بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
===واکنش منفی=== | ===واکنش منفی=== | ||
برخی از منتقدان معتقدند که فیلم «چهارشنبه‌سوری» اصغر فرهادی با محوریت خیانت، در بستری واقع‌گرایانه به نمایش فروپاشی یک زندگی مشترک می‌پردازد. با این حال، از منظر نقد اخلاقی، اثر بیش از آنکه خیانت را در چارچوب ارزش‌های الهی و دینی محکوم کند، آن را در سطحی سکولار و اومانیستی بازنمایی می‌کند؛ جایی که معیار قضاوت درباره درستی یا نادرستی رفتارها، صرفاً احساسات فردی و منطق روابط انسانی است، نه وحی یا شریعت. در نتیجه، فیلم با تمرکز بر تنش‌ها، سوءتفاهم‌ها و نبود گفت‌وگو، خیانت را بیشتر به عنوان پیامد نارضایتی‌های روانی و اجتماعی نشان می‌دهد تا به عنوان عملی که ذاتاً مذموم و گناه‌آلود است. این رویکرد، هرچند از نظر سینمایی تأثیرگذار است، اما در حوزه اخلاق دینی می‌تواند نقد شود که اثر، نسبی‌گرایی اخلاقی را بر محکومیت مطلق خیانت ترجیح داده است.<ref>[ | برخی از منتقدان معتقدند که فیلم «چهارشنبه‌سوری» اصغر فرهادی با محوریت خیانت، در بستری واقع‌گرایانه به نمایش فروپاشی یک زندگی مشترک می‌پردازد. با این حال، از منظر نقد اخلاقی، اثر بیش از آنکه خیانت را در چارچوب ارزش‌های الهی و دینی محکوم کند، آن را در سطحی سکولار و اومانیستی بازنمایی می‌کند؛ جایی که معیار قضاوت درباره درستی یا نادرستی رفتارها، صرفاً احساسات فردی و منطق روابط انسانی است، نه وحی یا شریعت. در نتیجه، فیلم با تمرکز بر تنش‌ها، سوءتفاهم‌ها و نبود گفت‌وگو، خیانت را بیشتر به عنوان پیامد نارضایتی‌های روانی و اجتماعی نشان می‌دهد تا به عنوان عملی که ذاتاً مذموم و گناه‌آلود است. این رویکرد، هرچند از نظر سینمایی تأثیرگذار است، اما در حوزه اخلاق دینی می‌تواند نقد شود که اثر، نسبی‌گرایی اخلاقی را بر محکومیت مطلق خیانت ترجیح داده است.<ref>[https://hamyaravalayat.blogfa.com/post/1097 «تحلیل از فیلم‌های «خیانت محور» سینمای ایران/قسمت دوم،سینمای ایران و غرب زدگی فرهنگی»، وبلاگ همیار ولایت.]</ref> | ||
==پیام‌های اجتماعی فیلم== | ==پیام‌های اجتماعی فیلم== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
در ابتدای فیلم «چهارشنبه‌سوری»، چادر روحی که همراه نامزدش با موتور در مسیر هستند؛ بین چرخ موتور گیر می‌کند و زمین می‌خورد. این چادر در بخش‌های دیگری از فیلم دوباره ظاهر می‌شود و این بار برای زنی دیگر دردسر ایجاد می‌کند. در پایان فیلم، چادر دیگر حضور فیزیکی ندارد و تنها اثر یا خاطره‌اش در ذهن شخصیت‌ها باقی می‌ماند. گادفری چیشایر به نقش نمادین و دراماتیک چادر در «چهارشنبه‌سوری» اشاره می‌کند، اما توضیح نمی‌دهد که این نماد به چه معناست یا چگونه رفت‌و‌برگشت آن داستان را پیش می‌برد. در فرهنگ ایران، چادر نماد سنت دینی زنان است و فرهادی در این فیلم به گذار جامعه از سنت به مدرنیته می‌پردازد؛ گذاری که با دشواری و تنش همراه است. روحی و افرادی که در سنت مانده‌اند، اغلب تنها ناظر این تغییرند و شاید تأسف بخورند، اما کسانی که در این مسیر پیشگام‌اند، بیشتر با جدایی‌ها و مشکلات عاطفی مواجه می‌شوند.<ref>[https://classifilm.com/film/fireworks-wednesday-2006/?utm_source=chatgpt.com «چهارشنبه سوری 1384»، وب‌سایت سیر مشاهداتی.]