لباس احرام
لباس احرام؛ لباس ویژۀ اعمال حج و عمره.
بیشتر فقهای شیعه و اهل‌سنت احرام را از ارکان و واجبات حج و عُمره دانسته‌اند. پوشیدن لباس احرام یکی از اجزا احرام و اولین عمل از اعمال حج و عمره است. عمره به دو نوعِ عمره تَمَتُّع و عمره مُفرَده تقسیم می‌شود. لباس احرام، جامه‌ای است که با نیت خالص، به‌قصد عبادت و تکرار جملۀ توحیدی در مکانی خاص پوشیده می‌شود. این لباس برای زنان و مردان متفاوت است.
مفهوم‌شناسی
احرام به‌معنی بر خود حرام کردن بعضی چیزها پیش از زیارت کعبه است[۱] و به لباسی که حاجیان به نیت احرام هنگام رسیدن به میقات برای انجام مناسک حج می‌پوشند، لباس احرام گفته می‌شود.[۲]
فلسفۀ لباس احرام
- بیرون‌شدن دلبستگی‌های دنیا؛[۳]
- یکسانی فقیر و غنی و برتری نداشتن یکی بر دیگری جز در تقوا؛[۴]
- دور شدن از تفاخر و خودنمایی؛[۵]
- کفن مانند بودن و یاد مرگ و قیامت؛[۶]
- دور کردن لباس گناه و پوشیدن لباس اطاعت؛[۷]
- یکپارچگی و یک‌رنگی حاجیان؛[۸]
لباس احرام آقایان
مَرد مُحرِم پس از خارج‌کردن تمامی لباس‌های دوخته شده از تن (حتی لباس‌های زیر)، دو تکه پارچۀ بدون دوخت می‌پوشد؛[۹] جامه‌ای که به دور کمر می‌بندد و از ناف تا زانو است، «إزار» یا «لُنگ» و لباسی را که مانند عبا به شانه می‌اندازد، «ردا» می‌گویند.[۱۰]
لباس احرام بانوان
بانوان می‌توانند، در لباس دوخته مُحرِم شوند.[۱۱] برخی از فقها لباس احرام را مخصوص آقایان دانسته‌اند؛[۱۲] ولی برخی فقها، پوشیدن دو جامه را برای زنان علاوه بر جامه‌هایی که بر تن دارند، احتیاط مستحب[۱۳] و شماری دیگر پوشیدن آن را احتیاط واجب[۱۴] دانسته‌اند. علاوه بر شروط کلی که بر مردان و زنان یکسان است، امروزه پوشیدن چادر و لباس سفید یکی از لباس‌های رایج بانوان در اعمال حج است. هرچند، رنگ خاصی برای لباس زن شرط نیست؛ ولی انتخاب رنگ سفید بهتر است.[۱۵]
شروط لباس احرام
- نیت اطاعت از امر الهی هنگام پوشیدن لباس؛[۱۶]
- نازک نبودن؛[۱۷]
- نجس نبودن؛[۱۸]
- از ابریشم خالص نبودن؛[۱۹]
- از اجزای حیوان حرام‌گوشت نبودن؛[۲۰]
- خوشبو نبودن؛[۲۱]
- نپوشاندن صورت؛[۲۲]
زمان پوشیدن لباس احرام
عمره به دو نوعِ عمره تَمَتُّع و عمره مُفرَده تقسیم می‌شود. به‌اتفاق فقهای شیعه[۲۳] و بیشتر فقهای اهل‌سنت،[۲۴] احرام در عمره تمتع، در ماه‌های مخصوص حج (شوال، ذی‌القعده، ذی‌الحجه) صورت می‌گیرد؛ اما در عمره مفرده می‌توان در همه ماه‌ها احرام بست.[۲۵] از نظر فقهای شیعه، احرام حج باید در ماه‌های حج انجام شود. بهترین زمان احرام حج، روز ترویه (۸ ذی‌الحجه) است.[۲۶]
به‌اتفاق فقیهان شیعه و اهل‌سنت پوشیدن لباس احرام قبل از نیت احرام و لبیک گفتن واجب دانسته شده است.[۲۷]
مکان پوشیدن لباس احرام
حاجیان در میقات لباس احرام می‌پوشند. فقها از پنج میقات (مسجد شجره، جُحفه، وادی عقیق، یَلملَم و قرن المنازل) نام برده‌اند.[۲۸]
رنگ لباس احرام
رنگ خاصی برای لباس احرام زن شرط نیست؛ ولی انتخاب رنگ سفید، نیکو، پاک، طیب و مستحب دانسته شده است.[۲۹] امروزه پوشیدن چادر و لباس سفید یکی از لباس‌های رایج بانوان در اعمال حج است.[۳۰]
پوشش بانوان ایرانی در حج
پوشش رایج بانوان ایرانی در حج چادر، مقنعه و مانتو و کفش و جوراب سفید است. هرچند این پوشش خوب و مناسب است؛ ولی بانوان با مشکلاتی همچون کشیده شدن چادر در ازدحام جمعیت مواجه هستند. این مشکلات به‌خصوص برای سالخوردگان دوچندان است.[۳۱]
