ایرج میرزا: تفاوت میان نسخه‌ها

ایرج میرزا در جریان انقلاب مشروطه زندگی درباری را رها کرد و به کارهای اداری پرداخت و ماموریت یافت تا به شهرهای تهران، سنندج و کرمانشاه برود. او به‌مدت پنج سال معاون پیش‌کاری مالی خراسان بود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/488678/fa#downloadbottom . رزاق‌پور و نوش‌آبادی، «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»،  1391ش، ص123.]</ref> وقتی امین‌الدوله<ref>. میرزاعلی امین‌الدوله از رجال قاجاریه و صدراعظم ناصرالدین شاه بود. شهبازی، «امین الدوله»،  وب‌سایت تهران نامه.</ref> به تهران رفت ایرج میرزا را به‌سمت منشی خاص خود منصوب کرد. او پس از سرودن شعری در ستایش «میرزاعلی‌خان اتابک»،  به‌عنوان رئیس صندوق و گمرک کردستان منصوب شد. ایرج میرزا پس از مدتی از مقامش کناره‌گیری کرد و تا اواخر عمر هیچ سمتی نداشت. در این مدت با ادبا و شاعرا همنشین بود و به سرودن قصیده، غزل و مثنوی می‌پرداخت.<ref>. محجوب، تحقیق در احوال و آثار و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان و نیاکان او، 1353ش، ص17-22.</ref>

ایرج میرزا در سال 1344ش بر اثر سکته قلبی درگذشت و در قبرستان ظهیرالدوله تهران به خاک سپرده شد.<ref>. «همه چیز درباره ایرج میرزا»،  وب‌سایت نشاط‌ آوران.</ref>

ایرج میرزا از شاعران عصر قاجاریه است که شعرش به هیچ یک از شعرای معاصرش شباهتی ندارد. تسلط وی بر استخدام به‌موقع کلمات، ایهام، موسیقی‌افزایی، مناسبت‌های لفظی و معنوی، کاربردهای تشبیهات، کنایات و ضرب‌المثل‌های زنده و ایجازهای دلنشین از ویژگی‌های سبک شعری ایرج میرزا به ‌شمار می‌رود. عمدة شهرت وی در طنز و انتقادهای اجتماعی بود.<ref>. اسدی، «بررسی سبک شخصی ایرج میرزا»،  1402ش، ص69.</ref>

شفیعی کدکنی بر این باور است که او تسلط فوق‌العاده‌ای بر زبان معیار و جنبه‌های معاصر زبان فارسی زمان خود داشت.<ref>. رزاق‌پور و نوش‌آبادی، «بازتاب رئالیسم دراشعارایرج میرزا»،  1391ش، ص124.</ref>

بعد از پسر دل پدر آماج تیغ شد آتش زدند لانۀ مرغ پریده را<ref>. «شعر ایرج میرزا برای شهادت حضرت علی اکبر (علیه‌السّلام)»،  وب‌سایت مشرق نیوز.</ref>

ایرج میرزا در خاندانی بزرگ شده بود که همگی جزو شاعران خوش‌ذوق و از درباریان حکومت شاهان قاجار به ‌شمار می‌رفتند. او هم وابسته به مظفرالدین شاه و از صاحب‌منصبان بود. وضعیت اقتصادی و فرهنگی وی نسبت به توده‌های مردم از سطح بالایی برخوردار بود و جزو طبقۀ اقلیت قدرتمند جامعة عصر مشروطه به شمار می‌آمد. به‌همین علت او از دیگر شاعران متفاوت و نظراتش با دغدغه‌های اکثر مردم فاصله داشت. او به دلیل منافع طبقاتی‌اش، در برابر سنت‌های اشرافی جامعه با احتیاط رفتار می‌کرد؛ اما نسبت به سنت‌های اجتماعی و دینی بی‌پروا بود. وی به‌خاطر تعلق به طبقة بالای جامعه از مباحث آزادی سیاسی عبور کرده و فقط بـه آزادی‌های اجتمـاعی پرداخته و از دیدگاه ایرج، مفهوم آزادی به‌معنای رهایی از سنت‌های جامعه و دینی است. نگاه او به این مقوله بیشتر شبیه به غربی‌ها است. بیشتر نظرات وی در باب آزادی، دربارة زن است و ریشة بسیاری ازمشکلات جامعه را در حجاب زنان می‌داند.<ref>. میرعلی، و دیگران، «تاثیر طبقۀ اجتماعی بر شعر شاعران دورة مشروطه با تمرکز بر اشعار «ایرج میرزا» و «فرخی یزدی»»،  1394ش، ص50-51 و 54-56.</ref>

