بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''لباس مردان لکی'''</big>؛ پوشاک و سبک پوشش مردان لک در استان‌های کرمانشاه، لرستان، ایلام و همدان.<br> | [[پرونده:لباس مردان لکی۲.jpg|thumb|پوشش لُری مردان فیلی-لَکی|جایگزین=پوشش لُری مردان فیلی-لَکی]] | ||
<big>'''لباس مردان لکی'''</big>؛ پوشاک و سبک پوشش مردان لک در استان‌های کرمانشاه، لرستان، ایلام و همدان. <br> | |||
لباس‌های مردان | [[لباس مردان لکی|لباس‌های مردان لک]]، همچون گنجینه‌ای از فرهنگ و تاریخ، روایتگر هویت این قوم هستند. از کلاه نمدی خاص «کِلاو» که نماد اقتدار و هویت مردان لک است تا «گلونی» که در هر پیچ و تاب آن، شرافت و عظمت را می‌توان یافت، هر جزئی از این پوشش‌ها معنای عمیقی دارد، مانند کلاه‌ها و تن‌پوش‌هایی چون «سترۀ» ساده و شیک، «چوخا» با نقوشی که حکایت از سربلندی و چالش‌های زندگی دارد. این لباس‌ها، با ظرافت و طراحی خاص خود، نه‌تنها نشانگر شرایط اقلیمی و اجتماعی، بلکه گواهی بر هزاران سال فرهنگ و سنت هستند. در میان ترانه‌ها و سروده‌های لکی، هر قطعه از این پوشش‌ها به‌عنوان بخشی از تاریخ شفاهی قوم لک به شمار می‌رود و همچنان در قلب این مردم زنده است. | ||
==ویژگی لباس مردم لکی== | ==ویژگی لباس مردم لکی== | ||
پوشش مردم لک (به لکی: رختاو لکی) نمایانگر تاریخ و هویت فرهنگی این قوم است. لباس‌های این خطه نمادی از آداب و رسوم و فرهنگ این قوم به شمار می‌رود. این تن‌پوش‌ها تحت‌تأثیر باورهای مذهبی، سنتی و شرایط اقلیمی منطقه و متناسب با روحیۀ مردم این خطه شکل گرفته است. لباس سنتی مردم لرستان یکی از زیباترین و اصیل‌ترین پوشش‌های بومی ایران است.<ref>پارسا، لرستان در باستان و امروز، 1388ش، ص53.</ref> این لباس با توجه به نوع شغل، فصل‌های سال و سن افراد تغییراتی در طراحی و کاربرد خود پیدا می‌کند.<ref>عسکری‌عالم، ادبیات شفاهی قوم لک، 1388ش، ص81.</ref> | پوشش مردم لک (به لکی: رختاو لکی) نمایانگر تاریخ و هویت فرهنگی این قوم است. لباس‌های این خطه نمادی از آداب و رسوم و فرهنگ این قوم به شمار می‌رود. این تن‌پوش‌ها تحت‌تأثیر باورهای مذهبی، سنتی و شرایط اقلیمی منطقه و متناسب با روحیۀ مردم این خطه شکل گرفته است. لباس سنتی مردم لرستان یکی از زیباترین و اصیل‌ترین پوشش‌های بومی [[ایران]] است.<ref>پارسا، لرستان در باستان و امروز، 1388ش، ص53.</ref> این لباس با توجه به نوع شغل، فصل‌های سال و سن افراد تغییراتی در طراحی و کاربرد خود پیدا می‌کند.<ref>عسکری‌عالم، ادبیات شفاهی قوم لک، 1388ش، ص81.</ref> | ||
==سرپوش‌های مردان لک== | ==سرپوش‌های مردان لک== | ||
===کلاو=== | ===کلاو=== | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی.jpg|thumb|مردی در حال نمدمالی برای ساخت کلاه نمدی|جایگزین=نمدمالی- کلاه نمدی]] | |||
به کلاه نمدی در زبان لکی «کِلاو» می‌گویند. کلاه نمدی از پشم گوسفند شش‌ماهه به‌نام «وِرِن» تهیه می‌شود. بلندی این کلاه حدود ۲۵ تا ۲۸ سانتی‌متر است. بلندی و هیبت کلاو یادآور کلاه داریوش در نقوش تخت جمشید است.<ref>پهلوانی، مستندنگاری البسۀ محلی لرستان، 1392ش، ص101.</ref> کلاه نمدی مردان لک مدور و بدون لبه است که در قسمت بالای آن سه سوراخ ریز به‌شکل مثلث دیده می‌شود. استفاده از این کلاه در مناطق سردسیر و کوهستانی سبب حفظ سرما و محافظت از سر در برابر برف و باران می‌شود. کلاه مردان لک، نمادی از هویت آن‌ها است.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> مردان زیر کلاه نمدی در محل پیشانی دستمال کلاغی ریشه‌دار می‌بندند و ریشه‌های آن را در اطراف سر و صورت آویزان می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص78.]