طاهره قرة‌العین: تفاوت میان نسخه‌ها

 

فرقه شیخیه <ref>[https://lib.eshia.ir/10370/1/266 فرقه‌ای ساختگی که در برخی اصول با شیعه اختلاف‌نظر دارند. مشکور، فرهنگ فرق اسلامى، ۱۳68ش، ص266-270.]</ref> به‌رهبری شیخ احمد احسایی در قرن ۱۲ق با طرح بدعت‌ها و نظرات اختلافی در مذهب تشیع توجه‌برانگیز شد.<ref>[https://gerdab.ir/fa/news/8081/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA «بابی‌گری گام دوم در شکل‌گیری بهائیت»، وب‌سایت گرداب.]</ref>  احسایی در قزوین به تدریس و ترویج عقایدش پرداخت که باعث نگرانی علما و اعتراض آنان شد. محمدتقی برغانی پس از مناظره‌هایی با او، ایرادات بسیاری به عقایدش وارد کرده و او را به کفر و ارتداد محکوم کرد. <ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D9%84%D8%A7_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C «ملا محمدتقی برغانی»، وب‌سایت دانشنامة اسلامی.]</ref> طاهره میان اختلافات شدید بین متشرعه و شیخیه، با فرقه شیخیه آشنا و به اصول و عقائدشان علاقه‌مند شد و به بهانه دیدار سیدکاظم رشتی<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225260/%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF دومین رهبر شیخیه پس از احمد احسائی است. ابراهیمی، «شیخ احمد احسائی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> کانون خانواده را رها کرد و با وجود سه فرزند به منزل پدر برگشت و عازم سفر کربلا شد. هنگامی که به آنجا رسید سید رشتی وفات یافته بود. در چنین وضعیتی در منزل سید به رفع و حل اشکالات اعتقادی شاگردانش پرداخت. <ref>[https://choqorok.com/@policypaper/xsyr-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88% اعتضادالسلطنه، فتنه باب، 1362ش، ص168-169.]</ref> از میان شاگردان مکتب شیخیه، علی‌محمد شیرازی که سابقة‏ شاگردی سیدکاظم رشتی و فعالیت در تجارت‏خانة‏ یهود را داشت با ادعای بابیت، فرقۀ بابیه را به‌وجود آورد.<ref> [https://gerdab.ir/fa/news/8081/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA «بابی‌گری گام دوم در شکل‌گیری بهائیت»، وب‌سایت گرداب.]</ref>  طاهره از طریق ملاحسین بشرویه <ref>[https://choqorok.com/@policypaper/xsyr-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88% ملاحسین بشرویه را بابُ‌الباب و اَول ‌مَن‌ آمَن بِه باب می‌دانند. «بابی‌گری گام دوم در شکل‌گیری بهائیت»، وب‌سایت گرداب.]</ref>از شاگردان سید رشتی با علی‌محمد شیرازی آشنا شد و به فرقة بابیه پیوست و در شمار حروف حیّ<ref>[https://choqorok.com/@policypaper/xsyr-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88% هیجده نفری که براساس حساب حروف ابجد، اولین مؤمنان به سید علی‌محمد شیرازی بودند. اعتضادالسلطنه، فتنه باب، 1362ش، ص112.]</ref>  قرار گرفت.<ref>[https://foulabook.com/ar/book/%D9%87%D9%83%D8%B0%D8%A7-%D9%82%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%A7-%D9%82%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D9%86-pdf الوردی، هکذا قتلوا قرةالعین، 1997م، ص10.]</ref>  قرةالعین هیچ‌وقت موفق به دیدار علی‌محمد نشد؛ ولی یکی از رهبران و مبلغان سرسخت او شد <ref>[https://choqorok.com/@policypaper/xsyr-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88% اعتضادالسلطنه، فتنة باب، 1362ش، ص169.]</ref> و توانست با استفاده از قدرت بیان، نفوذ خود را در عراق گسترش دهد و بسیاری از افراد را جذب کند تا آنجا که پیروانش حاضر شدند پشت سرش نماز بگذارند. <ref>[https://foulabook.com/ar/book/%D9%87%D9%83%D8%B0%D8%A7-%D9%82%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%A7-%D9%82%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D9%86-pdf الوردی، هکذا قتلوا قرةالعین، 1997م، ص13.]</ref> او به‌دلیل آگاهی‌های دینی، زیبایی و بی‌پروایی در تبلیغ مسلک بابیه از جایگاه والایی برخوردار بود، تا جایی که این حس برتری‌جویی او باعث شد ادعای بابیت و سرانجام اعلام خدایی کند.<ref>عبدیائی، «نقش و جایگاه قرةالعین در فرقة بابیه»، 1388ش، ص161-162. </ref>