که تا این قوم در بندِ حجابند گرفتار همین شَیءِ عِجابَند<ref>. جزائری و دیگران، «بررسی مضامین تعلیمی در شعر فرخی یزدی و ایرج میرزا»،  1399ش، ص233.</ref>

او حجاب را از عفت و عصمت جدا می‌داند و می‌گوید زنان طوایف چادرنشین روباز هستند؛ اما بی‌عصمت نیستند. در حالی که زنان شهرنشین محجبه، ولی بی‌عفت هستند.<ref>. حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»،  1391ش، ص69</ref>

خدایا تا کی این مردان به خوابند زنان تا کی گرفتار حجابند<ref>. مؤذنی و دیگران، «بررسی تطبیقی درون مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف»،  1399ش، ص171 و172.</ref>  

درینجا مرد باید جان کند فرد<ref>. رئیس السادات، «بررسی اشعار شاعران دورة مشروطه در مخالفت باحجاب زنان (ایرج میرزا، عارف قزوینی، میرزاده عشقی)»،  1399ش، ص14-22 .</ref>

ایرج میرزا در اشعارش، حجاب زنان را دستاورد اسلام و آن را عامل بازدارنده برای حضور زنان در جامعه می‌دانست. در حالی که پژوهش‌های تاریخی نشان می‌دهند در طول تاریخ ایران، حجاب همواره بخشی پایدار از فرهنگ و تمدن این سرزمین بوده است.<ref>. حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»،  1391ش، ص75-79</ref> شواهد تاریخی نشان می‌دهند که زنان ایرانی، حتی پیش از اسلام، بر اساس فطرت، عقل و باورهای مذهبی خود حجاب را رعایت می‌کردند. در دورۀ ساسانیان، زنان اشراف‌زاده تنها با تخت‌روان‌های پوشیده از خانه خارج می‌شدند.<ref>دورانت، تاریخ تمدن، 1343ش، ج1، ص522.</ref> به‌طوری که پس از شکست ساسانیان، دختران شاه ایران حاضر نشدند با وجود تهدید، چهرۀ خود را در برابر مردان عرب نمایان کنند.<ref>حلبی شافعی، السیره الحلبیه بی‌تا، ج2، ص234.</ref>

در عصر قاجاریه، زنان با محدودیت‌هایی در مسیر تحصیل و فعالیت‌های اجتماعی روبرو بودند. این موانع تا حدی به دلیل سیاست‌های استبدادی حاکمان قاجار و ساختار اجتماعی آن دوران بود. پس از انقلاب اسلامی، رویکرد جدیدی نسبت به مشارکت زنان شکل گرفت و سیاست‌گذاری‌ها بر پایه فراهم کردن زمینه‌های آموزشی و شغلی برای همه اقشار جامعه، از جمله زنان محجبه، قرار گرفت. حضور چشمگیر زنان در دانشگاه‌ها و پژوهش‌های علمی، رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده عدم تضاد میان حجاب و پیشرفت علمی و اجتماعی زنان است.<ref>. حاتمی و دیگران، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی، ایرج میرزا و عارف قزوینی»،  1391ش، ص75-79</ref>