فریده مهدیان (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''هشتی'''</big>؛ فضای طراحی‌شده در معماری ایرانی برای حفظ حریم خصوصی و کنترل ورود و خروج در مکان‌ها. <br> | [[پرونده:هشتی.jpeg|جایگزین=حیاط قدیمی|بندانگشتی|فضای ورودی خانه های قدیمی]]<big>'''هشتی'''</big>؛ فضای طراحی‌شده در معماری ایرانی برای حفظ حریم خصوصی و کنترل ورود و خروج در مکان‌ها. <br> | ||
هشتی، به‌عنوان یک عنصر در معماری، قدمتی چند هزار ساله دارد و از دوره‌های پیش از اسلام تا امروز در معماری ایرانی حضور داشته است. این فضا و کارکرد آن، نشان‌دهندۀ هنر و خلاقیت معماران ایرانی است. هشتی فضایی برای حفظ حریم خصوصی و کنترل ورود و خروج است که در ورودی ساختمان‌ها، مساجد، خانه‌ها یا کاروانسراها ساخته می‌شد. هشتی در اشکال مختلف و با رنگ و لعاب متفاوت، در حکم حیاط کوچک برای ساکنین خانه بود. | هشتی، به‌عنوان یک عنصر در معماری، قدمتی چند هزار ساله دارد و از دوره‌های پیش از اسلام تا امروز در معماری ایرانی حضور داشته است. این فضا و کارکرد آن، نشان‌دهندۀ هنر و خلاقیت معماران ایرانی است. هشتی فضایی برای حفظ [[حریم خصوصی]] و کنترل ورود و خروج است که در ورودی ساختمان‌ها، مساجد، خانه‌ها یا کاروانسراها ساخته می‌شد. هشتی در اشکال مختلف و با رنگ و لعاب متفاوت، در حکم [[حیاط]] کوچک برای ساکنین خانه بود. | ||
==تعریف هشتی== | ==تعریف هشتی== | ||
هشتی به‌معنای فضایی سرپوشیده در بخش ورودی ساختمان است که معمولاً به‌شکل هشت‌ضلعی، گرد یا چندضلعی ساخته می‌شود.<ref>. معین، فرهنگ معین، ذیل | هشتی به‌معنای فضایی سرپوشیده در بخش ورودی ساختمان است که معمولاً به‌شکل هشت‌ضلعی، گرد یا چندضلعی ساخته می‌شود.<ref>[https://vajehyab.com/moein/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C?q=%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . معین، فرهنگ معین، ذیل واژه هشتی.]</ref> در معماری سنتی، این فضا با نام‌هایی مانند کریاس، طاق، [[ایوان]]، رواق و آسمانه نیز شناخته می‌شد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> هشتی، به فضایی میان درون و بیرون ساختمان گفته می‌شود<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> که در اشکال مختلف و با فضایی مسقف طراحی شده و گاهی محل اتصال و ورود چندین خانه است.<ref>[https://www.chidaneh.com/blog/post/32352 . «هشتی ایرانی را به ورودی خانه‌های امروزی بیاورید»، وب‌سایت چیدانه.]</ref> | ||
==تفاوت هشتی با حیاط و دالان== | ==تفاوت هشتی با حیاط و دالان== | ||
حیاط، فضای اصلی خانه است که بخش‌های مختلف بنا به آن باز می‌شود و مرکزیت بیشتری دارد. هشتی مابین حیاط و در ورودی است<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> که به‌عنوان فضای محافظتی، عمل می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> ارتباط هشتی به حیاط یا سایر قسمت‌ها از طریق دالان انجام می‌شود. این فضا معمولاً ساده و بدون تزئین است. در خانه‌های کوچک و ساده گاهی دالان نقش هشتی را نیز به‌عهده می‌گیرد.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | |||
هشتی از یک جهت به وسیله ورودی به کوچه و از جهت دیگر به کمک راهروها و دهلیز به حیاط خانه متصل می‌شود.<ref>[https://www.chidaneh.com/blog/post/32352 . «هشتی ایرانی را به ورودی خانه‌های امروزی بیاورید»، وب‌سایت چیدانه.]</ref> در معماری، دالان تعیین‌کنندۀ قلمرو هشتی بود و مهمان را به اطاق‌های مختلف هدایت و افراد غریبه را به داخل حیاط مرکزی راهنمایی می‌کرد.<ref>[http://4sooarc.com/%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «انواع معماری هشتی»، وب‌سایت چهارسو.]</ref> | |||
