صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>سبز (رنگ)</big>'''؛ نماد طبیعت، تعادل، آرامش و معنویت. رنگ سبز در فرهنگ ایرانی و اسلامی جایگاهی ویژه و نمادین دارد که از دوران باستان تا امروز تغییرات زیادی را تجربه کرده است. این رنگ، در تمدن‌های مختلف از جمله مصر باستان، هخامنشیان، ساسانیا...» ایجاد کرد
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
====رنگ سبز در مصر باستان====
====رنگ سبز در مصر باستان====


این رنگ از زمان مصریان باستان، در هنر مورد استفاده قرار می‌گرفته است. ‌آن‌ها در حدود 8000 سال قبل از میلاد مسیح، در کرانه‌های رود نیل، کشاورزی می‌کردند و رنگ سبز را به‌عنوان نمادی از محصولات کشاورزی و رشد گیاهان به کار می‌بردند. در زبان عامیانه مصر باستان، عبارت «انجام کار سبز» به معنای رونق و تازگی بود. در این فرهنگ، بسیاری از خدایان مرتبط با کشاورزی با پوستی سبزرنگ به تصویر کشیده می‌شدند که نماد وفور و باروری محصولات کشاورزی بود. در نقاشی‌های مصریان باستان، علاوه بر خدایان، گیاهان و محصولات کشاورزی نیز به رنگ سبز نشان داده می‌شدند، زیرا کشاورزی و دامداری که مهم‌ترین منبع درآمد مردم مصر باستان بودند، به حاصلخیزی زمین و گیاهان وابسته بود. بنابراین، رنگ سبز در این فرهنگ نماد حیات، رونق کشاورزی، زندگی دوباره و موفقیت به شمار می‌رفت.<ref>فروغی و جوادی، «بررسی مفاهیم نمادین رنگ در هنر نقاشی مصر باستان و منشا آنها در طبیعت پیرامون»،  1396ش، ص69.</ref>
این رنگ از زمان مصریان باستان، در هنر مورد استفاده قرار می‌گرفته است. ‌آن‌ها در حدود 8000 سال قبل از میلاد مسیح، در کرانه‌های رود نیل، کشاورزی می‌کردند و رنگ سبز را به‌عنوان نمادی از محصولات کشاورزی و رشد گیاهان به کار می‌بردند. در زبان عامیانه مصر باستان، عبارت «انجام کار سبز» به معنای رونق و تازگی بود. در این فرهنگ، بسیاری از خدایان مرتبط با کشاورزی با پوستی سبزرنگ به تصویر کشیده می‌شدند که نماد وفور و باروری محصولات کشاورزی بود. در نقاشی‌های مصریان باستان، علاوه بر خدایان، گیاهان و محصولات کشاورزی نیز به رنگ سبز نشان داده می‌شدند، زیرا کشاورزی و دامداری که مهم‌ترین منبع درآمد مردم مصر باستان بودند، به حاصلخیزی زمین و گیاهان وابسته بود. بنابراین، رنگ سبز در این فرهنگ نماد حیات، رونق کشاورزی، زندگی دوباره و موفقیت به شمار می‌رفت.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20180131151641-9604-260.pdf فروغی و جوادی، «بررسی مفاهیم نمادین رنگ در هنر نقاشی مصر باستان و منشا آنها در طبیعت پیرامون»،  1396ش، ص69.]</ref>


====رنگ سبز در دوره هخامنشی====
====رنگ سبز در دوره هخامنشی====


در زمان هخامنشی، رنگ سبز زیتونی از مهم‌ترین و مطلوب‌ترین رنگ‌های مورد استفاده در لباس بود.<ref>موسوی فاطمی، رنگ‌شناسی تخصصی لباس، 1394ش، ص4.</ref> همچنین در نظام طبقاتی جامعه قبل از اسلام، مردم برای نشان دادن جایگاه طبقاتی خود، لباس‌هایی با رنگ‌های مربوطه می‌پوشیدند؛ به طور مثال، رنگ سبز نمادی از طبقه کشاورز بود.<ref>دانش و خزائی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی»،  1399ش، ص20.</ref>
در زمان هخامنشی، رنگ سبز زیتونی از مهم‌ترین و مطلوب‌ترین رنگ‌های مورد استفاده در لباس بود.<ref>موسوی فاطمی، رنگ‌شناسی تخصصی لباس، 1394ش، ص4.</ref> همچنین در نظام طبقاتی جامعه قبل از اسلام، مردم برای نشان دادن جایگاه طبقاتی خود، لباس‌هایی با رنگ‌های مربوطه می‌پوشیدند؛ به طور مثال، رنگ سبز نمادی از طبقه کشاورز بود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/986757/fa دانش و خزائی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی»،  1399ش، ص20.]</ref>


