لینک داخلی دستار |
|||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>سبز (رنگ)</big>'''؛ نماد طبیعت، تعادل، آرامش و معنویت. | [[پرونده:حضرت-عباس.jpg|thumb|تابلو سقا اثر حسن روح‌الامین]]'''<big>سبز (رنگ)</big>'''؛ نماد طبیعت، تعادل، آرامش و معنویت. | ||
رنگ سبز در فرهنگ ایرانی و اسلامی جایگاهی ویژه و نمادین دارد که از دوران باستان تا امروز تغییرات زیادی را تجربه کرده است. این رنگ، در تمدن‌های مختلف از جمله مصر باستان، هخامنشیان، ساسانیان و اسلامی به کار گرفته شده و مفاهیم عمیقی را در خود نهفته دارد. در ایران، رنگ سبز از نمادهای عدالت، کشاورزی و بهشت بوده و در دوره‌های مختلف تاریخی، از جمله دوره‌های صفوی و قاجاریه، به‌عنوان نشانی از قدرت، معنویت و هویت اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در دوران اسلامی، رنگ سبز به نماد اهل‌بیت پیامبر اسلام تبدیل شد. رنگ سبز در روانشناسی نیز با مفاهیمی چون رشد، سلامتی و آرامش مرتبط است. | رنگ سبز در فرهنگ ایرانی و اسلامی جایگاهی ویژه و نمادین دارد که از دوران باستان تا امروز تغییرات زیادی را تجربه کرده است. این رنگ، در تمدن‌های مختلف از جمله مصر باستان، هخامنشیان، ساسانیان و اسلامی به کار گرفته شده و مفاهیم عمیقی را در خود نهفته دارد. در ایران، رنگ سبز از نمادهای عدالت، کشاورزی و بهشت بوده و در دوره‌های مختلف تاریخی، از جمله دوره‌های صفوی و قاجاریه، به‌عنوان نشانی از قدرت، معنویت و هویت اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در دوران اسلامی، رنگ سبز به نماد اهل‌بیت پیامبر اسلام تبدیل شد. رنگ سبز در روانشناسی نیز با مفاهیمی چون رشد، سلامتی و آرامش مرتبط است. | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
====رنگ سبز در مصر باستان==== | ====رنگ سبز در مصر باستان==== | ||
[[پرونده:رنگ-سبز.jpg|thumb|بازگرداندن یک اثر باستانی مصری به نام تابوت سبز از آمریکا پس از دو سال تحقیقات قضایی]] | |||
این رنگ از زمان مصریان باستان، در هنر مورد استفاده قرار می‌گرفته است. آنها در حدود 8000 سال قبل از میلاد مسیح، در کرانه‌های رود نیل، کشاورزی می‌کردند و رنگ سبز را به‌عنوان نمادی از محصولات کشاورزی و رشد گیاهان به کار می‌بردند. در زبان عامیانه مصر باستان، عبارت «انجام کار سبز» به معنای رونق و تازگی بود. در این فرهنگ، بسیاری از خدایان مرتبط با کشاورزی با پوستی سبزرنگ به تصویر کشیده می‌شدند که نماد وفور و باروری محصولات کشاورزی بود. در نقاشی‌های مصریان باستان، علاوه بر خدایان، گیاهان و محصولات کشاورزی نیز به رنگ سبز نشان داده می‌شدند، زیرا کشاورزی و دامداری که مهم‌ترین منبع درآمد مردم مصر باستان بودند، به حاصلخیزی زمین و گیاهان وابسته بود. بنابراین، رنگ سبز در این فرهنگ نماد حیات، رونق کشاورزی، زندگی دوباره و موفقیت به شمار می‌رفت.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20180131151641-9604-260.pdf فروغی و جوادی، «بررسی مفاهیم نمادین رنگ در هنر نقاشی مصر باستان و منشا آنها در طبیعت پیرامون»، 1396ش، ص69.]