هشتی از یک جهت به وسیله ورودی به کوچه و از جهت دیگر به کمک راهروها و دهلیز به حیاط خانه متصل می‌شود.<ref>. «هشتی ایرانی را به ورودی خانه‌های امروزی بیاورید»، وب‌سایت چیدانه.</ref> در معماری، دالان تعیین‌کنندۀ قلمرو هشتی بود و مهمان را به اطاق‌های مختلف هدایت و افراد غریبه را به داخل حیاط مرکزی راهنمایی می‌کرد.<ref>. «انواع معماری هشتی»، وب‌سایت چهارسو.</ref> | |||
==تاریخچه هشتی== | ==تاریخچه هشتی== | ||
ورودی، به‌عنوان یک فضای واسط میان بیرون و درون، از ابتدایی‌ترین دوره‌های معماری تا امروز جزو اجزای اصلی ساختمان بوده است.<ref>. پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.</ref> از زمان زرتشتیان، ورودی خانه‌های سنتی را به‌شکل هشتی می‌ساختند. در ابتدا، طراحی هشت‌ضلعی در حوض حمام‌های عمومی به‌کار رفت و سپس ورودی این حمام‌ها نیز چنین شکلی یافت. به‌مرور، این الگو به معماری منازل راه پیدا کرد.<ref>. «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سپهر سفالین نیرومند.</ref> | ورودی، به‌عنوان یک فضای واسط میان بیرون و درون، از ابتدایی‌ترین دوره‌های معماری تا امروز جزو اجزای اصلی ساختمان بوده است.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> از زمان زرتشتیان، ورودی خانه‌های سنتی را به‌شکل هشتی می‌ساختند. در ابتدا، طراحی هشت‌ضلعی در حوض [[حمام عمومی|حمام‌های عمومی]] به‌کار رفت و سپس ورودی این حمام‌ها نیز چنین شکلی یافت. به‌مرور، این الگو به معماری منازل راه پیدا کرد.<ref>[https://www.brick-saleprice.ir/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/448-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C.html . «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سپهر سفالین نیرومند.]</ref> | ||
اگرچه هشتی پیش از اسلام رواج داشت؛ اما با ورود اسلام به ایران، به اوج زیبایی و کارایی خود رسید و در تاریخ به نمادی از فرهنگ و هنر | اگرچه هشتی پیش از اسلام رواج داشت؛ اما با ورود اسلام به ایران، به اوج زیبایی و کارایی خود رسید و در تاریخ به نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی اسلامی بدل شد.<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> | ||
==هشتی، نماد فرهنگ و معماری ایرانی== | ==هشتی، نماد فرهنگ و معماری ایرانی== | ||
یکی از عناصر هویت‌بخش به معماری سنتی ایرانی، ورودی منازل به‌شکل هشتی است<ref>. «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.</ref> که خلاقیت معماران ایرانی در طراحی آن به‌عنوان یکی از مهمترین اجزای ساختمان را بازنمایی می‌کند.<ref>. پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.</ref> | یکی از عناصر هویت‌بخش به معماری سنتی ایرانی، ورودی منازل به‌شکل هشتی است<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> که خلاقیت معماران ایرانی در طراحی آن به‌عنوان یکی از مهمترین اجزای ساختمان را بازنمایی می‌کند.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | ||
نمایش هویت معماری ایرانی اسلامی در طراحی عنصر فضا، بیانگر حضور و نقش پر رنگ انسان است و سایر اجزای ساختمان بر مبنای آن هویت می‌یابد<ref>. اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.</ref> که از گذشته تا به امروز با محیط، فرهنگ، حس همبستگی و تعاملات اجتماعی، | نمایش هویت معماری ایرانی اسلامی در طراحی عنصر فضا، بیانگر حضور و نقش پر رنگ انسان است و سایر اجزای ساختمان بر مبنای آن هویت می‌یابد<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> که از گذشته تا به امروز با محیط، فرهنگ، حس همبستگی و تعاملات اجتماعی، همخوانی داشته است.<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> | ||
