صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''لباس مردان زرتشتی'''</big>؛ تن‌پوش مردان زرتشتی ساکن ایران.<br> لباس مردان زرتشتی معمولاً ساده، راحت و عمدتاً سفید است، به‌همین‌دلیل به آن‌ها «سفیدجامگان» می‌گویند. سرپوش‌های آنان شامل عرقچین، دستار و چادرشب است که چادرشب توسط خود زرتشتی...» ایجاد کرد
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳: خط ۳:
لباس مردان زرتشتی معمولاً ساده، راحت و عمدتاً سفید است، به‌همین‌دلیل به آن‌ها «سفیدجامگان» می‌گویند. سرپوش‌های آنان شامل عرقچین، دستار و چادرشب است که چادرشب توسط خود زرتشتیان بافته می‌شود و روی عرقچین قرار می‌دهند. پوشاک مردان شامل پیراهنی رویی و زیرپیراهنی است که «سدره» نام دارد و نوجوانان زرتشتی هنگام بلوغ آن را به تن می‌کنند. این تنوع و اصالت در پوشاک موجب جلب توجه گردشگران به فرهنگ و آداب دیرینه زرتشتیان می‌شود.
لباس مردان زرتشتی معمولاً ساده، راحت و عمدتاً سفید است، به‌همین‌دلیل به آن‌ها «سفیدجامگان» می‌گویند. سرپوش‌های آنان شامل عرقچین، دستار و چادرشب است که چادرشب توسط خود زرتشتیان بافته می‌شود و روی عرقچین قرار می‌دهند. پوشاک مردان شامل پیراهنی رویی و زیرپیراهنی است که «سدره» نام دارد و نوجوانان زرتشتی هنگام بلوغ آن را به تن می‌کنند. این تنوع و اصالت در پوشاک موجب جلب توجه گردشگران به فرهنگ و آداب دیرینه زرتشتیان می‌شود.


== پوشش زرتشتیان ایران بازتابی از هویت مذهبی و ملی ==
==پوشش زرتشتیان ایران بازتابی از هویت مذهبی و ملی==


زرتشتیان با حفظ هویت ایرانی خود، در گذشته برای زندگی روزمره و مناسک دینی از پوشش‌هایی برخوردار بودند که ویژگی‌های خاص فرهنگی و مذهبی داشت. امروزه این پوشش‌ها بیشتر به مراسم مذهبی محدود شده و در زندگی روزمره، اغلب پوشش آنان مشابه سایر ایرانیان است؛ ازاین‌رو تشخیص هویت آن‌ها صرفاً بر اساس لباس دشوارتر شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی»، 1401ش، ص7.]</ref>
زرتشتیان با حفظ هویت ایرانی خود، در گذشته برای زندگی روزمره و مناسک دینی از پوشش‌هایی برخوردار بودند که ویژگی‌های خاص فرهنگی و مذهبی داشت. امروزه این پوشش‌ها بیشتر به مراسم مذهبی محدود شده و در زندگی روزمره، اغلب پوشش آنان مشابه سایر ایرانیان است؛ ازاین‌رو تشخیص هویت آن‌ها صرفاً بر اساس لباس دشوارتر شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی»، 1401ش، ص7.]</ref>


== ویژگی پوشاک مردان زرتشتی ==
==ویژگی پوشاک مردان زرتشتی==


لباس‌های مردان زرتشتی، به‌واسطۀ شغل آنان که دامپروری و کشاورزی بود، به‌صورت آزاد و راحت انتخاب می‌شدند. همچنین پوشش آن‌ها معمولاً از دو تکه تشکیل می‌شد؛ تکه‌ای مرغوب که در معرض دید قرار می‌گرفت و تکه‌ای نامرغوب که زیر لباس رویی قرار می‌گرفت.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص83.]</ref>
لباس‌های مردان زرتشتی، به‌واسطۀ شغل آنان که دامپروری و کشاورزی بود، به‌صورت آزاد و راحت انتخاب می‌شدند. همچنین پوشش آن‌ها معمولاً از دو تکه تشکیل می‌شد؛ تکه‌ای مرغوب که در معرض دید قرار می‌گرفت و تکه‌ای نامرغوب که زیر لباس رویی قرار می‌گرفت.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص83.]</ref> اکثر لباس‌های مردان زرتشتی سفیدرنگ است و به همین علت برخی از کتاب‌های تاریخی، زرتشتیان را سفیدجامگان می‌نامند.<ref> [https://elitesjournal.com/editor_file/Az0110.pdf اشقلی فراهانی و مرادی، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد»، 1401ش، ص98.]</ref>


