پوشش گردشگران خارجی در ایران

پوشش گردشگران خارجی در ایران؛ نوع و حدود پوشش گردشگران خارجی در ایران.

رعایت هنجارهای جامعه و فرهنگ میزبان از الزامات گردشگری در جهان است و در همه کشورها برای پوشش گردشگران، قوانینی متناسب با فرهنگ آن کشور تعیین شده است. از آنجا که گردشگران خارجی برای تجربه کردن زیست فرهنگی متفاوت به کشورهای مختلف سفر می‌کنند، پوشش ایرانی نیز می‌تواند فرصت مناسبی را برای انتقال ارزش‌های فرهنگی ایرانیان فراهم ‌آورد.

قوانین پوشش گردشگران در کشورهای اسلامی

قوانین پوشش در کشورهای اسلامی نیز متنوع و برگرفته از باورهای دینی مردم، سنن و آداب‌ و رسوم ملی این جوامع است. عرف پوشش در کشورهای عربی، پوشیدن لباس‌های گشاد و بسته است؛ البته میزان این پوشش در کشورهای عربی متفاوت است.

عربستان سعودی

در عربستان سعودی مردان و زنان گردشگر ملزم به پوشیدن لباس بلندی هستند که شانه و زانوها را به‌طور کامل بپوشاند. گردشگران خارجی باید از پوشیدن لباس‌های تنگ یا لباس‌هایی با تصاویر یا نوشته‌های توهین‌آمیز خودداری کنند. در این کشور از گردشگران خواسته می‌شود تا از پوشیدن شلوار کوتاه یا تاپ بدون آستین در ساختمان‌های دولتی، فرودگاه‌ها، مراکز بهداشتی و درمانی یا مراکز خرید خوداری کنند و در صورت رعایت نشدن این قوانین از سوی آنان، از ورود به این اماکن جلوگیری می‌شود. طبق قوانین پوشش این کشور، لباس گردشگران خارجی در ماه رمضان باید پوشیده‌تر و بسته‌تر باشد. در صورتی که قوانین پوشش از سوی گردشگران خارجی رعایت نشود، این افراد جریمه، حبس و یا از کشور اخراج می‌شوند.

قطر

بر اساس قوانین پوشش در کشور قطر از گردشگران خواسته می‌شود تا از پوشیدن پیراهن‌های خیلی کوتاه یا یقه‌باز در مکان‌های عمومی پرهیز کنند و شانه‌ها و زانوهای خود را به‌صورت کامل بپوشانند. پوشش و رفتار گردشگران خارجی در سطح شهر باید مطابق قوانین صادره از سوی دولت در خصوص نظم و اخلاق عمومی و متناسب با سنت‌ها و آداب و رسوم ملی قطر باشد. در این کشور، قوانین پوشش برای حضور در برخی از اماکن مانند مساجد سخت‌گیرانه‌تر و پوشش کامل هنگام ورود به این اماکن الزامی است.

اردن

کشور اردن در میان کشورهای عربی، قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای پوشش گردشگران خارجی در نظر گرفته است. این قوانین بیشتر ناظر به عرف این کشور است؛ زیرا پوشش نامناسب در محیط‌های عمومی موجب ناراحتی افراد بومی و بازخورد منفی از سوی آنان می‌شود. گردشگران زن در این کشور ملزم به پوشاندن پاها، بازوها و موهای خودشان هستند. گردشگران مرد نیز ملزم به پوشیدن لباسی مناسب شامل پیراهن و شلوار بلند هستند.

مراکش

کشور مراکش در شمال آفریقا نیز استانداردهایی برای پوشش گردشگران خارجی در نظر گرفته است. در این کشور گردشگران خارجی ملزم به استفادۀ از لباس‌های بلندی هستند که از شانه تا پایین زانو را به‌طور کامل بپوشاند. طبق قوانین پوشش این کشور، گردشگران خارجی باید از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان پرهیز و از شلوارهای گشاد و دامن‌های بلند استفاده کنند.