==نقش اقلیم در شکل‌گیری هشتی== | ==نقش اقلیم در شکل‌گیری هشتی== | ||
در اقلیم‌های گرم و خشک به‌دلیل محصور نبودن فضا، هشتی به‌عنوان عنصری مستقل و نظم‌دهنده به فضای بی‌نظمی عمل می‌کند. در اقلیم‌های معتدل و مرطوب، به‌دلیل رطوبت زیاد و نیاز به تهویۀ هوا و جریان آزاد باد این فضا به‌صورت مختصر و ساده طراحی می‌شود.<ref>. لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص8.</ref> | در اقلیم‌های گرم و خشک به‌دلیل محصور نبودن فضا، هشتی به‌عنوان عنصری مستقل و نظم‌دهنده به فضای بی‌نظمی عمل می‌کند. در اقلیم‌های معتدل و مرطوب، به‌دلیل رطوبت زیاد و نیاز به تهویۀ هوا و جریان آزاد باد این فضا به‌صورت مختصر و ساده طراحی می‌شود.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص8.]</ref>[[پرونده:هشتی1.jpeg|جایگزین=حوض هشتی__غسل میترا|بندانگشتی|حوض های حمام های عمومی به تقلید از غسل میترا در حوض هشت ضلعی، به صورت هشت ضلعی درست می کردند. ]] | ||
==کاربردهای هشتی در معماری ایرانی== | ==کاربردهای هشتی در معماری ایرانی== | ||
*'''خانه‌های قدیمی'''؛ هشتی جزء جدایی‌ناپذیر ورودی‌ها و در نقش فضای تقسیم بین‌اندرونی و بیرونی است. | *'''خانه‌های قدیمی'''؛ هشتی جزء جدایی‌ناپذیر ورودی‌ها و در نقش فضای تقسیم بین‌اندرونی و بیرونی است. | ||
* | * | ||
*'''مساجد'''؛ در مساجد، حیاط همیشه به سمت قبله قرار دارد، اما معابر و ورودی‌ها معمولاً به سمت قبله نیستند؛ این انحراف در هشتی برطرف می‌شود. | *'''مساجد'''؛ در مساجد، [[حیاط]] همیشه به سمت قبله قرار دارد، اما معابر و ورودی‌ها معمولاً به سمت قبله نیستند؛ این انحراف در هشتی برطرف می‌شود. | ||
* | * | ||
*'''سراها'''؛ سراها همان کاروانسراهای درون‌شهری هستند که در بسیاری از مجموعه‌های بازار به‌صورت ترکیب تیمچه و سرا طراحی می‌شوند. تیمچه همان ورودی هشتی است. | *'''سراها'''؛ سراها همان کاروانسراهای درون‌شهری هستند که در بسیاری از مجموعه‌های بازار به‌صورت ترکیب تیمچه و سرا طراحی می‌شوند. تیمچه همان ورودی هشتی است. | ||
* | * | ||
*'''دروازه'''؛ دروازۀ شهرها و قلعه‌ها ارتباط مستقیم را به داخل شهر فراهم می‌آورند و هشتی در پشت آن قرار داشت و معمولاً تزئین نمی‌شدند.<ref>. پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.</ref> | *'''دروازه'''؛ دروازۀ شهرها و قلعه‌ها ارتباط مستقیم را به داخل شهر فراهم می‌آورند و هشتی در پشت آن قرار داشت و معمولاً تزئین نمی‌شدند.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | ||
* | * | ||
*'''حمام'''؛ در گذشته، هشتی‌ها در تنظیم دما و رطوبت فضای حمام نقش داشتند. همچنین برای جلوگیری از دید افراد بیرون، درِ حمام به‌طور زاویه‌دار به هشتی باز می‌شد.<ref>. محمدی، «گرمابه‌ها، عناصر کالبدی و تزئینات»، 1399ش، ص12-11.</ref> | *'''حمام'''؛ در گذشته، هشتی‌ها در تنظیم دما و رطوبت فضای حمام نقش داشتند. همچنین برای جلوگیری از دید افراد بیرون، درِ حمام به‌طور زاویه‌دار به هشتی باز می‌شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/471008/%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA . محمدی، «گرمابه‌ها، عناصر کالبدی و تزئینات»، 1399ش، ص12-11.]</ref> | ||
==اشکال هندسی== | ==اشکال هندسی== | ||