طراحی لباس احرام بانوان ایرانی
امروزه چادری بنام جلابیب که متناسب با فرهنگ اسلامی ایرانی است برای مراسم حج بانوان ایرانی پیشنهاد شده است. این چادر، دارای قابلیت‌هایی همچون مقنعۀ دوخته شده به جلباب، تنظیم اندازه صورت و امکان وضوگیری آسان بدون درآوردن جلابیب است. همچنین این چادر دارای جیب‌های مخفی برای همراه داشتن تلفن همراه و همچنین دارای آستین ساق دست است. این چادر از نظر ظاهری هم مانند چادرهای معمولی است که با وجود گشادی مناسب و قابلیت روگیری و بدون بدن‌نمایی چادری مناسب برای احرام است.[۳۲] همچنین طراحان لباس، چادر ملی ایرانی و آستین‌دار را برای پوشش بانوان ایرانی در ایام حج پیشنهاد داده‌اند.[۳۳]
جنس لباس احرام
جنس خاصی در لباس احرام شرط نیست.[۳۴] عربستان سعودی در حج سال 2021م از لباس احرام نانویی استفاده کرد که از جنس نانوالیاف نقره تهیه شده بود. نانوالیاف نقره، توسط مخترع سعودی ساخته شده است. این لباس احرام با پارچۀ پنبه‌ای تهیه شده است که از تولیدمثل باکتری‌ها جلوگیری می‌کند و برای افزایش ایمنی زائران با هدف محدودکردن انتقال عفونت است.[۳۵]
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ احرام، وب‌سایت واژه‌یاب.
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ جامۀ احرام، وب‌سایت واژه‌یاب.
- ↑ «چرا باید برای احرام لباس سفید پوشید؟/ ورود به حریم یار با لباس آخرت»، خبرگزاری مهر.
- ↑ سورۀ حجرات، آیۀ 13.
- ↑ «چرا باید برای احرام لباس سفید پوشید؟»، خبرگزاری مشرق نیوز.
- ↑ خمینی، تحریرالوسیله، 1365ش، ج1، ص 75.
- ↑ جوادی آملی، عرفان حج، 1378ش، ص۴۷-۴۸.
- ↑ «چرا لباس احرام سپید است؟»، وب‌سایت رواق الحجاج
- ↑ مفید، المقنعة،۱۴۱۰ق، ص۴۳۱-۴۳۲.
- ↑ خمینی، موسوعة الامام الخمینی (مناسک حج)، 1392ش، ج2، ص۷۰.
- ↑ جمعی از نویسندگان، استفتائات جدید، 1393ش، ص29.
- ↑ خمینی، موسوعة الامام الخمینی (مناسک حج)، 1392ش، ج2، ص166.
- ↑ فاضل لنکرانی، تفصيل الشريعة في شرح تحرير الوسيلة- الحج، 1428ق، ج3، ص258.
- ↑ فاضل لنکراانی، تفصيل الشريعة في شرح تحرير الوسيلة- الحج، 1428ق، ج3، ص167؛ صافی گلپایگانی، مناسک الحج، 1380ش، ص76؛ المحقق الداماد، تقریر الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة، 1399ق، ج2، ص199؛ المحقق الداماد، تقریر الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ، 1399ق، ج2، ص279 ـ 283.
- ↑ راقی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، 1429ق، ج۱۱، ص۳۰۴.
- ↑ «پوشیدن لباس احرام»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی.
- ↑ خمینی، موسوعة الامام الخمینی (مناسک حج)، 1392ش، ج2، ص۷۰.
- ↑ خوئی، موسوعة الامام الخویی، 1418ق، ج28، ص274.
- ↑ خوئی، موسوعة الامام الخویی، 1418ق، ج28، ص275.
- ↑ «پوشیدن لباس احرام»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی.
- ↑ علامه حلی، تذکرة الفقها، 1416ق، ج۷، ص۳۹۶.
- ↑ علامه حلی، تحریرالأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، 1420ق، ج2، ص32 .
- ↑ علامه حلی، تحریرالأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، 1420ق، ج۲، ص۱۱۰.
- ↑ زحیلی، وهبة الفقه الاسلامی و ادلته، 1418ق، ج۳، ص۲۱۸۷.
- ↑ علامه حلی، تحریرالأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، 1420ق، ج۲، ص۱۱.
- ↑ «احرام»، ویکی حج.
