بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>ایرج میرزا</big>'''؛ شاعرطنزپرداز، شاهزاده و تجددگرای | [[پرونده:ایرج میرزا.png|جایگزین=ایرج میرزا|بندانگشتی|زاده مهر ۱۲۵۳ (خورشیدی) رمضان ۱۲۹۱ (قمری) اکتبر ۱۸۷۴ (میلادی) تبریز، ایران ،درگذشته ۲۲ اسفند ۱۳۰۴ (خورشیدی) ۲۷ شعبان ۱۳۴۳ (قمری) ۱۴ مارس ۱۹۲۶ (میلادی)]] | ||
'''<big>ایرج میرزا</big>'''؛ شاعرطنزپرداز، شاهزاده و تجددگرای دورۀ مشروطه. | |||
ایرج میرزا، شاعر برجستۀ ایرانی، با سه واسطه به فتحعلی‌شاه قاجار می‌رسد. | ایرج میرزا، شاعر برجستۀ ایرانی، با سه واسطه به فتحعلی‌شاه قاجار می‌رسد. قریحۀ شعری او در سن چهارده سالگی شکوفا شد. از آثار معروف او می‌توان به مثنوی‌های «مادرنامه»، «زهره و منوچهر» و «عارف‌نامه» اشاره کرد. سفرهای ایرج میرزا به قفقاز و اروپا باعث شد به‌اندیشه‌های غربی گرایش پیدا کند و تفکر تجددگرایی در او نهادینه شود. بخش عمدۀ شهرت او به‌دلیل طنزهای اجتماعی و انتقادهای او از وضعیت جامعه است. ایرج میرزا به‌عنوان یکی از پیشگامان مخالفت با حجاب زنان شناخته می‌شود. او آزادی زنان را ضروری می‌دانست و حجاب را مانعی اساسی برای این آزادی تلقی می‌کرد. | ||
==تولد و تحصیلات== | ==تولد و تحصیلات== | ||
نسب ایرج میرزا به «فتحعلی شاه» قاجار می‌رسد. پدر ایرج، غلام‌حسین میرزا از شاعران رسمی مظفرالدین شاه قاجار و دارای لقب و از مواجب برخوردار بود. پس از مرگ پدر، این منصب به ایرج رسید و ملقب به «جلال‌الممالک»، «فخرالشعرا» و «صدرالشعرا» شد.<ref>. محجوب، تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، 1353ش، ص16 و 26.</ref> وی در سال 1252ش در تبریز متولد شد. پس از سپری‌کردن تحصیلات مقدماتی به دارالفنون تبریز رفت و زبان فرانسه را به‌خوبی یاد گرفت. او علاوه بر زبان فرانسه به زبان‌های ترکی و روسی نیز مسلط بود، در این ایام به ادبیات فارسی رو آورد و به شعرهای انتقادی پرداخت.<ref>. رزاق‌پور و نوش‌آبادی، «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»، 1391ش، ص123 و 124.</ref> | نسب ایرج میرزا به «فتحعلی شاه» قاجار می‌رسد. پدر ایرج، غلام‌حسین میرزا از شاعران رسمی مظفرالدین شاه قاجار و دارای لقب و از مواجب برخوردار بود. پس از مرگ پدر، این منصب به ایرج رسید و ملقب به «جلال‌الممالک»، «فخرالشعرا» و «صدرالشعرا» شد.<ref>. محجوب، تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، 1353ش، ص16 و 26.</ref> وی در سال 1252ش در تبریز متولد شد. پس از سپری‌کردن تحصیلات مقدماتی به دارالفنون تبریز رفت و زبان فرانسه را به‌خوبی یاد گرفت. او علاوه بر زبان فرانسه به زبان‌های ترکی و روسی نیز مسلط بود، در این ایام به ادبیات فارسی رو آورد و به شعرهای انتقادی پرداخت.<ref>[https://www.sid.ir/paper/488678/fa#downloadbottom . رزاق‌پور و نوش‌آبادی، «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»، 1391ش، ص123 و 124.]</ref> | ||
==فعالیت کاری== | ==فعالیت کاری== | ||
