سعادتآباد (فیلم سینمایی): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''سعادتآباد (فیلم سینمایی)'''</big>؛ | <big>'''سعادتآباد (فیلم سینمایی)'''</big>؛ درامی اجتماعی دربارهٔ خیانت و روابط آسیب‌دیده طبقه متوسط. | ||
فیلم «سعادتآباد» (۱۳۸۹ش) به کارگردانی مازیار میری، داستان شبی است که سه زوج طبقه متوسط در یک مهمانی خانوادگی دور هم جمع می‌شوند. در طول شب، دروغ‌ها، خیانت‌ها و رازهای پنهان آشکار می‌شود و روابط میان آنها به مرز فروپاشی می‌رسد. عنوان «سعادتآباد» که یادآور محله‌ای آرام و مرفه در تهران است، در تضاد آشکار با واقعیت تلخ و پرآشوب زندگی شخصیت‌ها قرار دارد. فیلم با نگاهی انتقادی، پوچی پشت ظاهر خوشبختی و بحران اخلاقی طبقه متوسط را نشان می‌دهد. «سعادتآباد» پس از اکران، با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد: برخی آن را بهترین اثر مازیار میری و روایتی صادقانه از بحران‌های خانواده ایرانی دانستند و برخی دیگر آن را اغراق‌آمیز، بی‌تحلیل و حتی بازتولیدکننده الگوی سینمای اصغر فرهادی خواندند. | |||
== | == معرفی فیلم سعادتآباد == | ||
فیلم سینمایی «سعادتآباد» به کارگردانی مازیار میری و تهیه‌کنندگی همایون اسعدیان، اثری در ژانر اجتماعی است که در سال ۱۳۸۹ش تولید شده‌است.<ref name=":7">[https://www.manzoom.ir/title/tt2304978/فیلم-سینمایی-سعادت-آباد-1389 «سعادت آباد (1389)»، وب‌سایت منظوم.]</ref> این فیلم، روایت جست‌وجویی تلخ و ناکام برای دستیابی به «سعادتی» است که تنها در ظاهر و در قالبی بزک‌شده و فریبنده جلوه می‌کند. این واژه، در حقیقت پوسته‌ای توخالی است که بر پایه دروغ، پنهان‌کاری و تزویر بنا شده و همین بنیاد معیوب است که در نهایت به فروپاشی، ترک خوردن روابط و متلاشی شدن زندگی شخصیت‌ها منجر می‌شود.<ref name=":4">[https://www.filimo.com/shot/131569/نقد-فیلم-سعادت-آباد/?utm_source=chatgpt.com «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | |||
== نام‌گذاری فیلم سعادتآباد == | |||
نام فیلم «سعادتآباد» به‌طور مستقیم به محله‌ای اشاره دارد که داستان در آن می‌گذرد و فیلمساز نیز با نشان دادن تابلوی سعادتآباد در ابتدای فیلم و برگزاری مهمانی در همان‌جا، این تأکید را پررنگ کرده‌است. سعادتآباد در ذهن مخاطب به‌عنوان محله‌ای شناخته می‌شود که نامش با طبقه متوسط گره خورده‌است.<ref>[https://www.tarafdari.com/node/1660314 «کافه فیلم : قسمت بیستم + پنج : تخیلی‌ترین قسمت{فیلم سوم (سینمای ایران ) : سعادت آباد }»، وب‌سایت طرفداری.]</ref> این نام‌گذاری، اقدامی نمادین از سوی کارگردان است که با تأکید بر موقعیت مکانی داستان، به نقد صریح طبقه متوسط جدید در ایران دهه ۱۳۸۰ش می‌پردازد. مازیار میری در گفت‌وگویی با ''ماهنامه فیلم'' (شماره ۴۳۴) توضیح داده که طبقه متوسط جدید برخلاف طبقه متوسط ریشه‌دار پیشین، بدون اصالت و ریشه به‌وجود آمده و بر پایه فرصت‌طلبی و صعود اجتماعی بی‌اعتنا به فرهنگ و اخلاق شکل گرفته و دروغ و پنهان‌کاری در آن نهادینه شده‌است.<ref name=":0">[https://www.filimo.com/shot/177335/فیلم-سعادت-آباد/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | |||
از سوی دیگر، عنوان فیلم به‌طور ضمنی، با معنای لغوی خود (محله‌ای پر از سعادت یا افراد سعادتمند) در تضاد کامل است. این تناقض، نوعی وارونگی معنایی را القا می‌کند؛ زیرا اهالی محله «سعادتآباد»، به‌هیچ‌وجه سعادتمند به نظر نمی‌آیند و آنچه فیلم به تصویر می‌کشد، دقیقاً برعکس معنای ظاهری عنوان است.<ref>نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، 1398ش، ص 101.</ref> | |||
===کارگردان=== | == عوامل فیلم سعادتآباد == | ||
مازیار میری، کارگردان سینما، با ساخت اولین فیلم بلند خود، «قطعه ناتمام» در سال | === کارگردان === | ||
مازیار میری، کارگردان سینما، با ساخت اولین فیلم بلند خود، «قطعه ناتمام» در سال ۱۳۷۹ش، نامزد جوایز بین‌المللی متعددی از جمله جایزه گوی بلورین جشنواره فیلم کارلووی واری شد. او در ادامه با ساخت فیلم‌های درام و اجتماعی مانند «به آهستگی»، «سعادت آباد» و «حوض نقاشی» توانست جایگاه خود را تثبیت کند. از دیگر آثار او می‌توان به «سارا و آیدا»، «فرات»، «کتاب قانون» و سریال نمایش خانگی «خسوف» اشاره کرد.<ref>[https://esfahanemrooz.ir/بخش-فرهنگ-هنر-152/932087-biography-maziar-miri «بیوگرافی مازیار میری | از «حوض نقاشی» تا نبرد با سرطان»، خبرگزاری اصفهان امروز.]</ref> | |||
===نویسنده=== | === نویسنده === | ||
امیر عربی، نویسنده فیلم سینمایی | امیر عربی، نویسنده فیلم سینمایی «سعادت آباد»، فعالیت حرفه‌ای خود را از تلویزیون و با سریال «گاوصندوق» به کارگردانی مازیار میری آغاز کرد. از دیگر آثار برجسته او می‌توان به سریال «ساخت ایران ۲»، «دردسرهای عظیم ۲» و فیلم‌های «سارا و آیدا»، «آخرین بار کی سحر را دیدی؟» و «یک عاشقانه ساده» اشاره کرد.<ref>[https://www.manzoom.ir/name/nm8925743/امیر-عربی «امیر عربی»، وب‌سایت منظوم.]</ref> | ||
===بازیگران=== | === بازیگران === | ||
در فیلم | در فیلم «سعادتآباد»، بازیگرانی همچون لیلا حاتمی در نقش «یاسی»، مهناز افشار در نقش «لاله»، هنگامه قاضیانی در نقش «تهمینه»، حسین یاری در نقش «بهرام»، امیر آقایی در نقش «علی» و حامد بهداد در نقش «محسن» به ایفای نقش پرداخته‌اند.<ref>[https://www.manzoom.ir/title/tt2304978/فیلم-سینمایی-سعادت-آباد-1389 «سعادت آباد (1389)»، وب‌سایت منظوم.]</ref> | ||
==داستان فیلم | == داستان فیلم سعادتآباد == | ||