- ↑ خمینی، موسوعة الامام الخمینی (مناسک حج)، 1392ش، ج2، ص۷۰.
- ↑ شهید اول، الدروس الشرعیة، 1412ق، ج3، ص160.
- ↑ خمینی، موسوعة الامام الخمینی (مناسک حج)، 1392ش، ج2، ص77. ؛ نراقی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، 1429ق، ج۱۱، ص۳۰۴.
- ↑ «احرام»، ویکی شیعه.
- ↑ پوشش پيشنهادی برای بانوان مشرف به حج پایگاه اطلاع‌رسانی حج، خبرگزاری مشرق نیوز.
- ↑ پوشش پيشنهادی برای بانوان مشرف به حج پایگاه اطلاع‌رسانی حج، خبرگزاری مشرق نیوز.
- ↑ چادر ملی به عنوان چادر احرام برای بانوان ایرانی»، وب‌سایت تابناک.
- ↑ «لباس احرام : ۲۵ پرسش و پاسخ در مورد لباس حج»، وب‌سایت دلگرم
- ↑ «استفاده از لباس احرام نانویی در حج 2021 | در حج سال 2021 از لباس»، وب‌سایت آنا
منابع
- ابن‌قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، قاهره، مکتبة القاهرة، ۱۳۸۸ق.
- «احرام»، ویکی حج، تاریخ بازدید: 26 دی 1401ش.
- «استفاده از لباس احرام نانویی در حج ۲۰۲۱»، پایگاه خبری فناوری نانو ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مرداد ۱۴00ش.
- «پوشیدن لباس احرام»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: 26 دی 1401ش.
- «پوشش پيشنهادی برای بانوان مشرف به حج»، پایگاه اطلاع‌رسانی حج، خبرگزاری مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب:21 مرداد 1394ش.
- جمعی از نویسندگان، استفتائات جدید، بی‌جا، 1393ش.
- جوادی آملی، عبدالله، عرفان حج، قم، مشعر، ۱۳۷۸ش.
- «چادر ملی به‌عنوان چادر احرام برای بانوان ایرانی» وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 2 خرداد 1388ش.
- «چرا باید برای احرام لباس سفید پوشید؟»، خبرگزاری مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: 21 مهر 1391ش.
- «چرا باید برای احرام لباس سفید پوشید؟/ ورود به حریم یار با لباس آخرت»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 21 مهر 1391ش.
- «چرا لباس احرام سپید است؟»، وب‌سایت رواق الحجاج، تاریخ بازدید: 26 دی 1401ش.
- خمینی، سید‌روح الله، تحریرالوسیله، قم، مؤسسه دارالعلم، چاپ اول، 1365ش.
- خمینى، سید روح‌الله، مناسک الحج (بالعربية)، موسوعة الإمام الخميني، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ‌نهم، 1392ش.
- خوئی، سید ابوالقاسم، موسوعة الامام خوئی، قم، مؤسسة الخوئي الإسلامية، 1418ق.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
- رافعی، عبدالکریم بن محمد، فتح العزیز، دار الفکر، بی‌تا.
- زحیلی، وهبة الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق، دار الفکر، ۱۴۱۸ق.
- سبحانی، جعفر، الحج في الشريعة الإسلامية الغراء، قم، موسسه الامام الصادق، 1382ش.
- «شرایط لباس احرام بانوان»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: 26 دی 1401ش.
- شهید الثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، ۱۴۲۵ق.
- شهید اول، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیة، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۲ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، به کوشش علی خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۹ق.
- صافی گلپایگانی، لطف‌الله، مناسک حج، قم، مؤسسه حضرت معصومه، 1380ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، تصحیح جعفر سبحانی، قم، موسسة الإمام الصادق، ۱۴۲۰ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، موسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- فاضل لنکرانی، محمد، تفصيل الشريعة في شرح تحرير الوسيلة - الحج، قم، حوزه العلميه، 1428ق.
- فخر الرازی، التفسیر الکبیر، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۱۳ق.
- کاشانی، علاء الدین، بدائع الصنایع، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، ۱۴۰۹ق.
- لباس احرام : ۲۵ پرسش و پاسخ در مورد لباس حج، وب‌سایت دلگرام، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
- محقق داماد، سید علی، تقریر الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة کتاب الحج، مؤسسۀ چاپ عروج، چاپ اول، 1399ق.
- مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
- «مکان احرام»، مرکز تنظیم و نشر آثار آیه الله بهجت، تاریخ درج مطلب 16 مهر ۱۳۹۴ش.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق و تعلیقه شیخ عباس قوچانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
- نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، مؤسسة آل‌البیت لإحیاء التراث، ۱۴۲۹ق.
- نووی، أبو زكريا، المجموع شرح المهذب، دار الفکر، بی‌تا.