| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
آسیب‌های روانی؛ آسیب‌های روانی با اعتیاد به فضای مجازی رابطه‌ای دوسویه دارند؛ محققان معتقدند افراد مبتلا به آسیب‌های روانی، زمانی که از فضای مجازی برای بهبودی استفاده می‌کنند به آن اعتیاد پیدا می‌کنند و استفاده افراطی از اینترنت موجب تشدید آسیب‌های روانی می‌شود. ترجیح دادن ارتباط برخط برای تعامل به‌جای ارتباط رودررو، موجب دور ماندن از خانواده و دوستان و انزوای اجتماعی می‌شود. انزوا باعث آسیب‌های روحی زیادی مانند وسواس، توهم، ناامیدی و کاهش مهارت‌های اجتماعی می‌شود.<ref>[https://jpt.isca.ac.ir/article_22276_e758f171fa99a10633cf4566c1187fb0.pdf آل بویه و شاملی، «اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی آن»، 1395ش، ص103.]</ref> افراد معتاد حس تنهایی و حرمت کمتر، مشکل هویت‌یابی<ref>[https://journals.shahed.ac.ir/article_4282_8bb0319f8a48f3754243fe691f0bc41d.pdf رضوانیان و رحیم‌زاده، «نقش اعتیاد به اینترنت در سلامت روانی و تصویر بدنی»، 1403ش، ص139.]</ref> و مشکل مدیریت زمان و مدیریت هیجانات مانند استرس دارند. کارشناسان معتقدند که برخلاف اعتیاد به مواد مخدر که جسم انسان آسیب بیشتری می‌بیند، در اعتیاد اینترنتی روح و روان افراد آسیب می‌بیند.<ref> [https://drmohammadkhani.com/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%8C-%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7/ «اعتیاد به اینترنت: علائم، علل و پیامدها»، وب‌سایت دکتر محمدخانی.]</ref> | آسیب‌های روانی؛ آسیب‌های روانی با اعتیاد به فضای مجازی رابطه‌ای دوسویه دارند؛ محققان معتقدند افراد مبتلا به آسیب‌های روانی، زمانی که از فضای مجازی برای بهبودی استفاده می‌کنند به آن اعتیاد پیدا می‌کنند و استفاده افراطی از اینترنت موجب تشدید آسیب‌های روانی می‌شود. ترجیح دادن ارتباط برخط برای تعامل به‌جای ارتباط رودررو، موجب دور ماندن از خانواده و دوستان و انزوای اجتماعی می‌شود. انزوا باعث آسیب‌های روحی زیادی مانند وسواس، توهم، ناامیدی و کاهش مهارت‌های اجتماعی می‌شود.<ref>[https://jpt.isca.ac.ir/article_22276_e758f171fa99a10633cf4566c1187fb0.pdf آل بویه و شاملی، «اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی آن»، 1395ش، ص103.]</ref> افراد معتاد حس تنهایی و حرمت کمتر، مشکل هویت‌یابی<ref>[https://journals.shahed.ac.ir/article_4282_8bb0319f8a48f3754243fe691f0bc41d.pdf رضوانیان و رحیم‌زاده، «نقش اعتیاد به اینترنت در سلامت روانی و تصویر بدنی»، 1403ش، ص139.]</ref> و مشکل مدیریت زمان و مدیریت هیجانات مانند استرس دارند. کارشناسان معتقدند که برخلاف اعتیاد به مواد مخدر که جسم انسان آسیب بیشتری می‌بیند، در اعتیاد اینترنتی روح و روان افراد آسیب می‌بیند.<ref> [https://drmohammadkhani.com/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%8C-%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7/ «اعتیاد به اینترنت: علائم، علل و پیامدها»، وب‌سایت دکتر محمدخانی.]</ref> | ||