</ref> | در ابتدای فیلم «چهارشنبه‌سوری»، چادر روحی که همراه نامزدش با موتور در مسیر هستند؛ بین چرخ موتور گیر می‌کند و زمین می‌خورد. این چادر در بخش‌های دیگری از فیلم دوباره ظاهر می‌شود و این بار برای زنی دیگر دردسر ایجاد می‌کند. در پایان فیلم، چادر دیگر حضور فیزیکی ندارد و تنها اثر یا خاطره‌اش در ذهن شخصیت‌ها باقی می‌ماند. گادفری چیشایر به نقش نمادین و دراماتیک چادر در «چهارشنبه‌سوری» اشاره می‌کند، اما توضیح نمی‌دهد که این نماد به چه معناست یا چگونه رفت‌و‌برگشت آن داستان را پیش می‌برد. در فرهنگ ایران، چادر نماد سنت دینی زنان است و فرهادی در این فیلم به گذار جامعه از سنت به مدرنیته می‌پردازد؛ گذاری که با دشواری و تنش همراه است. روحی و افرادی که در سنت مانده‌اند، اغلب تنها ناظر این تغییرند و شاید تأسف بخورند، اما کسانی که در این مسیر پیشگام‌اند، بیشتر با جدایی‌ها و مشکلات عاطفی مواجه می‌شوند.<ref>[https://classifilm.com/film/fireworks-wednesday-2006/?utm_source=chatgpt.com «چهارشنبه سوری 1384»، وب‌سایت سیر مشاهداتی.]</ref> | ||
=== تقویت حس بی‌اعتمادی و بدبینی === | ===تقویت حس بی‌اعتمادی و بدبینی=== | ||
به گفته منتقدان، فیلم «چهارشنبه‌سوری» با رویکردی غیرمنتظره به موضوع خیانت می‌پردازد. در این اثر، شخصیت اصلی مرد، بی‌آنکه پیش‌زمینه‌ای آشکار از تمایل به خیانت داشته باشد و در حالی که فردی متعهد به امور خانواده و همسرش به نظر می‌رسد، ناگهان مخاطب را با واقعیت پنهان ارتباط با زنی دیگر مواجه می‌کند. این شیوه روایت، به جای آنکه صرفاً تعلیق و درگیری ذهنی ایجاد کند، پتانسیل تقویت حس بی‌اعتمادی و بدبینی را در مخاطبان به همراه دارد. از این رو، گرچه تأثیر منفی چنین آثاری بر مخاطب خاص ممکن است کمتر باشد، اما بر عموم جامعه می‌تواند بسیار مخرب باشد. با توجه به فقدان نظام رده‌بندی سنی دقیق برای آثار هنری، اعمال محدودیت‌های سنی برای نمایش چنین فیلم‌هایی ضروری به نظر می‌رسد تا از پیامدهای آسیب‌زای اجتماعی آن کاسته شود.<ref>[http://zendegisalem.khorasannews.com/newspaper/pagepdf/4950 «بهترین راه، نمایش واقع‌بینانه پیامدهاست»، روزنامه زندگی سلام، 28 مرداد 1395ش.]</ref> | به گفته منتقدان، فیلم «چهارشنبه‌سوری» با رویکردی غیرمنتظره به موضوع خیانت می‌پردازد. در این اثر، شخصیت اصلی مرد، بی‌آنکه پیش‌زمینه‌ای آشکار از تمایل به خیانت داشته باشد و در حالی که فردی متعهد به امور خانواده و همسرش به نظر می‌رسد، ناگهان مخاطب را با واقعیت پنهان ارتباط با زنی دیگر مواجه می‌کند. این شیوه روایت، به جای آنکه صرفاً تعلیق و درگیری ذهنی ایجاد کند، پتانسیل تقویت حس بی‌اعتمادی و بدبینی را در مخاطبان به همراه دارد. از این رو، گرچه تأثیر منفی چنین آثاری بر مخاطب خاص ممکن است کمتر باشد، اما بر عموم جامعه می‌تواند بسیار مخرب باشد. با توجه به فقدان نظام رده‌بندی سنی دقیق برای آثار هنری، اعمال محدودیت‌های سنی برای نمایش چنین فیلم‌هایی ضروری به نظر می‌رسد تا از پیامدهای آسیب‌زای اجتماعی آن کاسته شود.<ref>[http://zendegisalem.khorasannews.com/newspaper/pagepdf/4950 «بهترین راه، نمایش واقع‌بینانه پیامدهاست»، روزنامه زندگی سلام، 28 مرداد 1395ش.]</ref> | ||
=== دروغ برای حفظ خانواده === | ===دروغ برای حفظ خانواده=== | ||
برخی منتقدان، فرهادی را "ضد خانواده" می‌نامند؛ چرا که او به نحوی از عناصر "دروغ" و "خیانت" برای نمایش فروریختن بنیان خانواده‌های ایرانی بهره می‌برد. تقریباً در تمامی آثار فرهادی، با خانواده‌هایی مواجه می‌شویم که در لفافه‌ای از پنهان‌کاری و دروغ به زندگی خود ادامه می‌دهند و اغلب یکی از زوجین به دیگری خیانت کرده یا به او دروغ گفته است. با این حال، اگر دروغ‌هایی را که شخصیت‌های فیلم‌های او بر زبان می‌آورند، با دقت مرور کنیم، درخواهیم یافت که تمامی آن‌ها یک توجیه واحد دارند: "حفظ بنیان خانواده". به عنوان مثال، روحی در "چهارشنبه‌سوری" به گمان خود برای حفظ خانواده‌ای از فروپاشی، دروغ می‌گوید.