</ref> | این رنگ از زمان مصریان باستان، در هنر مورد استفاده قرار می‌گرفته است. آنها در حدود 8000 سال قبل از میلاد مسیح، در کرانه‌های رود نیل، کشاورزی می‌کردند و رنگ سبز را به‌عنوان نمادی از محصولات کشاورزی و رشد گیاهان به کار می‌بردند. در زبان عامیانه مصر باستان، عبارت «انجام کار سبز» به معنای رونق و تازگی بود. در این فرهنگ، بسیاری از خدایان مرتبط با کشاورزی با پوستی سبزرنگ به تصویر کشیده می‌شدند که نماد وفور و باروری محصولات کشاورزی بود. در نقاشی‌های مصریان باستان، علاوه بر خدایان، گیاهان و محصولات کشاورزی نیز به رنگ سبز نشان داده می‌شدند، زیرا کشاورزی و دامداری که مهم‌ترین منبع درآمد مردم مصر باستان بودند، به حاصلخیزی زمین و گیاهان وابسته بود. بنابراین، رنگ سبز در این فرهنگ نماد حیات، رونق کشاورزی، زندگی دوباره و موفقیت به شمار می‌رفت.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20180131151641-9604-260.pdf فروغی و جوادی، «بررسی مفاهیم نمادین رنگ در هنر نقاشی مصر باستان و منشا آنها در طبیعت پیرامون»، 1396ش، ص69.]</ref> | ||
====رنگ سبز در دوره هخامنشی==== | ====رنگ سبز در دوره هخامنشی==== | ||
در زمان هخامنشی، رنگ سبز زیتونی از مهم‌ترین و مطلوب‌ترین رنگ‌های مورد استفاده در لباس بود.<ref>موسوی فاطمی، رنگ‌شناسی تخصصی لباس، 1394ش، ص4.</ref> همچنین در نظام طبقاتی جامعه قبل از اسلام، مردم برای نشان دادن جایگاه طبقاتی خود، لباس‌هایی با رنگ‌های مربوطه می‌پوشیدند؛ به طور مثال، رنگ سبز نمادی از طبقه کشاورز بود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/986757/fa دانش و خزائی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی»، 1399ش، ص20.]</ref> | در زمان هخامنشی، رنگ سبز زیتونی از مهم‌ترین و مطلوب‌ترین رنگ‌های مورد استفاده در لباس بود.<ref>موسوی فاطمی، رنگ‌شناسی تخصصی لباس، 1394ش، ص4.</ref> همچنین در نظام طبقاتی جامعه قبل از اسلام، مردم برای نشان دادن جایگاه طبقاتی خود، لباس‌هایی با رنگ‌های مربوطه می‌پوشیدند؛ به طور مثال، رنگ سبز نمادی از طبقه کشاورز بود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/986757/fa دانش و خزائی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی»، 1399ش، ص20.]</ref> | ||
====رنگ سبز در دوره ساسانی==== | ====رنگ سبز در دوره ساسانی==== | ||
در دوره ساسانی، رنگ سبز به‌عنوان نماد آسمان و تقدس در لباس‌ها و آثار هنری مورد استفاده قرار می‌گرفت. این رنگ در نقاشی‌ها و تزئینات سلطنتی به‌عنوان نمایانگر قدرت و معنویت بود و ارتباط نزدیکی با مفاهیم الهی و سلطنتی داشت.<ref>فرخ‌نیا، هنر ساسانی، 1390ش، ص120.</ref> | در دوره ساسانی، رنگ سبز به‌عنوان نماد آسمان و تقدس در لباس‌ها و آثار هنری مورد استفاده قرار می‌گرفت. این رنگ در نقاشی‌ها و تزئینات سلطنتی به‌عنوان نمایانگر قدرت و معنویت بود و ارتباط نزدیکی با مفاهیم الهی و سلطنتی داشت.<ref>فرخ‌نیا، هنر ساسانی، 1390ش، ص120.</ref> | ||
====رنگ سبز در دوره اسلامی==== | ====رنگ سبز در دوره اسلامی==== | ||