</ref> | به کلاه نمدی در زبان لکی «کِلاو» می‌گویند. کلاه نمدی از پشم گوسفند شش‌ماهه به‌نام «وِرِن» تهیه می‌شود. بلندی این کلاه حدود ۲۵ تا ۲۸ سانتی‌متر است. بلندی و هیبت کلاو یادآور کلاه داریوش در نقوش تخت جمشید است.<ref>پهلوانی، مستندنگاری البسۀ محلی لرستان، 1392ش، ص101.</ref> کلاه نمدی مردان لک مدور و بدون لبه است که در قسمت بالای آن سه سوراخ ریز به‌شکل مثلث دیده می‌شود. استفاده از این کلاه در مناطق سردسیر و کوهستانی سبب حفظ سرما و محافظت از سر در برابر برف و باران می‌شود. کلاه مردان لک، نمادی از هویت آن‌ها است.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> مردان زیر کلاه نمدی در محل پیشانی دستمال کلاغی ریشه‌دار می‌بندند و ریشه‌های آن را در اطراف سر و صورت آویزان می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص78.]</ref> | ||
===کِلاو چرمی=== | ===کِلاو چرمی=== | ||
این نوعی کلاه نمدی سفیدرنگ با کلگی و بدون درز است که به آن «کلاه منگنه‌دار» نیز گفته می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص78.]</ref> | این نوعی کلاه نمدی سفیدرنگ با کلگی و بدون درز است که به آن «کلاه منگنه‌دار» نیز گفته می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص78.]</ref> | ||
===کِلاو اِسبِه=== | ===کِلاو اِسبِه=== | ||
این کلاه یکی دیگر از کلاه‌های نمدی مردانه است که از پشم بره‌ای به نام «وَرک» ساخته می‌شود. روی این کلاه نیز همانند کلاو سوراخ‌های ریزی به‌نام «دیژِنه» وجود دارد که گرمای سر را خارج می‌کند. این نوع کلاه نمدی، سفیدرنگ و به‌شکل نیم‌کره است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص79.]</ref> | این کلاه یکی دیگر از کلاه‌های نمدی مردانه است که از پشم بره‌ای به نام «وَرک» ساخته می‌شود. روی این کلاه نیز همانند کلاو سوراخ‌های ریزی به‌نام «دیژِنه» وجود دارد که گرمای سر را خارج می‌کند. این نوع کلاه نمدی، سفیدرنگ و به‌شکل نیم‌کره است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص79.]</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۴: | ||
===گلونی=== | ===گلونی=== | ||
پارچه‌ای چهارگوش است که مردان لک آن را به‌شکل [[عمامه]] دور سر یا دور کلاه می‌پیچند.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> [[گلونی]] جزئی از هویت قوم لک به شمار می‌رود.<ref> [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4f2cbf32f346513f4507227282600d00 آرین‌پو، «بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک»، 1400ش، ص106.]</ref> | |||
پارچه‌ای چهارگوش است که مردان لک آن را به‌شکل عمامه دور سر یا دور کلاه می‌پیچند.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> گلونی جزئی از هویت قوم لک به شمار می‌رود.<ref> [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4f2cbf32f346513f4507227282600d00 آرین‌پو، «بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک»، 1400ش، ص106.]</ref> | |||
==تن‌پوش‌های مردان لک== | ==تن‌پوش‌های مردان لک== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۰: | ||
===سِتِرَه=== | ===سِتِرَه=== | ||
ستره یا قبای مردان لک، روپوشی ساده و با رنگ‌های مختلف است که بلندی آن تا زیر زانو می‌رسد. یقۀ ستره به‌شکل برگردان و دو طرف پهلوهای آن جیب طراحی شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص75.]</ref> ستره بیشتر جنبۀ | ستره یا [[قبا|قبای]] مردان لک، روپوشی ساده و با رنگ‌های مختلف است که بلندی آن تا زیر زانو می‌رسد. یقۀ ستره به‌شکل برگردان و دو طرف پهلوهای آن جیب طراحی شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص75.]</ref> ستره بیشتر جنبۀ آراستگی و شیک‌پوشی دارد و مردان لک در مراسم‌های مختلف از آن استفاده می‌کنند.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> ستره در میان قوم لک یادآور لباس کُستی یا کشتی زرتشتیان است که هر مرد زرتشتی از سن خاصی به بعد باید آن را در مراسم‌ها به تن کند.<ref>زینی‌پور، پوشش سنتی لک و لر، 1393ش، ص9.</ref> | ||