====رنگ سبز در دوره ساسانی====
====رنگ سبز در دوره ساسانی====
خط ۲۳: خط ۲۳:
====رنگ سبز در دوره عباسیان====
====رنگ سبز در دوره عباسیان====


در دوره عباسیان، رنگ سیاه به عنوان نماد قدرت و اقتدار سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفت و این حکومت با نام «سیاه‌پوشان» شناخته می‌شد. با این حال، پس از تعیین امام رضا به‌عنوان ولیعهد مامون، رنگ سبز به‌عنوان نماد اهل‌بیت پیامبر اسلام جایگزین رنگ سیاه شد. این تغییر رنگ نه‌تنها نشان‌دهنده یک تحول ظاهری در لباس‌های رسمی بود، بلکه به‌عنوان نمادی از ارتباط معنوی و مذهبی با پیامبر و اهل‌بیت شناخته شد.<ref>رنگ لباس ایرانیان ادوارمختلف، وب‌سایت پروژه هنر.</ref>
در دوره عباسیان، رنگ سیاه به عنوان نماد قدرت و اقتدار سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفت و این حکومت با نام «سیاه‌پوشان» شناخته می‌شد. با این حال، پس از تعیین امام رضا به‌عنوان ولیعهد مامون، رنگ سبز به‌عنوان نماد اهل‌بیت پیامبر اسلام جایگزین رنگ سیاه شد. این تغییر رنگ نه‌تنها نشان‌دهنده یک تحول ظاهری در لباس‌های رسمی بود، بلکه به‌عنوان نمادی از ارتباط معنوی و مذهبی با پیامبر و اهل‌بیت شناخته شد.<ref>[https://perojehonar.ir/%D8%B1%D9%86%DA%AF-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81/ رنگ لباس ایرانیان ادوارمختلف، وب‌سایت پروژه هنر.]</ref>


====رنگ سبز در دوران صفویان====
====رنگ سبز در دوران صفویان====


در دوره صفویان، رنگ سبز به‌ویژه در لباس‌های شاهان و درباریان جایگاه ویژه‌ای داشت و نمادی از روحانیت و سلطنت بود. این رنگ در طراحی رداهای سلطنتی و تن‌پوش‌های شاهانه به همراه تزئینات طلایی کاربرد داشت و بیشتر در میان شاهزادگان و مقامات برجسته دیده می‌شد. سبز یشمی در لباس شاهان صفوی نماد ثروت، اشرافیت و مقام بود. همچنین در دوران صفوی، رنگ سبز به‌عنوان نماد معنویت و الهام از بهشت در نظر گرفته می‌شد. در پارچه‌های زربفت دوره صفوی، نقوش گیاهی همراه با رنگ سبز به‌طور گسترده‌ای دیده می‌شد.<ref>محبی و دیگران، «بررسی رابطه جایگاه اجتماعی و انتخاب رنگ البسه در نگاره‌های دوره صفویه»،  1397، ص131- 135.</ref>
در دوره صفویان، رنگ سبز به‌ویژه در لباس‌های شاهان و درباریان جایگاه ویژه‌ای داشت و نمادی از روحانیت و سلطنت بود. این رنگ در طراحی رداهای سلطنتی و تن‌پوش‌های شاهانه به همراه تزئینات طلایی کاربرد داشت و بیشتر در میان شاهزادگان و مقامات برجسته دیده می‌شد. سبز یشمی در لباس شاهان صفوی نماد ثروت، اشرافیت و مقام بود. همچنین در دوران صفوی، رنگ سبز به‌عنوان نماد معنویت و الهام از بهشت در نظر گرفته می‌شد. در پارچه‌های زربفت دوره صفوی، نقوش گیاهی همراه با رنگ سبز به‌طور گسترده‌ای دیده می‌شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/407616/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%DB%8C-%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87 محبی و دیگران، «بررسی رابطه جایگاه اجتماعی و انتخاب رنگ البسه در نگاره‌های دوره صفویه»،  1397، ص131- 135.]</ref>


====رنگ سبز در دوره قاجاریه====
====رنگ سبز در دوره قاجاریه====
خط ۴۷: خط ۴۷:
==نمادهای رنگ سبز در فرهنگ ایرانیان==
==نمادهای رنگ سبز در فرهنگ ایرانیان==


