گشت ارشاد ۲ (فیلم سینمایی)

نشست خبری فیلم‌ گشت ارشاد ۲ در نهمین روز از سی‌و‌پنجمین جشنواره فیلم فجر‌؛ برج میلاد تهران

گشت ارشاد ۲ (فیلم سینمایی)؛ یک فیلم سینمایی با روایت سطحی از مشکلات اجتماعی همراه با شوخی‌های مبتذل.

گشت ارشاد ۲ که بیش‌تر با عنوان گشت ۲ شناخته می‌شود یک فیلم سینمایی در ژانر کمدی اجتماعی است. این فیلم، دومین قسمت از فیلم سینمایی گشت ارشاد است که این بار به‌جای گشت ارشاد به موضوع اختلاس و دزدی‌های کلان و فساد اقتصادی توجه دارد. البته این موضوع در میان شوخی‌های جنسی و مبتذل، دعوا و درگیری‌های متعدد بسیار کم‌رنگ است. گشت ارشاد ۲ با عنوان اثری مردمی اکران شده‌است، با این حال به‌نوعی تقلید از فیلم‌های هندی شمرده می‌شود.

معرفی فیلم

فیلم سینمایی «گشت ارشاد ۲» محصول ایران و دومین قسمت از مجموعه «گشت ارشاد» در ژانر کمدی اجتماعی است. این فیلم سینمایی در سال ۱۳۹۵ش تولید و توسط هدایت فیلم در سینما اکران شد.

عناصر انسانی فیلم سینمایی گشت ارشاد ۲

حمید فرخ نژاد و سعید سهیلی حین ضبط گشت ارشاد ۲

کارگردان و نویسندگان

سعید سهیلی کارگردانی و تهیه‌کنندگی این فیلم را بر عهده داشته‌است. مهدی محمدنژادیان و سعید سهیلی نیز نویسندگان مشترک این فیلم بوده‌اند.

بازیگران

حمید فرخ‌نژاد، ساعد سهیلی، پولاد کیمیایی، بهاره افشاری و ترلان پروانه بازیگران اصلی فیلم هستند. همچنین سارا سهیلی، ساناز طاری، مهدی ماهانی، امید روحانی، اسدالله یکتا، صفر کشکولی، فاطمه شکری و محمد الهی در نقش‌های مکمل حضور دارند.

شخصیت‌های فیلم

حسن (ساعد سهیلی)

عباس با بازی حمید فرخ‌نژاد، مردی میانسال سردسته یک گروه سه نفرهٔ خلافکار است. او به‌اصطلاح خودش مهربان و خوش‌قلب است و نامردی در ذات او نیست؛ اما این مهربانی در پشت زبان تندی که از الفاظ نامناسب استفاده می‌کند، پنهان شده‌است. او به روش خاص خود یعنی ضربه‌زدن به پشت سر دیگران به آن‌ها محبت می‌کند.

حسن با بازی ساعد سهیلی نیز یکی از سه نفر اعضای گروه خلافکار است، که مانند بقیه اعضای گروه دارای تناقضات شخصیتی است. هم خلافکار و هم بامعرفت و بامرام است و برای کسب درآمد مردم را سرکیسه می‌کند.

عطا با بازی پولاد کیمیایی، نفر سوم گروه خلافکار است که در ابتدای فیلم دچار فراموشی شده بود. او نیرویی عجیب دارد که می‌تواند گذشته افراد را بخواند و اندکی از آینده را ببیند.

طلا و نقره دو خواهر هستند. آن‌ها هر دو دانشجوی موسیقی هستند که در همسایگی این گروه خلافکار به‌همراه دوستان خود به‌صورت مجردی در حال زندگی هستند. برادر آن‌ها به‌دلیل تصادفی که منجر به قتل شده در زندان به سر می‌برد و در صورت عدم پرداخت دیه، محکوم به اعدام است.

داستان فیلم گشت ارشاد ۲

با بازگشت شخصیت‌های اصلی فیلم «گشت ۲» ادامه پیدا می‌کند. عطا که در قسمت قبل جان باخته بود، به‌صورت معجزه‌آسایی زنده می‌شود. حسن و حاج‌عباس نیز از زندان آزاد شده و به‌دنبال پیدا کردن راهی جدید برای کسب درآمد، دور هم جمع می‌شوند. عطا پس از به‌هوش آمدن از کما، قدرتی عجیب پیدا می‌کند که به او امکان پیش‌گویی آینده و دانستن گذشته افراد را می‌دهد. این اتفاق باعث می‌شود آن‌ها کسب‌وکاری تازه به نام رمالی راه بیندازند.

