لباس مندائیان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''<big>لباس مندائیان؛</big>''' تن‌پوش مردان و زنان مندائی در استان خوزستان.

لباس مندائیان شامل عمامه، چادر، روسری، چفیه، سدرا و ثوب است که تحت تأثیر فرهنگ بومی منطقه قرار گرفته است. غسل تعمید برجسته‌ترین و اصلی‌ترین آیین مذهبی این قوم است که مردان و زنان در طول مراسم موظف به پوشیدن لباس رسته (تن‌پوشی سفید و نخی) هستند.

=='''معرفی قوم مندائی'''==

مندائیان از گروه‌های مذهبی در استان خوزستان هستند که به صُبی یا صابی نیز معروف هستند. این گروه قومی- مذهبی حضرت یحیی (ع) را بزرگ‌ترین پیامبر خود می‌دانند.<ref>اشتری و دیگران، استان‌شناسی خوزستان، 1397ش، ص58.</ref>

=='''پوشاک روزانۀ زنان مندائی درگذشته'''==

در گذشته سرپوش روزمرۀ زنان مندائی شامل مقنا و شیله (روسری) عربی بوده که پس از قرارگیری روی سر، دور گردن پیچیده می‌شده است.

همچنین زنان برای پوشش تن خود از سُدرا، چادر عبایی، ثوب و شروارا بهره می‌بردند.

ثوب بالاپوشی ساده و گشاد با یقۀ گرد است که زنان روی سُدرا می‌پوشند. این تن‌پوش فاقد آستین است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13.]</ref>

=='''پوشاک روزانۀ زنان مندائی در زمان حال'''==

امروزه پوشاک روزمرۀ زنان مندائی تحت ‌تأثیر فرهنگ بومی منطقه قرار گرفته و شامل عمامه، چفیه، چادر، روسری، پیراهن، شلوار و کفش‌هایی چون گیوه و نعلین است. نمونه‌هایی از این پوشش میان مردم شهرهایی مثل شوشتر و دزفول دیده می‌شود.

امروزه برخی زنان مندائی در مواقع عادی همانند دیگر اقوام ایرانی از روسری و مانتو برای پوشش خود استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13 و 14.]</ref>

=='''پوشش مقدس در آیین مندائیان'''==

پوشش مذهبی مردم مندائی لباسی چند تکه و سفید، از جنس نخ یا پنبۀ خالص است که مرد و زن درطول مراسم مذهبی مؤظف به پوشیدن آن هستند. رنگ سفید این لباس‌ها نشانۀ پاکی، نورانیت و بی‌آلایشی قلب و روح است:<ref>آذرگشسب، آیین سدره‌پوشی زرتشتیان، بی‌تا، ص12.</ref>

==='''غسل تعمید در آیین مندائی'''===

از مهم‌ترین آیین‌های مذهبی مندائیان، غسل تعمید است.<ref>مشکور، «صابئین یا صبی‌ها»، 1345ش، ص42.</ref> تعمید در آیین مندائی شامل فرورفتن در آب جاری و پوشیدن لباس رَسته در حضور روحانی است.<ref>برنجی، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، ص185.</ref>

انجام این مراسم برای زن و مرد یکسان بوده و تنها تفاوت آن در چگونگی شیوۀ بستن سرپوش است؛ به‌گونه‌ای که مردان آن را به‌شکل عمامه و زنان به‌شکل مقنعه می‌پوشند.<ref>[https://www.chistorys.ir/article_203591.html فیض‌آبادی و عظیم‌زاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص106.]</ref>

به‌دلیل انجام مراسم تعمید در کنار رودخانه و خیس شدن لباس زنان، عبایی را به‌منظور حفظ پوشش بر سر یا دوش خود می‌اندازند.<ref>محب، «مروری بر مناسک صابئین مندائی با محور آب»، 1393ش، ص84.</ref>

==='''مناسبت‌های غسل تعمید'''===

انجام مراسم تعمید در مناسبت‌هایی چون عید پنجه، گذشتن 30 روز از تولد نوزاد، عروس و دامادی که مراسم عقد برایشان خوانده نشده و افرادی که جنازۀ متوفی را حمل می‌کنند، انجام می‌شود.<ref>برنجی، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، ص199.</ref>

لباس رسته مردان و زنان مندائی از قسمت‌های زیر تقسیم شده است:

===='''بَرزینقاهِوارا (بَرزِنقا)'''====

برزنقا به‌معنی عمامه با طولب به‌اندازۀ دو متر است که از سمت راست دور سر پیچیده می‌شود و اضافۀ آن از سمت چپ روی شانۀ جلو آویزان می‌شود.