رنگ سبز از دیرباز در فرهنگ ایرانی جایگاه مهمی داشته است. اقشار مختلف، از نخبگان تا مردم عادی، برای بیان‌اندیشه‌های خود از مفاهیم نمادین آن بهره گرفته‌اند. این مفاهیم که ریشه در اساطیر و تاریخ دارند، با گذر زمان حفظ شده و به امروز رسیده‌اند. رنگ سبز نمادهایی چون آسمان، کشاورزی و باروری، عدالت و دادگری، سروش و فرشتگان، بهشت و بهشتیان، پیامبر و امامان، خرد و دانایی، ایمان و عقیده راسخ و توکل در عرفان و تصوف را در بر دارد: <ref>دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  1399ش، ص20.</ref>
رنگ سبز از دیرباز در فرهنگ ایرانی جایگاه مهمی داشته است. اقشار مختلف، از نخبگان تا مردم عادی، برای بیان‌اندیشه‌های خود از مفاهیم نمادین آن بهره گرفته‌اند. این مفاهیم که ریشه در اساطیر و تاریخ دارند، با گذر زمان حفظ شده و به امروز رسیده‌اند. رنگ سبز نمادهایی چون آسمان، کشاورزی و باروری، عدالت و دادگری، سروش و فرشتگان، بهشت و بهشتیان، پیامبر و امامان، خرد و دانایی، ایمان و عقیده راسخ و توکل در عرفان و تصوف را در بر دارد: <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1607944712-10233-19-3.pdf دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  1399ش، ص20.]</ref>


====نماد آسمان====
====نماد آسمان====


در اساطیر زرتشتی، آسمان به رنگ سبز و شبیه بیشه تصور می‌شود، و روشنایی آن منشا آفرینش نطفه انسان‌ها و گاوان است. این تصور در اشعار فارسی نیز دیده می‌شود که بخشی از آن ریشه در اسطوره‌ها و بخشی دیگر ناشی از هم‌پنداری رنگ‌های سبز و آبی است. <ref>دانش و خزایی، ـنمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  1399ش، ص20.</ref>
در اساطیر زرتشتی، آسمان به رنگ سبز و شبیه بیشه تصور می‌شود، و روشنایی آن منشا آفرینش نطفه انسان‌ها و گاوان است. این تصور در اشعار فارسی نیز دیده می‌شود که بخشی از آن ریشه در اسطوره‌ها و بخشی دیگر ناشی از هم‌پنداری رنگ‌های سبز و آبی است. <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1607944712-10233-19-3.pdf دانش و خزایی، ـنمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  1399ش، ص20.]</ref>


====نماد کشاورز و کشاورزی====
====نماد کشاورز و کشاورزی====


در ایران پیش از اسلام، هر طبقه اجتماعی لباس‌های خاصی با رنگ‌های متفاوت می‌پوشید تا جایگاه طبقاتی خود را نشان دهد. طبق متون اوستایی، چهار طبقه اصلی جامعه وجود داشت: پادشاهان و روحانیان، ارتشتاران، کشاورزان و صنعتگران، و در متون پهلوی، طبقه دبیران نیز به این مجموعه افزوده شده است. در این میان، رنگ لباس‌ها نمادهای خاص خود را داشت: موبدان لباس‌های سفید، ارتشتاران سرخ، دبیران زرد و کشاورزان به رنگ کبود (سبز) می‌پوشیدند.<ref>دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  1399ش، ص20.</ref>
در ایران پیش از اسلام، هر طبقه اجتماعی لباس‌های خاصی با رنگ‌های متفاوت می‌پوشید تا جایگاه طبقاتی خود را نشان دهد. طبق متون اوستایی، چهار طبقه اصلی جامعه وجود داشت: پادشاهان و روحانیان، ارتشتاران، کشاورزان و صنعتگران، و در متون پهلوی، طبقه دبیران نیز به این مجموعه افزوده شده است. در این میان، رنگ لباس‌ها نمادهای خاص خود را داشت: موبدان لباس‌های سفید، ارتشتاران سرخ، دبیران زرد و کشاورزان به رنگ کبود (سبز) می‌پوشیدند.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1607944712-10233-19-3.pdf دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  1399ش، ص20.]</ref>


====عدالت و دادگری====
====عدالت و دادگری====


آیین مهر یکی از کهن‌ترین آیین‌های مذهبی در ایران است که در آن رنگ سبز نماد مبارزه با بیدادگری و ظلم به شمار می‌رود. این مفهوم در اساطیر ایرانی نیز دیده می‌شود. در شاهنامه فردوسی، پرده‌سرای رستم به رنگ سبز توصیف شده است. در داستان سهراب، هنگامی که از «هژیر» درباره نشانه‌های پهلوانان ایرانی می‌پرسد، چشمش به سراپردۀ سبزرنگ می‌افتد.<ref>دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  1399ش، ص20.</ref>
آیین مهر یکی از کهن‌ترین آیین‌های مذهبی در ایران است که در آن رنگ سبز نماد مبارزه با بیدادگری و ظلم به شمار می‌رود. این مفهوم در اساطیر ایرانی نیز دیده می‌شود. در شاهنامه فردوسی، پرده‌سرای رستم به رنگ سبز توصیف شده است. در داستان سهراب، هنگامی که از «هژیر» درباره نشانه‌های پهلوانان ایرانی می‌پرسد، چشمش به سراپردۀ سبزرنگ می‌افتد.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1607944712-10233-19-3.pdf دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  1399ش، ص20.]</ref>


