فریده مهدیان (بحث | مشارکت‌ها) |
مهدی مهدوی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
در دورة قاجار تعلیم و تربیت دختران در مکتب‌خانه‌ها، حوزه‌های علمیه و تدریس خصوصی در منازل انجام می‌گرفت. متجددان در عصر قاجار خواستار تحولاتی در جامعه شدند. جریان نوگرایی در جامعه با اعزام دانشجو به خارج، تبادل هیئت‌های سیاسی و مذهبی و انتشار روزنامه به وجود آمد. تأسیس مدارس به سبک اروپایی اولین قدمی بود که توسط میسیونرهای خارجی برداشته شد. کم‌کم این مدارس عامل اصلی جنبش اجتماعی و رویارویی تفکر سنتی و مدرن شدند؛ اما تأکید بسیاری از روشن‌فکران بر آموزش دختران و تأثیرگذاری آن بر رشد کشور به سبک غربی بود.<ref>[https://sohalibrary.com/item/view/301527 ترابی‌فارسانی، اسنادي از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوي، 1378ش، ص9-16.] </ref> | در دورة قاجار تعلیم و تربیت دختران در مکتب‌خانه‌ها، حوزه‌های علمیه و تدریس خصوصی در منازل انجام می‌گرفت. متجددان در عصر قاجار خواستار تحولاتی در جامعه شدند. جریان نوگرایی در جامعه با اعزام دانشجو به خارج، تبادل هیئت‌های سیاسی و مذهبی و انتشار روزنامه به وجود آمد. تأسیس مدارس به سبک اروپایی اولین قدمی بود که توسط میسیونرهای خارجی برداشته شد. کم‌کم این مدارس عامل اصلی جنبش اجتماعی و رویارویی تفکر سنتی و مدرن شدند؛ اما تأکید بسیاری از روشن‌فکران بر آموزش دختران و تأثیرگذاری آن بر رشد کشور به سبک غربی بود.<ref>[https://sohalibrary.com/item/view/301527 ترابی‌فارسانی، اسنادي از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوي، 1378ش، ص9-16.] </ref> | ||
این مدارس جدید دخترانه که اغلب توسط مبلغین مسیحی اداره می‌شد، با واکنش منفی علما و مردم مذهبی روبه‌رو شدند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/110440/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87 آزموده، «پیشگام تأسیس مدارس جدید دخترانه»، 1384ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.] </ref> بسیاری از آنها این مدارس را مروج فرهنگ غربی و فساد می‌دانستند. علمایی همچون شیخ فضل‌الله نوری به مخالفت با این مدارس پرداختند،<ref>[https://sohalibrary.com/item/view/352504 فتحی، کانون بانوان با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکت‌های زنان در ایران، 1383ش، ص59.]</ref> هرچند او در فتوایی مدارس جدید را تأیید کرده بود. <ref>[https://sohalibrary.com/item/view/29307 ترکمان، مجموعه ای از: رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات و روزنامة شیخ شهید فضل‌الله نوری، 1362ش، ج1، ص123.]</ref> مخالفت‌ها عمدتاً به‌دلیل نگرانی از تزلزل در ایمان دینی بود.<ref>[https://sohalibrary.com/item/view/352504 فتحی، کانون بانوان با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکت‌های زنان در ایران، 1383ش، ص60.]</ref> برخی فارغ‌التحصیلان این مدارس پیشقراول کشف حجاب در دوران رضاشاه شدند <ref>[http://ensani.ir/fa/article/11430/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 ربیعی رودسری، «سرانجام فمینیسم در ایران»، 1385ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.] </ref> و برخی از این مدارس به مراکز فساد اخلاقی تبدیل شدند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6432/73772/73772/%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%AA%D8%AC%D8%AF%D9%91%D8%AF_%D8%B2%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8 رمضان‌نرگسی، «سیر تجددزدگی نظام آموزشی دختران در ایران معاصر»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | این مدارس جدید دخترانه که اغلب توسط مبلغین مسیحی اداره می‌شد، با واکنش منفی علما و مردم مذهبی روبه‌رو شدند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/110440/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87 آزموده، «پیشگام تأسیس مدارس جدید دخترانه»، 1384ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.] </ref> بسیاری از آنها این مدارس را مروج فرهنگ غربی و فساد می‌دانستند. علمایی همچون شیخ فضل‌الله نوری به مخالفت با این مدارس پرداختند،<ref>[https://sohalibrary.com/item/view/352504 فتحی، کانون بانوان با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکت‌های زنان در ایران، 1383ش، ص59.]</ref> هرچند او در فتوایی مدارس جدید را تأیید کرده بود. <ref>[https://sohalibrary.com/item/view/29307 ترکمان، مجموعه ای از: رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات و روزنامة شیخ شهید فضل‌الله نوری، 1362ش، ج1، ص123.]</ref> مخالفت‌ها عمدتاً به‌دلیل نگرانی از تزلزل در ایمان دینی بود.