داستان فیلم «سعادتآباد» از شبی آغاز می‌شود که یاسی، برای برگزاری جشن تولد همسرش محسن، در تلاش است تا به این بهانه، کدورت‌های اخیر بین خودشان را از میان بردارد. او دو زوج از دوستان | داستان فیلم «سعادتآباد» از شبی آغاز می‌شود که یاسی، برای برگزاری جشن تولد همسرش محسن، در تلاش است تا به این بهانه، کدورت‌های اخیر بین خودشان را از میان بردارد. او دو زوج از دوستان خانوادگی، که همکاران محسن نیز هستند را برای شرکت در این مهمانی دعوت کرده‌است. در یک نگاه کلی این فیلم برشی از زندگی «یاسی و محسن»، «لاله و علی» و «تهمینه و بهرام» را به تصویر می‌کشد که هر کدام با مشکلات و رازهای پنهان خود دست و پنجه نرم می‌کنند.<ref>[https://www.filimo.com/shot/177335/فیلم-سعادت-آباد/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | ||
لاله، یکی از دوستان یاسی، بدون اطلاع همسرش، ویزای یک | لاله، یکی از دوستان یاسی، بدون اطلاع همسرش، ویزای یک مأموریت کاری سه‌ماهه به آلمان را تهیه کرده و سقط جنین انجام داده‌است. یاسی، محسن، بهرام و تهمینه همگی در تلاشند تا این راز را از علی پنهان نگه دارند، اما علی که فردی متعصب و شکاک به تصویر کشیده شده، به تماس‌های لاله و تهمینه مشکوک شده و در صدد کشف حقیقت برمی‌آید. از سوی دیگر، بهرام و تهمینه نیز در زندگی مشترک خود به مشکل خورده‌اند و در آستانه جدایی هستند، اما قصد دارند این موضوع را موقتاً از بقیه پنهان کنند. به نظر می‌رسد بهرام به‌دلیل مسائل مالی و موقعیت اجتماعی، با تهمینه ازدواج کرده‌است. تهمینه که از این موضوع آگاه است و از رفتارهای همسرش رنج می‌برد، مصرانه و برخلاف میل بهرام، خواهان طلاق است.<ref>[https://www.filimo.com/shot/177335/فیلم-سعادت-آباد/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | ||
ورود محسن به مهمانی با خبری ناخوشایند همراه است؛ محموله کالاهایش به ارزش یک میلیارد تومان در حین ترانزیت از بین رفته و همین امر باعث می‌شود که او رفتاری تند با یاسی و مهمانان داشته باشد. اما طولی نمی‌کشد که خبر بازگشت کالاها و کاهش ضرر به دویست میلیون تومان، او را نیز به فضای مهمانی بازمی‌گرداند. با این حال، تماس‌های تلفنی مشکوک و پنهانی محسن و دیگر مهمانان در طول شب، | ورود محسن به مهمانی با خبری ناخوشایند همراه است؛ محموله کالاهایش به ارزش یک میلیارد تومان در حین ترانزیت از بین رفته و همین امر باعث می‌شود که او رفتاری تند با یاسی و مهمانان داشته باشد. اما طولی نمی‌کشد که خبر بازگشت کالاها و کاهش ضرر به دویست میلیون تومان، او را نیز به فضای مهمانی بازمی‌گرداند. با این حال، تماس‌های تلفنی مشکوک و پنهانی محسن و دیگر مهمانان در طول شب، به‌تدریج اختلافات را شعله‌ور کرده و پرده از روابط پنهان و رازهایی برمی‌دارد که تا آن زمان مخفی مانده بودند؛ از جمله رابطه پنهانی محسن با پرستار دخترش.<ref>[https://www.filimo.com/shot/177335/فیلم-سعادت-آباد/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> این افشاگری‌ها، مهمانی را به نقطه‌ای بی‌بازگشت می‌کشاند. در پایان، نمایش زندگی آشفته و پر اختلاف این سه زوج و نیز تنهایی و سردرگمی هر شش شخصیت، به‌ویژه یاسی و لاله، عملاً این ایده را در ذهن مخاطب شکل می‌دهد که راهی جز طلاق احساسی پیش روی این روابط نیست.<ref name=":1">[https://www.beytoote.com/news/cultural-news/film-saadat-abad.html «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> | ||
==محور فیلم== | == محور فیلم == | ||
فیلم «سعادتآباد» با محوریت مناسبات و چالش‌های طبقه متوسط ایران، بحران‌های اخلاقی این طبقه را به تصویر می‌کشد. دروغ، پنهان‌کاری، خیانت، دورویی، روزمرگی و افسردگی، از جمله بزرگ‌ترین معضلاتی هستند که این فیلم به آنها پرداخته و | فیلم «سعادتآباد» با محوریت مناسبات و چالش‌های طبقه متوسط ایران، بحران‌های اخلاقی این طبقه را به تصویر می‌کشد. دروغ، پنهان‌کاری، خیانت، دورویی، روزمرگی و افسردگی، از جمله بزرگ‌ترین معضلاتی هستند که این فیلم به آنها پرداخته و ریشه آنها را در لایه‌های پنهان زندگی افراد این طبقه واکاوی می‌کند. طبقه متوسط که از انقلاب مشروطه تا حوادث پس از انتخابات ۸۸ نقش پررنگی در تحولات سیاسی اجتماعی ایران داشته، اخیراً مورد توجه بسیاری از فیلمسازان قرار گرفته‌است. آثاری چون «[[چهارشنبه‌سوری (فیلم سینمایی)|چهارشنبه سوری]]»، «کنعان»، «دربارهٔ الی» و «جدایی نادر از سیمین» نیز به پیچیدگی‌ها و اشتراکات این قشر پرداخته‌اند. علی‌رغم این‌که طبقه متوسط از نظر اقتصادی، اجتماعی و تحصیلی به ثبات نسبی و آرامش خاطر دست یافته‌است، اما به شدت با چالش‌های اخلاقی مواجه است.<ref>[https://www.bartarinha.ir/بخش-فرهنگ-هنر-5/11646-سعادت-آباد-گورستان-زناشویی «سعادت آباد: گورستان زناشویی!»، وب‌سایت برترین‌ها.]</ref> | ||
== جوایز و نامزدی‌ها == | |||
فیلم سینمایی «سعادتآباد» در بیست‌ونهمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۸۹ش به نمایش درآمد. این اثر سینمایی، تنها موفق به کسب یک سیمرغ بلورین در بخش «بهترین بازیگر نقش مکمل زن» برای مهناز افشار شد که تنها نماینده فیلم «سعادتآباد» در فهرست نامزدهای آن دوره از جشنواره فیلم فجر بود.<ref>[https://www.filimo.com/shot/177335/فیلم-سعادت-آباد/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | |||
همچنین، «سعادتآباد» در پانزدهمین جشن سینمای ایران، در هفت رشته از جمله «بهترین فیلم»، «بهترین فیلمنامه»، «بهترین بازیگر نقش مکمل مرد» (حسین یاری)، «بهترین فیلمبرداری»، «بهترین تدوین» و «بهترین بازیگر نقش مکمل زن» (نامزدی برای مهناز افشار و هنگامه قاضیانی) نامزد دریافت جایزه شد. از میان این نامزدی‌ها، این فیلم توانست تندیس «بهترین تدوین» برای محمدرضا مویینی را از آن خود کند. همچنین، در پنجمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی، دو دیپلم افتخار در رشته‌های «بهترین بازیگر نقش مکمل مرد» به امیر آقایی و «بهترین فیلمنامه» به امیر عربی اهدا شد. علاوهبراین، «سعادتآباد» در همین مراسم، نامزد جوایز «بهترین فیلم»، «بهترین تدوین»، «بهترین بازیگر نقش مکمل زن» (مهناز افشار) و «بهترین بازیگر نقش اول مرد» (حامد بهداد) نیز بود.<ref>[https://www.filimo.com/shot/177335/فیلم-سعادت-آباد/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | |||
