لباس مردم شرق خراسان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 لباس‌های محلی مردان این مناطق عبارت است از:
-'''کلاه قُرص''': نوعی کلاه استوانه‌ای از جنس سیم‌های ظریف و مرغوب که قدی به‌طول ده سانتی‌متر دارد. داخل کلاه، آستری نرم و لطیف تعبیه شده که به‌عنوان عرق‌گیر به کلاه دوخته می‌شود.<ref> «لباس مردم تربت جام»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.</ref>
+'''کلاه قُرص''': نوعی کلاه استوانه‌ای از جنس سیم‌های ظریف و مرغوب که قدی به‌طول ده سانتی‌متر دارد. داخل کلاه، آستری نرم و لطیف تعبیه شده که به‌عنوان عرق‌گیر به کلاه دوخته می‌شود.<ref> [https://torbatjam.ir/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3/#:~:text=%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%20%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA%20%D8%AC%D8%A7%D9%85&text=%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C%20%D8%AC%D8%A7%D9%85%20%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%84%3A%20%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%20%DB%B4%DB%B0%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%87,%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D8%B0%DB%8C%D9%84%20%D8%A8%D9%87%20%D9%81 «لباس مردم تربت جام»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.]</ref>
 '''لنگوته یا مِندیل''': مندیل نوعی شال سفید به‌طول تقریباً 4 تا 5 متر است که در گذشته از کرباس تهیه می‌شد؛ اما امروزه به‌دلیل تغییر و تحول در شکل لباس‌ها،‌اندازۀ شال‌ها کوتاه‌تر شده و باکیفیت‌ترین آن از فاج تهیه می‌شود. مردان از این شال برای حفاظت از صورت و چشم خود استفاده می‌کنند.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی پوشاک استان خراسان رضوی)،  1401ش، ص78 و79.</ref>
@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 '''چقه یا چوغه''': نوعی کاپشن از جنس چرم که مردان برای حفاظت خود در برابر سرما از آن استفاده می‌کنند.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی پوشاک استان خراسان رضوی)،  1401ش، ص80.</ref>
-'''کمربند''': دستمالی است مربع‌شکل، به رنگ مشکی که به دور کمر بسته می‌شود. از کاربردهای این دستمال می‌توان به حمل نان و آذوقه و نیز استفاده از آن به‌عنوان سفره برای صرف غذا اشاره کرد.<ref> «لباس مردم تربت جام»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.</ref>
+'''کمربند''': دستمالی است مربع‌شکل، به رنگ مشکی که به دور کمر بسته می‌شود. از کاربردهای این دستمال می‌توان به حمل نان و آذوقه و نیز استفاده از آن به‌عنوان سفره برای صرف غذا اشاره کرد.<ref> [https://torbatjam.ir/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3/#:~:text=%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%20%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA%20%D8%AC%D8%A7%D9%85&text=%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C%20%D8%AC%D8%A7%D9%85%20%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%84%3A%20%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%20%DB%B4%DB%B0%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%87,%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D8%B0%DB%8C%D9%84%20%D8%A8%D9%87%20%D9%81 «لباس مردم تربت جام»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.]</ref>
 '''چارق''': کفش محلی مردان تربت جام است که به دو صورت تهیه می‌شود. نوعی از آن برای پیاده‌روی استفاده می‌شود و نوع دیگر آن را مردان به‌هنگام کشاورزی و آبیاری می‌پوشند. بیشتر چارق‌ها از چرم تهیه می‌شوند.<ref>محمدی‌سیف، جامعه‌شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین، 1398ش، ص3.</ref>
@@ خط ۳۵: / خط ۳۵: @@
 ==پیوند فرهنگ و دیانت در لباس‌ مردان تربت جام==
-لباس‌های مردان تربت جام نه‌تنها در مراسم‌های رقص و هنر، بلکه در فعالیت‌های روزمره مانند کار و به‌ویژه در مراسم‌های عبادی و عرفانی نیز کاربرد دارند. هر یک از اجزای این لباس‌ها دارای فلسفه و مفهوم خاص خود است.<ref> «لباس مردم تربت جام»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.</ref> علی‌رغم رواج کت و شلوار در میان مردان این منطقه، در ایام عید قربان و عید رمضان، لباس‌های محلی همچنان در میان نمازگزاران جلوه‌گری می‌کنند و پیوند عمیق فرهنگ، دین و دیانت را به نمایش می‌گذارند.<ref>احمدی بزدی، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.</ref>