<ref>[https://sohalibrary.com/item/view/352504 فتحی، کانون بانوان با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکت‌های زنان در ایران، 1383ش، ص60.]</ref> برخی فارغ‌التحصیلان این مدارس پیشقراول کشف حجاب در دوران رضاشاه شدند <ref>[http://ensani.ir/fa/article/11430/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 ربیعی رودسری، «سرانجام فمینیسم در ایران»، 1385ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.] </ref> و برخی از این مدارس به مراکز فساد اخلاقی تبدیل شدند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6432/73772/73772/%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%AA%D8%AC%D8%AF%D9%91%D8%AF_%D8%B2%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8 رمضان‌نرگسی، «سیر تجددزدگی نظام آموزشی دختران در ایران معاصر»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | ||
== | ==مدرسۀ تربیت نسوان== | ||
یکی از خواسته‌های زنان، زمانی که دارای تشکل مستقلی شدند، تأسیس مدارس دخترانه بود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/25000/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87---%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%85-%D8%B4%D8% شایگانی، «مشارکت اجتماعی زنان در دورة مشروطه»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.] </ref> ماه‌سلطان مدارس دخترانة خارجی را مرکز گسترش تجددخواهی و بی‌حجابی می‌دانست. <ref>[https://noorlib.ir/book/view/59793/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D9%84% فقیهی مقدس، شخصیت‌ها و آثار علمی بانوان شیعه در علوم اسلا.می، 1397ش، ص434-433.]</ref> او برای حمایت <ref>[https://ketabnak.com/book/131060/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7-%D8 قویمی، کارنامة زنان مشهور ایران، 1352ش، ص151.]</ref> و همگانی کردن سوادآموزی و پیشرفت دانش دختران، <ref>[https://archive.org/details/20230311_20230311_1822/mode/2up ناهید، زنان ایران در جنبش مشروطه، 1360ش، ص24.]</ref> تصمیم گرفت مدرسة تربیت نسوان را مطابق فرهنگ ایرانی و اسلامی اداره کند. این مدرسه یکی از نخستین مدارس ملی دخترانه در ایران بود.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/59793/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D9%84% فقیهی مقدس، شخصیت‌ها و آثار علمی بانوان شیعه در علوم اسلا.می، 1397ش، ص434-433.]</ref> | یکی از خواسته‌های زنان، زمانی که دارای تشکل مستقلی شدند، تأسیس مدارس دخترانه بود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/25000/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87---%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%85-%D8%B4%D8% شایگانی، «مشارکت اجتماعی زنان در دورة مشروطه»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.] </ref> ماه‌سلطان مدارس دخترانة خارجی را مرکز گسترش تجددخواهی و بی‌حجابی می‌دانست. <ref>[https://noorlib.ir/book/view/59793/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D9%84% فقیهی مقدس، شخصیت‌ها و آثار علمی بانوان شیعه در علوم اسلا.می، 1397ش، ص434-433.]</ref> او برای حمایت <ref>[https://ketabnak.com/book/131060/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7-%D8 قویمی، کارنامة زنان مشهور ایران، 1352ش، ص151.]</ref> و همگانی کردن سوادآموزی و پیشرفت دانش دختران، <ref>[https://archive.org/details/20230311_20230311_1822/mode/2up ناهید، زنان ایران در جنبش مشروطه، 1360ش، ص24.]</ref> تصمیم گرفت مدرسة تربیت نسوان را مطابق فرهنگ ایرانی و اسلامی اداره کند. این مدرسه یکی از نخستین مدارس ملی دخترانه در ایران بود.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/59793/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D9%84% فقیهی مقدس، شخصیت‌ها و آثار علمی بانوان شیعه در علوم اسلا.می، 1397ش، ص434-433.]</ref> | ||
برخی از مورخان بهره‌گیری از تدریس قرآن، کتب مذهبی، برگزاری مجالس روضه و انتخاب اسامی مذهبی برای این مدارس را ریاکارانه می‌دانستند تا حساسیت‌ها را کاهش دهند و فرهنگ غربی را ترویج کنند.<ref> [http://ensani.ir/fa/article/110440/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87 آزموده، «پیشگام تأسیس مدارس جدید دخترانه»، 1384ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.] </ref> | برخی از مورخان بهره‌گیری از تدریس قرآن، کتب مذهبی، برگزاری مجالس روضه و انتخاب اسامی مذهبی برای این مدارس را ریاکارانه می‌دانستند تا حساسیت‌ها را کاهش دهند و فرهنگ غربی را ترویج کنند.<ref> [http://ensani.ir/fa/article/110440/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87 آزموده، «پیشگام تأسیس مدارس جدید دخترانه»، 1384ش، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.] </ref> | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* آزموده، طوبی، «پیشگام تأسیس مدارس جدید دخترانه»، نشریۀ حوراء، شمارۀ 16، 1384ش. | *آزموده، طوبی، «پیشگام تأسیس مدارس جدید دخترانه»، نشریۀ حوراء، شمارۀ 16، 1384ش. | ||
