لباس مندائیان: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۳: | خط ۳: | ||
لباس مندائیان شامل عمامه، چادر، روسری، چفیه، سدرا و ثوب است که تحت تأثیر فرهنگ بومی منطقه قرار گرفته است. غسل تعمید برجستهترین و اصلیترین آیین مذهبی این قوم است که مردان و زنان در طول مراسم موظف به پوشیدن لباس رسته (تنپوشی سفید و نخی) هستند. | لباس مندائیان شامل عمامه، چادر، روسری، چفیه، سدرا و ثوب است که تحت تأثیر فرهنگ بومی منطقه قرار گرفته است. غسل تعمید برجستهترین و اصلیترین آیین مذهبی این قوم است که مردان و زنان در طول مراسم موظف به پوشیدن لباس رسته (تنپوشی سفید و نخی) هستند. | ||
==''' | == تاریخچۀ لباس مندائیان == | ||
بر اساس شواهد و یافتههای تاریخی پوشش مذهبی مندائیان از دورۀ قاجار تاکنون دچار تغییرات قابل توجهی نشده و ساختار آن تقریبأ ثابت باقی مانده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص14.]</ref> | |||
=='''پوشش مندائیان ایران'''== | |||
در طول تاریخ، ایران همواره محل سکونت اقوام گوناگونی بوده که هر کدام فرهنگ و پوشش منحصربهفردی دارند. مندائیان، که با نام «صابئین» نیز شناخته میشوند، یکی از این گروهها هستند.<ref>[https://www.chistorys.ir/article_203591.html فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص99.]</ref> دین این قوم به یحیی بن زکریا (ع)، که بهعنوان یحیی تعمیددهنده شهرت دارد، تعلق دارد و پیروان آن عمدتاً در استان خوزستان ساکن هستند. آنان در مراسم مذهبی، جشنها و آیینهای سوگواری، لباس ویژهای به تن میکنند که بیانگر باورهای دینی و هویت فرهنگیشان است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/popup/fa/system/contentprint/83720 مندائیان، ناشناختهترین ساکنان اهواز، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | |||
اقلیتهای دینی بهخصوص مندائیان با آزادی کامل به مراسم دینی و آداب و رسوم خود عمل میکنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/5508195/%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A6%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84#:~:text=%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%8C%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7:%2021%20%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%201382% «اقلیت دینی مندائی (صابئین) در جمهوری اسلامی از آزادی دینی کامل برخوردار اند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).]</ref> | |||
<ref group="دیدگاه">چون مدخل پیشنهادی شما پوشاک مندائیان است به معرفی این قوم باید در ضمن معرفی پوشاک آنان بپردازید: | |||
از دیرباز تاکنون، ایران میزبان اقوام متعددی بوده است که هر یک پوشش خاص خود را دارند. منداییان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این گروه که به «صابئین» نیز معروفاند، پیروان یحیی بن زکریا (ع) ـ مشهور به یحیی تعمیددهنده ـ هستند و بیشتر در استان خوزستان سکونت دارند. آنان در مراسم مذهبی، جشنها و آیینهای سوگواری، لباس ویژهای به تن میکنند که بیانگر باورهای دینی و هویت فرهنگیشان است. | از دیرباز تاکنون، ایران میزبان اقوام متعددی بوده است که هر یک پوشش خاص خود را دارند. منداییان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این گروه که به «صابئین» نیز معروفاند، پیروان یحیی بن زکریا (ع) ـ مشهور به یحیی تعمیددهنده ـ هستند و بیشتر در استان خوزستان سکونت دارند. آنان در مراسم مذهبی، جشنها و آیینهای سوگواری، لباس ویژهای به تن میکنند که بیانگر باورهای دینی و هویت فرهنگیشان است. | ||
