فریده مهدیان (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
فریده مهدیان (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۱۱: خط ۱۱:
در دورة مشروطه، انجمن‌های سری و نیمه‌سری زیادی در ایران به وجود آمدند که در جنبش مشروطه شرکت می‌کردند. اهداف آنها، آموزش دختران، به‌دست آوردن حقوق زنان و تغییر حجاب بود. برخی از بنیان‌گذاران انجمن‌ها در حمایت از تحصیل زنان و علیه حجاب سخنرانی و راهپیمایی‌ها را برنامه‌ریزی و مدیریت می‌کردند. در همین دوره، نشریاتی مانند نسوان وطن‌خواه، پیک‌ سعادت، عالم نسوان، جهان زنان و دانش نخستین دربارة حقوق و آموزش زنان و کشف حجاب مطلب می‌نوشتند و اخباری از جنبش و فعالیت‌های زنان جهان را گزارش می‌کردند. نخستین زنانی که به جنبش حقوق زنان در ایران پیوستند یا خودشان از مشروطه‌خواهان و فعالان جنبش ملی بودند و یا از خانواده‌هایی با گرایش‌های روشن‌فکر ملی‌گرایانه برخاسته بودند. تنها زنان تحصیل‌کرده و روشن‌فکرِ طرفدار مشروطیت، خواستار حقوق زنان شده و در جنبش شرکت می‌کردند.<ref>[https://www.ettehadkhabar.ir/fa/posts/378/print غفاری، «زن در عصر مشروطه»، وب‌سایت اتحاد خبر.]</ref>
در دورة مشروطه، انجمن‌های سری و نیمه‌سری زیادی در ایران به وجود آمدند که در جنبش مشروطه شرکت می‌کردند. اهداف آنها، آموزش دختران، به‌دست آوردن حقوق زنان و تغییر حجاب بود. برخی از بنیان‌گذاران انجمن‌ها در حمایت از تحصیل زنان و علیه حجاب سخنرانی و راهپیمایی‌ها را برنامه‌ریزی و مدیریت می‌کردند. در همین دوره، نشریاتی مانند نسوان وطن‌خواه، پیک‌ سعادت، عالم نسوان، جهان زنان و دانش نخستین دربارة حقوق و آموزش زنان و کشف حجاب مطلب می‌نوشتند و اخباری از جنبش و فعالیت‌های زنان جهان را گزارش می‌کردند. نخستین زنانی که به جنبش حقوق زنان در ایران پیوستند یا خودشان از مشروطه‌خواهان و فعالان جنبش ملی بودند و یا از خانواده‌هایی با گرایش‌های روشن‌فکر ملی‌گرایانه برخاسته بودند. تنها زنان تحصیل‌کرده و روشن‌فکرِ طرفدار مشروطیت، خواستار حقوق زنان شده و در جنبش شرکت می‌کردند.<ref>[https://www.ettehadkhabar.ir/fa/posts/378/print غفاری، «زن در عصر مشروطه»، وب‌سایت اتحاد خبر.]</ref>
==انجمن مخدرات وطن==
==انجمن مخدرات وطن==
'''تشکیل انجمن؛''' زنان روشن‌فکر پس از انقلاب مشروطه و نادیده گرفته شدن حقوق‌شان به‌سراغ مسائل و مشکلات خودشان رفتند و انجمن‌هایی سیاسی تشکیل دادند.<ref>[https://www.iichs.ir/fa/news/384/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87 «انجمن‌های سیاسی زنان در عصر مشروطه»، وب‌سایت پژوهشکدة تاریخ معاصر.]</ref>
'''تشکیل انجمن؛''' زنان روشن‌فکر پس از انقلاب مشروطه و نادیده گرفته شدن حقوق‌شان به‌سراغ مسائل و مشکلات خودشان رفتند و انجمن‌هایی سیاسی تشکیل دادند.<ref>[https://www.iichs.ir/fa/news/384/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87 «انجمن‌های سیاسی زنان در عصر مشروطه»، وب‌سایت پژوهشکدة تاریخ معاصر.]</ref>
تأسیس انجمن مخدرات وطن؛<ref>زنان پرده‌نشین؛ [https://vajehyab.com/?q=%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژة مخدرات.]</ref>  در سال 1289ش به‌وسیلة 60 نفر از زنان فعال ایرانی تشکیل شد.<ref>[https://www.karaketab.com/download/sia/5840-dl-anjoman-nim آفاری، انجمن‌های نیمه‌سری زنان در نهضت مشروطه، 1377ش، ص24.]</ref>   
 
اعضای اصلی انجمن؛ هرچند این تشکل زنانه و با هدف احقاق حقوق زنان بود؛ اما اعضای آن زنان و دختران فعالان سیاسی، علما و روحانیون، اعیان و اشراف و تجار بودند.<ref>[https://www.karaketab.com/download/sia/5684-dl-zan-mashroote خسروپناه، هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، 1381ش، ص150.] </ref>  امیرصحی با عضویت در انجمن مخدرات جزء فعالان جنبش زنان در عصر خویش بود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/25000/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87---%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%85-%D8%B4%D8% شایگانی، «مشارکت اجتماعی زنان در دورة مشروطه»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  