الگو:درشت

فیلم گشت ارشاد ۲ در سه بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، بهترین فیلمبرداری و بهترین جلوه‌های ویژه میدانی از سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر توانسته‌است جایزه دریافت کند. این جوایز به ترتیب به ساعد سهیلی، مسعود سلامی و حمیدرضا رسولیان اهدا شد.

پوستر گشت ارشاد ۲

پوستر فیلم سینمایی گشت ارشاد ۲

علی‌رغم منقرض شدن تدریجی پوسترها به دلیل پیشرفت سایر رسانه‌ها، پوستر یک فیلم بیان‌گر معنای آن و به‌نوعی ویترین فیلم است. پوستر فیلم گشت ارشاد ۲ با نمایش سه شخصیت اصلی در پوشش تاریخی و فضای مبهم، نوعی سرگردانی و پرسه‌زنی بی‌هدف را القا می‌کند. خط خوردن واژه «ارشاد» در عنوان پوستر، نشانه‌ای از بی‌میلی به شیوه‌های سنتی ارشاد و کنایه‌ای به وضعیت نامشخص و بی‌ثبات نهادهای اجرایی در این زمینه است؛ گشتی که هست، اما ارشاد نمی‌کند. پوستر در مجموع ویترینی از محتوای انتقادی و کنایه‌آمیز فیلم نسبت به مفهوم ارشاد در جامعه است.

میزان فروش فیلم گشت ارشاد ۲

گشت ارشاد ۲ پس از اکران در سینما توانست مبلغ بیش از نوزده میلیارد تومان را در سال ۱۳۹۶ش به‌عنوان آمار فروش به ثبت برساند. تهیه‌کنندگان در صنعت سینما به دنبال فیلم‌های کم‌ریسک و پرفروش، به‌ویژه کمدی‌های مبتذل، هستند چون مردم سینما را محل خنده و تفریح می‌دانند. نبود داستان منسجم باعث می‌شود مخاطبان بیشتر به شوخی‌های سخیف توجه کنند و کارگردان با تکرار ایده‌های قبلی، قسمت‌های جدید را بسازد. استقبال مخاطبان نیز به تداوم ابتذال در سینما کمک می‌کند.

الگو:درشت

«گشت ارشاد ۲» در ظاهر مدعی طرح انتقادات اجتماعی است؛ از شوخی عباس با زندانیان مفسد اقتصادی گرفته تا نمایش وضعیت دانشجویانی که برای تأمین معاش ناچار به زندگی در شرایط نامناسب و دوره‌گردی هستند. با این حال، فیلم‌ساز در بیان اعتراض ناتوان است و انتقادهایش به‌دلیل سطحی‌نگری و فقدان عمق تأثیرگذار نیست.

علاوه بر این، فیلم سینمایی گشت ارشاد ۲، در ظاهر به‌جای موضوع گشت، به اختلاس و دزدی‌های کلان می‌پردازد. با این حال، در میان انبوهی از کنایه‌های جنسی، شوخی‌های مبتذل و درگیری‌های پیاپی، محور اصلی فیلم به‌سختی دیده می‌شود و به‌حاشیه رانده شده‌است.

دیدگاه‌ها دربارهٔ فیلم گشت ارشاد ۲

فیلم سینمایی «گشت ارشاد ۲» با انتقادهای مختلفی از سوی کارشناسان و منتقدین حوزه سینما مواجه شده‌است، ازجمله:

ضدخانواده بودن فیلم

به گفته منتقدین، یکی از نکات منفی فیلم، تعریف نامشخصی است که از خانواده ارائه می‌دهد. در فیلم، زندگی مجردی به‌جای زندگی خانوادگی نمایش داده می‌شود، روابط به ازدواج ختم نمی‌شوند و شخصیت‌های اصلی، به‌ویژه زنان، بی‌مسئولیت و فاقد تمایل به ازدواج به تصویر کشیده شده‌اند. این موارد در مجموع تصویری ضدخانواده از فیلم ایجاد می‌کنند.

ترویج مشروبات الکلی

به‌نمایش گذاشتن سرو مشروب الکلی در صحنه‌ای از فیلم، ایران را به‌عنوان کشوری معرفی می‌کند که مصرف این موارد در آن‌ها آزاد است و منعی ندارد.