خط ۲۰: | خط ۲۷: | ||
=='''پوشاک روزانۀ زنان مندائی در گذشته'''== | =='''پوشاک روزانۀ زنان مندائی در گذشته'''== | ||
در گذشته سرپوش روزمرۀ زنان مندائی شامل مقنا و شیله (روسری) عربی بوده که پس از قرارگیری روی سر، دور گردن پیچیده میشده است. همچنین زنان برای پوشش تن خود از سُدرا، چادر عبایی، ثوب و شروارا بهره میبردند. ثوب بالاپوشی ساده و گشاد با یقۀ گرد است که زنان روی سُدرا میپوشند. این تنپوش فاقد آستین است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13.]</ref> | در گذشته سرپوش روزمرۀ زنان مندائی شامل مقنا و شیله (روسری) عربی بوده که پس از قرارگیری روی سر، دور گردن پیچیده میشده است. همچنین زنان برای پوشش تن خود از سُدرا، چادر عبایی، ثوب و شروارا بهره میبردند. ثوب بالاپوشی ساده و گشاد با یقۀ گرد است که زنان روی سُدرا میپوشند. این تنپوش فاقد آستین است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13.]</ref> | ||
=='''پوشش مقدس در آیین مندائیان'''<ref group="دیدگاه">به نظرم به این نکته باید در ابتدای این مباحث اشاره شود: | =='''پوشش مقدس در آیین مندائیان'''<ref group="دیدگاه">به نظرم به این نکته باید در ابتدای این مباحث اشاره شود: | ||
خط ۳۰: | خط ۳۴: | ||
[https://www.chistorys.ir/article_203591.html جستاری در پوشاك صابئين مندائی] ص123 | [https://www.chistorys.ir/article_203591.html جستاری در پوشاك صابئين مندائی] ص123 | ||
</ref>== | </ref>== | ||
پوشاک مذهبی منداییان، لباسی سفید به نام «رِسته» است که نماد پاکی و هویت دینی آنان بهشمار میرود و در مراسمی چون تعمید، عبادت، ازدواج، اعیاد و سوگواری پوشیده میشود. این لباس از پنج بخش تشکیل شده و باید از سوی روحانی تأیید شود؛ در غیر اینصورت، ممکن است اعتبار مراسم زیر سؤال رود:<ref>[https://www.chistorys.ir/article_203591.html فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص123.]</ref> | |||
==='''غسل تعمید در آیین مندائی'''=== | ==='''غسل تعمید در آیین مندائی'''=== | ||
خط ۷۸: | خط ۸۲: | ||
در این مرحله تا هنگامی که مرگ قطعی نشده، هِمیانه (کمربند مندائیان) را بهطور کامل گره نمیزنند اما پس از حتمی شدن مرگ و خروج روح از تن، گره همیانه را محکم میکنند.<ref>[https://www.chistorys.ir/article_203591.html فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص120.]</ref> | در این مرحله تا هنگامی که مرگ قطعی نشده، هِمیانه (کمربند مندائیان) را بهطور کامل گره نمیزنند اما پس از حتمی شدن مرگ و خروج روح از تن، گره همیانه را محکم میکنند.<ref>[https://www.chistorys.ir/article_203591.html فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص120.]</ref> | ||
پوشیدن لباس سفید در مراسم سوگواری بین زرتشتیان و مندائیان مشترک بوده که زرتشتیان آن را نماد پاکی و آرامش میدانند. مندائیان نیز معتقد اند که پوشیدن لباس تیره راه متوفی را بهسوی بهشت تیره و تار میکند. <ref group="دیدگاه">به شباهت لباس سوگواری مندائیان و زرتشتیان نیز اشاره کنید.</ref><ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص18]</ref> | |||
=='''پوشاک روزانۀ زنان مندائی در زمان حال'''== | |||
امروزه پوشاک روزمرۀ زنان مندائی تحت تأثیر فرهنگ بومی منطقه قرار گرفته و شامل عمامه، چفیه، چادر، روسری، پیراهن، شلوار و کفشهایی چون گیوه و نعلین است. نمونههایی از این پوشش میان مردم شهرهایی مثل شوشتر و دزفول دیده میشود. امروزه برخی زنان مندائی در مواقع عادی همانند دیگر اقوام ایرانی از روسری و مانتو برای پوشش خود استفاده میکنند.<ref group="دیدگاه">به نظرم از جهت سیر منطقی مباحث، این محتوا باید به بخشهای انتهایی مقاله افزوده شود.</ref><ref>[https://www.sid.ir/paper/1061517/fa محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13 و 14.]</ref> | |||