'''تأسیس انجمن مخدرات وطن؛'''<ref>زنان پرده‌نشین؛ [https://vajehyab.com/?q=%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژة مخدرات.]</ref>  در سال 1289ش به‌وسیلة 60 نفر از زنان فعال ایرانی تشکیل شد.<ref>[https://www.karaketab.com/download/sia/5840-dl-anjoman-nim آفاری، انجمن‌های نیمه‌سری زنان در نهضت مشروطه، 1377ش، ص24.]</ref>  
اهداف انجمن؛ این انجمن با اهدافی چون استقلال کشور، جلوگیری از نفوذ بیگانگان و ممنوعیت ورود کالاهای خارجی، <ref>[https://ensani.ir/fa/article/112067/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D9%87%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%AD%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF قاسمی، «تاریخ از فهم سیاسی زن سنتی حکایت می‌کند»، 1388ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> استفاده از کالاهای داخلی <ref>[https://mvaghef.blogsky.com/1391/09/24/post-33/ واقف، «سیر تاریخی حضور زنان در جنبش‌های آزادی‌خواهی»، وبلاگ مواقف.]</ref> و اجرای عدالت اجتماعی فعالیت خود را آغاز کرد. <ref>[https://sohalibrary.com/item/view/59678 فتحی، کانون بانوان: با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکت‌های زنان در ایران، 1383ش، ص71-72.]</ref> هرچند این انجمن به‌منظور سازمان‌دهی موقعیت زنان بود؛ اما استثمار ایران توسط کشورهای خارجی را عامل وضعیت نابسامان زنان می‌دانستند.<ref>ساناساریان، جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ش تا انقلاب ۱۳۵۷ش)، 1384ش، ص71. </ref>
   
مقدمه‌ای برای حضور در اجتماع؛ برای گسترش فعالیت‌ها از زنان و دختران دعوت و برای آنها سخنرانی می‌کردند. آنها منشأ بیشتر مشکلات کشور را جهل و بی‌علمی مردم می‌دانستند و برای حل این معضل خواستار علم‌آموزی زنان شدند و با برگزاری مجالس جشن و برنامه‌های سرگرم‌کننده، زنان را برای مشارکت بیشتر تشویق می‌کردند که مقدمه و تمرینی برای حضور بیشتر در مجامع علمی بود.<ref>[https://www.karaketab.com/download/sia/5684-dl-zan-mashroote خسروپناه، هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، 1381ش، ص151-152.]</ref>  
'''اعضای اصلی انجمن؛''' هرچند این تشکل زنانه و با هدف احقاق حقوق زنان بود؛ اما اعضای آن زنان و دختران فعالان سیاسی، علما و روحانیون، اعیان و اشراف و تجار بودند.<ref>[https://www.karaketab.com/download/sia/5684-dl-zan-mashroote خسروپناه، هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، 1381ش، ص150.] </ref>  امیرصحی با عضویت در انجمن مخدرات جزء فعالان جنبش زنان در عصر خویش بود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/25000/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87---%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%85-%D8%B4%D8% شایگانی، «مشارکت اجتماعی زنان در دورة مشروطه»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
'''اهداف انجمن؛''' این انجمن با اهدافی چون استقلال کشور، جلوگیری از نفوذ بیگانگان و ممنوعیت ورود کالاهای خارجی، <ref>[https://ensani.ir/fa/article/112067/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D9%87%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%AD%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF قاسمی، «تاریخ از فهم سیاسی زن سنتی حکایت می‌کند»، 1388ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> استفاده از کالاهای داخلی <ref>[https://mvaghef.blogsky.com/1391/09/24/post-33/ واقف، «سیر تاریخی حضور زنان در جنبش‌های آزادی‌خواهی»، وبلاگ مواقف.]</ref> و اجرای عدالت اجتماعی فعالیت خود را آغاز کرد. <ref>[https://sohalibrary.com/item/view/59678 فتحی، کانون بانوان: با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکت‌های زنان در ایران، 1383ش، ص71-72.]</ref> هرچند این انجمن به‌منظور سازمان‌دهی موقعیت زنان بود؛ اما استثمار ایران توسط کشورهای خارجی را عامل وضعیت نابسامان زنان می‌دانستند.<ref>ساناساریان، جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ش تا انقلاب ۱۳۵۷ش)، 1384ش، ص71. </ref>
 
