لباس اعراب خوزستان: تفاوت میان نسخه‌ها

لباس اعراب خوزستان بازتابی از شرایط اقلیمی، ساختار اجتماعی و باورهای دینی این قوم است. مردان معمولاً دشداشه، عقال و چفیه می‌پوشند که متناسب با آب‌وهوای گرم منطقه طراحی شده و نشانگر شأن و وقار فرد در جامعه است. زنان نیز با پوشش‌هایی مانند عبا، بخنق و شیله، ضمن رعایت حجاب، نقش مهمی در انتقال زیبایی‌شناسی بومی ایفا می‌کنند. این پوشش‌ها تنها کارکرد زیستی ندارند، بلکه حامل مفاهیم فرهنگی عمیقی همچون حفظ عفاف، تمایز قومی و پیوند با سنت‌های مذهبی‌اند. در دورۀ پهلوی اول، کوشش برای جایگزینی پوشاک سنتی با لباس‌های غربی با واکنش شدید مردم روبه‌رو شد و آشکار ساخت که پوشش، نقشی اساسی در حفظ هویت قومی و مذهبی آنان دارد.

پوشاک مردان و زنان در استان خوزستان، از تنوع قابل توجهی برخوردار است. این گستردگی در سبک‌های پوشش، نشان‌دهندۀ اهمیت عمیق ارزش‌های فرهنگی مرتبط با پوشیدگی و حرمت بدن میان مردمان این دیار است.<ref>[https://www.eneshat.com/iranian-traditional-costumes/khuzestan «لباس سنتی خوزستان نشانگر آداب و رسوم و فرهنگ جنوب ایران»، وب‌سایت نشاط‌آوران.]</ref>

فرهنگ پوشش مردم عرب در خوزستان به‌دلیل نزدیکی به عراق و کویت و همچنین رفت‌وآمد اقوام عرب، تغییرات قابل توجهی کرده است؛ برای مثال کلاه و دستار جایگزین عمامه و سربند شدند و روسری زنان نیز به پوشش کاملی چون چادر تبدیل شدند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2142261/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%A8-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 باوی، «بررسی پوشاک اعراب خوزستان»، 1398ش، ص3.]</ref>

با وجود آب‌وهوای بسیار گرم منطقه، لباس سنتی زنان و مردان در خوزستان همچنان از پوشانندگی کاملی برخوردار است؛ به‌طوری که لباس‌هایی مثل «سرجامه‌ها»، «تَن‌جامه‌ها» و «پاجامه‌ها» بیشتر قسمت‌های بدن را می‌پوشانند. این نوع پوشش ریشه در اعتقادات دینی مردم این منطقه دارد. بر اساس باورهای دینی، پوشش تنها به حجاب ظاهری محدود نمی‌شود؛ بلکه ابزاری برای سامان‌دهی روابط جنسی در جامعه، حفظ سلامت روان، پیشگیری از آسیب‌های عاطفی و تقویت بنیان خانواده به‌ شمار می‌رود. این امر موجب استحکام رابطۀ همسران و افزایش عشق و صمیمیت میان آن‌ها می‌شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2142261/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%A8-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 باوی، «بررسی پوشاک اعراب خوزستان»، 1398ش، ص3.]</ref>

چرقدیه، سرپوشی زنانه از جنس پنبه یا ابریشم است که بیشتر در سوسنگرد کاربرد دارد و مورد استفادۀ زنان میانسال و حداقل دو فرزند است. چرقدیۀ اعراب خوزستان سیاه‌رنگ بوده و گاهی دور آن با نوارهایی به‌رنگ سبز، زرد و قرمز تزیین می‌شود. گوه‌های این سرپوش نیز مزین به منگوله‌های کوچک از جنس خود الیاف پارچه است.<ref>[https://handicraftskhz.ir/local-clothing-of-khuzestan-arab-women/ «پوشاک محلی بانوان عرب خوزستان»، وب‌سایت بانک اطلاعات صنایع دستی خوزستان.]</ref>

عبا همان چادر سیاه‌رنگ زنان عرب است که برای دوخت ان از پارچۀ کرپ، حریر و ساتن تهیه می‌شود. عبای اعراب خوزستان شامل دو قسمت بالایی که سر، کمر و دست‌ها را می‌پوشاند و قسمت پایینی که کمرتا مچ پا را در بر گرفته، تشکیل می‌شود. گاهی‌اوقات دور سر و لبه‌های آستین با نخ‌های ابریشمی تزیین می‌شود.<ref>[https://handicraftskhz.ir/local-clothing-of-khuzestan-arab-women/ «پوشاک محلی بانوان عرب خوزستان»، وب‌سایت بانک اطلاعات صنایع دستی خوزستان.]</ref>

دشداشه یکی از تن‌پوش‌های اصلی زنان عرب خوزستان است که قدی تا زیر زانو دارد و فاقد تزیینات است. آستین‌های دشداشه گشاد و بلند بوده و در دوطرف پهلوهای آن جیب مخفی قرار دارد. دشداشۀ عروس‌ در میان بانوان عرب خوزستان سفیدرنگ است. زنان عرب از رنگ‌‌های سیاه، قهوه‌ای و سبز و زنان میانسال از رنگ تیرۀ آن استفاده می‌کنند. پارچه‌های مورد استفاده برای دوخت دشداشه، حریر، کدری و نخی است.<ref>[https://handicraftskhz.ir/local-clothing-of-khuzestan-arab-women/ «پوشاک محلی بانوان عرب خوزستان»، وب‌سایت بانک اطلاعات صنایع دستی خوزستان.]</ref>

استفاده از شلوار در بین بانوان عرب زیاد رایج نیست. «الباس» نام شلوار بانوان عرب بوده که شبیه شلوارهای معمولی است. بعضی از مناطق عرب‌نشین خوزستان، شلوار پاچه‌تنگ و برخی مناطق دیگر، شلوار پاچه گشاد می‌پوشند. مردم شادگان به لباس (شلوار)، «نص‌الچسوه» می‌گویند که لغت آن در اصل «نَص‌الکِسوه» بوده که کسوه به‌معنی جامه و نص به‌معنی نصف است و تلفیق این دو به‌معنی نصف جامه یا تن‌پوشی که نصف بدن را می‌پوشاند، به‌کار می‌رود.