ایرج میرزا در جریان انقلاب مشروطه زندگی درباری را رها کرد و به کارهای اداری پرداخت و ماموریت یافت تا به شهرهای تهران، سنندج و کرمانشاه برود. او به‌مدت پنج سال معاون پیش‌کاری مالی خراسان بود.<ref>. رزاق‌پور و نوش‌آبادی، «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»، 1391ش، ص123.</ref> وقتی امین‌الدوله<ref>. میرزاعلی امین‌الدوله از رجال قاجاریه و صدراعظم ناصرالدین شاه بود. شهبازی، «امین الدوله»، وب‌سایت تهران نامه.</ref> به تهران رفت ایرج میرزا را به‌سمت منشی خاص خود منصوب کرد. او پس از سرودن شعری در ستایش «میرزاعلی‌خان اتابک»، به‌عنوان رئیس صندوق و گمرک کردستان منصوب شد. ایرج میرزا پس از مدتی از مقامش کناره‌گیری کرد و تا اواخر عمر هیچ سمتی نداشت. در این مدت با ادبا و شاعرا همنشین بود و به سرودن قصیده، غزل و مثنوی می‌پرداخت.<ref>. محجوب، تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، 1353ش، ص17-22.</ref> | ایرج میرزا در جریان انقلاب مشروطه زندگی درباری را رها کرد و به کارهای اداری پرداخت و ماموریت یافت تا به شهرهای تهران، سنندج و کرمانشاه برود. او به‌مدت پنج سال معاون پیش‌کاری مالی خراسان بود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/488678/fa#downloadbottom . رزاق‌پور و نوش‌آبادی، «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»، 1391ش، ص123.]</ref> وقتی امین‌الدوله<ref>. میرزاعلی امین‌الدوله از رجال قاجاریه و صدراعظم ناصرالدین شاه بود. [https://tehrannameh.com/list/%D8%A7%D9%84%D9%81/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%87%E2%80%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 شهبازی، «امین الدوله»، وب‌سایت تهران نامه.]</ref> به تهران رفت ایرج میرزا را به‌سمت منشی خاص خود منصوب کرد. او پس از سرودن شعری در ستایش «میرزاعلی‌خان اتابک»، به‌عنوان رئیس صندوق و گمرک کردستان منصوب شد. ایرج میرزا پس از مدتی از مقامش کناره‌گیری کرد و تا اواخر عمر هیچ سمتی نداشت. در این مدت با ادبا و شاعرا همنشین بود و به سرودن قصیده، غزل و مثنوی می‌پرداخت.<ref>. محجوب، تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، 1353ش، ص17-22.</ref> | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
ایرج میرزا در سال | ایرج میرزا در سال 1304ش بر اثر سکته قلبی درگذشت و در قبرستان ظهیرالدوله تهران به خاک سپرده شد.<ref>[https://www.eneshat.com/iranian/famous/about-iraj-mirza . «همه چیز درباره ایرج میرزا»، وب‌سایت نشاط آوران.]</ref> | ||
==تالیفات== | ==تالیفات== | ||
از مهم‌ترین آثار او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | از مهم‌ترین آثار او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | ||
* منظومه‌های شعری با عناوین «تعارف»، «این بزرگان»، «دوزخ»، «اشک شیخ» و «مادر»؛ | *منظومه‌های شعری با عناوین «تعارف»، «این بزرگان»، «دوزخ»، «اشک شیخ» و «مادر»؛ | ||
* مثنوی «زهره و منوچهر» ترجمه‌ای از اثر شکسپیر شاعر و نمایشنامه نویس بزرگ انگلیسی؛ | *مثنوی «زهره و منوچهر» ترجمه‌ای از اثر شکسپیر شاعر و نمایشنامه نویس بزرگ انگلیسی؛ | ||
* دو قطعه منثوی به نام‌های «شاه و جام» ترجمه‌ای از شاعر معروف آلمانی با نام شیللر؛ | *دو قطعه منثوی به نام‌های «شاه و جام» ترجمه‌ای از شاعر معروف آلمانی با نام شیللر؛ | ||
* مثنوی عارف‌نامه. <ref>. حائری، آثار و افکار ایرج میرزا، 1366ش، ص31-34.</ref> | *مثنوی عارف‌نامه. <ref>. حائری، آثار و افکار ایرج میرزا، 1366ش، ص31-34.</ref> | ||
==سبک شعری== | ==سبک شعری== | ||