====سروش و فرشته====
====سروش و فرشته====
خط ۱۰۸: خط ۱۰۸:
==منابع==
==منابع==


* دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  فصلنامه، دانشکده هنر؛ دانشگاه شهید چمران اهواز، شماره 19، 1399ش.
*دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»،  فصلنامه، دانشکده هنر؛ دانشگاه شهید چمران اهواز، شماره 19، 1399ش.
* «رنگ لباس ایرانیان ادوارمختلف»،  وب‌سایت پروژه هنر، تاریخ درج مطلب: 1 مهر 1400ش.
*«رنگ لباس ایرانیان ادوارمختلف»،  وب‌سایت پروژه هنر، تاریخ درج مطلب: 1 مهر 1400ش.
* «سبز ایرانی، رنگ سال 1401»،  وب‌سایت طراحان لباس، تاریخ بازدید: 8 آذر 1403ش.  
*«سبز ایرانی، رنگ سال 1401»،  وب‌سایت طراحان لباس، تاریخ بازدید: 8 آذر 1403ش.
* طاهری، محمود، هنر قاجاریه، دانشگاه تهران، 1395ش.  
*طاهری، محمود، هنر قاجاریه، دانشگاه تهران، 1395ش.
* فرخ‌نیا، حمید. هنر ساسانی، انتشارات علمی و فرهنگی، 1390ش.  
*فرخ‌نیا، حمید. هنر ساسانی، انتشارات علمی و فرهنگی، 1390ش.
* فروغی، مهدا و جوادی، شهره، «بررسی مفاهیم نمادین رنگ در هنر نقاشی مصر باستان و منشا آنها در طبیعت پیرامون»،  ماهنامه باغ نظر، شماره 53، 1396ش.  
*فروغی، مهدا و جوادی، شهره، «بررسی مفاهیم نمادین رنگ در هنر نقاشی مصر باستان و منشا آنها در طبیعت پیرامون»،  ماهنامه باغ نظر، شماره 53، 1396ش.
* «فهرست کامل خدایان، قهرمانان و مخلوقات ایران باستان 1»،  وب‌سایت مجله اینترنتی باستان‌شناس، تاریخ درج مطلب: 29 بهمن 1402ش.
*«فهرست کامل خدایان، قهرمانان و مخلوقات ایران باستان 1»،  وب‌سایت مجله اینترنتی باستان‌شناس، تاریخ درج مطلب: 29 بهمن 1402ش.
* محبی و دیگران، «بررسی رابطه جایگاه اجتماعی و انتخاب رنگ البسه در نگاره‌های دوره صفویه»،  هنرهای صناعی اسلامی، 1397ش.  
*محبی و دیگران، «بررسی رابطه جایگاه اجتماعی و انتخاب رنگ البسه در نگاره‌های دوره صفویه»،  هنرهای صناعی اسلامی، 1397ش.
* مشکور، محمد جواد، هنر اسلامی ایران، دانشگاه تهران، 1392ش.  
*مشکور، محمد جواد، هنر اسلامی ایران، دانشگاه تهران، 1392ش.
* موسوی فاطمی، نادر، رنگ‌شناسی تخصصی لباس، شرکت چاپ‌ونشر کتاب‌های درسی ایران، 1394ش.  
*موسوی فاطمی، نادر، رنگ‌شناسی تخصصی لباس، شرکت چاپ‌ونشر کتاب‌های درسی ایران، 1394ش.
* Birren، Faber، Color Psychology and Color Therapy. Philosophical Library، 1950.  
*Birren، Faber، Color Psychology and Color Therapy. Philosophical Library، 1950.
* Dopely colors Green color gives meaning to your style!،  2021.  
*Dopely colors Green color gives meaning to your style!،  2021.
* Liddell، Henry George. "A History of Western Art.  
*Liddell، Henry George. "A History of Western Art.
* Pillips، Ken، The Color Green — History، Meaning and Facts،2023.  
*Pillips، Ken، The Color Green — History، Meaning and Facts،2023.


سعید مقدم
سعید مقدم


[[رده: ویکی رز]]
[[رده: ویکی رز]]