بر اساس بررسی‌ها، هشتی‌های موجود در شهرهای مختلف با توجه به قوانین معماری هر منطقه طراحی می‌شدند.<ref>. «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.</ref> این هشتی‌ها بسته به شرایط کارکردی و محیطی، در ابعاد و اشکال مختلف ساخته می‌شدند، <ref>. «واژه | بر اساس بررسی‌ها، هشتی‌های موجود در شهرهای مختلف با توجه به قوانین معماری هر منطقه طراحی می‌شدند.<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> این هشتی‌ها بسته به شرایط کارکردی و محیطی، در ابعاد و اشکال مختلف ساخته می‌شدند، <ref>[https://kheshtazin.com/main/post/142 . «واژه نامه معماری سنتی ایران»، وب‌سایت خشت آذین‌فام.]</ref> مانند هشت‌گوش کامل، نیمه‌هشت، نگینی، کشکولی<ref>[https://www.brick-saleprice.ir/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/448-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C.html . «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سپهر سفالین نیرومند.]</ref>و در برخی شهرها به‌صورت دایره‌ای یا مربعی.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> اگرچه در بیشتر موارد هشتی‌ها، هشت‌ضلعی بودند، این به‌معنی عدد هشت نبود؛ <ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> بلکه اشاره به فضای بیرون‌زده از داخل خانه داشت.<ref>[https://www.sid.ir/paper/827421/fa#downloadbottom . جامع و طالب‌زاده، «بررسی مؤلفة هشتی در معماری ایرانی (بررسی حس تعلق مکان)»، 1395ش، ص2-3.]</ref> اندازه این اشکال بستگی به توان مالی صاحب بنا داشت.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص4.]</ref> | ||
==فلسفۀ طراحی هشتی== | ==فلسفۀ طراحی هشتی== | ||
در خانه‌های سنتی ایرانی، ورودی به‌صورت هشتی با عملکردی چندمنظوره و کارآمد طراحی شد.<ref>. «هشتی و چهار | در خانه‌های سنتی ایرانی، ورودی به‌صورت هشتی با عملکردی چندمنظوره و کارآمد طراحی شد.<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> هشتی‌ها در معماری ایرانی عملکردی دینی و فرهنگی دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/869803/fa . حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.]</ref> هشتی از منظر دینی، به حفظ [[حریم خصوصی|حریم]] کمک کرده و از دید مستقیم به فضای خصوصی جلوگیری می‌کند.<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> از نظر ارزشی و ملی، هشتی‌ها فضایی برای مهمان‌نوازی و آمادگی ذهنی برای ورود به فضای اصلی هستند و سکوهایی برای استراحت و آشنایی غیرمستقیم با محیط خانه فراهم می‌آورند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/526437/fa . خلاق‌دوست، معروفی، «گونه‌شناسی الگوی هشتی در معماری مسکن درون‌گرای ایران (اصفهان، یزد، کاشان)»، 1399ش، ص48.]</ref> | ||
==ویژگی‌های هشتی== | ==ویژگی‌های هشتی== | ||
طراحی هندسی<ref>. «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.</ref> و فضای کوچک و محصور باعث ایجاد هماهنگی و آرامش بیشتر در این فضا می‌شود.<ref>. حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.</ref> در هشتی تنظیم دما و تهویۀ هوا، به‌ویژه در مناطق گرمسیر، <ref>. «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.</ref> به‌خوبی صورت می‌گیرد. سقف کوتاه و گنبدی شکل هشتی، فضایی محصور و زیبا ایجاد می‌کند<ref>. «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.</ref> که حس امنیت و آرامش را برای تازه‌واردان فراهم می‌آورد.<ref>. حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.</ref> | طراحی هندسی<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> و فضای کوچک و محصور باعث ایجاد هماهنگی و آرامش بیشتر در این فضا می‌شود.<ref>[https://1honar2memari.blogfa.com/post/272 . حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.]</ref> در هشتی تنظیم دما و تهویۀ هوا، به‌ویژه در مناطق گرمسیر،<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> به‌خوبی صورت می‌گیرد. سقف کوتاه و گنبدی شکل هشتی، فضایی محصور و زیبا ایجاد می‌کند<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> که حس امنیت و آرامش را برای تازه‌واردان فراهم می‌آورد.<ref>[https://1honar2memari.blogfa.com/post/272 . حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.]</ref> | ||