===کَپِنَک / فِراجی=== | ===کَپِنَک / فِراجی=== | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی۳.jpg|thumb|مردی با کَپِنَک|جایگزین=کپنک]]کپنک، نوعی قبای نمدی و پشمی است که معمولاً توسط عشایر در گذشته استفاده می‌شد. به‌دلیل فرم مقاوم آن، از این لباس به‌عنوان لباس رزم در شرایط جنگلی دشوار استفاده می‌شده است.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> | |||
کپنک، نوعی قبای نمدی و پشمی است که معمولاً توسط عشایر در گذشته استفاده می‌شد. به‌دلیل فرم مقاوم آن، از این لباس به‌عنوان لباس رزم در شرایط جنگلی دشوار استفاده می‌شده است.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> | |||
===کُلَه‌بال=== | ===کُلَه‌بال=== | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۵: | ||
===شال=== | ===شال=== | ||
یکی از اجزای اصلی پوشش مردم قوم لک، شال است که از پارچۀ چلوار سفید تهیه می‌شود. خاصیت انعطاف‌پذیری و سازگاری آن با شرایط مختلف آب و هوایی و فعالیت‌های روزانه از ویژگی‌های بارز این لباس است. مردان لک این شال را به دور کمر خود روی ستره می‌بندند تا علاوه‌بر زیبایی، راحتی و آسایش را برای خود فراهم کنند.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> مردان شکارچی و تفنگ‌چیان نگهبان قطار فشنگ را روی شال کمر قرار می‌دهند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص75.]</ref> شال مردان لک یادآور کمربند زرتشتیان است که روی کستی بسته می‌شود.<ref>زینی‌پور، پوشش سنتی لک و لر، 1393ش، ص9.</ref> | یکی از اجزای اصلی [[فقه پوشش|پوشش]] مردم قوم لک، شال است که از پارچۀ چلوار سفید تهیه می‌شود. خاصیت انعطاف‌پذیری و سازگاری آن با شرایط مختلف آب و هوایی و فعالیت‌های روزانه از ویژگی‌های بارز این لباس است. مردان لک این شال را به دور کمر خود روی ستره می‌بندند تا علاوه‌بر زیبایی، راحتی و آسایش را برای خود فراهم کنند.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> مردان شکارچی و تفنگ‌چیان نگهبان قطار فشنگ را روی شال کمر قرار می‌دهند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص75.]</ref> شال مردان لک یادآور کمربند زرتشتیان است که روی کستی بسته می‌شود.<ref>زینی‌پور، پوشش سنتی لک و لر، 1393ش، ص9.</ref> | ||
===هراتی=== | ===هراتی=== | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۱: | ||
این تن‌پوش فاقد آستین است و در زیر آن پیراهن آستین‌داری پوشیده می‌شود. ظریف‌ترین نوع چوخا، «چوخا لیواسی» است که نام آن از دهکده‌ای در لرستان به‌نام «لیواس» گرفته شده است.<ref>متین، پوشاک در ایران زمین، 1382ش، ص357.</ref> گاهی مردان لک شال سفید و بلند را بر روی چوخا به دور کمر می‌بندند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص77.]</ref> | این تن‌پوش فاقد آستین است و در زیر آن پیراهن آستین‌داری پوشیده می‌شود. ظریف‌ترین نوع چوخا، «چوخا لیواسی» است که نام آن از دهکده‌ای در لرستان به‌نام «لیواس» گرفته شده است.<ref>متین، پوشاک در ایران زمین، 1382ش، ص357.</ref> گاهی مردان لک شال سفید و بلند را بر روی چوخا به دور کمر می‌بندند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص77.]</ref> | ||