== میزان فروش و مخاطبین فیلم سعادتآباد == | |||
فیلم سینمایی «سعادتآباد» از تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۹۰ش در سینماهای کشور به اکران عمومی درآمد. این اثر با جذب مخاطب بالای ۴۸۰ هزار نفر و ثبت فروشی بالغ بر یک میلیارد و سیصد میلیون تومان، توانست رتبه ششم را در میان پرمخاطب‌ترین و پرفروش‌ترین فیلم‌های همان سال به خود اختصاص دهد.<ref>[https://www.filimo.com/shot/177335/فیلم-سعادت-آباد/ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | |||
== | == واکنش‌ها و حواشی فیلم سعادتآباد == | ||
فیلم | === واکنش مثبت === | ||
به گفته منتقدان، برگ برنده فیلم «سعادتآباد»، پس از ایده و خط داستانی قابل لمس آن، شیوه کارگردانی مازیار میری و اجرای متناسب و قابل توجه گروه بازیگرانش است.<ref>[https://www.filimo.com/shot/131569/نقد-فیلم-سعادت-آباد/?utm_source=chatgpt.com «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> برخی منتقدان، «سعادتآباد» را بهترین فیلم در کارنامه مازیار میری دانسته‌اند و آن را اثری عنوان کرده‌اند که ترکیب فرم و محتوا، یک اثر اجتماعی خلق کرده‌است.<ref>[https://fararu.com/fa/news/94048/نشست-نقد-بررس-سعادت-آباد-برگزار-شد?utm_source=chatgpt.com «نشست نقد و بررسی سعادت آباد برگزار شد»، وب‌سایت فرارو.]</ref> | |||
== | === واکنش منفی === | ||
فیلم «سعادتآباد» از سوی برخی منتقدان، با واکنش‌های منفی مواجه شده‌است. یکی از انتقادات این است که فیلم هیچ الگوی مناسبی از خانواده و زندگی سالم زناشویی ارائه نمی‌دهد و این نوع بازنمایی می‌تواند ذهنیت نامطلوبی در مخاطب ایجاد کند.<ref name=":2">[https://kodoumo.ir/reviews/movies/سعادتآباد «نقد و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت کدومو.]</ref> همچنین، گزارش شده که فیلم «سعادتآباد» در اوایل اکران خود، نتوانسته رضایت مخاطبان عام را جلب کند و بسیاری از آنها پس از تماشای فیلم، ناراضی بوده‌اند. برخی نیز معتقدند که مازیار میری در این اثر، در حدواندازه همیشگی خود ظاهر نشده<ref>[https://www.beytoote.com/news/cultural-news/film-saadat-abad.html «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> و با پرداختن به موضوعاتی نظیر خیانت و پنهان‌کاری، فیلمی مشابه آثار اصغر فرهادی ساخته‌است.<ref>[https://www.filimo.com/shot/131569/نقد-فیلم-سعادت-آباد/?utm_source=chatgpt.com «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | |||
=== | == پیام‌های اجتماعی فیلم == | ||
=== تغییر هویت زن در سینمای ایران === | |||
در سینمای دوران پیش از انقلاب برای تغییر هویت زن ایرانی تلاش می‌شد و این روند در سال‌های اخیر نیز با هدف دگرگونی در جایگاه و هویت زن ادامه یافته‌است. طبقه مرفه در ایران سبک زندگی خود را بر اساس الگوهای غربی بنا نهاده و همین امر سبب شده‌است که آداب رفتاری و عناصری همچون اختلاط روابط زن و مرد و شیوه‌های معاشرت غیر اسلامی، از طریق بازتولید مداوم این فرهنگ در فیلم‌های سینمایی، به طبقات دیگر جامعه انتقال یابد. فیلم «سعادتآباد» نمونه‌ای روشن از این جریان است که بر سبک زندگی این طبقه تمرکز دارد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2373078/مخاطب-با-شخصیت-مذهبی-سعادت-آباد-همذات-پنداری-نمی-کند?utm_source=chatgpt.com «مخاطب با شخصیت مذهبی «سعادت آباد» همذات‌پنداری نمی‌کند»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
=== | === بازنمایی زن در سبک زندگی مدرن === | ||
در یک جامعه متعارف، همواره بخشی از زنان به دلیل استعدادهای خاص، نیازهای اقتصادی یا شرایط ویژه وارد جامعه می‌شوند. اما در سبک زندگی مدرن نمایش داده‌شده در فیلم‌های سینمایی، زن به حضور و فعالیت بیرونی در جامعه ترغیب می‌شود و این حضور اصالت پیدا می‌کند. نمونه‌ای از این بازنمایی را می‌توان در فیلم «سعادتآباد» مشاهده کرد؛ جایی که تصمیم «لاله» برای سقط جنین و حمایت دوستانش از این تصمیم، نماد پیروی از ارزش‌های مدرن تلقی می‌شود.<ref name=":5">[https://www.mehrnews.com/news/2373078/مخاطب-با-شخصیت-مذهبی-سعادت-آباد-همذات-پنداری-نمی-کند?utm_source=chatgpt.com «مخاطب با شخصیت مذهبی «سعادت آباد» همذات‌پنداری نمی‌کند»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
== | === تنزل مفهوم غیرت === | ||
در فیلم «سعادتآباد» و برخی آثار دیگر، مفهوم غیرت با مفاهیم منفی نظیر حسادت، توهم و پارانویا همراه شده و با حساسیت‌های بی‌جای زن نسبت به مرد همسان‌سازی می‌شود. این نوع بازنمایی می‌تواند به تنزل مفهوم غیرت منجر شود، چرا که رفتارها و عادات به عنوان نمادهای مهم سبک زندگی، تحت تأثیر تغییر تفکر مردم قرار می‌گیرند.<ref name=":3">[https://www.farhangemrooz.com/news/22115/سعادت-آباد-نقد-شد ««سعادت آباد» نقد شد»، وب‌سایت فرهنگ امروز.]</ref> | |||
==دیدگاه‌ها دربارهٔ فیلم سعادتآباد== | == دیدگاه‌ها دربارهٔ فیلم سعادتآباد == | ||
=== روابط پرچالش زوجین === | |||
در فیلم سینمایی «سعادتآباد»، سه زوج جوان به تصویر کشیده می‌شوند که هر یک با چالش‌های خاص خود دست و پنجه نرم می‌کنند. روابط میان این زوج‌ها سرشار از مشکلات و ناسازگاری به نمایش درآمده است؛ به‌طوری که هیچ‌یک از آنها از زندگی مشترک خود رضایت ندارند و به‌طور مداوم درگیر بحث و دعوا هستند. در روند داستان، شاهد درگیری، ناسزاگویی، کتک‌کاری، خشونت و ناهنجاری در بستر خانواده هستیم.<ref>[https://kodoumo.ir/reviews/movies/سعادتآباد «نقد و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت کدومو.]</ref> | |||