ایرج میرزا از شاعران عصر قاجاریه است که شعرش به هیچ یک از شعرای معاصرش شباهتی ندارد. تسلط وی بر استخدام به‌موقع کلمات، ایهام، موسیقی‌افزایی، مناسبت‌های لفظی و معنوی، کاربردهای تشبیهات، کنایات و ضرب‌المثل‌های زنده و ایجازهای دلنشین از ویژگی‌های سبک شعری ایرج میرزا به شمار می‌رود. | ایرج میرزا از شاعران عصر قاجاریه است که شعرش به هیچ یک از شعرای معاصرش شباهتی ندارد. تسلط وی بر استخدام به‌موقع کلمات، ایهام، موسیقی‌افزایی، مناسبت‌های لفظی و معنوی، کاربردهای تشبیهات، کنایات و ضرب‌المثل‌های زنده و ایجازهای دلنشین از ویژگی‌های سبک شعری ایرج میرزا به شمار می‌رود. عمدۀ شهرت وی در طنز و انتقادهای اجتماعی بود.<ref>[https://www.bahareadab.com/pdf/1473.pdf . اسدی، «بررسی سبک شخصی ایرج میرزا»، 1402ش، ص69.]</ref> | ||
شفیعی کدکنی بر این باور است که او تسلط فوق‌العاده‌ای بر زبان معیار و جنبه‌های معاصر زبان فارسی زمان خود داشت.<ref>. رزاق‌پور و نوش‌آبادی، «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»، 1391ش، ص124.</ref> | شفیعی کدکنی بر این باور است که او تسلط فوق‌العاده‌ای بر زبان معیار و جنبه‌های معاصر زبان فارسی زمان خود داشت.<ref>[https://www.sid.ir/paper/488678/fa#downloadbottom . رزاق‌پور و نوش‌آبادی، «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»، 1391ش، ص124.]</ref> | ||
در آثار ایرج میرزا اشعار مذهبی هم مشاهده می‌شود؛ از آن‌جمله می‌توان به شعری درباره حضرت علی اکبر اشاره کرد: | در آثار ایرج میرزا اشعار مذهبی هم مشاهده می‌شود؛ از آن‌جمله می‌توان به شعری درباره حضرت علی اکبر اشاره کرد: | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۲: | ||
آیا که غم‌گساری و‌اندُه‌بری نمود لیلای داغدیدۀ محنت‌کشیده را | آیا که غم‌گساری و‌اندُه‌بری نمود لیلای داغدیدۀ محنت‌کشیده را | ||
بعد از پسر دل پدر آماج تیغ شد آتش زدند لانۀ مرغ پریده را<ref>. «شعر ایرج میرزا برای شهادت حضرت علی اکبر (علیه‌السّلام)»، وب‌سایت مشرق نیوز.</ref> | بعد از پسر دل پدر آماج تیغ شد آتش زدند لانۀ مرغ پریده را<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/490120/%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1-%D8%B9 . «شعر ایرج میرزا برای شهادت حضرت علی اکبر (علیه‌السّلام)»، وب‌سایت مشرق نیوز.]</ref> | ||
==زمینه‌های شکل‌گیری تفکرات ایرج میرزا== | ==زمینه‌های شکل‌گیری تفکرات ایرج میرزا== | ||
ایرج میرزا در خاندانی بزرگ شده بود که همگی جزو شاعران خوش‌ذوق و از درباریان حکومت شاهان قاجار به شمار می‌رفتند. او هم وابسته به مظفرالدین شاه و از صاحب‌منصبان بود. وضعیت اقتصادی و فرهنگی وی نسبت به توده‌های مردم از سطح بالایی برخوردار بود و جزو طبقۀ اقلیت قدرتمند | ایرج میرزا در خاندانی بزرگ شده بود که همگی جزو شاعران خوش‌ذوق و از درباریان حکومت شاهان قاجار به شمار می‌رفتند. او هم وابسته به مظفرالدین شاه و از صاحب‌منصبان بود. وضعیت اقتصادی و فرهنگی وی نسبت به توده‌های مردم از سطح بالایی برخوردار بود و جزو طبقۀ اقلیت قدرتمند جامعۀ عصر مشروطه به شمار می‌آمد. به‌همین علت او از دیگر شاعران متفاوت و نظراتش با دغدغه‌های اکثر مردم فاصله داشت. او به دلیل منافع طبقاتی‌اش، در برابر سنت‌های اشرافی جامعه با احتیاط رفتار می‌کرد؛ اما نسبت به سنت‌های اجتماعی و دینی بی‌پروا بود. وی به‌خاطر تعلق به طبقۀ بالای جامعه از مباحث آزادی سیاسی عبور کرده و فقط بـه آزادی‌های اجتمـاعی پرداخته و از دیدگاه ایرج، مفهوم آزادی به‌معنای رهایی از سنت‌های جامعه و دینی است. نگاه او به این مقوله بیشتر شبیه به غربی‌ها است. بیشتر نظرات وی در باب آزادی، دربارۀ زن است و ریشۀ بسیاری ازمشکلات جامعه را در حجاب زنان می‌داند.