پس از اسلام، رنگ سبز به‌طور ویژه به‌عنوان نماد مذهبی و دینی شناخته شد. این رنگ به‌عنوان نمادی از پیامبر اسلام و سادات مطرح شد. در این دوره، رنگ سبز به‌نوعی ارتباط نزدیکی با قدسیت و معنویت پیدا کرد.<ref>مشکور، هنر اسلامی ایران، 1392ش، ص345-342.</ref> | پس از اسلام، رنگ سبز به‌طور ویژه به‌عنوان نماد مذهبی و دینی شناخته شد. این رنگ به‌عنوان نمادی از پیامبر اسلام و سادات مطرح شد. در این دوره، رنگ سبز به‌نوعی ارتباط نزدیکی با قدسیت و معنویت پیدا کرد.<ref>مشکور، هنر اسلامی ایران، 1392ش، ص345-342.</ref> | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۱: | ||
====رنگ سبز در دوران صفویان==== | ====رنگ سبز در دوران صفویان==== | ||
[[پرونده:رنگ-سبز۲.jpg|thumb|نقاشی روی کاشی مربوط به دوره صفویه؛ بیانگر رنگ سبز در آن]]در دوره صفویان، رنگ سبز به‌ویژه در لباس‌های شاهان و درباریان جایگاه ویژه‌ای داشت و نمادی از روحانیت و سلطنت بود. این رنگ در طراحی رداهای سلطنتی و تن‌پوش‌های شاهانه به همراه تزئینات طلایی کاربرد داشت و بیشتر در میان شاهزادگان و مقامات برجسته دیده می‌شد. سبز یشمی در لباس شاهان صفوی نماد ثروت، اشرافیت و مقام بود. همچنین در دوران صفوی، رنگ سبز به‌عنوان نماد معنویت و الهام از بهشت در نظر گرفته می‌شد. در پارچه‌های زربفت دوره صفوی، نقوش گیاهی همراه با رنگ سبز به‌طور گسترده‌ای دیده می‌شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/407616/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%DB%8C-%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87 محبی و دیگران، «بررسی رابطه جایگاه اجتماعی و انتخاب رنگ البسه در نگاره‌های دوره صفویه»، 1397، ص131- 135.]</ref> | |||
در دوره صفویان، رنگ سبز به‌ویژه در لباس‌های شاهان و درباریان جایگاه ویژه‌ای داشت و نمادی از روحانیت و سلطنت بود. این رنگ در طراحی رداهای سلطنتی و تن‌پوش‌های شاهانه به همراه تزئینات طلایی کاربرد داشت و بیشتر در میان شاهزادگان و مقامات برجسته دیده می‌شد. سبز یشمی در لباس شاهان صفوی نماد ثروت، اشرافیت و مقام بود. همچنین در دوران صفوی، رنگ سبز به‌عنوان نماد معنویت و الهام از بهشت در نظر گرفته می‌شد. در پارچه‌های زربفت دوره صفوی، نقوش گیاهی همراه با رنگ سبز به‌طور گسترده‌ای دیده می‌شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/407616/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%DB%8C-%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87 محبی و دیگران، «بررسی رابطه جایگاه اجتماعی و انتخاب رنگ البسه در نگاره‌های دوره صفویه»، 1397، ص131- 135.]</ref> | |||
====رنگ سبز در دوره قاجاریه==== | ====رنگ سبز در دوره قاجاریه==== | ||
| خط ۳۴: | خط ۲۸: | ||
==مبانی رنگ سبز== | ==مبانی رنگ سبز== | ||
[[پرونده:رنگ-سبز۳.jpg|thumb|کاروان ایران در المپیک سال ۲۰۰۸ پکن]]رنگ سبز یکی از رنگ‌هایی است که دارای معانی و مفاهیم عمیق در فرهنگ‌ها و زمینه‌های مختلف است. مبانی رنگ سبز شامل جنبه‌های علمی و روانشناسی آن می‌شود. برخی از مبانی رنگ سبز عبارتند از: | |||