=='''تفاوتها و شباهتهای پوشش مندائیان و اعراب'''== | =='''تفاوتها و شباهتهای پوشش مندائیان و اعراب'''== | ||
خط ۹۱: | خط ۹۸: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*اسکندری، بهنا، صابئین مندائی ایران (تحقیق در دین صابئین مندائی و اشتراک آنان با سایر ادیان)، 1394ش، یزد، انتشارات سید علیزاده. | *اسکندری، بهنا، صابئین مندائی ایران (تحقیق در دین صابئین مندائی و اشتراک آنان با سایر ادیان)، 1394ش، یزد، انتشارات سید علیزاده. | ||
* | *«اقلیت دینی مندائی (صابئین) در جمهوری اسلامی از آزادی دینی کامل برخوردار اند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، تاریخ درج مطلب: 21 خرداد 1382ش. | ||
*برنجی، سلیم، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، تهران، دنیای کتاب. | *برنجی، سلیم، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، تهران، دنیای کتاب. | ||
*خمیسی، ساهی، آیا صابئین مندائی را میشناسید، 1394ش، تهران، یادآوران. | *خمیسی، ساهی، آیا صابئین مندائی را میشناسید، 1394ش، تهران، یادآوران. | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۸: | ||
*ممتحن، حسینعلی، تحقیق در احوال و مذاهب و رسوم صابیان عراق و خوزستان، 1337ش، تهران، بینا. | *ممتحن، حسینعلی، تحقیق در احوال و مذاهب و رسوم صابیان عراق و خوزستان، 1337ش، تهران، بینا. | ||
*مشکور، محمدجواد، «صابئین یا صبیها»، ادارۀ معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شهریور 1345ش، شمارۀ 1. | *مشکور، محمدجواد، «صابئین یا صبیها»، ادارۀ معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شهریور 1345ش، شمارۀ 1. | ||
*«مندائیان، ناشناختهترین ساکنان اهواز»، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 14 مرداد 1404ش. | |||
*یکتایی، مجید، تریانا، 1340ش، تهران، بینا. | *یکتایی، مجید، تریانا، 1340ش، تهران، بینا. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> |
نسخهٔ ۱۴ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۴۹
لباس مندائیان؛ تنپوش مردان و زنان مندائی در استان خوزستان[دیدگاه ۱].
لباس مندائیان شامل عمامه، چادر، روسری، چفیه، سدرا و ثوب است که تحت تأثیر فرهنگ بومی منطقه قرار گرفته است. غسل تعمید برجستهترین و اصلیترین آیین مذهبی این قوم است که مردان و زنان در طول مراسم موظف به پوشیدن لباس رسته (تنپوشی سفید و نخی) هستند.
تاریخچۀ لباس مندائیان
بر اساس شواهد و یافتههای تاریخی پوشش مذهبی مندائیان از دورۀ قاجار تاکنون دچار تغییرات قابل توجهی نشده و ساختار آن تقریبأ ثابت باقی مانده است.[۱]
پوشش مندائیان ایران
در طول تاریخ، ایران همواره محل سکونت اقوام گوناگونی بوده که هر کدام فرهنگ و پوشش منحصربهفردی دارند. مندائیان، که با نام «صابئین» نیز شناخته میشوند، یکی از این گروهها هستند.[۲] دین این قوم به یحیی بن زکریا (ع)، که بهعنوان یحیی تعمیددهنده شهرت دارد، تعلق دارد و پیروان آن عمدتاً در استان خوزستان ساکن هستند. آنان در مراسم مذهبی، جشنها و آیینهای سوگواری، لباس ویژهای به تن میکنند که بیانگر باورهای دینی و هویت فرهنگیشان است.[۳]
اقلیتهای دینی بهخصوص مندائیان با آزادی کامل به مراسم دینی و آداب و رسوم خود عمل میکنند.[۴]
پوشاک روزانۀ زنان مندائی در گذشته