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20170219045349-9459-163.pdf . میرعلی، و دیگران، «تاثیر طبقۀ اجتماعی بر شعر شاعران دورة مشروطه با تمرکز بر اشعار «ایرج میرزا» و «فرخی یزدی»»، 1394ش، ص50-51 و 54-56.]</ref> | ||
==حجاب زنان== | ==حجاب زنان== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۴: | ||
برآورد از درونِ دل خروشی | برآورد از درونِ دل خروشی | ||
که تا این قوم در بندِ حجابند گرفتار همین شَیءِ عِجابَند<ref>. جزائری و دیگران، «بررسی مضامین تعلیمی در شعر فرخی یزدی و ایرج میرزا»، 1399ش، ص233.</ref> | که تا این قوم در بندِ حجابند گرفتار همین شَیءِ عِجابَند<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/64ae5bc15c034-10681-1400-527.pdf . جزائری و دیگران، «بررسی مضامین تعلیمی در شعر فرخی یزدی و ایرج میرزا»، 1399ش، ص233.]</ref> | ||
او عامل ایجاد سنت حجاب را روحانیون دانسته و و آن را به‌عنوان زندانی برای زنان به تصویر می‌کشد. وی در مثنوی «عارف‌نامه» حجاب را مانع کارکرد اجتماعی می‌داند. او بدون توجه به نقش سنتی زنان در جامعه عدم فعالیت اجتماعی زنان را به‌عنوان سرباری برای جامعه تلقی می‌کند: | او عامل ایجاد سنت حجاب را روحانیون دانسته و و آن را به‌عنوان زندانی برای زنان به تصویر می‌کشد. وی در مثنوی «عارف‌نامه» حجاب را مانع کارکرد اجتماعی می‌داند. او بدون توجه به نقش سنتی زنان در جامعه عدم فعالیت اجتماعی زنان را به‌عنوان سرباری برای جامعه تلقی می‌کند: | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۲: | ||
که باید زن کند خود را چو لولو | که باید زن کند خود را چو لولو | ||
او حجاب را از عفت و عصمت جدا می‌داند و می‌گوید زنان طوایف چادرنشین روباز هستند؛ اما بی‌عصمت نیستند. در حالی که زنان شهرنشین محجبه، ولی بی‌عفت هستند.<ref>. حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»، 1391ش، ص69</ref> | او حجاب را از عفت و عصمت جدا می‌داند و می‌گوید زنان طوایف چادرنشین روباز هستند؛ اما بی‌عصمت نیستند. در حالی که زنان شهرنشین محجبه، ولی بی‌عفت هستند.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1601985585-10314-99-37.pdf . حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»، 1391ش، ص69]</ref> | ||
ایرج میرزا باور خود به آزادی زنان را در اشعار نمایشی‌اش نشان می‌دهد. او در | ایرج میرزا باور خود به آزادی زنان را در اشعار نمایشی‌اش نشان می‌دهد. او در منظومۀ نمایشی «عارف‌نامه» در داستانی تمایل خود را به کشف حجاب ابراز می‌کند. وی در این قطعۀ نمایشی به نام «تصویر زن» با زبان طنز از حجاب و مدافعان آن انتقاد می‌کند: | ||
خدایا تا کی این مردان به خوابند زنان تا کی گرفتار حجابند<ref>. مؤذنی و دیگران، «بررسی تطبیقی درون مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف»، 1399ش، ص171 و172.</ref> | خدایا تا کی این مردان به خوابند زنان تا کی گرفتار حجابند<ref>[https://jlcr.ut.ac.ir/article_78201_8fb38eb8c1d104dd84f7719e1777e9ea.pdf . مؤذنی و دیگران، «بررسی تطبیقی درون مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف»، 1399ش، ص171 و172.]</ref> | ||