نورپردازی طبیعی از طریق روزنه‌ها و پنجره‌های کوچک به ورود نور مناسب کمک می‌کند<ref>. حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.</ref> و تزئینات هنری مانند کاشی‌کاری، آینه‌کاری، گچ‌بری و نقوش هنری به زیبایی فضای هشتی می‌افزاید.<ref>. چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و | نورپردازی طبیعی از طریق روزنه‌ها و پنجره‌های کوچک به ورود نور مناسب کمک می‌کند<ref>[https://1honar2memari.blogfa.com/post/272 . حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.]</ref> و تزئینات هنری مانند کاشی‌کاری، آینه‌کاری، گچ‌بری و نقوش هنری به زیبایی فضای هشتی می‌افزاید.<ref>[https://www.sid.ir/paper/856929/fa . چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائه راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر. اصفهان)»، وب‌سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1394ش.]</ref> | ||
تقارن و تناسب در طراحی، به‌ویژه در اجزای مختلف هشتی، حس آرامش و هماهنگی ایجاد می‌کند. همچنین، استفاده از عناصر طبیعی مانند درخت، گل و حوض در این فضاها باعث می‌شود که هشتی به طبیعت نزدیک‌تر شود.<ref>. «هشتی و چهار | تقارن و تناسب در طراحی، به‌ویژه در اجزای مختلف هشتی، حس آرامش و هماهنگی ایجاد می‌کند. همچنین، استفاده از عناصر طبیعی مانند درخت، گل و حوض در این فضاها باعث می‌شود که هشتی به طبیعت نزدیک‌تر شود.<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> | ||
==کارکرد== | ==کارکرد== | ||
کارکرد هشتی‌ها در سه زمینه کلی کالبدی، رفتاری و اجتماعی دسته‌بندی شده است: <ref>. «واژه | کارکرد هشتی‌ها در سه زمینه کلی کالبدی، رفتاری و اجتماعی دسته‌بندی شده است: <ref>[https://kheshtazin.com/main/post/142 . «واژه نامه معماری سنتی ایران»، وب‌سایت خشت آذین‌فام.]</ref> | ||
===کالبدی=== | ===کالبدی=== | ||
هشتی‌ها در معماری سنتی، فضایی مسقف و محافظت‌شده از کوچه و خیابان ایجاد می‌کنند<ref>. «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.</ref> و مسیر ورودی را به چند جهت تقسیم می‌کنند.<ref>. «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و | هشتی‌ها در معماری سنتی، فضایی مسقف و محافظت‌شده از کوچه و خیابان ایجاد می‌کنند<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> و مسیر ورودی را به چند جهت تقسیم می‌کنند.<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> این فضا با تغییر جهت مسیر حرکت، آمادگی برای ورود به فضای اصلی ایجاد می‌کند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/856929/fa . چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائه راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر اصفهان)»، وب‌سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1394ش.]</ref> تزئینات زیبای کف، شیشه‌های الوان، کاربندی‌ها و طرح‌های منقوش به جذابیت هشتی افزوده<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> و حوضچه‌های آب به زیبایی فضا کمک می‌کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> همچنین، هشتی‌ها در تنظیم دما و تهویۀ ساختمان مؤثر بوده<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> و نقش رابط و اتصال‌دهنده میان فضای بیرونی و داخلی را ایفا می‌کنند.<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> | ||