اعتیاد اینترنتی موجب افزایش مشکلات خواب و خودکارآمدی نسبت به کاربران عادی می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/962040/fa بزرگ‌خو و دیگران، «مقایسۀ خودکارآمدی، کیفیت زندگی و کیفیت خواب دانشجویان پزشکی با اعتیاد و بدون اعتیاد اینترنتی»، 1400ش، ص198.]</ref> اضطراب در زمان‌های بدون اینترنت، <ref>احمدی و دیگران، «برازش روابط علی- ساختاری خودکارآمدی و خودتنظیمی با اعتیاد به اینترنت با میانجی‌گری کیفیت زندگی در نوجوانان شهر تهران»، 1402ش، ص39.</ref> تخریب احساسات، <ref>خراسانی و فرهادی، «فراتحلیل درمان‌های اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای و اعتیاد به کار»، 1402ش، ص19.</ref> تعارض با اعضای خانواده در معتادان اینترنتی مشهود است.<ref>کشاورز و دیگران، «نقش عامل‌های شخصیتی و منشی شخصیت در پیش‌بینی اعتیاد اینترنتی دانشجویان»، 1400ش، ص2.</ref> میزان ترس اجتماعی، خودکشی، رفتارهای ضداجتماعی و خشونت در معتادان اینترنتی بیشتر از کاربران عادی است.<ref>رضوانیان و رحیم‌زاده، «نقش اعتیاد به اینترنت در سلامت روانی و تصویر بدنی»، 1403ش، ص139.</ref> | اعتیاد اینترنتی موجب افزایش مشکلات خواب و خودکارآمدی نسبت به کاربران عادی می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/962040/fa بزرگ‌خو و دیگران، «مقایسۀ خودکارآمدی، کیفیت زندگی و کیفیت خواب دانشجویان پزشکی با اعتیاد و بدون اعتیاد اینترنتی»، 1400ش، ص198.]</ref> اضطراب در زمان‌های بدون اینترنت، <ref>[https://jpmm.marvdasht.iau.ir/article_6063_8d8aab05a6ec1aa692d9f21ccee43e44.pdf احمدی و دیگران، «برازش روابط علی- ساختاری خودکارآمدی و خودتنظیمی با اعتیاد به اینترنت با میانجی‌گری کیفیت زندگی در نوجوانان شهر تهران»، 1402ش، ص39.]</ref> تخریب احساسات، <ref>[https://journals.iau.ir/article_707813_f5913b367788f031b9481b3f26d27c53.pdf خراسانی و فرهادی، «فراتحلیل درمان‌های اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای و اعتیاد به کار»، 1402ش، ص19.]</ref> تعارض با اعضای خانواده در معتادان اینترنتی مشهود است.<ref>[https://jnip.ir/article-1-581-fa.pdf کشاورز و دیگران، «نقش عامل‌های شخصیتی و منشی شخصیت در پیش‌بینی اعتیاد اینترنتی دانشجویان»، 1400ش، ص2.]</ref> میزان ترس اجتماعی، خودکشی، رفتارهای ضداجتماعی و خشونت در معتادان اینترنتی بیشتر از کاربران عادی است.<ref>[https://journals.shahed.ac.ir/article_4282_8bb0319f8a48f3754243fe691f0bc41d.pdf رضوانیان و رحیم‌زاده، «نقش اعتیاد به اینترنت در سلامت روانی و تصویر بدنی»، 1403ش، ص139.]</ref> | ||