امروزه استفاده از چوخا در میان مردم لک کمتر شده و تنها گروهی از مردان سالخورده و بزرگان روستاها هنوز آن را به تن می‌کنند. چوخای مردان لک دارای دو نوع «بتیه» و «آبا» است. بتیه، نوعی چوغا به‌رنگ طلایی یا سفید است که اغلب جوان‌ترها در مراسم‌های شادی و عروسی به تن می‌کنند. نوع دیگر چوخا آبا یا عبا است که رنگ آن مشکی بوده و مردان سالخورده در مراسم عزا از آن استفاده می‌کنند.<ref>رحیمی عثمانوندی، بومیان دورۀ مهرگان، 1379ش، ص116.</ref> | امروزه استفاده از چوخا در میان مردم لک کمتر شده و تنها گروهی از مردان سالخورده و بزرگان روستاها هنوز آن را به تن می‌کنند. چوخای مردان لک دارای دو نوع «بتیه» و «آبا» است. بتیه، نوعی چوغا به‌رنگ طلایی یا سفید است که اغلب جوان‌ترها در مراسم‌های شادی و عروسی به تن می‌کنند. نوع دیگر چوخا آبا یا [[عبا]] است که رنگ آن مشکی بوده و مردان سالخورده در مراسم عزا از آن استفاده می‌کنند.<ref>رحیمی عثمانوندی، بومیان دورۀ مهرگان، 1379ش، ص116.</ref> | ||
===شوال=== | ===شوال=== | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۸: | ||
==گلونی در قوم لک== | ==گلونی در قوم لک== | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی۱.jpg|thumb|مردی با گلونی و گیوه در جشنواره ملی فرهنگی گُلوَنی|جایگزین=مردی با گلونی و گیوه در جشنواره ملی فرهنگی گُلوَنی]]گلونی از گذشته در میان مردم قوم لک رایج بوده و نمادی از شرافت، نجابت و برازندگی محسوب می‌شود. جایگاه ارزشمند آن بر رفتارهای نمادین مردم تأثیر گذاشته و در ترانه‌ها و تک‌بیتی‌های شفاهی قوم لک بازتاب یافته است.<ref>[https://fa.icro.ir/Customs/%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%20%D9%84%DA%A9%D8%8C%20%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C,%D8%AA%D8%B4%D8%AE%D8%B5%20%D9%88%20%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B1%20%D8%B1%D8%A7%20%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF. «گلونی و جایگاه فرهنگی و اجتماعی آن در میان قوم لک»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | |||
گلونی از گذشته در میان مردم قوم لک رایج بوده و نمادی از شرافت، نجابت و برازندگی محسوب می‌شود. جایگاه ارزشمند آن بر رفتارهای نمادین مردم تأثیر گذاشته و در ترانه‌ها و تک‌بیتی‌های شفاهی قوم لک بازتاب یافته است.<ref>[https://fa.icro.ir/Customs/%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%20%D9%84%DA%A9%D8%8C%20%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C,%D8%AA%D8%B4%D8%AE%D8%B5%20%D9%88%20%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B1%20%D8%B1%D8%A7%20%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF. «گلونی و جایگاه فرهنگی و اجتماعی آن در میان قوم لک»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | |||
===کاربرد بستن گلونی در بین مردان لک=== | ===کاربرد بستن گلونی در بین مردان لک=== | ||
شیوه‌های بستن گلونی در میان مردان قوم لک متفاوت است؛ گلونی گاهی به‌عنوان دستار و گاهی نیز به‌عنوان شال گردن یا شال کمر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بستن گلونی دور سر یا دور کلاه نشان‌دهنده جایگاه ممتاز مردان است و استفاده از آن به‌عنوان شال‌گردن، نمادی از بزرگی و وقار مرد لکی به شمار می‌رود.