<ref>[https://www.rajanews.com/news/67045 «مهارت ویژه آقای "آنتی‌خانواده!" در تصویر جامعه ایران با دروغ و خیانت»، رجا نیوز.]</ref> | برخی منتقدان، فرهادی را "ضد خانواده" می‌نامند؛ چرا که او به نحوی از عناصر "دروغ" و "خیانت" برای نمایش فروریختن بنیان خانواده‌های ایرانی بهره می‌برد. تقریباً در تمامی آثار فرهادی، با خانواده‌هایی مواجه می‌شویم که در لفافه‌ای از پنهان‌کاری و دروغ به زندگی خود ادامه می‌دهند و اغلب یکی از زوجین به دیگری خیانت کرده یا به او دروغ گفته است. با این حال، اگر دروغ‌هایی را که شخصیت‌های فیلم‌های او بر زبان می‌آورند، با دقت مرور کنیم، درخواهیم یافت که تمامی آن‌ها یک توجیه واحد دارند: "حفظ بنیان خانواده". به عنوان مثال، روحی در "چهارشنبه‌سوری" به گمان خود برای حفظ خانواده‌ای از فروپاشی، دروغ می‌گوید.<ref>[https://www.rajanews.com/news/67045 «مهارت ویژه آقای "آنتی‌خانواده!" در تصویر جامعه ایران با دروغ و خیانت»، رجا نیوز.]</ref> | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* آذرپندار، مهدی، «مهارت ویژه آقای "آنتی‌خانواده!" در تصویر جامعه ایران با دروغ و خیانت»، رجا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۵ فروردین ۱۳۹۰ش. | *آذرپندار، مهدی، «مهارت ویژه آقای "آنتی‌خانواده!" در تصویر جامعه ایران با دروغ و خیانت»، رجا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۵ فروردین ۱۳۹۰ش. | ||
* «بهترین راه، نمایش واقع‌بینانه پیامدهاست»، روزنامه زندگی سلام، 28 مرداد 1395ش. | *«بهترین راه، نمایش واقع‌بینانه پیامدهاست»، روزنامه زندگی سلام، 28 مرداد 1395ش. | ||
* «بهترین فیلم های اصغر فرهادی؛ 10 فیلم پر مخاطب و معروف این کارگردان ایرانی»، وب‌سایت روزانه، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | *«بهترین فیلم های اصغر فرهادی؛ 10 فیلم پر مخاطب و معروف این کارگردان ایرانی»، وب‌سایت روزانه، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | ||
* «بیوگرافی اصغر فرهادی کارگردان معروف (درباره زندگی شخصی و آثار او)»، وب‌سایت روزانه، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | *«بیوگرافی اصغر فرهادی کارگردان معروف (درباره زندگی شخصی و آثار او)»، وب‌سایت روزانه، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | ||
* جوادی یگانه، محمدرضا و زادقناد، سعیده، «دروغ در سه‌گانه اصغر فرهادی (نشانه شناسی فيلم های «چهارشنبه سوری»، «درباره الی» و «جدايی نادر از سيمين»)»، مجله جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، شماره اول، بهار و تابستان ۱۴۰۰ش. | *جوادی یگانه، محمدرضا و زادقناد، سعیده، «دروغ در سه‌گانه اصغر فرهادی (نشانه شناسی فيلم های «چهارشنبه سوری»، «درباره الی» و «جدايی نادر از سيمين»)»، مجله جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، شماره اول، بهار و تابستان ۱۴۰۰ش. | ||
* «چهارشنبه سوری 1384»، وب‌سایت سیر مشاهداتی، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | *«چهارشنبه سوری 1384»، وب‌سایت سیر مشاهداتی، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | ||
* «چهارشنبه سوری (1384)»، وب‌سایت منظوم، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | *«چهارشنبه سوری (1384)»، وب‌سایت منظوم، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | ||