== | === دوگانه سنت و مدرنیته === | ||
منتقدان معتقدند که فیلم «سعادتآباد»، دو قطب متفاوت از نظر ارزشی را در مقابل یکدیگر قرار می‌دهد. در یک سو، شخصیت «علی» قرار دارد که به ارزش‌هایی چون حلال و حرام، صداقت، تعهد به خانواده، اعتدال در معاش، فرزندآوری و عدم اختلاط زن و مرد اهمیت می‌دهد. در سوی دیگر، سایر شخصیت‌ها به اموری مانند شراب‌خواری، روابط مختلط، فردگرایی، اولویت دادن به کار زن بر فرزندآوری و عدم تبعیت از مرد می‌پردازند که نشان‌دهنده عدم تقید آنها به ارزش‌های سنتی و دینی است.<ref>[https://www.farhangemrooz.com/news/22115/سعادت-آباد-نقد-شد ««سعادت آباد» نقد شد»، وب‌سایت فرهنگ امروز.]</ref> | |||
==منابع== | کارگردان در این فیلم، شخصیت «علی» را با ظاهری متفاوت و روحیه‌ای خشن به تصویر می‌کشد و او را فردی معرفی می‌کند که شعر نمی‌داند. در مقابل، شخصیت «لاله» که نماد فردی با ارزش‌های مدرن و غیردینی است، اهل موسیقی، خوش‌مشرب و شاداب نشان داده می‌شود. این رویکرد کارگردان، به‌نوعی بارگذاری مثبت بر شخصیت «لاله» و بارگذاری منفی بر شخصیت «علی» از طریق دور کردن او از هنر و موسیقی تعبیر شده‌است.<ref>[https://www.farhangemrooz.com/news/22115/سعادت-آباد-نقد-شد ««سعادت آباد» نقد شد»، وب‌سایت فرهنگ امروز.]</ref> | ||
=== عدم بازتولید فرهنگ اصیل === | |||
به گفته منتقدان، فیلم «سعادتآباد» نیز مانند آثاری چون «جدایی نادر از سیمین»، «دربارهٔ الی»، «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» و «زندگی مشترک آقا و خانم محمودی» که عموماً در حوزه خانواده قرار می‌گیرند، مخاطب را به سمت یأس و سرخوردگی سوق می‌دهند و تحول مثبتی ایجاد نمی‌کنند. این رویکرد برای فرهنگ جامعه سازنده و مطلوب تلقی نمی‌شود. در سینمای ایران، گاه تا جایی پیش می‌رویم که حتی تصویر سنتی «مادر» که در آثار هنرمندانی چون علی حاتمی به نمایش گذاشته می‌شد، از ذهن مخاطب زدوده می‌شود؛ فرهنگ اصیل دیگر بازتولید نمی‌شود و مخاطب، انس ذهنی با فرهنگ ایرانی اسلامی به دست نمی‌آورد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2373078/مخاطب-با-شخصیت-مذهبی-سعادت-آباد-همذات-پنداری-نمی-کند?utm_source=chatgpt.com «مخاطب با شخصیت مذهبی «سعادت آباد» همذات‌پنداری نمی‌کند»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
=== عبور از خط قرمزهای سینما === | |||
در فیلم «سعادتآباد»، شخصیت‌ها از خطوط قرمزی عبور می‌کنند که در سینمای ایران کمتر سابقه دارد. «لاله» پنهان از همسرش و با کمک دوستانش، اقدام به سقط جنین می‌کند. «بهرام» همچنان علاقه خود به «یاسی» را حفظ کرده و از فاش شدن آن نزد همسرش ابایی ندارد. خیانت آشکار «محسن» به همسرش و علنی کردن شرب خمر نیز فراتر از خطوط قرمز معمول در سینمای ایران است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2373078/مخاطب-با-شخصیت-مذهبی-سعادت-آباد-همذات-پنداری-نمی-کند?utm_source=chatgpt.com «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> | |||
=== طرح مسئله بدون تحلیل و ریشه‌یابی === | |||
مازیار میری، کارگردان فیلم «سعادتآباد»، در گفتگویی پس از اکران فیلم، اشاره کرده که قصدش از ساخت این اثر، صرفاً به تصویر کشیدن مشکلات بوده و نه تحلیل و واکاوی آنها. به گفته کارشناسان، همین رویکرد، پاشنه آشیل فیلم شده‌است. «سعادتآباد» از مرحله «طرح مسئله» فراتر نمی‌رود و به‌همین دلیل، نمی‌تواند انتظارات مخاطبی را که به دنبال اثری با نگاه اجتماعی و نقادانه است، برآورده کند. نتیجه این می‌شود که نیمه دوم فیلم، به‌خصوص یک ساعت پایانی، به فضایی خسته‌کننده تبدیل می‌شود و تمرکز بیننده از سیر اصلی داستان، به سوی جملات پراکنده حامد بهداد معطوف می‌شود.<ref name=":6">[http://site.cinemacenter.ir/iran-cinema/movie-review-iran-/538-sadat-abad-review.html «تحلیل و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت سینما سنتر.]</ref> | |||
=== اغراق در نمایش خیانت === | |||
اگر مفهوم خیانت را محدود به روابط جنسی ندانیم و دروغ‌گویی یا داشتن عشقی پنهانی را نیز مصادیق آن به‌شمار آوریم، می‌توان گفت که فیلم «سعادتآباد» سرشار از خیانت است. اما مشکل اینجاست که فیلمساز و فیلم‌نامه‌نویس با بزرگ‌نمایی این موضوع، تصویری از جامعه ارائه می‌کنند که چندان با واقعیت همخوانی ندارد. در جامعه ما مسئله خیانت زناشویی، هرچند وجود دارد، اما نه آن‌قدر فراگیر که بتواند به‌عنوان نماینده تمام روابط انسانی مطرح شود. به عقیده کارشناسان، همین اغراق در روایت باعث شده‌است که شخصیت‌های فیلم برای مخاطب باورپذیر نباشند و بیننده نتواند با آنان همذات‌پنداری کند.<ref>[http://site.cinemacenter.ir/iran-cinema/movie-review-iran-/538-sadat-abad-review.html «تحلیل و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت سینما سنتر.]</ref> | |||
=== نامشخص بودن موضع اخلاقی در برابر ناهنجاری‌ها === | |||
یکی از جدی‌ترین نقدهایی که به فیلم «سعادتآباد» وارد شده‌است، فقدان یک موضع روشن اخلاقی در برابر ناهنجاری‌هاست. فیلم در مواجهه با مسائلی همچون دروغ، خیانت و روابط نامتعارف، به‌جای داشتن نگاه انتقادی و مرزبندی اخلاقی، منفعلانه عمل می‌کند. همچنین روابط نادرست میان زن و مرد و نوعی اباحه‌گری در فیلم به چشم می‌خورد. شخصیت‌های فیلم در تعامل با یکدیگر بسیار راحت هستند و حدود و مرزهای مشخصی برای هم قائل نیستند؛ برخوردهای‌شان بیش از حد صمیمانه و بی‌پرواست. منتقدان معتقدند که حتی اگر کارگردان قصد داشته تا روابط غلط میان خانواده‌ها را به تصویر بکشد؛ اما به‌دلیل عدم اتخاذ موضع صحیح در فیلم، خود این اثر تبدیل به نمایشی هنجارشکن شده و ترویج چنین روابطی را به همراه دارد.<ref>[https://mshaian.blogfa.com/post/6 «سعادتی از جنس محصولات چینی (نقدی بر فیلم سعادت آباد)»، وبلاگ فیلم و قلم.]</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
