مسئله حجاب در جمهوری اسلامی ایران (کتاب)؛ کتابی دربارۀ نقش حاکمیت در حوزۀ حجاب. این کتاب که در دانشگاه امام صادق به چاپ رسیده، مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی را از نظر حقوقی و جامعه‌شناسی مورد بررسی قرار داده است. نویسنده در این کتاب شبهات مرتبط با مسئلۀ حجاب به خصوص دخالت حکومت اسلامی و نحوۀ آن را پاسخ می‌دهد.
انگیزه نگارنده
علی غلامی در این کتاب درصدد پاسخ‌گویی به شبهۀ مهم اجباری یا اختیاری بودن حجاب است که با توجه به مبانی اسلام، حقوق و جامعه‌شناسی،[۱] ضمن تبیین نقش حاکمیت در مسئلۀ حجاب، شبهات و سوالات مرتبط با آن را پاسخ داده است.[۲]
ساختار کتاب
غلامی این کتاب را در پنج فصل و 404 صفحه تدوین کرده است. - در فصل نخست؛ کلیات بحث حجاب مانند مفهوم‌شناسی حجاب، جایگاه آن نزد ادیان و ملل مختلف از دوران باستان تاکنون، مبانی و ضرورت‌های حجاب پرداخته شده است. - در فصل دوم؛ علل بدحجابی از لحاظ فردی، خانوادگی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته شده است. - بررسی راهکارهای حل مشکل بدحجابی موضوع فصل سوم این کتاب است. - در فصل چهارم چرایی و چگونگی ورود حکومت اسلامی به مسئلۀ حجاب مطرح شده است - و فصل پنجم مشتمل بر شبهات وارد به مسئلۀ حجاب است.[۳] شبهاتی مانند الزامی بودن یا نبودن حجاب در صدر اسلام، خصوصی یا عمومی بودن حجاب و پوشش، تأثیر حجاب بر التهاب بیشتر جامعه، رابطۀ حجاب با آزادی و فعالیت زن مطرح و بدان‌ها پاسخ داده شده است.[۴]
سیر تحولات حجاب در ایران
غلامی در مقدمۀ کتاب ضمن اشاره به تاریخچۀ پوشش که قدمت آن به اندازۀ تاریخ بشریت است به وضعیت پوشش زنان در ایران قبل و بعد از اسلام اشاره کرده است. وی ورود اسلام به ایران را موجب تعدیل در پوشش‌های افراطی قبل اسلام دانسته است؛ چنانچه قبل از اسلام سخت‌گیری ساسانیان در پوشش زنان مانع هر نوع فعالیت و حضور اجتماعی زنان بود. با ورود تدریجی اسلام به ایران تا زمان پهلوی پایبندی به چارچوب پوشش اسلامی در زنان ایرانی وجود داشت و با تشکیل حکومت پهلوی رضاخان و ارتباط و تأثیرپذیری او از غرب تقابل با پوشش اسلامی در ایران و بحث کشف حجاب مطرح شد. مسیر فرهنگی تقابل با پوشش اسلامی پس از رضاشاه نیز ادامه یافت و با پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا پایان جنگ تحمیلی اقبال به پوشش اسلامی در میان زنان ایرانی پدید آمد و پس از روی کار آمدن دولت اصلاحات و رهاسازی فضای فرهنگی، تشتت آراء پیرامون حجاب و اباحه‌گری مطرح شد. اتمام فضای احساسی اوایل انقلاب از یک طرف، نبود فضای معرفتی و شناختی درست در زمینۀ حجاب از سوی دیگر، موجب افزایش بی‌حجابی و ایجاد تردید و شبهاتی در این حوزه شد.[۵]
حکومت و حجاب
به‌عقیدۀ نویسنده در غالب اوقات زمانی که صحبت از ورود حاکمیت به مسائل حجاب می‌شود،اذهان عموم به‌سمت گشت ارشاد می‌رود این در حالی است که گشت ارشاد فقط برای فردی که مفسد و به دنبال گسترش فساد و فحشا در جامعۀ اسلامی است مطرح می‌شود در این شرایط حکومت وظیفه دارد قبل از برخورد در مسئلۀ حجاب، ابتدا زمینة شناخت و معرفت، سپس گرایش و رفتار مناسب افراد را مهیا کند و پس از همۀ این مراحل است که امر و نهی مردمی و ورود حکومت مطرح می‌شود.[۶]
حجاب و گفت‌وگوی شناختی
