پوشاک مردان در دوران اشکانیان: تفاوت میان نسخه‌ها

لینک داخلی دستار
سلیمانی (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:اشکانیان.jpg|جایگزین=مرد شمی اشکانی|بندانگشتی|مجسمه برنز از نجیب‌زاده اشکانی ملقب به مرد شمی و در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود.]]
<big>'''پوشاک مردان در دوران اشکانیان؛'''</big>
<big>'''پوشاک مردان در دوران اشکانیان؛'''</big>
تن‌پوش مردان ایران در دوره اشکانیان.
تن‌پوش مردان ایران در دوره اشکانیان.
خط ۲۰: خط ۲۱:


==قبا‌های رایج در دوره اشکانیان==
==قبا‌های رایج در دوره اشکانیان==
[[پرونده:Unnamed (5).jpg|جایگزین=مجسمه مرد اشکانی|بندانگشتی|مجسمه مرد اشکانی در شهر هاترا]]
قبا‌های این دوره را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: نوع اول آن قبایی جلو بسته با بلندی تا حدود زانو و یقه‌گرد است که نمونه آن در نقوش حکاکی شده روی استخوان دیده می‌شود؛ برای اینکه سر بتواند به‌راحتی از یقه رد شود، شکافی در قسمت جلوی آن طراحی شده است. آستین‌های این قبا به‌قدری بلند است که تا روی انگشتان دست را می‌پوشاند. این آستین از مچ دست تا روی انگشتان، قیفی‌شکل و چین‌دار است. روی این قبا کمربندی بسته می‌شود که باعث به‌وجود آمدن چین‌های عمودی در پایین قبا می‌شود. (شکل الف)<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1486514/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D9%82%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 باصری و کریمی، «پوشاک سنتی به نام قبا در جامعه ایران»، 1398ش، ص267 و 268.]</ref>  نوع دوم آن، قبا‌های جلو بازی هستند که در آنها یقه قبا به یک سمت (معمولاً چپ) تمایل دارد. نمونه این نوع قبا روی مجسمه مرد اشکانی از شهر هاترا و مجسمه مرد شمی دیده می‌شود. (شکل ب و پ)<ref>پوربهمن، پوشاک در ایران باستان، 1392ش، ص123.</ref>  نوع سوم این قبا‌های جلوباز که در مجسمه اوت‌هال (اوتال)، پادشاه الحضر دیده می‌شود، با حاشیه‌هایی تزیین شده است.<ref>غیبی، 8000 سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، 1391ش، ص186.</ref>  آستین این قبا دارای چین‌های ریز و عرضی است که تا قسمت مچ ادامه دارد و آستین در این قسمت تنگ شده است. به‌دلیل خلق‌وخوی جنگی اشکانیان، به نظر می‌رسد که این مدل آستین‌ها برای حفاظت آنان در برابر سرما بوده است. (شکل ت)<ref>پوربهمن، پوشاک در ایران باستان، 1392ش، ص112-108.</ref>
قبا‌های این دوره را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: نوع اول آن قبایی جلو بسته با بلندی تا حدود زانو و یقه‌گرد است که نمونه آن در نقوش حکاکی شده روی استخوان دیده می‌شود؛ برای اینکه سر بتواند به‌راحتی از یقه رد شود، شکافی در قسمت جلوی آن طراحی شده است. آستین‌های این قبا به‌قدری بلند است که تا روی انگشتان دست را می‌پوشاند. این آستین از مچ دست تا روی انگشتان، قیفی‌شکل و چین‌دار است. روی این قبا کمربندی بسته می‌شود که باعث به‌وجود آمدن چین‌های عمودی در پایین قبا می‌شود. (شکل الف)<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1486514/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D9%82%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 باصری و کریمی، «پوشاک سنتی به نام قبا در جامعه ایران»، 1398ش، ص267 و 268.]</ref>  نوع دوم آن، قبا‌های جلو بازی هستند که در آنها یقه قبا به یک سمت (معمولاً چپ) تمایل دارد. نمونه این نوع قبا روی مجسمه مرد اشکانی از شهر هاترا و مجسمه مرد شمی دیده می‌شود. (شکل ب و پ)<ref>پوربهمن، پوشاک در ایران باستان، 1392ش، ص123.</ref>  نوع سوم این قبا‌های جلوباز که در مجسمه اوت‌هال (اوتال)، پادشاه الحضر دیده می‌شود، با حاشیه‌هایی تزیین شده است.<ref>غیبی، 8000 سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، 1391ش، ص186.</ref>  آستین این قبا دارای چین‌های ریز و عرضی است که تا قسمت مچ ادامه دارد و آستین در این قسمت تنگ شده است. به‌دلیل خلق‌وخوی جنگی اشکانیان، به نظر می‌رسد که این مدل آستین‌ها برای حفاظت آنان در برابر سرما بوده است. (شکل ت)<ref>پوربهمن، پوشاک در ایران باستان، 1392ش، ص112-108.</ref>