رنگ سبز یکی از رنگ‌هایی است که دارای معانی و مفاهیم عمیق در فرهنگ‌ها و زمینه‌های مختلف است. مبانی رنگ سبز شامل جنبه‌های علمی و روانشناسی آن می‌شود. برخی از مبانی رنگ سبز عبارتند از: | |||
====سبز در علم رنگ‌ها==== | ====سبز در علم رنگ‌ها==== | ||
| خط ۷۰: | خط ۶۳: | ||
====نماد پیامبر و ائمه==== | ====نماد پیامبر و ائمه==== | ||
[[پرونده:حضرت-خضر.jpg|thumb|نقاشی حضرت خضر بر روی ماهی در سده ۱۷ میلادی]]در فرهنگ اسلامی، رنگ سبز همواره نمادهای عمیق معنوی و مقدس بوده است و با شخصیت‌های مهمی چون پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم) و حضرت خضر مرتبط است. طبق روایات، پیامبر اسلام به رنگ سبز علاقه زیادی داشت و در بسیاری از مناسبت‌ها لباس سبز به تن می‌کرد. مثلاً هنگامی که پیامبر در مراسم‌های مختلف حضور داشت، به‌ویژه هنگام طواف در خانه خدا یا در عروسی‌شان با حضرت خدیجه، لباس سبز بر تن داشت. همچنین، جبرئیل در شب قدر با پرچم سبزرنگ نازل می‌شود و مرکب حضرت رسول در سفر معراج به رنگ سبز بود. | |||
در فرهنگ اسلامی، رنگ سبز همواره نمادهای عمیق معنوی و مقدس بوده است و با شخصیت‌های مهمی چون پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم) و حضرت خضر مرتبط است. طبق روایات، پیامبر اسلام به رنگ سبز علاقه زیادی داشت و در بسیاری از مناسبت‌ها لباس سبز به تن می‌کرد. مثلاً هنگامی که پیامبر در مراسم‌های مختلف حضور داشت، به‌ویژه هنگام طواف در خانه خدا یا در عروسی‌شان با حضرت خدیجه، لباس سبز بر تن داشت. همچنین، جبرئیل در شب قدر با پرچم سبزرنگ نازل می‌شود و مرکب حضرت رسول در سفر معراج به رنگ سبز بود. | |||
حضرت خضر نیز که یکی از شخصیت‌های مهم مذهبی است، با رنگ سبز شناخته می‌شود. در اساطیر اسلامی، حضرت خضر به‌دلیل معجزات خود و قدرتش در تبدیل خشکی‌ها به سبزی و خرمی، نماد زندگی دوباره و جوانی است. در منابع اسلامی آمده است که دو لباس از بهشت برای پیامبر فرستاده شد که لباس سبزرنگ به امام حسن و لباس قرمز به امام حسین تعلق گرفت. | حضرت خضر نیز که یکی از شخصیت‌های مهم مذهبی است، با رنگ سبز شناخته می‌شود. در اساطیر اسلامی، حضرت خضر به‌دلیل معجزات خود و قدرتش در تبدیل خشکی‌ها به سبزی و خرمی، نماد زندگی دوباره و جوانی است. در منابع اسلامی آمده است که دو لباس از بهشت برای پیامبر فرستاده شد که لباس سبزرنگ به امام حسن و لباس قرمز به امام حسین تعلق گرفت. | ||
| خط ۷۷: | خط ۶۹: | ||
در تشیع، رنگ سبز نمایانگر معصومیت و اصالت خاندان بنی‌هاشم است. همچنین در دوره‌های مختلف تاریخی، لباس سبز برای بنی‌هاشم به‌عنوان نشانه‌ای از جایگاه خاص این خاندان معرفی شد. به‌طور خاص، حضرت علی و امام رضا به این رنگ توجه ویژه‌ای داشتند. | در تشیع، رنگ سبز نمایانگر معصومیت و اصالت خاندان بنی‌هاشم است. همچنین در دوره‌های مختلف تاریخی، لباس سبز برای بنی‌هاشم به‌عنوان نشانه‌ای از جایگاه خاص این خاندان معرفی شد. به‌طور خاص، حضرت علی و امام رضا به این رنگ توجه ویژه‌ای داشتند. | ||
