بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''هشتی'''</big>؛ فضای طراحی‌شده در معماری ایرانی برای حفظ حریم خصوصی و کنترل ورود و خروج در مکان‌ها. <br> | [[پرونده:هشتی.jpeg|جایگزین=حیاط قدیمی|بندانگشتی|فضای ورودی خانه های قدیمی]]<big>'''هشتی'''</big>؛ فضای طراحی‌شده در معماری ایرانی برای حفظ حریم خصوصی و کنترل ورود و خروج در مکان‌ها. <br> | ||
هشتی، به‌عنوان یک عنصر در معماری، قدمتی چند هزار ساله دارد و از دوره‌های پیش از اسلام تا امروز در معماری ایرانی حضور داشته است. این فضا و کارکرد آن، نشان‌دهندۀ هنر و خلاقیت معماران ایرانی است. هشتی فضایی برای حفظ [[حریم خصوصی]] و کنترل ورود و خروج است که در ورودی ساختمان‌ها، مساجد، خانه‌ها یا کاروانسراها ساخته می‌شد. هشتی در اشکال مختلف و با رنگ و لعاب متفاوت، در حکم [[حیاط]] کوچک برای ساکنین خانه بود. | هشتی، به‌عنوان یک عنصر در معماری، قدمتی چند هزار ساله دارد و از دوره‌های پیش از اسلام تا امروز در معماری ایرانی حضور داشته است. این فضا و کارکرد آن، نشان‌دهندۀ هنر و خلاقیت معماران ایرانی است. هشتی فضایی برای حفظ [[حریم خصوصی]] و کنترل ورود و خروج است که در ورودی ساختمان‌ها، مساجد، خانه‌ها یا کاروانسراها ساخته می‌شد. هشتی در اشکال مختلف و با رنگ و لعاب متفاوت، در حکم [[حیاط]] کوچک برای ساکنین خانه بود. | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==تفاوت هشتی با حیاط و دالان== | ==تفاوت هشتی با حیاط و دالان== | ||
حیاط، فضای اصلی خانه است که بخش‌های مختلف بنا به آن باز می‌شود و مرکزیت بیشتری دارد. هشتی مابین حیاط و در ورودی است<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> که به‌عنوان فضای محافظتی، عمل می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> ارتباط هشتی به حیاط یا سایر قسمت‌ها از طریق دالان انجام می‌شود. این فضا معمولاً ساده و بدون تزئین است. در خانه‌های کوچک و ساده گاهی دالان نقش هشتی را نیز به‌عهده می‌گیرد.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | حیاط، فضای اصلی خانه است که بخش‌های مختلف بنا به آن باز می‌شود و مرکزیت بیشتری دارد. هشتی مابین حیاط و در ورودی است<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> که به‌عنوان فضای محافظتی، عمل می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> ارتباط هشتی به حیاط یا سایر قسمت‌ها از طریق دالان انجام می‌شود. این فضا معمولاً ساده و بدون تزئین است. در خانه‌های کوچک و ساده گاهی دالان نقش هشتی را نیز به‌عهده می‌گیرد.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۶: | ||
==نقش اقلیم در شکل‌گیری هشتی== | ==نقش اقلیم در شکل‌گیری هشتی== | ||
در اقلیم‌های گرم و خشک به‌دلیل محصور نبودن فضا، هشتی به‌عنوان عنصری مستقل و نظم‌دهنده به فضای بی‌نظمی عمل می‌کند. در اقلیم‌های معتدل و مرطوب، به‌دلیل رطوبت زیاد و نیاز به تهویۀ هوا و جریان آزاد باد این فضا به‌صورت مختصر و ساده طراحی می‌شود.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص8.]</ref> | در اقلیم‌های گرم و خشک به‌دلیل محصور نبودن فضا، هشتی به‌عنوان عنصری مستقل و نظم‌دهنده به فضای بی‌نظمی عمل می‌کند. در اقلیم‌های معتدل و مرطوب، به‌دلیل رطوبت زیاد و نیاز به تهویۀ هوا و جریان آزاد باد این فضا به‌صورت مختصر و ساده طراحی می‌شود.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص8.]</ref>[[پرونده:هشتی1.jpeg|جایگزین=حوض هشتی__غسل میترا|بندانگشتی|حوض های حمام های عمومی به تقلید از غسل میترا در حوض هشت ضلعی، به صورت هشت ضلعی درست می کردند. ]] | ||
==کاربردهای هشتی در معماری ایرانی== | ==کاربردهای هشتی در معماری ایرانی== | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۵: | ||
==فلسفۀ طراحی هشتی== | ==فلسفۀ طراحی هشتی== | ||
