسردگی، تحقیر و آزار جنسی/ عکس»، وب‌سایت ایران‌آرت، تاریخ درج مطلب: 8 اسفند 1396ش.
• «تمرینات ورزشی سوپر مدل‌ها و فرشته‌ها+ عکس»، وب‌سایت زیبامون، تاریخ درج مطلب: 20 آبان 1397ش.
• «چرا فشن‌شوها از مدل‌های لاغر استفاده می‌کنند؟»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: 30 آبان 1401ش.
• «دنیای ترسناک مدلینگ و مانکن‌سازی از دختران»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی دانا، تاریخ درج مطلب: 14 آبان 1386ش.
• «عکس‌های مانکنی که سایز صفر را مد کرد»، وب‌سایت ایران‌ناز، تاریخ بازدید: 30 آبان 1401ش.
• «غذای بسیار عجیب مدل‌ها و مانکن‌های معروف دنیا»، وب‌سایت نازوب، تاریخ بازدید: 30 آبان 1401ش.
• لطیفیان، فخرناز، «مصایب مانکن‌ها»، وب‌سایت ویستا، تاریخ بازدید: 16 آذر 1401ش.
• «مرگ پی‌درپی مانکن‌های سایز صفر و جنبش ضد لاغری»، وب‌سایت آفتاب، تاریخ درج مطلب: 20 اسفند 1385ش.
• «ناهار عجیب زنان مدل و مانکن‌های مشهور جهان (عکس)»، وب‌سایت پارس‌ناز، تاریخ بازدید: 30 آبان 1401ش.
• «همه چیز در مورد مانکن و مدل»، وب‌سایت روچی، تاریخ بازدید: 30 آبان 1401ش.
• "Size zero",The Web's Largest Resource for Definitions & Translations, last visited: 16 January 2022.