ترویج خرافه‌گرایی و رمالی

در فیلم گشت ارشاد ۲، دخترانی با ظاهر امروزی اما تنها و آسیب‌پذیر به تصویر کشیده می‌شوند که با مشکلات مالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. سه شخصیت اصلی فیلم، برای کمک به این دختران، به انواع اقدامات غیرقانونی و غیرشرعی متوسل می‌شوند؛ از کلاه‌برداری و فال‌گیری گرفته تا شرکت در مسابقات غیرقانونی و در نهایت، استفاده از توانایی عطا در ذهن‌خوانی برای ورود به عرصه رمالی و جادوگری. فیلم با القای این ایده که می‌توان برای رسیدن به نیت خیر از ابزارهای نامشروع بهره برد، به نوعی هنجارشکنی ارزشی و اخلاقی دامن می‌زند.

استفاده ابزاری از زنان

سکانسی از فیلم

در «گشت ۲»، بازیگران زن بیشتر نقش شیء ویترینی را دارند و حضورشان محدود به شوخی‌های سخیف و بی‌ارتباط با داستان است که صرفاً برای خنداندن مخاطب به کار رفته‌اند. فیلم فاقد موقعیت‌های واقعی خنده است و این انگاره را تقویت می‌کند که تماشاگران تنها با اشاره‌های جنسی واکنش نشان می‌دهند.

تضعیف کرامت زنان

به نمایش گذاشتن تکرار صحنه دخترانی که برای امرار معاش خود نوازندگی می‌کنند، ورود زنان به عرصه نوازندگی را با نگاهی ابزاری و هدفی تجاری همراه می‌سازد؛ نگاهی که می‌تواند کرامت آنان را کاهش دهد و نقش‌های واقعی اجتماعی و خانوادگی‌شان را تضعیف کند.

شوخی‌های جنسی

در گشت ارشاد ۲، شوخی‌هایی مانند مخ‌زنی، شوخی‌های جنسی و کنایه‌دار که به‌ظاهر بامزه‌اند و فحش‌ها و ناسزاهای نزدیک به خط قرمز، با دقت و ظرافتی طراحی شده‌اند تا از تیغ سانسور عبور کنند و در عین حال اثرگذاری خود را حفظ کنند.

توهین به شعور مخاطب

منتقدان می‌گویند فیلم «گشت ارشاد ۲» از ساده‌ترین و سطحی‌ترین الگوهای سینمایی استفاده می‌کند که بی‌ارزش‌ترین غرایز مخاطب را هدف گرفته‌است. اگرچه این فیلم‌ها ادعای داشتن پیام‌های اخلاقی دارند، اما در واقع به اخلاق، سینما و حتی شعور مخاطب احترام نمی‌گذارند.

توهین به ارزش‌های جامعه ایرانی

یکی از هم‌خانه‌های طلا با نام سارا، بعد از دیدن قدرت خارق‌العاده عطا از او درخواست می‌کند که او را از سرنوشت پدرش مطلع کند و محل او را نشانش دهد. عطا نیز بعد از چند روز تمرکز و با دقت بسیار محل پدر سارا را به او می‌گوید که پدرش در جوار شهدای گمنام و در چه قسمتی دفن شده‌است. لحظه دیدار سارا با قبر پدرش، انداختن چادر روی سر و گریه‌کردن فاقد کوچک‌ترین تأثیرگذاری برای بیننده است. گنجاندن سکانسی از مزار شهدای گمنام، پوششی برای گرفتن مجوز انواع فحش‌های مشکل‌دار در فیلم، ارزیابی شده‌است.

پول‌سازی به جای فیلم‌سازی

فیلم «گشت ارشاد ۲» بیشتر به‌هدف کسب درآمد ساخته شده و سکانس‌ها بدون داستان منسجم و صرفاً برای جذب مخاطب کنار هم قرار گرفته‌اند. این فیلم الگویی مشابه فیلم‌های هندی دارد؛ داستان پسری که به خاطر عشق یا مشکلات مالی درگیر خطر می‌شود؛ اما در اینجا بیشتر تمرکز بر فروش و جذب مخاطب است تا روایت یک قصه جذاب. فضای فیلم پراکنده و فاقد انسجام است و بیشتر به نمایش موضوعات روز سیاسی پرداخته تا روایت داستانی منسجم.