اکثر لباس‌های مردان زرتشتی سفیدرنگ است و به همین علت برخی از کتاب‌های تاریخی، زرتشتیان را سفیدجامگان می‌نامند.<ref> [https://elitesjournal.com/editor_file/Az0110.pdf اشقلی فراهانی و مرادی، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد»، 1401ش، ص98.]</ref>
==سرپوش‌های مردان زرتشتی==
 
== سرپوش‌های مردان زرتشتی ==


===سربند===
===سربند===
خط ۲۱: خط ۱۹:
===عرقچین===
===عرقچین===


نوعی کلاه از جنس چلوار که موبدان زرتشت به‌هنگام خواندن اوستا از آن برای پوشاندن موهای خود استفاده می‌کنند. مردان نیز هنگام ورود به آتشکده‌ها و شاهوَرهَرام ایزد (نیایشگاه زرتشتیان) عرقچین را به سر می‌گذارند.
نوعی کلاه از جنس چلوار که موبدان زرتشت به‌هنگام خواندن اوستا از آن برای پوشاندن موهای خود استفاده می‌کنند. مردان نیز هنگام ورود به آتشکده‌ها و شاهوَرهَرام ایزد (نیایشگاه زرتشتیان) عرقچین را به سر می‌گذارند. برخی از زرتشتیان تعدادی از این نوع کلاه را می‌دوزند و به‌عنوان نذر به محل‌های موردنظر اهدا می‌کنند. در تهران کمدهایی برای نگهداری عرقچین زرتشتیان وجود دارد.<ref>[https://zolgharneyn.blogfa.com/post/24 کوروش‌کبیر، «پوشاک زرتشتی»، وب‌سایت بلاگ‌فا.]</ref>
 
برخی از زرتشتیان تعدادی از این نوع کلاه را می‌دوزند و به‌عنوان نذر به محل‌های موردنظر اهدا می‌کنند. در تهران کمدهایی برای نگهداری عرقچین زرتشتیان وجود دارد.<ref>[https://zolgharneyn.blogfa.com/post/24 کوروش‌کبیر، «پوشاک زرتشتی»، وب‌سایت بلاگ‌فا.]</ref>


===دستار===
===دستار===
خط ۳۱: خط ۲۷:
===چادرشب===
===چادرشب===


پوششی از جنس ابریشم یا پنبه، به‌رنگ‌های سفید، عنابی و قرمز است که مردان برای پوشاندن سر خود از آن استفاده می‌کنند. چادرشب روی عرقچین به دور سر پیچیده می‌شود و هنوز هم در برخی از روستاهای استان یزد میان مردان مسلمان زرتشتی به چشم می‌خورد.
پوششی از جنس ابریشم یا پنبه، به‌رنگ‌های سفید، عنابی و قرمز است که مردان برای پوشاندن سر خود از آن استفاده می‌کنند. چادرشب روی عرقچین به دور سر پیچیده می‌شود و هنوز هم در برخی از روستاهای استان یزد میان مردان مسلمان زرتشتی به چشم می‌خورد. چادرشب توسط مردم بومی منطقه بافته شده و به پارچۀ کرباس شهرت دارد.<ref> [https://elitesjournal.com/editor_file/Az0110.pdf اشقلی فراهانی و مرادی، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد»، 1401ش، ص98.]</ref>
 
چادرشب توسط مردم بومی منطقه بافته شده و به پارچۀ کرباس شهرت دارد.<ref> [https://elitesjournal.com/editor_file/Az0110.pdf اشقلی فراهانی و مرادی، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد»، 1401ش، ص98.]</ref>