برای نخستین بار بحث از کشف حجاب را به‌صورت منظوم ایرج میرزا وارد ادبیات مشروطه کرد. سفر به اروپا و دیدن زندگی مردم غرب باعث اثرگذاری بر | برای نخستین بار بحث از کشف حجاب را به‌صورت منظوم ایرج میرزا وارد ادبیات مشروطه کرد. سفر به اروپا و دیدن زندگی مردم غرب باعث اثرگذاری بر روحیۀ وی و ایجاد آزاد‌اندیشی و تجددخواهی در او شد. ایرج میرزا از زندگی مردم انتقاد می‌کرد؛ سینه‌زنی و قمه‌زنی، عشق‌بازی و رابطۀ جنسی، سیاست و حجاب زنان را به انتقاد و سخره می‌گرفت. او در بیان عقایدش هیچ ملاحظه‌ای نداشت. او برای خرسندی دوستان و رنجاندن دشمنان شعر می‌گفت. یکی از معایب بزرگ شعر ایرج میرزا وجود مضامین و محتوای غیراخلاقی بود. در دیوان او مطالب فراوانی دربارۀ عیب‌جویی از زن و حجابش وجود دارد: | ||
نقاب دارد و دل را به جلوه آب کند | نقاب دارد و دل را به جلوه آب کند | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۴: | ||
به هر جا زن بود هم پیشه با مرد | به هر جا زن بود هم پیشه با مرد | ||
درینجا مرد باید جان کند فرد<ref>. رئیس السادات، «بررسی اشعار شاعران دورة مشروطه در مخالفت باحجاب زنان (ایرج میرزا، عارف قزوینی، میرزاده عشقی)»، 1399ش، ص14-22 .</ref> | درینجا مرد باید جان کند فرد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1869138/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B9%D8%B4%D9%82%DB%8C . رئیس السادات، «بررسی اشعار شاعران دورة مشروطه در مخالفت باحجاب زنان (ایرج میرزا، عارف قزوینی، میرزاده عشقی)»، 1399ش، ص14-22 .]</ref> | ||
==رویکردهای انتقادی به اشعار ضد حجاب ایرج میرزا== | ==رویکردهای انتقادی به اشعار ضد حجاب ایرج میرزا== | ||
ایرج میرزا در اشعارش، حجاب زنان را دستاورد اسلام و آن را عامل بازدارنده برای حضور زنان در جامعه می‌دانست. در حالی که پژوهش‌های تاریخی نشان می‌دهند در طول تاریخ ایران، حجاب همواره بخشی پایدار از فرهنگ و تمدن این سرزمین بوده است.<ref>. حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»، 1391ش، ص75-79</ref> شواهد تاریخی نشان می‌دهند که زنان ایرانی، حتی پیش از اسلام، بر اساس فطرت، عقل و باورهای مذهبی خود حجاب را رعایت می‌کردند. در دورۀ ساسانیان، زنان اشراف‌زاده تنها با تخت‌روان‌های پوشیده از خانه خارج می‌شدند.<ref>دورانت، تاریخ تمدن، 1343ش، ج1، ص522.</ref> به‌طوری که پس از شکست ساسانیان، دختران شاه ایران حاضر نشدند با وجود تهدید، چهرۀ خود را در برابر مردان عرب نمایان کنند.<ref>حلبی شافعی، السیره الحلبیه بی‌تا، ج2، ص234.</ref> | ایرج میرزا در اشعارش، حجاب زنان را دستاورد اسلام و آن را عامل بازدارنده برای حضور زنان در جامعه می‌دانست. در حالی که پژوهش‌های تاریخی نشان می‌دهند در طول تاریخ ایران، حجاب همواره بخشی پایدار از فرهنگ و تمدن این سرزمین بوده است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1601985585-10314-99-37.pdf . حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»، 1391ش، ص75-79]</ref> شواهد تاریخی نشان می‌دهند که زنان ایرانی، حتی پیش از اسلام، بر اساس فطرت، عقل و باورهای مذهبی خود حجاب را رعایت می‌کردند. در دورۀ ساسانیان، زنان اشراف‌زاده تنها با تخت‌روان‌های پوشیده از خانه خارج می‌شدند.<ref>دورانت، تاریخ تمدن، 1343ش، ج1، ص522.</ref> به‌طوری که پس از شکست ساسانیان، دختران شاه ایران حاضر نشدند با وجود تهدید، چهرۀ خود را در برابر مردان عرب نمایان کنند.<ref>حلبی شافعی، السیره الحلبیه بی‌تا، ج2، ص234.</ref> | ||