در گذشته سرپوش روزمرۀ زنان مندائی شامل مقنا و شیله (روسری) عربی بوده که پس از قرارگیری روی سر، دور گردن پیچیده میشده است. همچنین زنان برای پوشش تن خود از سُدرا، چادر عبایی، ثوب و شروارا بهره میبردند. ثوب بالاپوشی ساده و گشاد با یقۀ گرد است که زنان روی سُدرا میپوشند. این تنپوش فاقد آستین است.[۵]
پوشش مقدس در آیین مندائیان[دیدگاه ۳]
پوشاک مذهبی منداییان، لباسی سفید به نام «رِسته» است که نماد پاکی و هویت دینی آنان بهشمار میرود و در مراسمی چون تعمید، عبادت، ازدواج، اعیاد و سوگواری پوشیده میشود. این لباس از پنج بخش تشکیل شده و باید از سوی روحانی تأیید شود؛ در غیر اینصورت، ممکن است اعتبار مراسم زیر سؤال رود:[۶]
غسل تعمید در آیین مندائی
از مهمترین آیینهای مذهبی مندائیان، غسل تعمید است.[۷] تعمید در آیین مندائی شامل فرورفتن در آب جاری و پوشیدن لباس رَسته در حضور روحانی است.[۸] انجام این مراسم برای زن و مرد یکسان بوده و تنها تفاوت آن در چگونگی شیوۀ بستن سرپوش است؛ بهگونهای که مردان آن را بهشکل عمامه و زنان بهشکل مقنعه میپوشند.[۹] بهدلیل انجام مراسم تعمید در کنار رودخانه و خیس شدن لباس زنان، عبایی را بهمنظور حفظ پوشش بر سر یا دوش خود میاندازند.[۱۰]
مناسبتهای غسل تعمید
انجام مراسم تعمید در مناسبتهایی چون عید پنجه، گذشتن 30 روز از تولد نوزاد، عروس و دامادی که مراسم عقد برایشان خوانده نشده و افرادی که جنازۀ متوفی را حمل میکنند، انجام میشود.[۱۱]
اقسام لباس رسته
لباس رسته مردان و زنان مندائی از قسمتهای زیر تقسیم شده است:
بَرزینقاهِوارا (بَرزِنقا)
برزنقا بهمعنی عمامه با طولب بهاندازۀ دو متر است که از سمت راست دور سر پیچیده میشود و اضافۀ آن از سمت چپ روی شانۀ جلو آویزان میشود. برزنقا زنان مقنا یا مقنعه نام دارد و بهکونهای پوشیده میشود که فقط گودی صورت نمایان باشد.[۱۲]
سُدرا
پیراهنی نخی و بلند شبیه دشداشه است که یقهای گرد و آستینهای بلند و ساده دارد. سمت راست این پیراهن دو جیب کوچک بهنام «دِشِه» تعبیه شده و پوشیدن آن برای زنان و مردان بههنگام انجام مراسم مذهبی ضروری است.[۱۳]
سدرا معمولاً بهرنگ سفید و نماد پاکی تن، گفتار و کردار و دور بودن از بدیها است.[۱۴]
چادر عبایی
زنان مندائی روی مقنا چادری بهسبک زنان عربی روی سر یا روی دوش خود میاندازند. این چادر بهرنگهای سفید، کرم یا سیاهرنگ است.[۱۵]
هَمیانِه
همیانه، کمربندی از جنس پشم گوسفند بوده و بهرنگهای سفید و کرم روشن دیده میشود.[۱۶] زنان و مردان مندائی این کمربند را روی سدرا میبندند و بستن آن را محافظت از خود در برابر شر و بدیهای دنیوی میدانند.[۱۷]
همیانه از 61 نخ تشکیل شده است. 60 نخ آن نشانۀ 60 قسمت بدن و نخ 61 نشانۀ روان است که همۀ قسمتهای بدن را بههم متصل میکند. گره زده شده به این نخ «عُروِه» نام دارد که همۀ قسمتهای بدن را با روان زنده نگه میدارد.[۱۸]
شَروارا
شروارا شلواری شبیه شلوارهای هندی، بدون جیب، راحت، بلند و گشاد است که مطابق با اصول شرعی دوخته میشود. قسمت کمر این شلوار گره یا بندی بهنام «تَختا» دارد که به دور کمر محکم میشود.[۱۹]
نَصیفه یا نَصیفا
شال گردن مردان مندائی نصیفه نام دارد که از پارچهای بهطول دو متر تهیه شده و از پشت گردن بهطرف راست و چپ، زیر همیانه قرار میگیرد.
درست پوشیدن این لباس از اهمیت بالایی برخوردار است؛ بهطوریکه اگر طبق قوانین پوشیده نشود، اعتباری ندارد.[۲۰]
کُبکاب
پایپوش زنان و مردان مندائی کبکاب نام دارد. این کفش از گذشته تا امروز در مراسم مذهبی کاربرد داشته و دارد. این کفش دارای کفۀ چوبی و رویۀ نخی یا پنبهای است؛ چراکه بهکار بردن مواد پلاستیکی در این پایپوش حرام است.