آسیب‌های جسمی؛ استفادۀ طولانی‌مدت از فضای مجازی موجب کمبود زمان برای پرداختن به مسائل بهداشتی و ورزش منظم می‌شود. زندگی بی‌تحرک معتادان اینترنتی در تنبلی جسمی، ناآگاهی از نحوۀ صحیح نشستن و اختلال در تغذیه و توجه نکردن به وعده‌های غذایی در ابتلا بیماری‌های جسمی مؤثر است.<ref>بزرگ‌خو و دیگران، «مقایسۀ خودکارآمدی، کیفیت زندگی و کیفیت خواب دانشجویان پزشکی با اعتیاد و بدون اعتیاد اینترنتی»، 1400ش، ص203.</ref> آسیب جسمانی مانند تورم و سوزش چشم، سردرد، بی‌خوابی یا کم‌خوابی و کمردرد در این افراد شایع است.<ref>احمدی و دیگران، «برازش روابط علی- ساختاری خودکارآمدی و خودتنظیمی با اعتیاد به اینترنت با میانجی‌گری کیفیت زندگی در نوجوانان شهر تهران»، 1402ش، ص39.</ref> | آسیب‌های جسمی؛ استفادۀ طولانی‌مدت از فضای مجازی موجب کمبود زمان برای پرداختن به مسائل بهداشتی و ورزش منظم می‌شود. زندگی بی‌تحرک معتادان اینترنتی در تنبلی جسمی، ناآگاهی از نحوۀ صحیح نشستن و اختلال در تغذیه و توجه نکردن به وعده‌های غذایی در ابتلا بیماری‌های جسمی مؤثر است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/962040/fa بزرگ‌خو و دیگران، «مقایسۀ خودکارآمدی، کیفیت زندگی و کیفیت خواب دانشجویان پزشکی با اعتیاد و بدون اعتیاد اینترنتی»، 1400ش، ص203.]</ref> آسیب جسمانی مانند تورم و سوزش چشم، سردرد، بی‌خوابی یا کم‌خوابی و کمردرد در این افراد شایع است.<ref>[https://jpmm.marvdasht.iau.ir/article_6063_8d8aab05a6ec1aa692d9f21ccee43e44.pdf احمدی و دیگران، «برازش روابط علی- ساختاری خودکارآمدی و خودتنظیمی با اعتیاد به اینترنت با میانجی‌گری کیفیت زندگی در نوجوانان شهر تهران»، 1402ش، ص39.]</ref> | ||
کاهش ارتباط با خانواده و خویشان؛ دسترسی به اینترنت، موجب ازبین‌رفتن مرز محل کار و خانواده می‌شود. والدین با صرف زمان بیشتر در اینترنت، به‌تدریج از خانواده دورتر می‌شوند و در تربیت فرزندان کوتاهی می‌کنند دوری از خانواده به‌واسطۀ حضور بیشتر در اینترنت، منجر به کاهش عاطفۀ زوجین، طلاق عاطفی و فروپاشی خانواده می‌شود. | کاهش ارتباط با خانواده و خویشان؛ دسترسی به اینترنت، موجب ازبین‌رفتن مرز محل کار و خانواده می‌شود. والدین با صرف زمان بیشتر در اینترنت، به‌تدریج از خانواده دورتر می‌شوند و در تربیت فرزندان کوتاهی می‌کنند دوری از خانواده به‌واسطۀ حضور بیشتر در اینترنت، منجر به کاهش عاطفۀ زوجین، طلاق عاطفی و فروپاشی خانواده می‌شود. | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
آسیب‌های اخلاقی؛ نیازهای عاطفی و جنسی تنها در بستر خانواده رفع می‌شوند. کاهش ارتباط با خانواده، باعث رفع نشدن نیازهای افراد از مسیر صحیح می‌شود. کاربرانی که به‌واسطۀ حضور زیاد در فضای مجازی ارتباط خانوادگی کمی دارند؛ برای رفع نیاز عاطفی به‌دنبال ارتباط با غیرهم‌جنس هستند و برای ارضای نیاز جنسی به هرزه‌نگاری روی می‌آورند. | آسیب‌های اخلاقی؛ نیازهای عاطفی و جنسی تنها در بستر خانواده رفع می‌شوند. کاهش ارتباط با خانواده، باعث رفع نشدن نیازهای افراد از مسیر صحیح می‌شود. کاربرانی که به‌واسطۀ حضور زیاد در فضای مجازی ارتباط خانوادگی کمی دارند؛ برای رفع نیاز عاطفی به‌دنبال ارتباط با غیرهم‌جنس هستند و برای ارضای نیاز جنسی به هرزه‌نگاری روی می‌آورند. | ||
