غیرت در اندیشه مرتضی مطهری: تفاوت میان نسخه‌ها

<big>'''غیرت در‌اندیشه مرتضی مطهری'''</big>؛ حساسیت نسبت به آلوده‌شدن ناموس در‌ اندیشۀ شهید مطهری. <br>

غیرت ناموسی مرد در‌ اندیشه مرتضی مطهری امری فطری و طبیعی است<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، 1378ش، ج5، ص178.</ref> و از اصول اخلاقی جنسی محسوب می‌شود.<ref>مطهری، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، 1402ش، ص22.</ref> در‌اندیشه شهید مطهری، غیرت به‌عنوان یکی از ویژگی‌های اخلاقی مرد تعریف می‌شود که به حس مسئولیت و حمایت از عفت همسر مربوط است. از این منظر، مرد علاوه بر حفاظت خود از فساد و گناه، باید از عفت همسرش نیز پاسداری کند. این وظیفه مرد برای محافظت از عفت همسر، همان چیزی است که «غیرت» نامیده می‌شود.<ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص67.</ref>

در‌ اندیشه مطهری، غیرت یک احساس اجتماعی و جمعی است که هدف و فایده آن متوجه دیگران می‌شود. این حس همانند نگهبانی است که خلقت در وجود انسان قرار داده تا نسل‌ها از اختلاط محافظت شوند. حساسیت بالای مرد نسبت به وفاداری همسرش به این دلیل است که خلقت، او را مسئول حفظ نَسَب در نسل‌های آینده کرده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، 1400ش، ص55.</ref>

از نظر مرتضی مطهری، غیرت نشانه‌ای از قدرت روحی و عزت‌نفس است، درحالی‌که بی‌غیرتی ریشه در ضعف دارد. فرد قوی نسبت به ارزش‌های خود حساس بوده و از آن‌ها محافظت می‌کند، اما فرد ضعیف دچار بی‌تفاوتی است.<ref>مطهری، انسان کامل، 1402ش، ص234.</ref> وی همچنین غیرت را به‌عنوان یک شرافت و حساسیت انسانی معرفی می‌کند که بر حفاظت از پاکی و طهارت جامعه تمرکز دارد.<ref>مطهری، مسئله حجاب، 1400ش، ص57.</ref>

او حسادت را احساسی شخصی و فردی می‌داند که از عقده‌های روحی ناشی می‌شود؛ اما غیرت را یک عاطفه نوع‌دوستانه و بشری می‌شمارد. این تفاوت نشان می‌دهد که برخلاف حسادت، غیرت از خودپرستی سرچشمه نمی‌گیرد.<ref>مطهری، مسئله حجاب، 1400ش، ص58-54.</ref>

مطهری معتقد است که غیرت مردانه ناشی از حس نوع‌دوستی و حفاظت از نسل بشری است. در مقابل، حس حسادت در زنان به‌دلیل تمایل به حفظ مقام معشوق بودن و انحصار در توجه مردان است. زن به‌دلیل تمایل به جلب محبت و علاقه مرد به خود، نسبت به آمیزش شوهرش با دیگر زنان حساسیت نشان می‌دهد.<ref>مطهری، مسئله حجاب، 1400ش، ص63-62.</ref>

در دیدگاه مطهری، غیرت و عفت دو ویژگی اخلاقی مرتبط به یکدیگر هستند. وی با استناد به سخن حضرت علی «عفت هر کس برابر با‌ اندازه غیرت او است»،  به این نکته اشاره می‌‌‌‌کند که فرد با غیرت نه‌تنها نسبت به ناموس خود حساس است، بلکه از تجاوز به حریم دیگران نیز جلوگیری می‌کند.<ref>مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، 1400ش، ص218.</ref>

بر اساس دیدگاه استاد مطهری، از دوران‌های گذشته تاکنون، در جوامع مختلف، افرادی بوده‌اند که به [[حجاب در اندیشه مرتضی مطهری|حجاب]] توجه ویژه‌ای داشته‌اند، زیرا این امر به‌طور فطری برای انسان مطلوب و شایسته است. این توجه ناشی از اصول کلی غیرت و [[عفاف]] است که مبنای رعایت [[حجاب در اندیشه سید علی خامنه‌ای|حجاب]] و حفاظت از کرامت انسانی را تشکیل می‌دهد.<ref>مطهری، پاسخ‌های استاد به نقدهایی بر کتاب مسئله حجاب، 1368ش، ص13.</ref>

مرتضی مطهری در بررسی کارکرد غیرت در مردان بیان می‌کنند که اگر حس غیرت در مردان وجود نداشت و آن‌ها از روابط خانوادگی و نسل‌ها محافظت نمی‌کردند، ارتباط میان نسل‌ها به‌طور کامل قطع می‌شد. در چنین شرایطی، پدران قادر به شناسایی فرزندان خود نبودند و فرزندان نیز از هویت پدران خود بی‌خبر می‌ماندند. این قطع ارتباط، اساس انسجام اجتماعی را تهدید می‌کرد. از نظر مطهری، غیرت نقشی بنیادین در حفظ پیوندهای خانوادگی و اجتماعی و تداوم نسل‌ها ایفا می‌کند. <ref>مطهری، مسئله حجاب، 1400ش، ص55.</ref>

از نگاه استاد مطهری، غیرت باید در حد اعتدال باشد و افراط در آن عقلانی نیست و از نظر شرعی نیز ناپسند است. او به رفتار ابومسلم خراسانی اشاره می‌کند که در تلاش برای نشان‌دادن غیرت خود، به افراط روی آورده بود. ابومسلم زن خود را در یک خانه محصور کرده بود و اجازه نمی‌داد هیچ مردی حتی او را در چادر مشاهده کند. در شب زفاف، او زن خود را سوار بر اسب به خانه آورد و پس از پیاده شدن او، دستور داد که اسب را پی کنند تا هیچ مردی بعد از آن نتواند روی آن سوار شود.<ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص77.</ref> استاد مطهری تاکید می‌کند که چنین رفتارهایی غیرت محسوب نمی‌شود، بلکه حماقت و مخالف عقل است و از نظر شرع نیز پذیرفته نمی‌شود.<ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص77.</ref>

*مطهری، مرتضی، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، تهران، صدرا، 1402ش.

*مطهری، مرتضی، انسان کامل، تهران، صدرا، 1402ش.

*مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، ، تهران، صدرا، 1397ش.

*مطهری، مرتضی، پاسخ‌های استاد به نقدهایی بر کتاب مسئله حجاب، تهران، صدرا، 1368ش.

*مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، صدرا، 1400ش.

*مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، صدرا، 1402ش.

*مطهری، مرتضی، خانواده و اخلاق جنسی، تهران، صدرا، 1401ش.

*مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، تهران، صدرا، 1402ش.

*مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، تهران، صدرا، 1400ش.

*مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، تهران، صدرا، 1402ش.

*مطهری، مرتضی، یادداشت‌های استاد مطهری، تهران، صدرا، 1378ش.