حمید گلزار (بحث | مشارکت‌ها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی۲.jpg|thumb|پوشش لُری مردان فیلی-لَکی|جایگزین=پوشش لُری مردان فیلی-لَکی]] | |||
<big>'''لباس مردان لکی'''</big>؛ پوشاک و سبک پوشش مردان لک در استان‌های کرمانشاه، لرستان، ایلام و همدان. <br> | <big>'''لباس مردان لکی'''</big>؛ پوشاک و سبک پوشش مردان لک در استان‌های کرمانشاه، لرستان، ایلام و همدان. <br> | ||
لباس‌های مردان | [[لباس مردان لکی|لباس‌های مردان لک]]، همچون گنجینه‌ای از فرهنگ و تاریخ، روایتگر هویت این قوم هستند. از کلاه نمدی خاص «کِلاو» که نماد اقتدار و هویت مردان لک است تا «گلونی» که در هر پیچ و تاب آن، شرافت و عظمت را می‌توان یافت، هر جزئی از این پوشش‌ها معنای عمیقی دارد، مانند کلاه‌ها و تن‌پوش‌هایی چون «سترۀ» ساده و شیک، «چوخا» با نقوشی که حکایت از سربلندی و چالش‌های زندگی دارد. این لباس‌ها، با ظرافت و طراحی خاص خود، نه‌تنها نشانگر شرایط اقلیمی و اجتماعی، بلکه گواهی بر هزاران سال فرهنگ و سنت هستند. در میان ترانه‌ها و سروده‌های لکی، هر قطعه از این پوشش‌ها به‌عنوان بخشی از تاریخ شفاهی قوم لک به شمار می‌رود و همچنان در قلب این مردم زنده است. | ||
==ویژگی لباس مردم لکی== | ==ویژگی لباس مردم لکی== | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۱: | ||
===کلاو=== | ===کلاو=== | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی.jpg|thumb|مردی در حال نمدمالی برای ساخت کلاه نمدی|جایگزین=نمدمالی- کلاه نمدی]] | |||
به کلاه نمدی در زبان لکی «کِلاو» می‌گویند. کلاه نمدی از پشم گوسفند شش‌ماهه به‌نام «وِرِن» تهیه می‌شود. بلندی این کلاه حدود ۲۵ تا ۲۸ سانتی‌متر است. بلندی و هیبت کلاو یادآور کلاه داریوش در نقوش تخت جمشید است.<ref>پهلوانی، مستندنگاری البسۀ محلی لرستان، 1392ش، ص101.</ref> کلاه نمدی مردان لک مدور و بدون لبه است که در قسمت بالای آن سه سوراخ ریز به‌شکل مثلث دیده می‌شود. استفاده از این کلاه در مناطق سردسیر و کوهستانی سبب حفظ سرما و محافظت از سر در برابر برف و باران می‌شود. کلاه مردان لک، نمادی از هویت آن‌ها است.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> مردان زیر کلاه نمدی در محل پیشانی دستمال کلاغی ریشه‌دار می‌بندند و ریشه‌های آن را در اطراف سر و صورت آویزان می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص78.]</ref> | به کلاه نمدی در زبان لکی «کِلاو» می‌گویند. کلاه نمدی از پشم گوسفند شش‌ماهه به‌نام «وِرِن» تهیه می‌شود. بلندی این کلاه حدود ۲۵ تا ۲۸ سانتی‌متر است. بلندی و هیبت کلاو یادآور کلاه داریوش در نقوش تخت جمشید است.<ref>پهلوانی، مستندنگاری البسۀ محلی لرستان، 1392ش، ص101.</ref> کلاه نمدی مردان لک مدور و بدون لبه است که در قسمت بالای آن سه سوراخ ریز به‌شکل مثلث دیده می‌شود. استفاده از این کلاه در مناطق سردسیر و کوهستانی سبب حفظ سرما و محافظت از سر در برابر برف و باران می‌شود. کلاه مردان لک، نمادی از هویت آن‌ها است.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> مردان زیر کلاه نمدی در محل پیشانی دستمال کلاغی ریشه‌دار می‌بندند و ریشه‌های آن را در اطراف سر و صورت آویزان می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص78.]</ref> | ||
===کِلاو چرمی=== | ===کِلاو چرمی=== | ||
این نوعی کلاه نمدی سفیدرنگ با کلگی و بدون درز است که به آن «کلاه منگنه‌دار» نیز گفته می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص78.]</ref> | این نوعی کلاه نمدی سفیدرنگ با کلگی و بدون درز است که به آن «کلاه منگنه‌دار» نیز گفته می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص78.]</ref> | ||
===کِلاو اِسبِه=== | ===کِلاو اِسبِه=== | ||
این کلاه یکی دیگر از کلاه‌های نمدی مردانه است که از پشم بره‌ای به نام «وَرک» ساخته می‌شود. روی این کلاه نیز همانند کلاو سوراخ‌های ریزی به‌نام «دیژِنه» وجود دارد که گرمای سر را خارج می‌کند. این نوع کلاه نمدی، سفیدرنگ و به‌شکل نیم‌کره است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص79.]</ref> | این کلاه یکی دیگر از کلاه‌های نمدی مردانه است که از پشم بره‌ای به نام «وَرک» ساخته می‌شود. روی این کلاه نیز همانند کلاو سوراخ‌های ریزی به‌نام «دیژِنه» وجود دارد که گرمای سر را خارج می‌کند. این نوع کلاه نمدی، سفیدرنگ و به‌شکل نیم‌کره است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص79.]</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۴: | ||
===گلونی=== | ===گلونی=== | ||
پارچه‌ای چهارگوش است که مردان لک آن را به‌شکل [[عمامه]] دور سر یا دور کلاه می‌پیچند.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> [[گلونی]] جزئی از هویت قوم لک به شمار می‌رود.<ref> [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4f2cbf32f346513f4507227282600d00 آرین‌پو، «بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک»، 1400ش، ص106.]</ref> | پارچه‌ای چهارگوش است که مردان لک آن را به‌شکل [[عمامه]] دور سر یا دور کلاه می‌پیچند.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> [[گلونی]] جزئی از هویت قوم لک به شمار می‌رود.<ref> [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4f2cbf32f346513f4507227282600d00 آرین‌پو، «بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک»، 1400ش، ص106.]</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۳: | ||