در گذشته دور تا دور چادرشب به‌وسیلۀ قیطانی که از زه ساخته شده بود تزیین می‌شد؛ اما امروزه استفاده از قیطان چندان رواج نیست. همچنین درگذشته روی عرقچین با طرح‌هایی از گل و بوته گلدوزی می‌شد و لبۀ آن را سنبله‌ای به‌رنگ سفید و مشکی قرار می‌دادند.<ref>[https://www.isah.ir/files/cd_papers/r_1_240913122422.pdf طبسی، «تحلیل نقش پوشاک زرتشتیان در میراث فرهنگی یزد»، 1403ش، ص55.]</ref>
در گذشته دور تا دور چادرشب به‌وسیلۀ قیطانی که از زه ساخته شده بود تزیین می‌شد؛ اما امروزه استفاده از قیطان چندان رواج نیست. همچنین درگذشته روی عرقچین با طرح‌هایی از گل و بوته گلدوزی می‌شد و لبۀ آن را سنبله‌ای به‌رنگ سفید و مشکی قرار می‌دادند.<ref>[https://www.isah.ir/files/cd_papers/r_1_240913122422.pdf طبسی، «تحلیل نقش پوشاک زرتشتیان در میراث فرهنگی یزد»، 1403ش، ص55.]</ref>


== تن‌پوش‌های مردان زرتشتی ==
==تن‌پوش‌های مردان زرتشتی==


تن‌پوش مردان زرتشتی از دو نوع پیراهن رویی و زیری، قبا و شلوار تشکیل شده که عبارت است از:
تن‌پوش مردان زرتشتی از دو نوع پیراهن رویی و زیری، قبا و شلوار تشکیل شده که عبارت است از:
خط ۴۷: خط ۴۱:
===پیراهن زیر===
===پیراهن زیر===


زیرپیراهنی مردان زرتشتی «سِدره» نام دارد که از پارچۀ سفید، از جنس کتان تهیه شده است. آستین‌های سدره کوتاه بوده و یقۀ آن نیز گرد همراه با چاکی در وسط جلو طراحی شده است.<ref>[https://www.isah.ir/files/cd_papers/r_1_240913122422.pdf طبسی، «تحلیل نقش پوشاک زرتشتیان در میراث فرهنگی یزد»، 1403ش، ص55.]</ref>
زیرپیراهنی مردان زرتشتی «سِدره» نام دارد که از پارچۀ سفید، از جنس کتان تهیه شده است. آستین‌های سدره کوتاه بوده و یقۀ آن نیز گرد همراه با چاکی در وسط جلو طراحی شده است.<ref>[https://www.isah.ir/files/cd_papers/r_1_240913122422.pdf طبسی، «تحلیل نقش پوشاک زرتشتیان در میراث فرهنگی یزد»، 1403ش، ص55.]</ref> سدره را نوجوانان زرتشتی به‌هنگام رسیدن به سن بلوغ می‌پوشند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص80.]</ref>
 
سدره را نوجوانان زرتشتی به‌هنگام رسیدن به سن بلوغ می‌پوشند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص80.]</ref>


===قبا===
===قبا===
خط ۵۸: خط ۵۰:
در گذشته شلوار مردان زرتشتی متفاوت از مسلمانان و به‌رنگ سفید بوده؛ اما امروزه هیچ تفاوتی میان شلوار مردان زرتشت با مسلمانان نیست و تک رنگ است.<ref>رمضان‌خانی، فرهنگ زرتشتیان یزد، 1387ش، ص285.</ref>
در گذشته شلوار مردان زرتشتی متفاوت از مسلمانان و به‌رنگ سفید بوده؛ اما امروزه هیچ تفاوتی میان شلوار مردان زرتشت با مسلمانان نیست و تک رنگ است.<ref>رمضان‌خانی، فرهنگ زرتشتیان یزد، 1387ش، ص285.</ref>


== پای‌پوش مردان زرتشتی ==
==پای‌پوش مردان زرتشتی==


در گذشته مردان زرتشتی از گیوه‌های معروف بافت یزد استفاده می‌کردند؛ اما کفش مردان امروزی کفش‌های بازاری است.<ref>[https://www.isah.ir/files/cd_papers/r_1_240913122422.pdf طبسی، «تحلیل نقش پوشاک زرتشتیان در میراث فرهنگی یزد»، 1403ش، ص56.]</ref>
در گذشته مردان زرتشتی از گیوه‌های معروف بافت یزد استفاده می‌کردند؛ اما کفش مردان امروزی کفش‌های بازاری است.<ref>[https://www.isah.ir/files/cd_papers/r_1_240913122422.pdf طبسی، «تحلیل نقش پوشاک زرتشتیان در میراث فرهنگی یزد»، 1403ش، ص56.]</ref>