گردشگری خارجی در ایران

در ایران گردشگری دارای قدمت چند هزار ساله است، به نحوی که از زمان هخامنشيان مسافران زيادي به‌ويژه از اروپا (يونان و ديگر كشورها) وارد ايران مي‌شدند. به‌تدریج و با گسترش مسافرت به ايران و همچنین به‌منظور جلب جهانگردان خارجي در سال 1314ش براي اولين بار در وزارت كشور، اداره‌اي به نام ادارۀ «جلب سياحان خارجي و تبليغات» تأسيس شد که انجام امور مربوط به جهانگردي توسط این اداره انجام می‌شد.

پوشش گردشگران خارجی از نگاه فقهی

طبق آموزه‌های فقهی رعايت تمامی قوانين و آداب و رسوم مسلمانان از سوی غیرمسلمانان ضروری نیست؛ با این حال رفتار آنان در جامعۀ اسلامي نبايد موجب فساد شود. دربارۀ حجاب گردشگران خارجی به‌اعتقاد همۀ مراجع افراد گردشگر از روی حکم فقهی، تابع دین خود هستند؛ ولی نباید اجازه داده شود برخلاف ارزش‌های دینی و فرهنگی کشور اقدام کنند و سبب گسترش فساد و ابتذال اخلاقی شوند. در احکام اولیه نیز هیچ منعی در مورد پوشش زنان گردشگر غیرمسلمان وجود ندارد؛ اما به‌عنوان حکم ثانویه می‌توان برای زنان گردشگر محدودیت حجاب درنظر گرفت و این در مواردی است که بی‌حجابی گردشگران خارجی موجب گسترش فساد و بی‌بندوباری در جامعۀ اسلامی شود.

روایاتی از پیامبر و امامان نقل شده که در آنها نگاه به موها و دست‌های زنان اهل ذمه را جایز دانسته‌اند. زنان اهل ذمه و به‌طریق اولی زنان کافر ملزم به حجاب اسلامی نیستند. امام خمینی نیز نگاه کردن به‌صورت و دست‌ها و موهای زنان اهل کتاب و دیگر زن‌های غیرمسلمان را مشروط بر اینکه انسان با نگاه کردن آن به حرام نیفتد، جایز می‌داند. جلوگیری از عوامل ایجاد کنندۀ فساد و انحراف در حکومت اسلامی به‌‌منظور پاسداری از عفت عمومی جامعه اسلامی حائز اهمیت است. بدین منظور در صورتی که پوشش نامناسب زنان غیرمسلمان گسترش فساد را در پی داشته و موجب گرایش زنان مسلمان به بی‌حجابی شود؛ بنا بر تشخیص حاکم اسلامی و با در نظر گرفتن مصلحت اسلام و امت اسلامی می‌توان پوشش خاصی را برای آنان در نظر گرفت.

نوع پوشش زنان گردشگر خارجی در ایران

در فقه اسلامی، پوشش ویژه‌ای برای بانوان گردشگر غیرمسلمان در نظر گرفته نشده است؛ اما سر باید پوشیده باشد و همچنین شانه‌ها، بازوها، پاها و بدن به طور کامل از بالا تا پایین پوشانده شود؛ به نحوی که فرم بدن نمایان نباشد. فقط در مکان‌های مقدسی که در شهرهایی مانند قم و مشهد وجود دارد زنان گردشگر خارجی ملزم به استفاده از چادر هستند.

مخالفان و موافقان پوشش اسلامی گردشگران خارجی در ایران

برخی از افراد قانون پوشش گردشگران خارجی را مانعی برای جذب گردشگران خارجی می‌دانند. این افراد معتقدند با کمی تساهل‌وتسامح، ایران می‌تواند بهره بیشتری از صنعت گردشگری داشته باشد و گردشگران بیشتری را از کشورهای غیرمسلمان جذب کند. از نظر این افراد لغو قانون حجاب برای گردشگران در مناطق آزاد نیاز به فرهنگ‌سازی دارد تا این امر برای جامعۀ ایرانی قابل هضم باشد.