== منابع == | |||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* «امیر عربی»، وب‌سایت منظوم، تاریخ بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۴ش. | |||
* «تحلیل و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت سینما سنتر، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آبان ۱۳۹۱ش. | |||
* خانی، هاجر، «بیوگرافی مازیار میری | از «حوض نقاشی» تا نبرد با سرطان»، خبرگزاری اصفهان امروز، تاریخ درج مطلب: ۱۱ خرداد ۱۴۰۴ش. | |||
* «سعادت آباد: گورستان زناشویی!»، وب‌سایت برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مهر ۱۳۹۰ش. | |||
* ««سعادت آباد» نقد شد»، وب‌سایت فرهنگ امروز، تاریخ درج مطلب: ۲۹ شهریور ۱۳۹۳ش. | |||
* «سعادت آباد (۱۳۸۹)»، وب‌سایت منظوم، تاریخ بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۴ش. | |||
* سیدآبادی، مصطفی، «سعادتی از جنس محصولات چینی (نقدی بر فیلم سعادت آباد)»، وبلاگ فیلم و قلم، تاریخ درج مطلب: ۱۵ بهمن ۱۳۹۰ش. | |||
* طهماسبی، فاطمه، «نقد و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت کدومو، تاریخ بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۴ش. | |||
* قریشی، سید آریا، «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو، تاریخ درج مطلب: ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ش. | |||
* «کافه فیلم: قسمت بیستم + پنج: تخیلی‌ترین قسمت{فیلم سوم (سینمای ایران): سعادت آباد }»، وب‌سایت طرفداری، تاریخ درج مطلب: ۳۰ خرداد ۱۳۹۹ش. | |||
* «مخاطب با شخصیت مذهبی «سعادت آباد» همذات‌پنداری نمی‌کند»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۸ شهریور ۱۳۹۳ش. | |||
* «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ درج مطلب: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش. | |||
* مقدسیان، محمدرضا، «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو، تاریخ درج مطلب: ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ش. | |||
* نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، تهران، روزنه‌کار، چاپ اول، ۱۳۹۸ش. | |||
* «نشست نقد و بررسی سعادت آباد برگزار شد»، وب‌سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۱۰ آبان ۱۳۹۰ش. | |||
{{پایان منابع}} | |||
[[رده: ویکی‌رز]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۰۵
سعادتآباد (فیلم سینمایی)؛ درامی اجتماعی دربارهٔ خیانت و روابط آسیب‌دیده طبقه متوسط.
فیلم «سعادتآباد» (۱۳۸۹ش) به کارگردانی مازیار میری، داستان شبی است که سه زوج طبقه متوسط در یک مهمانی خانوادگی دور هم جمع می‌شوند. در طول شب، دروغ‌ها، خیانت‌ها و رازهای پنهان آشکار می‌شود و روابط میان آنها به مرز فروپاشی می‌رسد. عنوان «سعادتآباد» که یادآور محله‌ای آرام و مرفه در تهران است، در تضاد آشکار با واقعیت تلخ و پرآشوب زندگی شخصیت‌ها قرار دارد. فیلم با نگاهی انتقادی، پوچی پشت ظاهر خوشبختی و بحران اخلاقی طبقه متوسط را نشان می‌دهد. «سعادتآباد» پس از اکران، با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد: برخی آن را بهترین اثر مازیار میری و روایتی صادقانه از بحران‌های خانواده ایرانی دانستند و برخی دیگر آن را اغراق‌آمیز، بی‌تحلیل و حتی بازتولیدکننده الگوی سینمای اصغر فرهادی خواندند.
معرفی فیلم سعادتآباد
فیلم سینمایی «سعادتآباد» به کارگردانی مازیار میری و تهیه‌کنندگی همایون اسعدیان، اثری در ژانر اجتماعی است که در سال ۱۳۸۹ش تولید شده‌است.[۱] این فیلم، روایت جست‌وجویی تلخ و ناکام برای دستیابی به «سعادتی» است که تنها در ظاهر و در قالبی بزک‌شده و فریبنده جلوه می‌کند. این واژه، در حقیقت پوسته‌ای توخالی است که بر پایه دروغ، پنهان‌کاری و تزویر بنا شده و همین بنیاد معیوب است که در نهایت به فروپاشی، ترک خوردن روابط و متلاشی شدن زندگی شخصیت‌ها منجر می‌شود.[۲]
نام‌گذاری فیلم سعادتآباد
نام فیلم «سعادتآباد» به‌طور مستقیم به محله‌ای اشاره دارد که داستان در آن می‌گذرد و فیلمساز نیز با نشان دادن تابلوی سعادتآباد در ابتدای فیلم و برگزاری مهمانی در همان‌جا، این تأکید را پررنگ کرده‌است. سعادتآباد در ذهن مخاطب به‌عنوان محله‌ای شناخته می‌شود که نامش با طبقه متوسط گره خورده‌است.[۳] این نام‌گذاری، اقدامی نمادین از سوی کارگردان است که با تأکید بر موقعیت مکانی داستان، به نقد صریح طبقه متوسط جدید در ایران دهه ۱۳۸۰ش می‌پردازد. مازیار میری در گفت‌وگویی با ماهنامه فیلم (شماره ۴۳۴) توضیح داده که طبقه متوسط جدید برخلاف طبقه متوسط ریشه‌دار پیشین، بدون اصالت و ریشه به‌وجود آمده و بر پایه فرصت‌طلبی و صعود اجتماعی بی‌اعتنا به فرهنگ و اخلاق شکل گرفته و دروغ و پنهان‌کاری در آن نهادینه شده‌است.[۴]
از سوی دیگر، عنوان فیلم به‌طور ضمنی، با معنای لغوی خود (محله‌ای پر از سعادت یا افراد سعادتمند) در تضاد کامل است. این تناقض، نوعی وارونگی معنایی را القا می‌کند؛ زیرا اهالی محله «سعادتآباد»، به‌هیچ‌وجه سعادتمند به نظر نمی‌آیند و آنچه فیلم به تصویر می‌کشد، دقیقاً برعکس معنای ظاهری عنوان است.[۵]
عوامل فیلم سعادتآباد
کارگردان