غلامی در این کتاب بر این باور است که در جمهوری اسلامی به‌دلیل ضعیف بودن گفتگو و کم‌حرفی افراد، مسائل به‌خوبی تبیین نمی‌شوند، او معتقد است در مسئلۀ حجاب به حد کافی گفتگوی شناختی صورت نگرفته و بدین خاطر افراد از حیث ذهنی خود را صاحب حق دانسته و رفتارهای خود را توجیه می‌کنند؛ اما زمانی که فرصت تبیین برای افراد فراهم شود، متوجه خواهند شد که تمامی حرف‌های آنها هم در خصوص حجاب درست نیست.[۷]
مخاطب کتاب
این کتاب با توجه به محتوای تخصصی آن در حوزۀ حجاب، برای دانشجویان و طلاب مفید است.[۸]
شبهات طرح‌شده در کتاب
شبهات و مسائل مهمی که در این کتاب پاسخ داده می‌شوند عبارتند از:
- مسئولیت یا عدم مسئولیت حکومت در قبال پوشش شهروندان؛
- حریم خصوصی بودن یا نبودن مسائل حوزۀ حجاب؛
- تبیین مسئلۀ حجاب در صدر اسلام و در حکومت نبوی و علوی و نحوۀ دخالت حاکمیت؛
- و تبیین ارتباط میان تحمیل حجاب با مبانی و فلسفۀ آن.
پاسخ به همۀ این شبهات از لحاظ مبانی اسلام، حقوق و جامعه‌شناسی در این کتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.[۹]
یادداشت
علی غلامی، متولد 1355ش، دانشیار و از سال 1392ش تاکنون رئیس دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق است. او دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد پیوستۀ و دکتری رشتۀ حقوق جزا و جرم‌شناسی از دانشگاه امام صادق است. او همچنین دارای سوابق پژوهشی متعدد شامل تألیف کتب مختلف؛ ازجمله کتاب مسئله حجاب در غرب، عوامل مانع مسئولیت کیفری و حقوق جوانان در جمهوری اسلامی ایران است.[۱۰]
پانویس
- ↑ «مسئله حجاب در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت گیسوم.
- ↑ غلامی، مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران،1391ش، ص23.
- ↑ «مسئله حجاب در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت گیسوم.
- ↑ غلامی، مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران، 1391ش، ص21-24.
- ↑ غلامی، مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران،1391ش، ص21-24.
- ↑ «مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت افکار نیوز.
- ↑ - «دکتر علی غلامی: در حوزه حجاب به میزانی که باید، گفتگوی شناختی نکرده‌ایم». وب‌سایت خبربان.
- ↑ «مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت طاقچه.
- ↑ غلامی، مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران، 1391ش، ص21-24.
- ↑ «علی غلامی»، وب‌سایت ایران کتاب.
منابع
- «دکتر علی غلامی: در حوزۀ حجاب به میزانی که باید، گفتگوی شناختی نکرده‌ایم.» وب‌سایت خبربان، تاریخ درج مطلب: 30 اردیبهشت 1402ش.
- «علی غلامی»، وب‌سایت ایران کتاب، تاریخ بازدید: 27 بهمن 1402ش.
- غلامی، علی، مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول، 1391ش.
- «مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت افکار نیوز، تاریخ درج مطلب: 19 آذر 1391ش.
- «مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت پاتوق کتاب، تاریخ بازدید: 22 بهمن 1402ش.
- «مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت طاقچه، تاریخ بازدید: 23 بهمن 1402ش.
- «مسئلۀ حجاب در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت گیسوم، تاریخ بازدید: 23 بهمن 1402ش.