از سوی دیگر برخی از صاحب‌نظران فرهنگی معتقدند که گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند ایران را کشوری با قدمت و تمدن کهن و باستانی می‌شناسند و لباس مردم ایران نیز برای گردشگران خارجی جذابیت دارد و پوشش حداقلی که در قانون برای آنها در نظر گرفته شده است مانعی برای حضور آنان در ایران نیست.

فعالان عرصۀ گردشگری در ایران معتقدند که گردشگران خارجی با اطلاع از شرایط فرهنگی، مذهبی و قوانین عمومی کشورها، مقاصد گردشگری خود را انتخاب می‌کنند و از نظر آنان سفر به یک کشور مسلمان چالش نیست و حتی تفاوت در قوانین عمومی کشورهای مسلمان نیز برای گردشگران خارجی امری جذاب و یک مزیت گردشگری به شمار می‌رود و این افراد برای تجربه کردن زیست فرهنگی متفاوت به کشورهای مختلف سفر می‌کنند.

از نظر این فعالان فرهنگی، گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، اغلب گردشگران فرهنگی هستند که نسبت به ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی جامعۀ ایرانی از جمله قواعد پوشش آگاهی دارند و از این که در فرودگاه ملزم به‌رعایت پوشش ایرانی هستند شگفت زده نمی‌شوند؛ حتی برخی از گردشگران خارجی پس از بازگشت به کشورهای‌شان، با بر تن کردن پوشش ایرانی و بازنشر آن در شبکه‌های اجتماعی، خاطرات حضور خود در ایران را با دیگران به اشتراک می‌گذارند.

منابع

• اذانی، مهری، زال، هدا، «گردشگری زنان، فرصت‌ها و تنگناها از دیدگاه اسلام»، مجلۀ پیام زن، شمارۀ 78، 1390ش.
• افضلی، رسول و دیگران، «جايگاه حقوق گردشگران خارجي از نگاه اسلام و قوانين حقوقي جمهوري اسلامي ايران»، مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 73، 1389ش.
• «پوشش گردشگران خارجی در ایران»، وب‌سایت مانک گشت. تاریخ درج مطلب: 15 اسفند 1398ش.
• «حجاب اختياري براي گردشگران خارجي»، وب‌سایت تابناک. تاریخ بازدید: 19 تیر 1397ش.
• حسینی، مجتبی، احکام نگاه و پوشش، قم، دفتر نشر معارف، 1389ش.
• زندی‌فر، عبدالله و دیگران، «تحلیل و بررسی چالش‌های فقهی و حقوقی حضور گردشگران غیرمسلمان در ایران»، مجلۀ نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شمارۀ 1، 1398ش.
• صلاحی اصفهانی، سهیلا، فراست، اعظم، «نگاهی دوباره به پوشش زنان جهان گرد»، مجلۀ پیام زن، شمارۀ 184، 1386ش.
• فلاح تفتی، فاطمه، «پژوهشی فقهی ـ حقوقی در الزام حکومتی بر حجاب زنان جهانگرد»، مجلۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، شمارۀ 2، 1396ش.
• «قوانین پوشش گردشگران در کشورهای عربی چگونه است؟»، وب‌سایت گردشبان. تاریخ درج مطلب: شنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۲ش.
• «گردشگر خارجی شرایط فرهنگی ایران را می‌داند / از پوشیدن روسری شگفت‌زده نمی‌شود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
• میرکمالی، سید علیرضا و دیگران، «چالش‌های فقهی - حقوقی حضور گردشگران غیرمسلمان در کشورهای اسلامی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 92 ، 1394ش.
• یاری، «پوشش زنان گردشگر در کشورهای عربی باید چگونه باشد؟»، وب‌سایت توریسم اینترنشنال. تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1401ش.