مازیار میری، کارگردان سینما، با ساخت اولین فیلم بلند خود، «قطعه ناتمام» در سال ۱۳۷۹ش، نامزد جوایز بین‌المللی متعددی از جمله جایزه گوی بلورین جشنواره فیلم کارلووی واری شد. او در ادامه با ساخت فیلم‌های درام و اجتماعی مانند «به آهستگی»، «سعادت آباد» و «حوض نقاشی» توانست جایگاه خود را تثبیت کند. از دیگر آثار او می‌توان به «سارا و آیدا»، «فرات»، «کتاب قانون» و سریال نمایش خانگی «خسوف» اشاره کرد.[۶]
نویسنده
امیر عربی، نویسنده فیلم سینمایی «سعادت آباد»، فعالیت حرفه‌ای خود را از تلویزیون و با سریال «گاوصندوق» به کارگردانی مازیار میری آغاز کرد. از دیگر آثار برجسته او می‌توان به سریال «ساخت ایران ۲»، «دردسرهای عظیم ۲» و فیلم‌های «سارا و آیدا»، «آخرین بار کی سحر را دیدی؟» و «یک عاشقانه ساده» اشاره کرد.[۷]
بازیگران
در فیلم «سعادتآباد»، بازیگرانی همچون لیلا حاتمی در نقش «یاسی»، مهناز افشار در نقش «لاله»، هنگامه قاضیانی در نقش «تهمینه»، حسین یاری در نقش «بهرام»، امیر آقایی در نقش «علی» و حامد بهداد در نقش «محسن» به ایفای نقش پرداخته‌اند.[۸]
داستان فیلم سعادتآباد
داستان فیلم «سعادتآباد» از شبی آغاز می‌شود که یاسی، برای برگزاری جشن تولد همسرش محسن، در تلاش است تا به این بهانه، کدورت‌های اخیر بین خودشان را از میان بردارد. او دو زوج از دوستان خانوادگی، که همکاران محسن نیز هستند را برای شرکت در این مهمانی دعوت کرده‌است. در یک نگاه کلی این فیلم برشی از زندگی «یاسی و محسن»، «لاله و علی» و «تهمینه و بهرام» را به تصویر می‌کشد که هر کدام با مشکلات و رازهای پنهان خود دست و پنجه نرم می‌کنند.[۹]
لاله، یکی از دوستان یاسی، بدون اطلاع همسرش، ویزای یک مأموریت کاری سه‌ماهه به آلمان را تهیه کرده و سقط جنین انجام داده‌است. یاسی، محسن، بهرام و تهمینه همگی در تلاشند تا این راز را از علی پنهان نگه دارند، اما علی که فردی متعصب و شکاک به تصویر کشیده شده، به تماس‌های لاله و تهمینه مشکوک شده و در صدد کشف حقیقت برمی‌آید. از سوی دیگر، بهرام و تهمینه نیز در زندگی مشترک خود به مشکل خورده‌اند و در آستانه جدایی هستند، اما قصد دارند این موضوع را موقتاً از بقیه پنهان کنند. به نظر می‌رسد بهرام به‌دلیل مسائل مالی و موقعیت اجتماعی، با تهمینه ازدواج کرده‌است. تهمینه که از این موضوع آگاه است و از رفتارهای همسرش رنج می‌برد، مصرانه و برخلاف میل بهرام، خواهان طلاق است.[۱۰]
ورود محسن به مهمانی با خبری ناخوشایند همراه است؛ محموله کالاهایش به ارزش یک میلیارد تومان در حین ترانزیت از بین رفته و همین امر باعث می‌شود که او رفتاری تند با یاسی و مهمانان داشته باشد. اما طولی نمی‌کشد که خبر بازگشت کالاها و کاهش ضرر به دویست میلیون تومان، او را نیز به فضای مهمانی بازمی‌گرداند. با این حال، تماس‌های تلفنی مشکوک و پنهانی محسن و دیگر مهمانان در طول شب، به‌تدریج اختلافات را شعله‌ور کرده و پرده از روابط پنهان و رازهایی برمی‌دارد که تا آن زمان مخفی مانده بودند؛ از جمله رابطه پنهانی محسن با پرستار دخترش.[۱۱] این افشاگری‌ها، مهمانی را به نقطه‌ای بی‌بازگشت می‌کشاند. در پایان، نمایش زندگی آشفته و پر اختلاف این سه زوج و نیز تنهایی و سردرگمی هر شش شخصیت، به‌ویژه یاسی و لاله، عملاً این ایده را در ذهن مخاطب شکل می‌دهد که راهی جز طلاق احساسی پیش روی این روابط نیست.[۱۲]
محور فیلم
فیلم «سعادتآباد» با محوریت مناسبات و چالش‌های طبقه متوسط ایران، بحران‌های اخلاقی این طبقه را به تصویر می‌کشد. دروغ، پنهان‌کاری، خیانت، دورویی، روزمرگی و افسردگی، از جمله بزرگ‌ترین معضلاتی هستند که این فیلم به آنها پرداخته و ریشه آنها را در لایه‌های پنهان زندگی افراد این طبقه واکاوی می‌کند. طبقه متوسط که از انقلاب مشروطه تا حوادث پس از انتخابات ۸۸ نقش پررنگی در تحولات سیاسی اجتماعی ایران داشته، اخیراً مورد توجه بسیاری از فیلمسازان قرار گرفته‌است. آثاری چون «چهارشنبه سوری»، «کنعان»، «دربارهٔ الی» و «جدایی نادر از سیمین» نیز به پیچیدگی‌ها و اشتراکات این قشر پرداخته‌اند. علی‌رغم این‌که طبقه متوسط از نظر اقتصادی، اجتماعی و تحصیلی به ثبات نسبی و آرامش خاطر دست یافته‌است، اما به شدت با چالش‌های اخلاقی مواجه است.[۱۳]
جوایز و نامزدی‌ها
فیلم سینمایی «سعادتآباد» در بیست‌ونهمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۸۹ش به نمایش درآمد. این اثر سینمایی، تنها موفق به کسب یک سیمرغ بلورین در بخش «بهترین بازیگر نقش مکمل زن» برای مهناز افشار شد که تنها نماینده فیلم «سعادتآباد» در فهرست نامزدهای آن دوره از جشنواره فیلم فجر بود.[۱۴]
همچنین، «سعادتآباد» در پانزدهمین جشن سینمای ایران، در هفت رشته از جمله «بهترین فیلم»، «بهترین فیلمنامه»، «بهترین بازیگر نقش مکمل مرد» (حسین یاری)، «بهترین فیلمبرداری»، «بهترین تدوین» و «بهترین بازیگر نقش مکمل زن» (نامزدی برای مهناز افشار و هنگامه قاضیانی) نامزد دریافت جایزه شد. از میان این نامزدی‌ها، این فیلم توانست تندیس «بهترین تدوین» برای محمدرضا مویینی را از آن خود کند. همچنین، در پنجمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی، دو دیپلم افتخار در رشته‌های «بهترین بازیگر نقش مکمل مرد» به امیر آقایی و «بهترین فیلمنامه» به امیر عربی اهدا شد. علاوهبراین، «سعادتآباد» در همین مراسم، نامزد جوایز «بهترین فیلم»، «بهترین تدوین»، «بهترین بازیگر نقش مکمل زن» (مهناز افشار) و «بهترین بازیگر نقش اول مرد» (حامد بهداد) نیز بود.[۱۵]
میزان فروش و مخاطبین فیلم سعادتآباد
فیلم سینمایی «سعادتآباد» از تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۹۰ش در سینماهای کشور به اکران عمومی درآمد. این اثر با جذب مخاطب بالای ۴۸۰ هزار نفر و ثبت فروشی بالغ بر یک میلیارد و سیصد میلیون تومان، توانست رتبه ششم را در میان پرمخاطب‌ترین و پرفروش‌ترین فیلم‌های همان سال به خود اختصاص دهد.[۱۶]
واکنش‌ها و حواشی فیلم سعادتآباد
واکنش مثبت