خط ۳۴: خط ۳۶:
سرپوش اشکانیان شامل تاج، نیم‌تاج (دیهیم)، موبند، [[دستار]]، باشلق، کلاه نمدی، عمامه و دستار است.
سرپوش اشکانیان شامل تاج، نیم‌تاج (دیهیم)، موبند، [[دستار]]، باشلق، کلاه نمدی، عمامه و دستار است.
تاج شاهان پارتی از لحاظ شکل، هنر و زیبایی به پنج دسته تقسیم می‌شوند:
تاج شاهان پارتی از لحاظ شکل، هنر و زیبایی به پنج دسته تقسیم می‌شوند:
[[پرونده:Mithradatesi (1).jpg|جایگزین=سکه مهرداد یکم|بندانگشتی|سکه نقره مهرداد یکم با ریش و نیم تاج سلطنتی]]
===نوع اول===  
===نوع اول===  
شاهان پارت در ابتدا کلاه ساده‌ای که به کلاه باشلقی معروف بود، بر سر می‌گذاشتند. این کلاه که با مروارید تزیین شده بود، شباهت زیادی به کلاه بزرگان ماد و فرمانروایان هخامنشی داشت. این کلاه که روی سکه مهرداد اول مشاهده می‌شود، کوچک بوده و نوک آن اغلب به یک طرف خمیده می‌شده است.<ref>سرفراز و آورزمانی، سکه‌های ایران؛ از آغاز تا دوران زندیه، 1388ش، ص33.</ref>  
شاهان پارت در ابتدا کلاه ساده‌ای که به کلاه باشلقی معروف بود، بر سر می‌گذاشتند. این کلاه که با مروارید تزیین شده بود، شباهت زیادی به کلاه بزرگان ماد و فرمانروایان هخامنشی داشت. این کلاه که روی سکه مهرداد اول مشاهده می‌شود، کوچک بوده و نوک آن اغلب به یک طرف خمیده می‌شده است.<ref>سرفراز و آورزمانی، سکه‌های ایران؛ از آغاز تا دوران زندیه، 1388ش، ص33.</ref>  
===نوع دوم===  
===نوع دوم===  
از زمان مهرداد اول تصویر شاه بدون کلاه روی سکه‌ها دیده می‌شود و تاج فقط به‌صورت نواری است که در پشت سر گره می‌خورد. این نوار که نوعی نیم‌تاج به شمار می‌رود، با جواهرات زیادی تزیین شده است. نمونه این نوع سربند که در مجسمه مرد شمی مشاهده می‌شود، از حلقه‌هایی تشکیل شده که در پشت سر گره می‌خورد و به نشان شهریاری معروف است.<ref>شهشهانی، تاریخچه پوشش سر در ایران، 1374ش، ص41.</ref>  
از زمان مهرداد اول تصویر شاه بدون کلاه روی سکه‌ها دیده می‌شود و تاج فقط به‌صورت نواری است که در پشت سر گره می‌خورد. این نوار که نوعی نیم‌تاج به شمار می‌رود، با جواهرات زیادی تزیین شده است. نمونه این نوع سربند که در مجسمه مرد شمی مشاهده می‌شود، از حلقه‌هایی تشکیل شده که در پشت سر گره می‌خورد و به نشان شهریاری معروف است.<ref>شهشهانی، تاریخچه پوشش سر در ایران، 1374ش، ص41.</ref>
[[پرونده:Mithridatesiiyoung (1).jpg|جایگزین=سکه نقره مهرداد دوم|بندانگشتی|سکه نقره با تصویر مهرداد دوم]]
 
===نوع سوم===  
===نوع سوم===  
تاجی گرد، مزین به جواهر و سنگ‌های قیمتی که روی گوش‌ها را می‌پوشانده است. در قسمت جلوی این کلاه که بر سر مهرداد دوم دیده می‌شود، با استفاده از مروارید، گلی به طرح ستاره نقش بسته است. شاهان بعدی از جمله سناتروک و فرهاد سوم از تاج‌هایی استفاده می‌کردند که در وسط آنها با حیواناتی، از قبیل شاخ، عقاب و گوزن تزیین شده بود.<ref>بیانی، تاریخ سکه؛ از قدیمی‌ترین ازمنه تا دوره ساسانیان، 1386ش، ص73 و 74.</ref>  
تاجی گرد، مزین به جواهر و سنگ‌های قیمتی که روی گوش‌ها را می‌پوشانده است. در قسمت جلوی این کلاه که بر سر مهرداد دوم دیده می‌شود، با استفاده از مروارید، گلی به طرح ستاره نقش بسته است. شاهان بعدی از جمله سناتروک و فرهاد سوم از تاج‌هایی استفاده می‌کردند که در وسط آنها با حیواناتی، از قبیل شاخ، عقاب و گوزن تزیین شده بود.<ref>بیانی، تاریخ سکه؛ از قدیمی‌ترین ازمنه تا دوره ساسانیان، 1386ش، ص73 و 74.</ref>  
===نوع چهارم===
===نوع چهارم===
[[پرونده:بلاش.jpg|جایگزین=پوشاک مردان اشکانی|بندانگشتی|سکه بلاش سوم،ضرب سلوکیه]]
نوع دیگر این تاج‌ها دارای لبه پهن و کروی‌شکل است که دور‌تادور آن با مروارید تزیین شده است. در بالای تاج، میله‌های زرینی قرار دارد که انتهای هر یک از آن‌ها با مروارید تزیین شده است. قسمت پشت کلاه نیز دو میله تو‌درتو قرار گرفته که نوار‌هایی از آن آویزان است. نمونه این تاج بر سر بلاش سوم و اردوان پنجم دیده می‌شود.<ref>سرفراز و آورزمانی، سکه‌های ایران؛ از آغاز تا دوران زندیه، 1388ش، ص34.</ref>  
نوع دیگر این تاج‌ها دارای لبه پهن و کروی‌شکل است که دور‌تادور آن با مروارید تزیین شده است. در بالای تاج، میله‌های زرینی قرار دارد که انتهای هر یک از آن‌ها با مروارید تزیین شده است. قسمت پشت کلاه نیز دو میله تو‌درتو قرار گرفته که نوار‌هایی از آن آویزان است. نمونه این تاج بر سر بلاش سوم و اردوان پنجم دیده می‌شود.<ref>سرفراز و آورزمانی، سکه‌های ایران؛ از آغاز تا دوران زندیه، 1388ش، ص34.</ref>  
===نوع پنجم===  
===نوع پنجم===