هشتی‌ها با تقسیم و شکست شدت نور در ساختمان، نور ملایم و متمرکزی را از بالا به داخل انتقال می‌دهند. در شرایط سرد، بیشترین نور و حرارت آفتاب را جذب کرده و در هوای گرم از نفوذ مستقیم اشعه خورشید جلوگیری می‌کنند.<ref>. حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.</ref> این طراحی باعث ایجاد کنجکاوی در افراد می‌شود؛ زیرا نور فضا در مسیر حرکت به سمت حیاط | هشتی‌ها با تقسیم و شکست شدت نور در ساختمان، نور ملایم و متمرکزی را از بالا به داخل انتقال می‌دهند. در شرایط سرد، بیشترین نور و حرارت آفتاب را جذب کرده و در هوای گرم از نفوذ مستقیم اشعه خورشید جلوگیری می‌کنند.<ref>[https://1honar2memari.blogfa.com/post/272 . حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.]</ref> این طراحی باعث ایجاد کنجکاوی در افراد می‌شود؛ زیرا نور فضا در مسیر حرکت به سمت حیاط به‌تدریج افزایش می‌یابد.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص7.]</ref> | ||
این فضاها به‌ویژه برای جلوگیری از ورود بادهای گرم تابستانی و نفوذ بادهای شدید طراحی شده‌اند، <ref>. «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.</ref> همچنین اختلاف سطح بین حیاط و کوچه از ورود گردبادها به داخل جلوگیری می‌کند<ref>. «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.</ref> و موجب تعادل بین گرمای بیرون و خنکی داخل می‌شود. <ref>. «تعادل و توازن در معماری ایران»، وب‌سایت همیارناظر.</ref> | این فضاها به‌ویژه برای جلوگیری از ورود بادهای گرم تابستانی و نفوذ بادهای شدید طراحی شده‌اند،<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> همچنین اختلاف سطح بین حیاط و کوچه از ورود گردبادها به داخل جلوگیری می‌کند<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> و موجب تعادل بین گرمای بیرون و خنکی داخل می‌شود. <ref>[https://hamyarnazer.com/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/ . «تعادل و توازن در معماری ایران»، وب‌سایت همیارناظر.]</ref> | ||
===رفتاری=== | ===رفتاری=== | ||
هشتی‌ها در معماری سنتی عمدتاً برای حفظ حریم خصوصی طراحی شده‌اند.<ref>. حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.</ref> این فضاها احساس امنیت و آرامش را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کنند. هشتی‌ها به‌عنوان فضایی برای خوشامدگویی به مهمانان<ref>. «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و | هشتی‌ها در معماری سنتی عمدتاً برای حفظ حریم خصوصی طراحی شده‌اند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/869803/fa . حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.]</ref> این فضاها احساس امنیت و آرامش را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کنند. هشتی‌ها به‌عنوان فضایی برای خوشامدگویی به مهمانان<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> و توقف افراد<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص4.]</ref> برای مکالمات کوتاه با میزبان عمل می‌کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> همچنین این فضاها به‌عنوان محیطی محصور برای انتقال پیام‌های غیرکلامی، بدرقۀ مهمانان<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> و هدایت رفتار و توجیه مخاطب طراحی شده‌اند.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص7-6.]</ref> | ||
ورود به فضای اصلی خانه به‌تدریج و با آمادگی ذهنی صورت می‌گیرد و مسیر طولانی هشتی به کنترل ورود افراد و جلوگیری از ورود ناگهانی به فضای داخلی کمک می‌کند.<ref>. لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص7-6.</ref> این فضاها همچنین نقشی حیاتی در حفظ و تقویت ارزش‌های فرهنگی و تاریخی ایفا می‌کنند.<ref>. «هشتی و چهار | ورود به فضای اصلی خانه به‌تدریج و با آمادگی ذهنی صورت می‌گیرد و مسیر طولانی هشتی به کنترل ورود افراد و جلوگیری از ورود ناگهانی به فضای داخلی کمک می‌کند.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص7-6.]</ref> این فضاها همچنین نقشی حیاتی در حفظ و تقویت ارزش‌های فرهنگی و تاریخی ایفا می‌کنند.<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> | ||