فیلم‌نامه فاقد انسجام

عوامل تولید «گشت ارشاد ۲» بدون طرح و برنامه مشخص، صرفاً بر پایه موفقیت فصل اول و جذابیت‌های ظاهری مانند اسم فیلم، تکه‌پرانی‌های سیاسی، گریم‌ها، لباس‌های عجیب، شوخی‌های جنسی و حضور بی‌خلاقیت خانم‌های همسایه تلاش کرده‌اند مخاطب را جذب کنند. شوخی‌ها اغلب بی‌معنی و پراکنده‌اند و فیلم فاقد موقعیت‌های واقعی خنده است؛ به‌طوری که بیننده بیشتر به ظاهر شخصیت‌ها و دیالوگ‌های بی‌هدف می‌خندد.

طبق قاعده نانوشته سینما، قسمت دوم معمولاً ضعیف‌تر از قسمت اول است و در گشت ارشاد ۲ نیز سوژه‌ها به‌شکل پراکنده و بدون خلاقیت کنار هم چیده شده‌اند و در نهایت، «گشت ارشاد ۲» نمایشی از بی‌بندوباری کلامی است.

منابع

• ترابنده، نفیسه؛ «فیلمی سخیف در خدمت پولسازی»، وب‌سایت منظوم، تاریخ درج مطلب: ۸ خرداد ۱۳۹۶ش.
• سیدآبادی، م؛ «منقار کج مرغ انجیرخوار؛ نقدی کوتاه بر فیلم گشت ۲»، وب‌سایت فیلمنوشت، تاریخ درج مطلب: ۱۷ فروردین ۱۳۹۶ش.
• پیامی، زهرا؛ «اشارات سیاسی و اجتماعی با چاشنی طنز برای گیشه»، وب‌سایت منظوم، تاریخ درج مطلب: ۲ فروردین ۱۳۹۶ش.
• حسنی، «نقد فیلم گشت ارشاد ۲ و پروژه استحاله بسیج»، تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۳۹۶ش.
• حجتی، «نقد و بررسی فیلم گشت ۲»، وب‌سایت کدومو، تاریخ بازدید: ۲۳ تیر ۱۴۰۴ش.
• «جنسیتی غیرقابل ارشاد!»، وب‌سایت منظوم»، تاریخ درج مطلب: ۲۰ بهمن ۱۳۹۵ش.
• «جوایز و نامزدی‌های فیلم گشت ارشاد ۲»، وب‌سایت پاراج، تاریخ بازدید ۴ مرداد۱۴۰۴ش.
• شریفی، فاطمه؛ «سو هاضمه سینمایی»، وب‌سایت منظوم؟»، وب‌سایت منظوم، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ش.
• فرقانی، علی؛ «می‌گردم و می‌گردم و می‌گردم؛ چرا گشت ارشاد ۲ چنین سرگردان است؟»، وب‌سایت منظوم، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۶ش.
• ظهرابی، محسن؛ «نقد فیلم گشت ۲»، وب‌سایت زومجی، تاریخ درج مطلب: ۱۴ فروردین ۱۳۹۶ش.
• کریمی، میثم؛ « «گشت ۲» مغلطه‌ای از شوخی‌های رکیک اجتماعی»، وب‌سایت منظوم، تاریخ درج مطلب: ۱۷ فروردین ۱۳۹۶ش.
• کریمی، میثم؛ «نقد و بررسی گشت ۲»، وب‌سایت مووی مگ، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اسفند ۱۳۹۵ش.
• «‏گشت ۲‏ (۱۳۹۵)»، وب‌سایت منظوم، تاریخ بازدید مطلب: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
• محرابیان، وحید؛ «پولسازی با نام فیلم توقیفی»، وب‌سایت منظوم، تاریخ درج مطلب: ۲۷ بهمن ۱۳۹۵ش.
• «ملغمه ای از لودگی با چاشنی اعتراض اجتماعی»، وب‌سایت سلام سینما، تاریخ درج مطلب: ۱۷ بهمن ۱۳۹۵ش.
• منتقم، موحد؛ «یک آشِ شله قلمکارِ بسیار بی نمک! نقد و بررسی فیلم «گشت۲»»، وب‌سایت پرده سینما، تاریخ بازدید: ۲۳ تیر ۱۴۰۱ش.
• «نقد و بررسی فیلم گشت ۲»، وب‌سایت کدومو، تاریخ بازدید مطلب: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
• «نقد و بررسی فلم «گشت ارشاد ۲»»، وب‌سایت افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.