در خانه‌های سنتی ایرانی، ورودی به‌صورت هشتی با عملکردی چندمنظوره و کارآمد طراحی شد.<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> هشتی‌ها در معماری ایرانی عملکردی دینی و فرهنگی دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/869803/fa . حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.]</ref> هشتی از منظر دینی، به حفظ حریم کمک کرده و از دید مستقیم به فضای خصوصی جلوگیری می‌کند.<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> از نظر ارزشی و ملی، هشتی‌ها فضایی برای مهمان‌نوازی و آمادگی ذهنی برای ورود به فضای اصلی هستند و سکوهایی برای استراحت و آشنایی غیرمستقیم با محیط خانه فراهم می‌آورند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/526437/fa . خلاق‌دوست، معروفی، «گونه‌شناسی الگوی هشتی در معماری مسکن درون‌گرای ایران (اصفهان، یزد، کاشان)»، 1399ش، ص48.]</ref> | در خانه‌های سنتی ایرانی، ورودی به‌صورت هشتی با عملکردی چندمنظوره و کارآمد طراحی شد.<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> هشتی‌ها در معماری ایرانی عملکردی دینی و فرهنگی دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/869803/fa . حسینی‌جوادی و نیک‌فال‌آذر، «بازشناسی فرهنگ محرمیت و تاثیر آن بر کالبد معماری»، 1394ش، ص9-8.]</ref> هشتی از منظر دینی، به حفظ [[حریم خصوصی|حریم]] کمک کرده و از دید مستقیم به فضای خصوصی جلوگیری می‌کند.<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> از نظر ارزشی و ملی، هشتی‌ها فضایی برای مهمان‌نوازی و آمادگی ذهنی برای ورود به فضای اصلی هستند و سکوهایی برای استراحت و آشنایی غیرمستقیم با محیط خانه فراهم می‌آورند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/526437/fa . خلاق‌دوست، معروفی، «گونه‌شناسی الگوی هشتی در معماری مسکن درون‌گرای ایران (اصفهان، یزد، کاشان)»، 1399ش، ص48.]</ref> | ||
==ویژگی‌های هشتی== | ==ویژگی‌های هشتی== | ||
| خط ۸۰: | خط ۷۸: | ||
==تزئینات هشتی== | ==تزئینات هشتی== | ||
[[پرونده:هشتی2.jpeg|جایگزین=هشتی|بندانگشتی|سقف هشتی]] | |||
هشتی خانه‌ها گاهی ساده و گاهی تزئین‌شده بودند.<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> هشتی‌ها در بیشتر خانه‌ها، با ارتفاع کم و متناسب با فضای ورودی طراحی می‌شدند؛ اما در بناهای بزرگ، بلندتر و مزین بودند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/856929/fa . چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائه راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر اصفهان)»، وب‌سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1394ش.]</ref> | هشتی خانه‌ها گاهی ساده و گاهی تزئین‌شده بودند.<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> هشتی‌ها در بیشتر خانه‌ها، با ارتفاع کم و متناسب با فضای ورودی طراحی می‌شدند؛ اما در بناهای بزرگ، بلندتر و مزین بودند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/856929/fa . چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائه راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر اصفهان)»، وب‌سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1394ش.]</ref> | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۴: | ||
==نمونه‌های تاریخی در معماری== | ==نمونه‌های تاریخی در معماری== | ||
[[پرونده:هشتی3.jpeg|جایگزین=مسجد شیخ فضل الله |بندانگشتی|مسجد شیخ فضل الله نوری در اصفهان]] | |||
سیر تحول هشتی‌ها در معماری ایرانی، با تمام فراز و نشیب‌های خود، منجر به خلق آثار برجسته‌ای چون ورودی‌های مسجد شاه و شیخ لطف‌الله اصفهان در دوره صفوی، مسجد آقابزرگ و سپه‌سالار تهران در دوره قاجار و ورودی‌های بی‌نظیر خانه‌های قاجاری در کاشان، اصفهان و نائین شد.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | سیر تحول هشتی‌ها در معماری ایرانی، با تمام فراز و نشیب‌های خود، منجر به خلق آثار برجسته‌ای چون ورودی‌های مسجد شاه و شیخ لطف‌الله اصفهان در دوره صفوی، مسجد آقابزرگ و سپه‌سالار تهران در دوره قاجار و ورودی‌های بی‌نظیر خانه‌های قاجاری در کاشان، اصفهان و نائین شد.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | ||