===اجتماعی=== | ===اجتماعی=== | ||
هشتی به‌عنوان مکانی برای استراحت و تجمع زنان، فضایی مناسب برای پرداختن به کارهای دستی فراهم می‌آورد. همچنین محل حل اختلافات خانوادگی بوده<ref>. «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و | هشتی به‌عنوان مکانی برای استراحت و تجمع زنان، فضایی مناسب برای پرداختن به کارهای دستی فراهم می‌آورد. همچنین محل حل اختلافات خانوادگی بوده<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> و به‌عنوان فضایی برای دورهم‌نشینی، امکان گفت‌وگو و ارتباط با دیگران را فراهم می‌کنند.<ref>[https://www.chidaneh.com/blog/post/32352 . «هشتی ایرانی را به ورودی خانه‌های امروزی بیاورید»، وب‌سایت چیدانه.]</ref> علاوه بر این، این فضاها به تقویت همبستگی و کمک‌رسانی به همسایگان کمک می‌کنند.<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> | ||
==اثرگذاری هشتی در حفظ محرمیت و ایجاد آرامش== | ==اثرگذاری هشتی در حفظ محرمیت و ایجاد آرامش== | ||
حفاظت از حریم خانه و خانواده برای ایجاد احساس امنیت و آرامش، یکی از اصول معماری سنتی بوده است.<ref>. حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.</ref> در این معماری، محرمیت با تفکیک فضاهای بیرونی و‌اندرونی<ref>. مسایلی، | حفاظت از حریم خانه و خانواده برای ایجاد احساس امنیت و آرامش، یکی از اصول معماری سنتی بوده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/869803/fa . حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.]</ref> در این معماری، محرمیت با تفکیک فضاهای بیرونی و‌اندرونی<ref>[https://www.sid.ir/paper/5873/fa#downloadbottom . مسایلی، «نقشه پنهان به‌مثابه دست‌آورد باورهای دینی در مسکن سنتی کویری ایران»، 1388ش، ص32.]</ref> و انحراف دید تامین می‌شد. ورودی خانه‌ها به‌عنوان نقطۀ پیوند بین فضاهای خصوصی و عمومی عمل می‌کرد.<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> به‌طوری‌که هشتی به‌عنوان فضای میانجی، نه‌تنها از ورود ناگهانی افراد به فضای خصوصی جلوگیری می‌کرد؛<ref>[https://www.sid.ir/paper/827421/fa#downloadbottom . جامع و طالب‌زاده، «بررسی مؤلفه هشتی در معماری ایرانی (بررسی حس تعلق مکان)»، 1395ش، ص2-3.]</ref> بلکه باعث می‌شد تا در مهمانی‌ها زندگی خانواده‌ها مختل نشود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/5873/fa#downloadbottom . مسایلی، «نقشه پنهان به‌مثابه دست‌آورد باورهای دینی در مسکن سنتی کویری ایران»، 1388ش، ص32.]</ref> معماران سنتی با طراحی سکوها، از اشراف بیرون به درون جلوگیری کرده و آرامش روانی برای ساکنان ایجاد می‌کردند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/5873/fa#downloadbottom . مسایلی، «نقشه پنهان به‌مثابه دست‌آورد باورهای دینی در مسکن سنتی کویری ایران»، 1388ش، ص32.]</ref> | ||
==تزئینات هشتی== | ==تزئینات هشتی== | ||
[[پرونده:هشتی2.jpeg|جایگزین=هشتی|بندانگشتی|سقف هشتی]] | |||
هشتی خانه‌ها گاهی ساده و گاهی تزئین‌شده بودند.<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> هشتی‌ها در بیشتر خانه‌ها، با ارتفاع کم و متناسب با فضای ورودی طراحی می‌شدند؛ اما در بناهای بزرگ، بلندتر و مزین بودند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/856929/fa . چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائه راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر اصفهان)»، وب‌سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1394ش.]</ref> | |||