به گفته منتقدان، برگ برنده فیلم «سعادتآباد»، پس از ایده و خط داستانی قابل لمس آن، شیوه کارگردانی مازیار میری و اجرای متناسب و قابل توجه گروه بازیگرانش است.[۱۷] برخی منتقدان، «سعادتآباد» را بهترین فیلم در کارنامه مازیار میری دانسته‌اند و آن را اثری عنوان کرده‌اند که ترکیب فرم و محتوا، یک اثر اجتماعی خلق کرده‌است.[۱۸]
واکنش منفی
فیلم «سعادتآباد» از سوی برخی منتقدان، با واکنش‌های منفی مواجه شده‌است. یکی از انتقادات این است که فیلم هیچ الگوی مناسبی از خانواده و زندگی سالم زناشویی ارائه نمی‌دهد و این نوع بازنمایی می‌تواند ذهنیت نامطلوبی در مخاطب ایجاد کند.[۱۹] همچنین، گزارش شده که فیلم «سعادتآباد» در اوایل اکران خود، نتوانسته رضایت مخاطبان عام را جلب کند و بسیاری از آنها پس از تماشای فیلم، ناراضی بوده‌اند. برخی نیز معتقدند که مازیار میری در این اثر، در حدواندازه همیشگی خود ظاهر نشده[۲۰] و با پرداختن به موضوعاتی نظیر خیانت و پنهان‌کاری، فیلمی مشابه آثار اصغر فرهادی ساخته‌است.[۲۱]
پیام‌های اجتماعی فیلم
تغییر هویت زن در سینمای ایران
در سینمای دوران پیش از انقلاب برای تغییر هویت زن ایرانی تلاش می‌شد و این روند در سال‌های اخیر نیز با هدف دگرگونی در جایگاه و هویت زن ادامه یافته‌است. طبقه مرفه در ایران سبک زندگی خود را بر اساس الگوهای غربی بنا نهاده و همین امر سبب شده‌است که آداب رفتاری و عناصری همچون اختلاط روابط زن و مرد و شیوه‌های معاشرت غیر اسلامی، از طریق بازتولید مداوم این فرهنگ در فیلم‌های سینمایی، به طبقات دیگر جامعه انتقال یابد. فیلم «سعادتآباد» نمونه‌ای روشن از این جریان است که بر سبک زندگی این طبقه تمرکز دارد.[۲۲]
بازنمایی زن در سبک زندگی مدرن
در یک جامعه متعارف، همواره بخشی از زنان به دلیل استعدادهای خاص، نیازهای اقتصادی یا شرایط ویژه وارد جامعه می‌شوند. اما در سبک زندگی مدرن نمایش داده‌شده در فیلم‌های سینمایی، زن به حضور و فعالیت بیرونی در جامعه ترغیب می‌شود و این حضور اصالت پیدا می‌کند. نمونه‌ای از این بازنمایی را می‌توان در فیلم «سعادتآباد» مشاهده کرد؛ جایی که تصمیم «لاله» برای سقط جنین و حمایت دوستانش از این تصمیم، نماد پیروی از ارزش‌های مدرن تلقی می‌شود.[۲۳]
تنزل مفهوم غیرت
در فیلم «سعادتآباد» و برخی آثار دیگر، مفهوم غیرت با مفاهیم منفی نظیر حسادت، توهم و پارانویا همراه شده و با حساسیت‌های بی‌جای زن نسبت به مرد همسان‌سازی می‌شود. این نوع بازنمایی می‌تواند به تنزل مفهوم غیرت منجر شود، چرا که رفتارها و عادات به عنوان نمادهای مهم سبک زندگی، تحت تأثیر تغییر تفکر مردم قرار می‌گیرند.[۲۴]
دیدگاه‌ها دربارهٔ فیلم سعادتآباد
روابط پرچالش زوجین
در فیلم سینمایی «سعادتآباد»، سه زوج جوان به تصویر کشیده می‌شوند که هر یک با چالش‌های خاص خود دست و پنجه نرم می‌کنند. روابط میان این زوج‌ها سرشار از مشکلات و ناسازگاری به نمایش درآمده است؛ به‌طوری که هیچ‌یک از آنها از زندگی مشترک خود رضایت ندارند و به‌طور مداوم درگیر بحث و دعوا هستند. در روند داستان، شاهد درگیری، ناسزاگویی، کتک‌کاری، خشونت و ناهنجاری در بستر خانواده هستیم.[۲۵]
دوگانه سنت و مدرنیته
منتقدان معتقدند که فیلم «سعادتآباد»، دو قطب متفاوت از نظر ارزشی را در مقابل یکدیگر قرار می‌دهد. در یک سو، شخصیت «علی» قرار دارد که به ارزش‌هایی چون حلال و حرام، صداقت، تعهد به خانواده، اعتدال در معاش، فرزندآوری و عدم اختلاط زن و مرد اهمیت می‌دهد. در سوی دیگر، سایر شخصیت‌ها به اموری مانند شراب‌خواری، روابط مختلط، فردگرایی، اولویت دادن به کار زن بر فرزندآوری و عدم تبعیت از مرد می‌پردازند که نشان‌دهنده عدم تقید آنها به ارزش‌های سنتی و دینی است.[۲۶]
کارگردان در این فیلم، شخصیت «علی» را با ظاهری متفاوت و روحیه‌ای خشن به تصویر می‌کشد و او را فردی معرفی می‌کند که شعر نمی‌داند. در مقابل، شخصیت «لاله» که نماد فردی با ارزش‌های مدرن و غیردینی است، اهل موسیقی، خوش‌مشرب و شاداب نشان داده می‌شود. این رویکرد کارگردان، به‌نوعی بارگذاری مثبت بر شخصیت «لاله» و بارگذاری منفی بر شخصیت «علی» از طریق دور کردن او از هنر و موسیقی تعبیر شده‌است.[۲۷]
عدم بازتولید فرهنگ اصیل
به گفته منتقدان، فیلم «سعادتآباد» نیز مانند آثاری چون «جدایی نادر از سیمین»، «دربارهٔ الی»، «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» و «زندگی مشترک آقا و خانم محمودی» که عموماً در حوزه خانواده قرار می‌گیرند، مخاطب را به سمت یأس و سرخوردگی سوق می‌دهند و تحول مثبتی ایجاد نمی‌کنند. این رویکرد برای فرهنگ جامعه سازنده و مطلوب تلقی نمی‌شود. در سینمای ایران، گاه تا جایی پیش می‌رویم که حتی تصویر سنتی «مادر» که در آثار هنرمندانی چون علی حاتمی به نمایش گذاشته می‌شد، از ذهن مخاطب زدوده می‌شود؛ فرهنگ اصیل دیگر بازتولید نمی‌شود و مخاطب، انس ذهنی با فرهنگ ایرانی اسلامی به دست نمی‌آورد.[۲۸]
عبور از خط قرمزهای سینما
در فیلم «سعادتآباد»، شخصیت‌ها از خطوط قرمزی عبور می‌کنند که در سینمای ایران کمتر سابقه دارد. «لاله» پنهان از همسرش و با کمک دوستانش، اقدام به سقط جنین می‌کند. «بهرام» همچنان علاقه خود به «یاسی» را حفظ کرده و از فاش شدن آن نزد همسرش ابایی ندارد. خیانت آشکار «محسن» به همسرش و علنی کردن شرب خمر نیز فراتر از خطوط قرمز معمول در سینمای ایران است.[۲۹]
طرح مسئله بدون تحلیل و ریشه‌یابی
مازیار میری، کارگردان فیلم «سعادتآباد»، در گفتگویی پس از اکران فیلم، اشاره کرده که قصدش از ساخت این اثر، صرفاً به تصویر کشیدن مشکلات بوده و نه تحلیل و واکاوی آنها. به گفته کارشناسان، همین رویکرد، پاشنه آشیل فیلم شده‌است. «سعادتآباد» از مرحله «طرح مسئله» فراتر نمی‌رود و به‌همین دلیل، نمی‌تواند انتظارات مخاطبی را که به دنبال اثری با نگاه اجتماعی و نقادانه است، برآورده کند. نتیجه این می‌شود که نیمه دوم فیلم، به‌خصوص یک ساعت پایانی، به فضایی خسته‌کننده تبدیل می‌شود و تمرکز بیننده از سیر اصلی داستان، به سوی جملات پراکنده حامد بهداد معطوف می‌شود.[۳۰]