تغییر سبک زندگی؛ بیدار ماندن کاربران برای استفاده از خدمات اینترنتی مانند اینترنت رایگان شبانه و مکالمۀ ارزان‌قیمت، زمینۀ شب‌بیداری آنها و مصرف مواد کافیئن‌دار را مهیا می‌کند. شب‌بیداری موجب کمبود خواب، ازدست‌رفتن نشاط، خستگی مفرط و تمرکز پایین می‌شود.<ref>آل بویه و شاملی، «اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی آن»، 1395ش، ص104 و 105 و 118.</ref> | تغییر سبک زندگی؛ بیدار ماندن کاربران برای استفاده از خدمات اینترنتی مانند اینترنت رایگان شبانه و مکالمۀ ارزان‌قیمت، زمینۀ شب‌بیداری آنها و مصرف مواد کافیئن‌دار را مهیا می‌کند. شب‌بیداری موجب کمبود خواب، ازدست‌رفتن نشاط، خستگی مفرط و تمرکز پایین می‌شود.<ref>[https://jpt.isca.ac.ir/article_22276_e758f171fa99a10633cf4566c1187fb0.pdf آل بویه و شاملی، «اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی آن»، 1395ش، ص104 و 105 و 118.]</ref> | ||
اعتیاد به اینترنت در محل کار موجب اظهار ناتوانی، کاهش کارایی، نارضایتی از انجام دادن وظیفه، کاهش وجدان اخلاقی، احساس مسئولیت و تعهد<ref>عسگری و مرعشیان، «رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیتی و اضطراب کامپیوتر با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز»، 1387ش، ص32.</ref> و از دست دادن شغل می‌شود.<ref>کشاورز و دیگران، «نقش عامل‌های شخصیتی و منشی شخصیت در پیش‌بینی اعتیاد اینترنتی دانشجویان»، 1400ش، ص2.</ref> | اعتیاد به اینترنت در محل کار موجب اظهار ناتوانی، کاهش کارایی، نارضایتی از انجام دادن وظیفه، کاهش وجدان اخلاقی، احساس مسئولیت و تعهد<ref>[https://www.sid.ir/paper/175147/fa#downloadbottom عسگری و مرعشیان، «رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیتی و اضطراب کامپیوتر با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز»، 1387ش، ص32.]</ref> و از دست دادن شغل می‌شود.<ref>[https://jnip.ir/article-1-581-fa.pdf کشاورز و دیگران، «نقش عامل‌های شخصیتی و منشی شخصیت در پیش‌بینی اعتیاد اینترنتی دانشجویان»، 1400ش، ص2.]</ref> | ||
اعتیاد اینترنتی در دانش‌آموزان منجر به افت تحصیلی و تمایل نداشتن برای حضور در کلاس‌ها و جمع هم‌سالان و خانواده می‌شود.<ref>احمدی و دیگران، «برازش روابط علی- ساختاری خودکارآمدی و خودتنظیمی با اعتیاد به اینترنت با میانجی‌گری کیفیت زندگی در نوجوانان شهر تهران»، 1402ش، ص39.</ref> | اعتیاد اینترنتی در دانش‌آموزان منجر به افت تحصیلی و تمایل نداشتن برای حضور در کلاس‌ها و جمع هم‌سالان و خانواده می‌شود.<ref>[https://jpmm.marvdasht.iau.ir/article_6063_8d8aab05a6ec1aa692d9f21ccee43e44.pdf احمدی و دیگران، «برازش روابط علی- ساختاری خودکارآمدی و خودتنظیمی با اعتیاد به اینترنت با میانجی‌گری کیفیت زندگی در نوجوانان شهر تهران»، 1402ش، ص39.]</ref> | ||