== لباس موبدان زرتشتی ==
==لباس موبدان زرتشتی==


موبدان لباس سفید، شامل شلوار و روپوش تا زانو، و کفش سفید می‌پوشیدند. پوشیدن کفش سفید الزامی نبود؛ اما سایر بخش‌های لباس باید حتماً سفید باشند. همچنین رنگ سفید و سبز برای زرتشتیان مقدس بود و مردان هنگام نماز خواندن از کلاه‌های سفید و سبز استفاده می‌کردند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص83.]</ref> آن‌ها هنگام انجام مراسم مذهبی معمولاً برای جلوگیری از آلوده کردن نمادین آتش، که نماد پاکی است، از تکه پارچه سفید رنگی به نام «پنام» به‌عنوان ماسک استفاده می‌کنند.<ref>[https://magmodlife.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D9%86/ «تاریخچه لباس زرتشتیان چیست؟ + لباس مردانه و زنانه زرتشتی!»، وب‌سایت مگ‌مدلایف.]</ref>
موبدان لباس سفید، شامل شلوار و روپوش تا زانو، و کفش سفید می‌پوشیدند. پوشیدن کفش سفید الزامی نبود؛ اما سایر بخش‌های لباس باید حتماً سفید باشند. همچنین رنگ سفید و سبز برای زرتشتیان مقدس بود و مردان هنگام نماز خواندن از کلاه‌های سفید و سبز استفاده می‌کردند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص83.]</ref> آن‌ها هنگام انجام مراسم مذهبی معمولاً برای جلوگیری از آلوده کردن نمادین آتش، که نماد پاکی است، از تکه پارچه سفید رنگی به نام «پنام» به‌عنوان ماسک استفاده می‌کنند.<ref>[https://magmodlife.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D9%86/ «تاریخچه لباس زرتشتیان چیست؟ + لباس مردانه و زنانه زرتشتی!»، وب‌سایت مگ‌مدلایف.]</ref>
خط ۹۴: خط ۸۶:
==منابع==
==منابع==


* اشقلی فراهانی، گیتا و مرادی، ابوالفضل، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد (مطالعۀ موردی: پوشاک سنتی اقوام یزدی و زرتشتی)»، آبان 1401ش.
*اشقلی فراهانی، گیتا و مرادی، ابوالفضل، «نقش احیای پوشاک سنتی ایرانی در توسعۀ گردشگری مد (مطالعۀ موردی: پوشاک سنتی اقوام یزدی و زرتشتی)»، آبان 1401ش.
*  
*
* «تاریخچه لباس زرتشتیان چیست؟ + لباس مردانه و زنانه زرتشتی!»، وب‌سایت مگ‌مدلایف، تاریخ درج مطلب: 2 نوامبر 2020.
*«تاریخچه لباس زرتشتیان چیست؟ + لباس مردانه و زنانه زرتشتی!»، وب‌سایت مگ‌مدلایف، تاریخ درج مطلب: 2 نوامبر 2020.
*  
*
* داوودی، سیده‌سپیده، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران-مرکز، زمستان 1390ش.
*داوودی، سیده‌سپیده، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران-مرکز، زمستان 1390ش.
*  
*
* رمضان‌خانی، صدیقه، فرهنگ زرتشتیان یزد، تهران، سبحان نور، 1387ش.
*رمضان‌خانی، صدیقه، فرهنگ زرتشتیان یزد، تهران، سبحان نور، 1387ش.
*  
*
* طبسی، مریم، «تحلیل نقش پوشاک زرتشتیان در میراث فرهنگی یزد»، ماهنامۀ علمی-تخصصی مطالعات میان‌رشته‌ای هنر و علوم انسانی، تیر ماه 1403ش.
*طبسی، مریم، «تحلیل نقش پوشاک زرتشتیان در میراث فرهنگی یزد»، ماهنامۀ علمی-تخصصی مطالعات میان‌رشته‌ای هنر و علوم انسانی، تیر ماه 1403ش.
*  
*
* کوروش کبیر، خادم، «پوشاک زرتشتی»، وب‌سایت بلاگ‌فا، تاریخ درج مطلب: 4 شهریور 1389ش.
*کوروش کبیر، خادم، «پوشاک زرتشتی»، وب‌سایت بلاگ‌فا، تاریخ درج مطلب: 4 شهریور 1389ش.
*  
*
* محمدی، رامونا و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، فصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، بهار 1401ش.
*محمدی، رامونا و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیت‌های مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، فصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، بهار 1401ش.
 


[[رده: ویکی‌رز]]
[[رده: ویکی‌رز]]