اغراق در نمایش خیانت
اگر مفهوم خیانت را محدود به روابط جنسی ندانیم و دروغ‌گویی یا داشتن عشقی پنهانی را نیز مصادیق آن به‌شمار آوریم، می‌توان گفت که فیلم «سعادتآباد» سرشار از خیانت است. اما مشکل اینجاست که فیلمساز و فیلم‌نامه‌نویس با بزرگ‌نمایی این موضوع، تصویری از جامعه ارائه می‌کنند که چندان با واقعیت همخوانی ندارد. در جامعه ما مسئله خیانت زناشویی، هرچند وجود دارد، اما نه آن‌قدر فراگیر که بتواند به‌عنوان نماینده تمام روابط انسانی مطرح شود. به عقیده کارشناسان، همین اغراق در روایت باعث شده‌است که شخصیت‌های فیلم برای مخاطب باورپذیر نباشند و بیننده نتواند با آنان همذات‌پنداری کند.[۳۱]
نامشخص بودن موضع اخلاقی در برابر ناهنجاری‌ها
یکی از جدی‌ترین نقدهایی که به فیلم «سعادتآباد» وارد شده‌است، فقدان یک موضع روشن اخلاقی در برابر ناهنجاری‌هاست. فیلم در مواجهه با مسائلی همچون دروغ، خیانت و روابط نامتعارف، به‌جای داشتن نگاه انتقادی و مرزبندی اخلاقی، منفعلانه عمل می‌کند. همچنین روابط نادرست میان زن و مرد و نوعی اباحه‌گری در فیلم به چشم می‌خورد. شخصیت‌های فیلم در تعامل با یکدیگر بسیار راحت هستند و حدود و مرزهای مشخصی برای هم قائل نیستند؛ برخوردهای‌شان بیش از حد صمیمانه و بی‌پرواست. منتقدان معتقدند که حتی اگر کارگردان قصد داشته تا روابط غلط میان خانواده‌ها را به تصویر بکشد؛ اما به‌دلیل عدم اتخاذ موضع صحیح در فیلم، خود این اثر تبدیل به نمایشی هنجارشکن شده و ترویج چنین روابطی را به همراه دارد.[۳۲]
پانویس
- ↑ «سعادت آباد (1389)»، وب‌سایت منظوم.
- ↑ «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «کافه فیلم : قسمت بیستم + پنج : تخیلی‌ترین قسمت{فیلم سوم (سینمای ایران ) : سعادت آباد }»، وب‌سایت طرفداری.
- ↑ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، 1398ش، ص 101.
- ↑ «بیوگرافی مازیار میری | از «حوض نقاشی» تا نبرد با سرطان»، خبرگزاری اصفهان امروز.
- ↑ «امیر عربی»، وب‌سایت منظوم.
- ↑ «سعادت آباد (1389)»، وب‌سایت منظوم.
- ↑ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته.
- ↑ «سعادت آباد: گورستان زناشویی!»، وب‌سایت برترین‌ها.
- ↑ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «نشست نقد و بررسی سعادت آباد برگزار شد»، وب‌سایت فرارو.
- ↑ «نقد و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت کدومو.
- ↑ «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته.
- ↑ «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو.
- ↑ «مخاطب با شخصیت مذهبی «سعادت آباد» همذات‌پنداری نمی‌کند»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «مخاطب با شخصیت مذهبی «سعادت آباد» همذات‌پنداری نمی‌کند»، خبرگزاری مهر.
- ↑ ««سعادت آباد» نقد شد»، وب‌سایت فرهنگ امروز.
- ↑ «نقد و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت کدومو.
- ↑ ««سعادت آباد» نقد شد»، وب‌سایت فرهنگ امروز.
- ↑ ««سعادت آباد» نقد شد»، وب‌سایت فرهنگ امروز.
- ↑ «مخاطب با شخصیت مذهبی «سعادت آباد» همذات‌پنداری نمی‌کند»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته.
- ↑ «تحلیل و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت سینما سنتر.
- ↑ «تحلیل و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت سینما سنتر.
- ↑ «سعادتی از جنس محصولات چینی (نقدی بر فیلم سعادت آباد)»، وبلاگ فیلم و قلم.
منابع
- «امیر عربی»، وب‌سایت منظوم، تاریخ بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۴ش.
- «تحلیل و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت سینما سنتر، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آبان ۱۳۹۱ش.
- خانی، هاجر، «بیوگرافی مازیار میری | از «حوض نقاشی» تا نبرد با سرطان»، خبرگزاری اصفهان امروز، تاریخ درج مطلب: ۱۱ خرداد ۱۴۰۴ش.
- «سعادت آباد: گورستان زناشویی!»، وب‌سایت برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مهر ۱۳۹۰ش.
- ««سعادت آباد» نقد شد»، وب‌سایت فرهنگ امروز، تاریخ درج مطلب: ۲۹ شهریور ۱۳۹۳ش.
- «سعادت آباد (۱۳۸۹)»، وب‌سایت منظوم، تاریخ بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۴ش.
- سیدآبادی، مصطفی، «سعادتی از جنس محصولات چینی (نقدی بر فیلم سعادت آباد)»، وبلاگ فیلم و قلم، تاریخ درج مطلب: ۱۵ بهمن ۱۳۹۰ش.
- طهماسبی، فاطمه، «نقد و بررسی فیلم سعادتآباد»، وب‌سایت کدومو، تاریخ بازدید: ۲۲ مرداد ۱۴۰۴ش.
- قریشی، سید آریا، «فیلم سعادت آباد؛ کشتی به‌گل‌نشسته طبقه متوسط!»، وب‌سایت فیلیمو، تاریخ درج مطلب: ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ش.
- «کافه فیلم: قسمت بیستم + پنج: تخیلی‌ترین قسمت{فیلم سوم (سینمای ایران): سعادت آباد }»، وب‌سایت طرفداری، تاریخ درج مطلب: ۳۰ خرداد ۱۳۹۹ش.
- «مخاطب با شخصیت مذهبی «سعادت آباد» همذات‌پنداری نمی‌کند»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۸ شهریور ۱۳۹۳ش.
- «مروری بر فیلم «سعادت آباد»؛ طبخ غذای چینی در محیطی اندوهگین»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ درج مطلب: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- مقدسیان، محمدرضا، «سرگشتگان»، وب‌سایت فیلیمو، تاریخ درج مطلب: ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ش.
- نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، تهران، روزنه‌کار، چاپ اول، ۱۳۹۸ش.
- «نشست نقد و بررسی سعادت آباد برگزار شد»، وب‌سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۱۰ آبان ۱۳۹۰ش.