اعتیاد اینترنتی همچنین موجب وابستگی به فضای مجازی، <ref>آل بویه و شاملی، «اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی آن»، 1395ش، ص102.</ref> پرداخت هزینه‌های بالا، <ref>سلطانی و دیگران، «رابطۀ هویت و هیجان‌خواهی با اعتیاد اینترنتی»، 1389ش، ص192.</ref> حذف زمان برای انجام دادن سایر فعالیت‌ها، <ref>عسگری و مرعشیان، «رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیتی و اضطراب کامپیوتر با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز»، 1387ش، ص23.</ref> ازدست‌رفتن اراده، مواجهه با اختلال در زندگی و روابط اجتماعی، کاهش باورهای مذهبی، کاهش التزام به خواندن نماز و دین‌داری<ref>گراوند و نظری، «مرور نظام‌مند و فراتحیلیل مطالعات دربارۀ اعتیاد به اینترنت با رویکرد شناسایی پیشایندها و پیامدهای اعتقادی به آن»، 1402ش، ص54.</ref> و اتلاف فرصت‌های زندگی می‌شود.<ref>آل بویه و شاملی، «اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی آن»، 1395ش، ص118.</ref> | اعتیاد اینترنتی همچنین موجب وابستگی به فضای مجازی، <ref>[https://jpt.isca.ac.ir/article_22276_e758f171fa99a10633cf4566c1187fb0.pdf آل بویه و شاملی، «اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی آن»، 1395ش، ص102.]</ref> پرداخت هزینه‌های بالا، <ref>[https://www.sid.ir/paper/129779/%C3%98%C2%AE%C3%98%C2%B1%C3%9B%C5%92%C3%98%C2%AF %C3%98%C2%A7%C3%99%E2%80%9A%C3%98%C2%B3%C3%98%C2%A7%C3%98%C2%B7%C3%9B%C5%92 %C3%9A%C2%AF%C3%99%CB%86%C3%98%C2%B4%C3%9B%C5%92 %C3%98%C2%A2%C3%9B%C5%92%C3%99 %C3%99%CB%86%C3%99%E2%80%A0 14 سلطانی و دیگران، «رابطۀ هویت و هیجان‌خواهی با اعتیاد اینترنتی»، 1389ش، ص192.]</ref> حذف زمان برای انجام دادن سایر فعالیت‌ها، <ref>[https://www.sid.ir/paper/175147/fa#downloadbottom عسگری و مرعشیان، «رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیتی و اضطراب کامپیوتر با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز»، 1387ش، ص23.]</ref> ازدست‌رفتن اراده، مواجهه با اختلال در زندگی و روابط اجتماعی، کاهش باورهای مذهبی، کاهش التزام به خواندن نماز و دین‌داری<ref>[https://soci.rihu.ac.ir/article_2079_5a2c317d8a036eb2d6c0f9095fc290da.pdf گراوند و نظری، «مرور نظام‌مند و فراتحیلیل مطالعات دربارۀ اعتیاد به اینترنت با رویکرد شناسایی پیشایندها و پیامدهای اعتقادی به آن»، 1402ش، ص54.]</ref> و اتلاف فرصت‌های زندگی می‌شود.<ref>[https://jpt.isca.ac.ir/article_22276_e758f171fa99a10633cf4566c1187fb0.pdf آل بویه و شاملی، «اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی آن»، 1395ش، ص118.]</ref> | ||
==شیوه‌های مقابله با اعتیاد اینترنتی== | ==شیوه‌های مقابله با اعتیاد اینترنتی== | ||
کارشناسان معتقدند که داشتن هدف برای زندگی، مانعی برای انجام دادن رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد اینترنتی است و باعث استفادۀ بهتر از فرصت زندگی می‌شود. معنویت‌گرایی موجب ایجاد آرامش درونی، افزایش اعتمادبه‌نفس و افزایش روحیۀ سرزندگی و استفادۀ حساب‌شده از اینترنت می‌شود.<ref>گراوند و نظری، «مرور نظام‌مند و فراتحیلیل مطالعات دربارۀ اعتیاد به اینترنت با رویکرد شناسایی پیشایندها و پیامدهای اعتقادی به آن»، 1402ش، ص68 و 69.