* آفاری، ژانت، انجمن‌های نیمه‌سری زنان در نهضت مشروطه، ترجمه جواد یوسفیان، تهران، بانو، 1377ش. | *آفاری، ژانت، انجمن‌های نیمه‌سری زنان در نهضت مشروطه، ترجمه جواد یوسفیان، تهران، بانو، 1377ش. | ||
* ترابی‌فارسانی، سهیلا، اسنادی از مدارس دختران از مشروطه پهلوی، تهران، سازمان اسناد ملی ایران، چاپ اول، 1378ش. | *ترابی‌فارسانی، سهیلا، اسنادی از مدارس دختران از مشروطه پهلوی، تهران، سازمان اسناد ملی ایران، چاپ اول، 1378ش. | ||
* ترکمان، محمد، مجموعه ای از: رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات و روزنامة شیخ شهید فضل‌الله نوری، تهران، خدمات فرهنگی، 1362ش. | *ترکمان، محمد، مجموعه ای از: رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات و روزنامة شیخ شهید فضل‌الله نوری، تهران، خدمات فرهنگی، 1362ش. | ||
* خسروپناه، محمدحسین، هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، تهران، پیام امروز، چاپ اول، 1381ش | *خسروپناه، محمدحسین، هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، تهران، پیام امروز، چاپ اول، 1381ش | ||
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 30 آبان 1403ش. | *دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 30 آبان 1403ش. | ||
* ربیعی رودسری، منیژه، «سرانجام فمینیسم در ایران»، نشریۀ زمانه، شمارۀ 48، 1385ش. | *ربیعی رودسری، منیژه، «سرانجام فمینیسم در ایران»، نشریۀ زمانه، شمارۀ 48، 1385ش. | ||
* رمضان‌نرگسی، رضا، «سیر تجددزدگی نظام آموزشی دختران در ایران معاصر»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 8 آبان 1390ش. | *رمضان‌نرگسی، رضا، «سیر تجددزدگی نظام آموزشی دختران در ایران معاصر»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 8 آبان 1390ش. | ||
* ساناساریان، الیز، جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ش تا انقلاب ۱۳۵۷ش)، مترجم نوشین احمدی خراسانی، تهران، اختران، 1384ش. | *ساناساریان، الیز، جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ش تا انقلاب ۱۳۵۷ش)، مترجم نوشین احمدی خراسانی، تهران، اختران، 1384ش. | ||
* شایگانی، اکرم، «مشارکت اجتماعی زنان در دورة مشروطه»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 25 شهریور 1393ش. | *شایگانی، اکرم، «مشارکت اجتماعی زنان در دورة مشروطه»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 25 شهریور 1393ش. | ||
* غفاری، «زن در عصر مشروطه»، وب‌سایت اتحاد خبر، تاریخ درج مطلب: 28 آبان 1391ش. | *غفاری، «زن در عصر مشروطه»، وب‌سایت اتحاد خبر، تاریخ درج مطلب: 28 آبان 1391ش. | ||
* | *فتحی، مریم، کانون بانوان: با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکت‌های زنان در ایران، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1383ش. | ||
* فقیهی مقدس، نفیسه، شخصیت‌ها و آثار علمی بانوان شیعه در علوم اسلامی، قم، امام علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام، 1397ش. | *فقیهی مقدس، نفیسه، شخصیت‌ها و آثار علمی بانوان شیعه در علوم اسلامی، قم، امام علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام، 1397ش. | ||
* قاسمی، هاجرالسادات، «تاریخ از فهم سیاسی زن سنتی حکایت می‌کند»، نشریۀ حوراء، شمارۀ 34، 1388ش. | *قاسمی، هاجرالسادات، «تاریخ از فهم سیاسی زن سنتی حکایت می‌کند»، نشریۀ حوراء، شمارۀ 34، 1388ش. | ||
* قویمی، فخری، کارنامة زنان مشهور ایران، تهران، وزارت آموزش و پرورش، 1352ش. | *قویمی، فخری، کارنامة زنان مشهور ایران، تهران، وزارت آموزش و پرورش، 1352ش. | ||
* مؤمنی، فاطمه، «بانوان در تاریخ معاصر»، زمانه، شمارة 48، 1385ش. | *مؤمنی، فاطمه، «بانوان در تاریخ معاصر»، زمانه، شمارة 48، 1385ش. | ||
* ناهید، عبدالحسین، زنان ایران در جنبش مشروطه، نشر احیا، چاپ اول، 1360ش. | *ناهید، عبدالحسین، زنان ایران در جنبش مشروطه، نشر احیا، چاپ اول، 1360ش. | ||
* واقف، مریم، «سیر تاریخی حضور زنان در جنبش‌های آزادی‌خواهی»، وبلاگ مواقف، تاریخ درج مطلب: 24 آذر 1391ش. | *واقف، مریم، «سیر تاریخی حضور زنان در جنبش‌های آزادی‌خواهی»، وبلاگ مواقف، تاریخ درج مطلب: 24 آذر 1391ش. | ||
[[رده:ویکی‌رز]] | [[رده:ویکی‌رز]] | ||