برزنقا زنان مقنا یا مقنعه نام دارد و به‌کونه‌ای پوشیده می‌شود که فقط گودی صورت نمایان باشد.<ref>اسکندری، صابئین مندائی ایران (تحقیق در دین صابئین مندائی و اشتراک آنان با سایر ادیان)، 1394ش، ص68.</ref>

===='''سُدرا'''====

پیراهنی نخی و بلند شبیه دشداشه است که یقه‌ای گرد و آستین‌های بلند و ساده دارد. سمت راست این پیراهن دو جیب کوچک به‌نام «دِشِه» تعبیه شده و پوشیدن آن برای زنان و مردان به‌هنگام انجام مراسم مذهبی ضروری است.<ref>اسکندری، صابئین مندائی ایران (تحقیق در دین صابئین مندائی و اشتراک آنان با سایر ادیان)، 1394ش، ص68.</ref>

سدرا معمولاً به‌رنگ سفید و نماد پاکی تن، گفتار و کردار و دور بودن از بدی‌ها است.<ref>کیخسروی، سدره‌پوشی (چهار مجموعه مقاله)، 1379ش، ص22.</ref>

===='''چادر عبایی'''====

زنان مندائی روی مقنا چادری به‌سبک زنان عربی روی سر یا روی دوش خود می‌اندازند. این چادر به‌رنگ‌های سفید، کرم یا سیاه‌رنگ است.<ref>   [https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص15.]</ref>

===='''هَمیانِه'''====

همیانه، کمربندی از جنس پشم گوسفند بوده و به‌رنگ‌های سفید و کرم روشن دیده می‌شود.<ref>   [https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص15.]</ref> زنان و مردان مندائی این کمربند را روی سدرا می‌بندند و بستن آن را محافظت از خود در برابر شر و بدی‌های دنیوی می‌دانند.<ref>یکتایی، تریانا، 1340ش، ص8.</ref>

همیانه از 61 نخ تشکیل شده است. 60 نخ آن نشانۀ 60 قسمت بدن و نخ 61 نشانۀ روان است که همۀ قسمت‌های بدن را به‌هم متصل می‌کند. گره زده شده به این نخ «عُروِه» نام دارد که همۀ قسمت‌های بدن را با روان زنده نگه می‌دارد.<ref>خمیسی، آیا صابئین مندائی را می‌شناسید، 1394ش، ص129.</ref>

===='''شَروارا'''====

شروارا شلواری شبیه شلوارهای هندی، بدون جیب، راحت، بلند و گشاد است که مطابق با اصول شرعی دوخته می‌شود. قسمت کمر این شلوار گره یا بندی به‌نام «تَختا» دارد که به دور کمر محکم می‌شود.<ref>    [https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص16.]</ref>

===='''نَصیفه یا نَصیفا'''====

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* اسکندری، بهنا، صابئین مندائی ایران (تحقیق در دین صابئین مندائی و اشتراک آنان با سایر ادیان)، 1394ش، یزد، انتشارات سید علی‌زاده.

* اشتری، فرهاد و دیگران، استان‌شناسی خوزستان، 1397ش، تهران، چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.

* برنجی، سلیم، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، تهران، دنیای کتاب.

* خمیسی، ساهی، آیا صابئین مندائی را می‌شناسید، 1394ش، تهران، یادآوران.

* فیض‌آبادی، معصومه و عظیم‌زاده طهرانی، طاهره، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش‌نامۀ انجمن ایرانی، بهار، وب‌سایت مطالعات تاریخ فرهنگی، 1400ش.

* کیخسروی، مهردخت، سدره‌پوشی (چهار مجموعه مقاله)، 1379ش، شیراز، رهگشا.

* محب، راضیه، «مروری بر مناسک صابئین مندائی با محور آب»، مطالعات خلیج فارس، 1393ش، شمارۀ 1.

* محمدی، رامونا و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، فصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، بهار 1401ش.

* ممتحن، حسینعلی، تحقیق در احوال و مذاهب و رسوم صابیان عراق و خوزستان، 1337ش، تهران، بینا.

* مشکور، محمد‌جواد، «صابئین یا صبی‌ها»، ادارۀ معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شهریور 1345ش، شمارۀ 1.

* یکتایی، مجید، تریانا، 1340ش، تهران، بینا.