هشتی‌ها در معماری سنتی با استفاده از تزئینات خاص به زیبایی و هویت معماری ایرانی افزوده‌‌اند. در این فضاها، یزدی‌بندی و مقرنس با پوشش آجری، کاشی‌کاری و گچ‌بری در زیر طاق‌ها به چشم می‌خورد. آجرکاری و کتیبه‌های کاشی در بدنه‌ها به زیبایی آن افزوده<ref>[https://www.sid.ir/paper/856929/fa . چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائه راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر اصفهان)»، وب‌سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1394ش.]</ref> و فضای داخلی نیز با شمسه، کاه‌گل و سیم‌گل آراسته می‌شود. گچ‌بری‌های نفیس در سقف‌ها، کف‌پوش‌های مفروش به قلوه‌سنگ<ref>[http://4sooarc.com/%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «انواع معماری هشتی»، وب‌سایت چهارسو.]</ref> و ایجاد سکو و راه‌پله‌ها از دیگر ویژگی‌های برجسته این فضاها هستند.<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> علاوه بر این، حوضچه‌های وسط هشتی و نصب چراغدان‌ها، جلوه‌ای خاص و عملکردی ویژه به فضاهای ورودی می‌دهند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
هشتی‌ها در معماری سنتی با استفاده از تزئینات خاص به زیبایی و هویت معماری ایرانی افزوده‌‌اند. در این فضاها، یزدی‌بندی و مقرنس با پوشش آجری، کاشی‌کاری و گچ‌بری در زیر طاق‌ها به چشم می‌خورد. آجرکاری و کتیبه‌های کاشی در بدنه‌ها به زیبایی آن افزوده<ref>. چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و | |||
==نمونه‌های تاریخی در معماری== | ==نمونه‌های تاریخی در معماری== | ||
[[پرونده:هشتی3.jpeg|جایگزین=مسجد شیخ فضل الله |بندانگشتی|مسجد شیخ فضل الله نوری در اصفهان]] | |||
سیر تحول هشتی‌ها در معماری ایرانی، با تمام فراز و نشیب‌های خود، منجر به خلق آثار برجسته‌ای چون ورودی‌های مسجد شاه و شیخ لطف‌الله اصفهان در دوره صفوی، مسجد آقابزرگ و سپه‌سالار تهران در دوره قاجار و ورودی‌های بی‌نظیر خانه‌های قاجاری در کاشان، اصفهان و نائین شد.<ref>. پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.</ref> | سیر تحول هشتی‌ها در معماری ایرانی، با تمام فراز و نشیب‌های خود، منجر به خلق آثار برجسته‌ای چون ورودی‌های مسجد شاه و شیخ لطف‌الله اصفهان در دوره صفوی، مسجد آقابزرگ و سپه‌سالار تهران در دوره قاجار و ورودی‌های بی‌نظیر خانه‌های قاجاری در کاشان، اصفهان و نائین شد.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | ||
==جایگاه هشتی در معماری معاصر== | ==جایگاه هشتی در معماری معاصر== | ||
امروزه، معماری مدرن به‌دلیل کوچک‌شدن خانه‌ها، حریم خصوصی را با چالش جدی مواجه کرده<ref>. | امروزه، معماری مدرن به‌دلیل کوچک‌شدن خانه‌ها، حریم خصوصی را با چالش جدی مواجه کرده<ref>[https://smartiglass.com/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . «مقایسه معماری خانه‌های سنتی و مدرن ایرانی»، وب‌سایت شیشة هوشمند.]</ref> و استفاده از هشتی با تزئینات و طراحی سنتی کمتر دیده می‌شود؛ اما ایدۀ آن با اشکال جدید در چیدمان و طراحی، در بعضی لابی و ورودی خانه‌های امروزی وجود دارد.<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۴۰: | ||
*«واژه نامۀ معماری سنتی ایران»، وب‌سایت خشت آذین‌فام، تاریخ بازدید: 14 بهمن 1403ش. | *«واژه نامۀ معماری سنتی ایران»، وب‌سایت خشت آذین‌فام، تاریخ بازدید: 14 بهمن 1403ش. | ||
[[رده: ویکی‌رز]] | |||
[[رده: هویت فرهنگی]] | |||
[[رده: هویت دینی]] | |||
[[رده: عناصر فرهنگی]] | |||
[[رده: مسائل اجتماعی]] | |||
[[رده: هنرهای تجسمی]] | |||