<ref>[https://fa.icro.ir/Customs/%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%20%D9%84%DA%A9%D8%8C%20%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C,%D8%AA%D8%B4%D8%AE%D8%B5%20%D9%88%20%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B1%20%D8%B1%D8%A7%20%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF. «گلونی و جایگاه فرهنگی و اجتماعی آن در میان قوم لک»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | شیوه‌های بستن گلونی در میان مردان قوم لک متفاوت است؛ گلونی گاهی به‌عنوان [[دستار]] و گاهی نیز به‌عنوان شال گردن یا شال کمر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بستن گلونی دور سر یا دور کلاه نشان‌دهنده جایگاه ممتاز مردان است و استفاده از آن به‌عنوان شال‌گردن، نمادی از بزرگی و وقار مرد لکی به شمار می‌رود.<ref>[https://fa.icro.ir/Customs/%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%20%D9%84%DA%A9%D8%8C%20%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C,%D8%AA%D8%B4%D8%AE%D8%B5%20%D9%88%20%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B1%20%D8%B1%D8%A7%20%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF. «گلونی و جایگاه فرهنگی و اجتماعی آن در میان قوم لک»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | ||
===ثبت ملی گلونی لکی=== | ===ثبت ملی گلونی لکی=== | ||
| خط ۹۳: | خط ۸۹: | ||
==تغییرات پوشش مردان لکی== | ==تغییرات پوشش مردان لکی== | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی۴.jpg|thumb|تصویر به‌جا مانده از بزرگان ایل کلهر با لباس لری|جایگزین=بزرگان ایل کلهر با لباس لری]]لباس مردان لک نمادی از هویت و فرهنگ این قوم به شمار می‌رود. لباس مردان این خطه طی هزاران سال تغییرات اندکی کرده است. از جملۀ این تغییرات که به فرمان رضاخان در ایران صورت گرفت، یقۀ تن‌پوش مردان (ستره) از یقۀ ساده به یقۀ برگردان بود. در لرستان به این نوع یقه برگردان که شبیه یقۀ کت‌های مردانه است، «یقه تبری» می‌گویند. لباس مردم لک‌زبان با وجود تهاجم فرهنگی، دچار کمترین نوع تغییرات شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص61 و 62.]</ref> | |||
لباس مردان لک نمادی از هویت و فرهنگ این قوم به شمار می‌رود. لباس مردان این خطه طی هزاران سال تغییرات اندکی کرده است. از جملۀ این تغییرات که به فرمان رضاخان در ایران صورت گرفت، یقۀ تن‌پوش مردان (ستره) از یقۀ ساده به یقۀ برگردان بود. در لرستان به این نوع یقه برگردان که شبیه یقۀ کت‌های مردانه است، «یقه تبری» می‌گویند. لباس مردم لک‌زبان با وجود تهاجم فرهنگی، دچار کمترین نوع تغییرات شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص61 و 62.]</ref> | |||
==به‌کارگیری تن‌پوش‌های قوم لک در اشعار و سروده‌ها== | ==به‌کارگیری تن‌پوش‌های قوم لک در اشعار و سروده‌ها== | ||
پوشش قوم لک | پوشش قوم لک در ادبیات این قوم بازتاب یافته است. در بین لک‌زبانان استان لرستان اشعار و سروده‌های لکی در قالب‌های مختلف ادبی بیان شده که مختص مردم این خطه است و این سروده‌ها از روحیات مردم لک سرچشمه گرفته شده است. ادیبان لک‌زبان دربارۀ پوشاک سنتی این قوم اشعاری سروده‌اند که از جملۀ این سروده‌ها می‌توان به ابیات دل‌انگیز و افسون‌گر «مویه و چهل سرود» اشاره کرد. این اشعار جزء قدیمی‌ترین سروده‌های درۀ سِیمَره هستند که به زبان لکی سروده شده است. این سروده‌ها در شناخت شیوۀ زندگی، آداب و فرهنگ و پوشش سنتی قوم لک تأثیر بسزایی دارد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص81.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۲۷: | ||
[[رده: ویکی‌رز]] | [[رده: ویکی‌رز]] | ||
[[رده: پوشاک اقوام]] | |||
[[رده: پوشاک بر پایه فرهنگ]] | |||
[[رده: پوشاک بر پایه جنسیت]] | |||
[[رده: تاریخ پوشاک]] | |||
[[رده: هویت فرهنگی]] | |||