+لباس‌های مردان تربت جام نه‌تنها در مراسم‌های رقص و هنر، بلکه در فعالیت‌های روزمره مانند کار و به‌ویژه در مراسم‌های عبادی و عرفانی نیز کاربرد دارند. هر یک از اجزای این لباس‌ها دارای فلسفه و مفهوم خاص خود است.<ref> [https://torbatjam.ir/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3/#:~:text=%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%20%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA%20%D8%AC%D8%A7%D9%85&text=%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C%20%D8%AC%D8%A7%D9%85%20%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%84%3A%20%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%20%DB%B4%DB%B0%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%87,%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D8%B0%DB%8C%D9%84%20%D8%A8%D9%87%20%D9%81 «لباس مردم تربت جام»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.]</ref> علی‌رغم رواج کت و شلوار در میان مردان این منطقه، در ایام عید قربان و عید رمضان، لباس‌های محلی همچنان در میان نمازگزاران جلوه‌گری می‌کنند و پیوند عمیق فرهنگ، دین و دیانت را به نمایش می‌گذارند.<ref>[https://torbatjam.ir/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85/ احمدی بزدی، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.]</ref>
 ==لباس‌های محلی زنان تربت جام==
@@ خط ۴۳: / خط ۴۳: @@
 '''کُلاتَرَک''': نوعی سربند که از پارچۀ نخی تهیه و اغلب روی آن با الیاف ابریشمی سفید دوخته می‌شود. این سربند که به کله‌بند نیز معروف است، در زیر گلو با بندینک یا دکمه بسته می‌شود.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص42.</ref>
-'''چارقد''': پارچه‌ای است مستطیل‌شکل، از جنس نخ به‌عرض یک تا یک‌ونیم و طول دو تا سه متر که با دستگاهی محلی به‌نام «فَرت» بافته می‌شود. رنگ این چارقد سفید که نماد پاکی است و دور سر آن با حاشیه‌ای قرمز یا سبزرنگ تزیین شده است. امروزه در برخی از مناطق شهری و روستاها از این چارقد استفاده می‌کنند.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص42.</ref> زنان در این منطقه، چارقد را زیر دستمال سر سیاهی که به‌صورت مورب تاه شده، قرار می‌دهند. بالای دستمال نیز پارچه‌ای کوچک که با رشته‌هایی از پولک و سکه‌های نقره تزیین شده است، به دور آن می‌پیچند.<ref>احمدی بزدی، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.</ref> این چارقد سفید در بین زنان تربت جام به «قدیفه» معروف است.<ref> امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص48.</ref>
+'''چارقد''': پارچه‌ای است مستطیل‌شکل، از جنس نخ به‌عرض یک تا یک‌ونیم و طول دو تا سه متر که با دستگاهی محلی به‌نام «فَرت» بافته می‌شود. رنگ این چارقد سفید که نماد پاکی است و دور سر آن با حاشیه‌ای قرمز یا سبزرنگ تزیین شده است. امروزه در برخی از مناطق شهری و روستاها از این چارقد استفاده می‌کنند.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص42.</ref> زنان در این منطقه، چارقد را زیر دستمال سر سیاهی که به‌صورت مورب تاه شده، قرار می‌دهند. بالای دستمال نیز پارچه‌ای کوچک که با رشته‌هایی از پولک و سکه‌های نقره تزیین شده است، به دور آن می‌پیچند.<ref>[https://torbatjam.ir/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85/ احمدی بزدی، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.]</ref> این چارقد سفید در بین زنان تربت جام به «قدیفه» معروف است.<ref> امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص48.</ref>
 '''دستمال ابریشمی''': دستمالی که حاشیۀ آن با هفت‌رنگ به رنگ‌های رنگین‌کمان تزیین می‌شود و زنان آن را به دور سر می‌پیچند. مردان نیز از این دستمال برای بستن دور کمر استفاده می‌کنند.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص43.</ref>
@@ خط ۵۳: / خط ۵۳: @@
 '''یَل''': نوعی کت که از پارچۀ پشمی و مخمل بافته می‌شود و زنان در فصول سرد سال آن را روی لباس‌های خود می‌پوشند.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص43.</ref>
-'''پیراهن''': زنان تربت جام پیراهنی بلند با چین‌های منظم در لبه‌ها به تن می‌کنند که ضمن جلوه‌بخشی به ظرافت و زیبایی، پوشیدگی کامل بدن را نیز فراهم می‌سازد.<ref> امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص48.</ref> جنس این پیراهن از ابریشم دستباف است که با دستگاه محلی فرت دوخته می‌شود. آستین‌های این پیراهن راسته است و قسمت مچ آن با الیاف ابریشم دوخته می‌شود. این پیراهن یقه‌ای سه سانتی دارد که از قسمت گردن تا نزدیک سینه چاکی طراحی شده است.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص43.</ref> قسمت بالای پیراهن نیز با پولک‌هایی تزیین می‌شود.<ref>احمدی بزدی، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.</ref>