در هنر اسلامی و به‌ویژه در نقاشی‌های ایرانی، حضرت علی اغلب با دستار سبز به تصویر کشیده می‌شود تا ارتباط این شخصیت با رنگ سبز و معنای آن در جامعه مسلمانان تاکید شود.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1607944712-10233-19-3.pdf دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»، 1399ش، ص24-23.]</ref> | در هنر اسلامی و به‌ویژه در نقاشی‌های ایرانی، حضرت علی اغلب با [[دستار]] سبز به تصویر کشیده می‌شود تا ارتباط این شخصیت با رنگ سبز و معنای آن در جامعه مسلمانان تاکید شود.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1607944712-10233-19-3.pdf دانش و خزایی، «نمادشناسی رنگ سبز در فرهنگ و هنر ایرانی‌اسلامی»، 1399ش، ص24-23.]</ref> | ||
====نماد خرد و دانایی==== | ====نماد خرد و دانایی==== | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۹۲: | ||
==رنگ سبز ایرانی== | ==رنگ سبز ایرانی== | ||
[[پرونده:رنگ-سبز۱.jpg|thumb|سرامیک، قرن سیزدهم در گرگان؛ موزه آذربایجان، تبریز]]رنگ سبز ایرانی، که به عنوان «سبز پرشین» شناخته می‌شود، نماد طبیعت، بهشت، تقدس و پرهیزکاری است. این رنگ که ترکیبی از سبز تیره و خاکستری است، بیانگر ثبات و جذابیت به‌همراه امید و شادابی می‌باشد. برای اولین بار در سال 1892م این رنگ به نام "Persian Green" نام‌گذاری شد، که با توجه به اهمیت آن در هنر و معماری سنتی ایرانی بوده است. از دوران باستان در ایران اهمیت ویژه‌ای داشته و در ساخت ظروف سلطنتی، زیورآلات و آثار هنری استفاده می‌شد. ایرانیان به قداست این سنگ اعتقاد داشتند و آن را نماد آرامش می‌دانستند. بعد از اسلام، فیروزه و رنگ آن در معماری اسلامی ایران، مانند گنبدها و مناره‌ها، جلوه‌های زیبایی پیدا کرد.<ref> [https://tarahanelebas.com/persian-green-color-of01401 «سبز ایرانی، رنگ سال 1401»، وب‌سایت طراحان لباس.]</ref> | |||
رنگ سبز ایرانی، که به عنوان «سبز پرشین» شناخته می‌شود، نماد طبیعت، بهشت، تقدس و پرهیزکاری است. این رنگ که ترکیبی از سبز تیره و خاکستری است، بیانگر ثبات و جذابیت به‌همراه امید و شادابی می‌باشد. برای اولین بار در سال 1892م این رنگ به نام "Persian Green" نام‌گذاری شد، که با توجه به اهمیت آن در هنر و معماری سنتی ایرانی بوده است. از دوران باستان در ایران اهمیت ویژه‌ای داشته و در ساخت ظروف سلطنتی، زیورآلات و آثار هنری استفاده می‌شد. ایرانیان به قداست این سنگ اعتقاد داشتند و آن را نماد آرامش می‌دانستند. بعد از اسلام، فیروزه و رنگ آن در معماری اسلامی ایران، مانند گنبدها و مناره‌ها، جلوه‌های زیبایی پیدا کرد.<ref> [https://tarahanelebas.com/persian-green-color-of01401 «سبز ایرانی، رنگ سال 1401»، وب‌سایت طراحان لباس.]</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۱۳: | ||
*Liddell، Henry George. "A History of Western Art. | *Liddell، Henry George. "A History of Western Art. | ||
*Pillips، Ken، The Color Green — History، Meaning and Facts،2023. | *Pillips، Ken، The Color Green — History، Meaning and Facts،2023. | ||
[[رده: ویکی‌رز]] | [[رده: ویکی‌رز]] | ||