در عصر قاجاریه، زنان با محدودیت‌هایی در مسیر تحصیل و فعالیت‌های اجتماعی روبرو بودند. این موانع تا حدی به دلیل سیاست‌های استبدادی حاکمان قاجار و ساختار اجتماعی آن دوران بود. پس از انقلاب اسلامی، رویکرد جدیدی نسبت به مشارکت زنان شکل گرفت و سیاست‌گذاری‌ها بر پایه فراهم کردن زمینه‌های آموزشی و شغلی برای همه اقشار جامعه، از جمله زنان محجبه، قرار گرفت. حضور چشمگیر زنان در دانشگاه‌ها و پژوهش‌های علمی، رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده عدم تضاد میان حجاب و پیشرفت علمی و اجتماعی زنان است.<ref>. حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»، 1391ش، ص75-79</ref> | در عصر قاجاریه، زنان با محدودیت‌هایی در مسیر تحصیل و فعالیت‌های اجتماعی روبرو بودند. این موانع تا حدی به دلیل سیاست‌های استبدادی حاکمان قاجار و ساختار اجتماعی آن دوران بود. پس از انقلاب اسلامی، رویکرد جدیدی نسبت به مشارکت زنان شکل گرفت و سیاست‌گذاری‌ها بر پایه فراهم کردن زمینه‌های آموزشی و شغلی برای همه اقشار جامعه، از جمله زنان محجبه، قرار گرفت. حضور چشمگیر زنان در دانشگاه‌ها و پژوهش‌های علمی، رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده عدم تضاد میان حجاب و پیشرفت علمی و اجتماعی زنان است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1601985585-10314-99-37.pdf . حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»، 1391ش، ص75-79]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* اسدی، فهمیه، «بررسی سبک شخصی ایرج میرزا»، نشریۀ علمی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره پیاپی 78، مرداد 1402ش. | *اسدی، فهمیه، «بررسی سبک شخصی ایرج میرزا»، نشریۀ علمی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره پیاپی 78، مرداد 1402ش. | ||
* رزاق‌پور، مرتضی و نوش‌آبادی، سمیه «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»، مجلۀ علمی-پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، | *رزاق‌پور، مرتضی و نوش‌آبادی، سمیه «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»، مجلۀ علمی-پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 3، زمستان 1391ش. | ||
* «شعر ایرج میرزا برای شهادت حضرت علی اکبر (علیه‌السّلام)»، وب‌سایت مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: 12 آبان 1394ش. | *«شعر ایرج میرزا برای شهادت حضرت علی اکبر (علیه‌السّلام)»، وب‌سایت مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: 12 آبان 1394ش. | ||
* شهبازی، داریوش، «وب‌سایت تهران نامه»، تاریخ بازدید: 30 مهر 13403ش. | *شهبازی، داریوش، «وب‌سایت تهران نامه»، تاریخ بازدید: 30 مهر 13403ش. | ||