+'''پیراهن''': زنان تربت جام پیراهنی بلند با چین‌های منظم در لبه‌ها به تن می‌کنند که ضمن جلوه‌بخشی به ظرافت و زیبایی، پوشیدگی کامل بدن را نیز فراهم می‌سازد.<ref> امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص48.</ref> جنس این پیراهن از ابریشم دستباف است که با دستگاه محلی فرت دوخته می‌شود. آستین‌های این پیراهن راسته است و قسمت مچ آن با الیاف ابریشم دوخته می‌شود. این پیراهن یقه‌ای سه سانتی دارد که از قسمت گردن تا نزدیک سینه چاکی طراحی شده است.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص43.</ref> قسمت بالای پیراهن نیز با پولک‌هایی تزیین می‌شود.<ref>[https://torbatjam.ir/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85/ احمدی بزدی، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.]</ref>
-'''شلوار''': شلوار زنان تربت جام تِنبون نام دارد که از نخ و گاهی نیز ابریشم بافته می‌شود. قسمت کمر شلوار لیفه‌ای است و گشادی آن به‌وسیلۀ بندی در کمر جمع می‌شود. در گذشته پارچۀ مورداستفاده برای تمبون به رنگ‌های سیاه، سفید، قرمز و سبز بود؛ اما امروزه از پارچه‌های بازاری برای تولید این نوع شلوار استفاده می‌شود که به آن «جومه» نیز می‌گویند.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص43.</ref> پاچه‌های شلوار نیز با الیاف طبیعی و پولک تزیین و گلدوزی می‌شود.<ref>احمدی بزدی، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.</ref>
+'''شلوار''': شلوار زنان تربت جام تِنبون نام دارد که از نخ و گاهی نیز ابریشم بافته می‌شود. قسمت کمر شلوار لیفه‌ای است و گشادی آن به‌وسیلۀ بندی در کمر جمع می‌شود. در گذشته پارچۀ مورداستفاده برای تمبون به رنگ‌های سیاه، سفید، قرمز و سبز بود؛ اما امروزه از پارچه‌های بازاری برای تولید این نوع شلوار استفاده می‌شود که به آن «جومه» نیز می‌گویند.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص43.</ref> پاچه‌های شلوار نیز با الیاف طبیعی و پولک تزیین و گلدوزی می‌شود.<ref>[https://torbatjam.ir/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85/ احمدی بزدی، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام.]</ref>
 '''جِرب''': جوراب زنان تربت جام که از دو نوع پشمی و پنبه‌ای تهیه می‌شود و در اصطلاح محلی به نوع نخ آن «پَنگِبی» می‌گویند. زنان نوع پشمی این جوراب را با بیش از دو میل می‌بافند که ساق آن به رنگ قرمز و بقیۀ قسمت‌های آن سفید است. جوراب مردان نیز به رنگ‌های سیاه و سفید بافته می‌شود.<ref>حیاتی، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، 1390ش، ص44.</ref>
@@ خط ۱۰۸: / خط ۱۰۸: @@
 ==منابع==
 *
-* احمدی بزدی، احمد، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام، تاریخ بازدید: 11 دی 1402ش.
+*احمدی بزدی، احمد، «آداب و رسوم»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام، تاریخ بازدید: 11 دی 1402ش.
 *
-* اکبری‌زاده، اکرم، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی پوشاک استان خراسان رضوی)،  پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، تهران، مؤسسۀ آموزش عالی غیرانتفاعی-غیر دولتی کمال‌الملک، 1401ش.
+*اکبری‌زاده، اکرم، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی پوشاک استان خراسان رضوی)،  پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، تهران، مؤسسۀ آموزش عالی غیرانتفاعی-غیر دولتی کمال‌الملک، 1401ش.
 *
-* امیدی، ناهید، دیده و دل و دست؛ پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، مشهد، به‌نشر، 1383ش.
+*امیدی، ناهید، دیده و دل و دست؛ پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، مشهد، به‌نشر، 1383ش.
 *
-* شهری‌نژاد سمانه و محمدزاده، صفورا، طراحی مد و لباس سفارشی، 1399ش.
+*شهری‌نژاد سمانه و محمدزاده، صفورا، طراحی مد و لباس سفارشی، 1399ش.
 *
-* حیاتی، جلیل، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، تهران، دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران-مرکز، 1390ش.
+*حیاتی، جلیل، بررسی فرم و رنگ در لباس مردم تربت جام، پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد، تهران، دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران-مرکز، 1390ش.
 *
-* «لباس محلی»،  وب‌سایت مشهد رخسار، تاریخ بازدید: 16 دی 1403ش.
+*«لباس محلی»،  وب‌سایت مشهد رخسار، تاریخ بازدید: 16 دی 1403ش.
 *
-* «لباس مردم تربت جام»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام، تاریخ بازدید: 10 دی 1403ش.
+*«لباس مردم تربت جام»،  وب‌سایت شهرداری تربت جام، تاریخ بازدید: 10 دی 1403ش.
 *
-* محمدی‌سیف، معصومه، جامعه‌شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین، تهران،‌اندیشۀ احسان، 1398ش.
+*محمدی‌سیف، معصومه، جامعه‌شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین، تهران،‌اندیشۀ احسان، 1398ش.
   [[رده: ویکی‌رز]]