===کَپِنَک / فِراجی=== | ===کَپِنَک / فِراجی=== | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی۳.jpg|thumb|مردی با کَپِنَک|جایگزین=کپنک]]کپنک، نوعی قبای نمدی و پشمی است که معمولاً توسط عشایر در گذشته استفاده می‌شد. به‌دلیل فرم مقاوم آن، از این لباس به‌عنوان لباس رزم در شرایط جنگلی دشوار استفاده می‌شده است.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> | |||
کپنک، نوعی قبای نمدی و پشمی است که معمولاً توسط عشایر در گذشته استفاده می‌شد. به‌دلیل فرم مقاوم آن، از این لباس به‌عنوان لباس رزم در شرایط جنگلی دشوار استفاده می‌شده است.<ref>[https://lakelakestan.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9/15632/12/06/15/26/01/admin/blog/?v=a514217b3d6e نوری، «پوشش مردمان قوم لک»، وب‌سایت لک لکستان.]</ref> | |||
===کُلَه‌بال=== | ===کُلَه‌بال=== | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۸: | ||
==گلونی در قوم لک== | ==گلونی در قوم لک== | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی۱.jpg|thumb|مردی با گلونی و گیوه در جشنواره ملی فرهنگی گُلوَنی|جایگزین=مردی با گلونی و گیوه در جشنواره ملی فرهنگی گُلوَنی]]گلونی از گذشته در میان مردم قوم لک رایج بوده و نمادی از شرافت، نجابت و برازندگی محسوب می‌شود. جایگاه ارزشمند آن بر رفتارهای نمادین مردم تأثیر گذاشته و در ترانه‌ها و تک‌بیتی‌های شفاهی قوم لک بازتاب یافته است.<ref>[https://fa.icro.ir/Customs/%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%20%D9%84%DA%A9%D8%8C%20%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C,%D8%AA%D8%B4%D8%AE%D8%B5%20%D9%88%20%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B1%20%D8%B1%D8%A7%20%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF. «گلونی و جایگاه فرهنگی و اجتماعی آن در میان قوم لک»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | |||
گلونی از گذشته در میان مردم قوم لک رایج بوده و نمادی از شرافت، نجابت و برازندگی محسوب می‌شود. جایگاه ارزشمند آن بر رفتارهای نمادین مردم تأثیر گذاشته و در ترانه‌ها و تک‌بیتی‌های شفاهی قوم لک بازتاب یافته است.<ref>[https://fa.icro.ir/Customs/%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%DA%A9#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%20%D9%84%DA%A9%D8%8C%20%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C,%D8%AA%D8%B4%D8%AE%D8%B5%20%D9%88%20%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B1%20%D8%B1%D8%A7%20%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF. «گلونی و جایگاه فرهنگی و اجتماعی آن در میان قوم لک»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | |||
===کاربرد بستن گلونی در بین مردان لک=== | ===کاربرد بستن گلونی در بین مردان لک=== | ||
| خط ۹۳: | خط ۸۹: | ||
==تغییرات پوشش مردان لکی== | ==تغییرات پوشش مردان لکی== | ||
[[پرونده:لباس مردان لکی۴.jpg|thumb|تصویر به‌جا مانده از بزرگان ایل کلهر با لباس لری|جایگزین=بزرگان ایل کلهر با لباس لری]]لباس مردان لک نمادی از هویت و فرهنگ این قوم به شمار می‌رود. لباس مردان این خطه طی هزاران سال تغییرات اندکی کرده است. از جملۀ این تغییرات که به فرمان رضاخان در ایران صورت گرفت، یقۀ تن‌پوش مردان (ستره) از یقۀ ساده به یقۀ برگردان بود. در لرستان به این نوع یقه برگردان که شبیه یقۀ کت‌های مردانه است، «یقه تبری» می‌گویند. لباس مردم لک‌زبان با وجود تهاجم فرهنگی، دچار کمترین نوع تغییرات شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص61 و 62.]</ref> | |||
لباس مردان لک نمادی از هویت و فرهنگ این قوم به شمار می‌رود. لباس مردان این خطه طی هزاران سال تغییرات اندکی کرده است. از جملۀ این تغییرات که به فرمان رضاخان در ایران صورت گرفت، یقۀ تن‌پوش مردان (ستره) از یقۀ ساده به یقۀ برگردان بود. در لرستان به این نوع یقه برگردان که شبیه یقۀ کت‌های مردانه است، «یقه تبری» می‌گویند. لباس مردم لک‌زبان با وجود تهاجم فرهنگی، دچار کمترین نوع تغییرات شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/359826/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%DA%A9-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86 خان‌محمدی و دولتی‌سیاب، «جایگاه پوشش سنتی لک‌زبانان لرستان در تک‌بیتی‌های آنان»، 1395ش، ص61 و 62.]</ref> | |||
==به‌کارگیری تن‌پوش‌های قوم لک در اشعار و سروده‌ها== | ==به‌کارگیری تن‌پوش‌های قوم لک در اشعار و سروده‌ها== | ||