* شاهوند، احمد، «نگاهی به «چهارشنبه سوری» به بهانه اکران مجددش/ از حالا یاد بگیر همه چی رو بهش نگی»، وب‌سایت سینما سینما، تاریخ درج مطلب: ۲۲ شهریور ۱۳۹۵ش. | *شاهوند، احمد، «نگاهی به «چهارشنبه سوری» به بهانه اکران مجددش/ از حالا یاد بگیر همه چی رو بهش نگی»، وب‌سایت سینما سینما، تاریخ درج مطلب: ۲۲ شهریور ۱۳۹۵ش. | ||
* صادقی فسایی، سهیلا و پروایی، شیوا، «بازنمایی روابط خانوادگی در فیلم‌های اصغر فرهادی (چهارشنبه‌سوری، درباره الی و جدایی نادر از سیمین)»، مجله جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، شماره اول، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. | *صادقی فسایی، سهیلا و پروایی، شیوا، «بازنمایی روابط خانوادگی در فیلم‌های اصغر فرهادی (چهارشنبه‌سوری، درباره الی و جدایی نادر از سیمین)»، مجله جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، شماره اول، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. | ||
* صادقی فسایی، سهیلا و پروایی، شیوا، «نحوه بازنمايی زن در زيست جهان مدرن درفيلم‌هاي اصغر فرهادی (مطالعه موردی: چهارشنبه‌سوری، درباره الی و جدايی نادر از سيمين)»، مجله زن در فرهنگ و هنر، شماره ۲ تابستان ۱۳۹۵ش. | *صادقی فسایی، سهیلا و پروایی، شیوا، «نحوه بازنمايی زن در زيست جهان مدرن درفيلم‌هاي اصغر فرهادی (مطالعه موردی: چهارشنبه‌سوری، درباره الی و جدايی نادر از سيمين)»، مجله زن در فرهنگ و هنر، شماره ۲ تابستان ۱۳۹۵ش. | ||
* عابدینی، فاطمه، «نقد فیلم چهارشنبه سوری از نگاه روانشناسی»، وب‌سایت کلینیک روان‌پویشی آگاه، تاریخ درج مطلب: ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ش. | *عابدینی، فاطمه، «نقد فیلم چهارشنبه سوری از نگاه روانشناسی»، وب‌سایت کلینیک روان‌پویشی آگاه، تاریخ درج مطلب: ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ش. | ||
* قریشی، سید آریا، «فیلم چهارشنبه سوری؛ یک گزارش دقیق اجتماعی»، وب‌سایت فیلیمو، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ش. | *قریشی، سید آریا، «فیلم چهارشنبه سوری؛ یک گزارش دقیق اجتماعی»، وب‌سایت فیلیمو، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ش. | ||
* «مروری بر پنج سکانس طلایی فیلم «چهارشنبه‌سوری» به بهانه آخرین سه‌شنبه سال | تنهایی مژده در هیاهو چهارشنبه آخر سال»، فیلم نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اسفند ۱۴۰۳ش. | *«مروری بر پنج سکانس طلایی فیلم «چهارشنبه‌سوری» به بهانه آخرین سه‌شنبه سال | تنهایی مژده در هیاهو چهارشنبه آخر سال»، فیلم نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اسفند ۱۴۰۳ش. | ||
* «معرفی فیلم سینمایی چهارشنبه سوری»، وب‌سایت کابین‌مووی، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | *«معرفی فیلم سینمایی چهارشنبه سوری»، وب‌سایت کابین‌مووی، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش. | ||
* نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، تهران، روزنه‌کار، چاپ اول، ۱۳۹۸ش. | *نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، تهران، روزنه‌کار، چاپ اول، ۱۳۹۸ش. | ||
* «نقد فیلم چهارشنبه سوری»، وب‌سایت آسمونی، تاریخ درج مطلب: ۱۴ بهمن ۱۳۹۹ش. | *«نقد فیلم چهارشنبه سوری»، وب‌سایت آسمونی، تاریخ درج مطلب: ۱۴ بهمن ۱۳۹۹ش. | ||
* نوروزی، محمدامین، «تحلیل از فیلم‌های «خیانت محور» سینمای ایران/قسمت دوم،سینمای ایران و غرب زدگی فرهنگی»، وبلاگ همیار ولایت، تاریخ درج مطلب: ۱۸ آذر ۱۳۹۱ش. | *نوروزی، محمدامین، «تحلیل از فیلم‌های «خیانت محور» سینمای ایران/قسمت دوم،سینمای ایران و غرب زدگی فرهنگی»، وبلاگ همیار ولایت، تاریخ درج مطلب: ۱۸ آذر ۱۳۹۱ش. | ||