'''مقدمه‌ای برای حضور در اجتماع؛''' برای گسترش فعالیت‌ها از زنان و دختران دعوت و برای آنها سخنرانی می‌کردند. آنها منشأ بیشتر مشکلات کشور را جهل و بی‌علمی مردم می‌دانستند و برای حل این معضل خواستار علم‌آموزی زنان شدند و با برگزاری مجالس جشن و برنامه‌های سرگرم‌کننده، زنان را برای مشارکت بیشتر تشویق می‌کردند که مقدمه و تمرینی برای حضور بیشتر در مجامع علمی بود.<ref>[https://www.karaketab.com/download/sia/5684-dl-zan-mashroote خسروپناه، هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، 1381ش، ص151-152.]</ref>
 
==گرایش فمینیستی==
==گرایش فمینیستی==
زنان ایران در دورة قاجار به‌طور خاص تشکیلات سیاسی یا صنفی نداشتند. به‌تدریج که افکار غربی وارد ایران ‌شد، زنان روشن‌فکر با ترویج افکار جدید غربی، فعالیت خویش را در این زمینه آغاز کردند. برخی تشکل‌ها بعد از انقلاب مشروطه توسط همین زنان در ایران شکل گرفت که در کنار مسائل سیاسی مطالبات‌شان را مطرح می‌کردند. به‌طور مثال اتحادیة غیبی نسوان، کمیته نسوان ایرانی، انجمن مخدرات وطن‌ و جمعیت نسوان وطن‌خواه بودند که تا حدودی شعارشان مشترک بود. طرح اولیة حقوق زنان توسط زنانی که با موضوع حقوق زنان آشنا بودند، مطرح شد. آنها انجمن‌هایی را تأسیس و در آن به فعالیت پرداختند. پس از شکل‌گیری برخی مدارس دخترانه و انجمن‌های زنانه و همراه با گسترش آنها، به‌تدریج خواسته‌های اولیه زنان مطرح شد.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/11430/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 ربیعی رودسری، «سرانجام فمینیسم در ایران»، 1385ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref>  زنان اروپایی در رهبری و هدایت زنان ایرانی از طریق انجمن‌ها و نشریات در جهت‌دهی فرهنگی آنها نقش داشتند. <ref>[https://sohalibrary.com/item/view/352504 فتحی، کانون‌ بانوان‌ با رویکردی‌ به‌ ریشه‌های‌ تاریخی‌ حرکت‌های‌ زنان‌ در ایران، 1383ش، ص54.]</ref> امیرصحی نیز یکی از زنان مشروطه‌طلبی بود که با عضویت و فعالیت در انجمن مخدرات وطن و متأثر از دیدگاه‌های روشن‌فکری به‌دنبال حقوق زنان عصر خویش بود.<ref>[https://ketabnak.com/book/131060/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7-%D8 قویمی، کارنامة زنان مشهور ایران، 1352ش، ص150.]</ref>  
زنان ایران در دورة قاجار به‌طور خاص تشکیلات سیاسی یا صنفی نداشتند. به‌تدریج که افکار غربی وارد ایران ‌شد، زنان روشن‌فکر با ترویج افکار جدید غربی، فعالیت خویش را در این زمینه آغاز کردند. برخی تشکل‌ها بعد از انقلاب مشروطه توسط همین زنان در ایران شکل گرفت که در کنار مسائل سیاسی مطالبات‌شان را مطرح می‌کردند. به‌طور مثال اتحادیة غیبی نسوان، کمیته نسوان ایرانی، انجمن مخدرات وطن‌ و جمعیت نسوان وطن‌خواه بودند که تا حدودی شعارشان مشترک بود. طرح اولیة حقوق زنان توسط زنانی که با موضوع حقوق زنان آشنا بودند، مطرح شد. آنها انجمن‌هایی را تأسیس و در آن به فعالیت پرداختند. پس از شکل‌گیری برخی مدارس دخترانه و انجمن‌های زنانه و همراه با گسترش آنها، به‌تدریج خواسته‌های اولیه زنان مطرح شد.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/11430/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 ربیعی رودسری، «سرانجام فمینیسم در ایران»، 1385ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref>  زنان اروپایی در رهبری و هدایت زنان ایرانی از طریق انجمن‌ها و نشریات در جهت‌دهی فرهنگی آنها نقش داشتند. <ref>[https://sohalibrary.com/item/view/352504 فتحی، کانون‌ بانوان‌ با رویکردی‌ به‌ ریشه‌های‌ تاریخی‌ حرکت‌های‌ زنان‌ در ایران، 1383ش، ص54.]</ref> امیرصحی نیز یکی از زنان مشروطه‌طلبی بود که با عضویت و فعالیت در انجمن مخدرات وطن و متأثر از دیدگاه‌های روشن‌فکری به‌دنبال حقوق زنان عصر خویش بود.<ref>[https://ketabnak.com/book/131060/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7-%D8 قویمی، کارنامة زنان مشهور ایران، 1352ش، ص150.]</ref>