* جزائری، سیده مریم و شادی‌گو، شهریار «بررسی مضامین تعلیمی در شعر فرخی یزدی و ایرج میرزا»، مطالعات ادبیات تطبیقی، | *جزائری، سیده مریم و شادی‌گو، شهریار «بررسی مضامین تعلیمی در شعر فرخی یزدی و ایرج میرزا»، مطالعات ادبیات تطبیقی، شمارۀ 58، تابستان 1400ش. | ||
* حائری، سیدهادی (کورش)، آثار و افکار ایرج میرزا، بی‌جا، جاویدان، چاپ دوم، 1366ش. | *حائری، سیدهادی (کورش)، آثار و افکار ایرج میرزا، بی‌جا، جاویدان، چاپ دوم، 1366ش. | ||
* دورانت، ویلیام جیمز، تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام، تهران، چاپخانه اقبال، 1343ش | *دورانت، ویلیام جیمز، تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام، تهران، چاپخانه اقبال، 1343ش | ||
* رئیس السادات، تهمینه، «بررسی اشعار شاعران دوره مشروطه در مخالفت باحجاب زنان (ایرج میرزا، عارف قزوینی، میرزاده عشقی)»، نشریه تاریخ روایی، بهار و تابستان 1399ش. | *رئیس السادات، تهمینه، «بررسی اشعار شاعران دوره مشروطه در مخالفت باحجاب زنان (ایرج میرزا، عارف قزوینی، میرزاده عشقی)»، نشریه تاریخ روایی، بهار و تابستان 1399ش. | ||
* صفائی قهفرخ، پروانه و حاتمی، سعید، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، | *صفائی قهفرخ، پروانه و حاتمی، سعید، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، شمارۀ دوازدهم، تابستان 1391ش. | ||
* حاتمی، سعید و عبادی، معصومه، «بررسی تطبیقی درون مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف»، پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت، | *حاتمی، سعید و عبادی، معصومه، «بررسی تطبیقی درون مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف»، پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت، شمارۀ 4، زمستان 1399ش. | ||
* حلبی شافعی، علی‌بن‌ابراهیم، السیره الحلبیه، بیروت، المکتبه الاسلامیه، بی‌تا. | *حلبی شافعی، علی‌بن‌ابراهیم، السیره الحلبیه، بیروت، المکتبه الاسلامیه، بی‌تا. | ||
* قاسمی‌زاده، حسین و اسدالهی، خدابخش، «مطالعه و بررسی شگردهای طنزپردازی در اشعار ایرج میرزا»، | *قاسمی‌زاده، حسین و اسدالهی، خدابخش، «مطالعه و بررسی شگردهای طنزپردازی در اشعار ایرج میرزا»، شمارۀ 4، زمستان 1402ش. | ||
* محجوب، محمدجعفر، تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، بی‌جا، افست گلشن، چاپ سوم، 1353ش. | *محجوب، محمدجعفر، تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، بی‌جا، افست گلشن، چاپ سوم، 1353ش. | ||
* میرعلی، حسن‌زاده و دیگران، «تاثیر طبقۀ اجتماعی بر شعر شاعران | *میرعلی، حسن‌زاده و دیگران، «تاثیر طبقۀ اجتماعی بر شعر شاعران دورۀ مشروطه با تمرکز بر اشعار «ایرج میرزا» و «فرخی یزدی»»، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی «پژوﻫﺶ زﺑﺎن ادﺑﯿﺎت ﻓﺎرسی»، شمارۀ 39، زﻣﺴﺘﺎن1394ش. | ||
* مؤذنی و دیگران، «بررسی تطبیقی درون مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف»، پژوهشگاه نقد ادبی و بلاغت، | *مؤذنی و دیگران، «بررسی تطبیقی درون مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف»، پژوهشگاه نقد ادبی و بلاغت، شمارۀ 4، زمستان 1399ش. | ||
* «همه چیز دربارۀ ایرج میرزا»، وب‌سایت نشاط آوران، تاریخ درج مطلب: 24 اردبیهشت، 1399ش. | *«همه چیز دربارۀ ایرج میرزا»، وب‌سایت نشاط آوران، تاریخ درج مطلب: 24 اردبیهشت، 1399ش. | ||
[[رده: ویکی‌رز]] | [[رده: ویکی‌رز]] | ||