</ref> | کارشناسان معتقدند که داشتن هدف برای زندگی، مانعی برای انجام دادن رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد اینترنتی است و باعث استفادۀ بهتر از فرصت زندگی می‌شود. معنویت‌گرایی موجب ایجاد آرامش درونی، افزایش اعتمادبه‌نفس و افزایش روحیۀ سرزندگی و استفادۀ حساب‌شده از اینترنت می‌شود.<ref>[https://soci.rihu.ac.ir/article_2079_5a2c317d8a036eb2d6c0f9095fc290da.pdf گراوند و نظری، «مرور نظام‌مند و فراتحیلیل مطالعات دربارۀ اعتیاد به اینترنت با رویکرد شناسایی پیشایندها و پیامدهای اعتقادی به آن»، 1402ش، ص68 و 69.]</ref> | ||
در سطح فردی و خانوادگی، اقداماتی مانند آموزش استفادۀ صحیح اینترنت در زمان کودکی، اِعمال محدودیت زمانی با نرم‌افزارهای کنترل والدین، <ref> «خطرهای فضای مجازی برای کودکان/ هشدار دربارۀ اعتیاد اینترنتی»، خبرگزاری مهر.</ref> فیلتر کردن وب‌سایت‌های غیراخلاقی، مساعد کردن محیط خانه برای تبادل‌اندیشه، هویت‌بخشی به فرزندان در خانواده<ref>خسروجردی و میرزایی، «بررسی اعتیاد اینترنتی در نوجوان: مطالعۀ متغیرهای جنس، مقطع تحصیلی و‌اندازۀ سازمان آموزشی»، 1388ش، ص222.</ref> و پر کردن اوقات فراغت با تفریح و ورزش در جلوگیری از استفادۀ افراطی از اینترنت مؤثر است. | در سطح فردی و خانوادگی، اقداماتی مانند آموزش استفادۀ صحیح اینترنت در زمان کودکی، اِعمال محدودیت زمانی با نرم‌افزارهای کنترل والدین، <ref> [https://www.mehrnews.com/news/5966881/%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C «خطرهای فضای مجازی برای کودکان/ هشدار دربارۀ اعتیاد اینترنتی»، خبرگزاری مهر.]</ref> فیلتر کردن وب‌سایت‌های غیراخلاقی، مساعد کردن محیط خانه برای تبادل‌اندیشه، هویت‌بخشی به فرزندان در خانواده<ref>[https://www.sid.ir/paper/89255/ خسروجردی و میرزایی، «بررسی اعتیاد اینترنتی در نوجوان: مطالعۀ متغیرهای جنس، مقطع تحصیلی و‌اندازۀ سازمان آموزشی»، 1388ش، ص222.]</ref> و پر کردن اوقات فراغت با تفریح و ورزش در جلوگیری از استفادۀ افراطی از اینترنت مؤثر است. | ||
برپایی دوره‌ها و کارگاه‌هایی برای آگاه‌سازی کاربران و آموزش مهارت‌های حل مسئله، تصمیم‌گیری و ارتباط مؤثر و برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی برای پیشگیری از آسیب‌های اعتیاد اینترنتی مؤثر است.<ref>جعفری هرندی و بهرامی، «تاثیر اعتیاد اینترنتی، سلامت روانی و معنوی دانشجویان دانشگاه قم»، 1398ش، ص73 و 74.</ref> | برپایی دوره‌ها و کارگاه‌هایی برای آگاه‌سازی کاربران و آموزش مهارت‌های حل مسئله، تصمیم‌گیری و ارتباط مؤثر و برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی برای پیشگیری از آسیب‌های اعتیاد اینترنتی مؤثر است.<ref>[https://journals.qom.ac.ir/article_1376_a884381318e25882d43c94e3e354c7ac.pdf جعفری هرندی و بهرامی، «تاثیر اعتیاد اینترنتی، سلامت روانی و معنوی دانشجویان دانشگاه قم»، 1398ش، ص73 و 74.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