در زمان محمدتقی برغانی مکاتب فکری و جریانات انحرافی زیادی در حال گسترش بودند که مذهب تشیّع را تهدید می‌کرد. <ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6441/7043/85423/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AA%D9%82%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8 توکلی، «مختصری از آثار و زندگانی ملا محمدتقی برغانی شهید ثالث»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> طاهره پس از بازگشت به قزوین به تبلیغ و گسترش نفوذ خود میان پیروان فرقه بابیه ادامه داد. خانواده‌اش سعی کردند او را از مسیر رفته بازگردانند و با همسرش آشتی دهند. او پیشنهاد آشتی را رد کرد و همسرش را به‌خاطر لعن شیعیان کامل (شیخ احسائی، سید رشتی و سید باب) کافر و خود را طاهره خواند <ref>[https://choqorok.com/@policypaper/xsyr-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88% اعتضادالسلطنه، فتنة باب، 1362ش، ص174.]</ref> و خود را بر خلاف شریعت اسلام مطلقه کرد.<ref> [https://farhangoadabeirani.blogsky.com/1394/10/11/post-513/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%A8-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B مدرس تبریزی، ریحانةالأدب، 1374ش، ج4-3، ص440.]</ref> برغانی، عمو و پدرشوهرش، که نمی‌توانست این برخوردهای توهین‌آمیز عروسش را تحمل کند ضمن اعلام انحراف و ارتداد فرقه‌های شیخیه و بابیه، تکفیرشان ‌کرد. این برخورد تاریخی برغانی <ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/979 میرسلیم، دانشنامة جهان اسلام، 1375ش، ج1، ص979.]</ref> باعث کینه طاهره شده و به قصد ترور وی <ref>[https://choqorok.com/@policypaper/xsyr-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88% اعتضادالسلطنه، فتنة باب، 1362ش، ص174.]</ref> برخی از یاران و مریدان را آماده کرد. <ref>[https://www.h-net.org/~bahai/areprint/kashf/kag.htm گلپایگانی، کشف‌الغطاء، بی‌تا، ص107.]</ref> بعد از ترور، چند نفر از عاملین دستگیر و برای مجازات به تهران فرستاده شدند؛ اما طاهره به‌عنوان آمر اصلی،<ref>[https://farhangoadabeirani.blogsky.com/1394/10/11/post-513/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%A8-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B مدرس تبریزی، ریحانةالادب، 1374ش، ج4-3، ص440.]</ref>  با نقشة میرزا حسینعلی نوری به خراسان فرار کرد. مورخین بابی و بهائی تلاش کرده‌اند تا طاهره را در قتل تبرئه و آن را به فردی غیر بابی نسبت دهند و در مقابل بیشتر مورخین با اتفاق‌نظر عامل و محرک اصلی قتل را طاهره می‌دانند.<ref>نورمحمدی، قرةالعین: زندگی، عقیده و مرگ، 1395ش، ص61-57.</ref>

در فرقة بابیه به تساوی حقوق زن و مرد، آزادی زنان در اجتماع، ارتباط با مردان نامحرم، تجویز زنان شوهردارِ عقیم به باروری از غیر شوهر، بی‌حجابی، پوشیدن لبا‌س‌های حریر و آرایش کردن تصریح شده است. <ref>[https://sahebnews.ir/465314/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8.htm افراسیابی، تاریخ جامع بهائیت، 1382ش، ص105-106.]</ref> کشف حجاب قرةالعین ریشه در سفرش به عراق داشت. هرچند اول از پشت پرده و حجاب تدریس می‌کرد، کم‌کم در مجالس درس دوستان و شاگردان، آن را کنار گذاشت.<ref>[https://sites.dlib.nyu.edu/viewer/books/princeton_aco004743/display?lang=ar آیتی، الكواكب‌الدریة فی مآثر البهائیة، ۱۳۴۲ق، ص61 و 110-111.]</ref>  در واقعه دشت بدشت، در حضور همگان کشف حجاب کرد که برخی آن را قطعی و مسلّم دانسته‌اند. <ref>نورمحمدی، قرةالعین: زندگی، عقیده و مرگ، 1395ش، ص112.</ref> استدلال برخی از هواداران در توجیه و دفاع از طاهره این بود که صورت و کف دو دست زن، عورت حساب نمی‌شود؛ پس پوشاندن آن واجب نیست و به‌عنوان شاهد به نپوشاندن دست و صورت زنان در مراسم حج اشاره می‌کردند<ref>[https://sites.dlib.nyu.edu/viewer/books/princeton_aco004743/display?lang=ar آیتی، الكواكب الدریة فی مآثر البهائیة، ۱۳۴۲ق، ص110-111.]</ref> یا دشت بدشت را به محشر و قیامت و طاهره را به حضرت زهرا قیاس می‌کردند که در اینجا بدون حجاب و آراسته جلوه‌گری کرده است.<ref>[https://s6.picofile.com/file/8191454976/%D9%85%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%87_%D9%88_%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D9%88_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A13.pdf.html مصطفوی، محاکمه و بررسی در عقاید و احکام و آداب و تاریخ باب و بهاء، 1386ش، ج3، ص141-142.]</ref>

*بدحجابی و بی‌بندوباری و ارتباط‌های مشکوک در عراق؛<ref>[https://bahai-library.com/mazandarani_tarikh_zuhur_haqq فاضل مازندرانی، ظهورالحق، 1320ش، ج۳، ص325.]</ref>

*توصیة مردان به فحشا و اشتراک‌گذاری همسران و همخوابگی با محمدعلی بارفروش؛<ref>[https://choqorok.com/@policypaper/xsyr-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88% اعتضادالسلطنه، فتنة باب، 1362ش، ص182-186.]</ref>

 

تأثیر عملکرد قره‌العین بر فرهنگ و جامعه زنان

* ممنوعیت تحصیل دختران در خاندان برغانی؛<ref>نورمحمدی، قرةالعین: زندگی، عقیده و مرگ، 1395ش، ص8.</ref>

*

* نخستین مروج بی‌حجابی در جامعه اسلامی؛  

*

* ترویج حضور آزادانه در اجتماع مردان؛  

*

* ترویج جدال و بحث با علما بر خلاف عرف زمانه؛  

*

* زمینه‌ساز بی‌دینی و اباحی‌گری؛  

*

* فرهنگ‌زدایی؛  

*

* از بین بردن رسوم گذشته.  

<ref>[https://snn.ir/fa/news/320578/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%B4%D8%AF-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF «اولین زنی که در ایران بی‌حجاب شد، چه کسی بود؟»، خبرگزاری مشرق.] </ref>