از دیگر پایپوشهای مورد استفادۀ زنان و مردان، نِعال، قُنداره و گیوه است.[۲۱]
پوشاک مندائیان در مراسم عروسی
لباس عروس و داماد بههنگام انجام مراسم تعمید همان رستۀ سفیدرنگ و نخی است که در آب روان توسط روحانی انجام میشود.[۲۲] انجام دادن این مراسم بهمنظور داشتن روانی پاک و تنی پاکیزه بههنگام بستن پیمان الهی است. در پایان نیز روحانی شالی سبزرنگ که هدیۀ عروس به داماد است، دور کمر داماد میبندد. با بستن این شال داماد مهیا کردن زندگی شاد و متبرک و همراه با خوشبختی را برای عروس تضمین میکند.[۲۳] لباس عروس عبایی سفید و پوشیده بوده که صورت آن با حجابی از ابریشم پوشیده شده است.[۲۴]
پوشاک مندائیان در مراسم ترحیم
در آیین مندائی، غسل تعمید پیش از مرگ اهمیت ویژهای دارد. زیرا مندائیان براین باورند که پس از جدا شدن روح از بدن دیگر نمیتوان جسم را تطهیر کرد و برای همیشه ناپاک باقی میماند. بههمین دلیل هنگامی که فردی درحال نزدیک شدن بهمرگ است با خارج کردن لباسهایش و با حضور یک روحانی، با آب جاری غسل داده میشود و لباس سفید بر تن محتضر میپوشانند.[۲۵]
در این مرحله تا هنگامی که مرگ قطعی نشده، هِمیانه (کمربند مندائیان) را بهطور کامل گره نمیزنند اما پس از حتمی شدن مرگ و خروج روح از تن، گره همیانه را محکم میکنند.[۲۶]
پوشیدن لباس سفید در مراسم سوگواری بین زرتشتیان و مندائیان مشترک بوده که زرتشتیان آن را نماد پاکی و آرامش میدانند. مندائیان نیز معتقد اند که پوشیدن لباس تیره راه متوفی را بهسوی بهشت تیره و تار میکند. [دیدگاه ۴][۲۷]
پوشاک روزانۀ زنان مندائی در زمان حال
امروزه پوشاک روزمرۀ زنان مندائی تحت تأثیر فرهنگ بومی منطقه قرار گرفته و شامل عمامه، چفیه، چادر، روسری، پیراهن، شلوار و کفشهایی چون گیوه و نعلین است. نمونههایی از این پوشش میان مردم شهرهایی مثل شوشتر و دزفول دیده میشود. امروزه برخی زنان مندائی در مواقع عادی همانند دیگر اقوام ایرانی از روسری و مانتو برای پوشش خود استفاده میکنند.[دیدگاه ۵][۲۸]
تفاوتها و شباهتهای پوشش مندائیان و اعراب
برخی محققان مندائیان را بخشی از جامعۀ عرب میدانند که مسلمان نیستند. عدهای دیگر معتقدند که پوشش آنها صرفاً تحتتأثیر منطقۀ سکونتشان است و به همین دلیل شبیه اعراب لباس میپوشند. با این حال لباس مندائیان شباهتهایی بهلباس اعراب دارد ولب کاملاً شبیه آنان نیست.[۲۹]
دلیل یکسو بودن پوشش زنان با سایر مردم
مندائیان بهدلیل زندگی طولانی در کنار مسلمانان و تأثیرپذیری از فرهنگ ایرانی-اسلامی، پوشش خود را با موازین اسلامی ایران هماهنگ کردهاند. این همسویی، بهمنظور رعایت قوانین، تبعیت از فرهنگ بومی، یکرنگ شدن با جامعه و فرار از تبعیضات قومی صورت گرفته است.
امروزه مندائیان در مراسمهای مذهبی خود با لباسهای سنتی و هویتی خود ظاهر میشوند اما در زندگی روزمره بهعنوان یک ایرانی در جامعه حضور مییاند و از پوشش ملی یا لباس رسمی کشور استفاده میکنند.[۳۰]
منابع
- اسکندری، بهنا، صابئین مندائی ایران (تحقیق در دین صابئین مندائی و اشتراک آنان با سایر ادیان)، 1394ش، یزد، انتشارات سید علیزاده.
- «اقلیت دینی مندائی (صابئین) در جمهوری اسلامی از آزادی دینی کامل برخوردار اند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، تاریخ درج مطلب: 21 خرداد 1382ش.
- برنجی، سلیم، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، تهران، دنیای کتاب.
- خمیسی، ساهی، آیا صابئین مندائی را میشناسید، 1394ش، تهران، یادآوران.
- فیضآبادی، معصومه و عظیمزاده طهرانی، طاهره، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهشنامۀ انجمن ایرانی، بهار، وبسایت مطالعات تاریخ فرهنگی، 1400ش.
- کیخسروی، مهردخت، سدرهپوشی (چهار مجموعه مقاله)، 1379ش، شیراز، رهگشا.
- محب، راضیه، «مروری بر مناسک صابئین مندائی با محور آب»، مطالعات خلیج فارس، 1393ش، شمارۀ 1.
- محمدی، رامونا و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، فصلنامۀ علمی جامعهشناسی فرهنگ و هنر، بهار 1401ش.
- ممتحن، حسینعلی، تحقیق در احوال و مذاهب و رسوم صابیان عراق و خوزستان، 1337ش، تهران، بینا.
- مشکور، محمدجواد، «صابئین یا صبیها»، ادارۀ معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، شهریور 1345ش، شمارۀ 1.
- «مندائیان، ناشناختهترین ساکنان اهواز»، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 14 مرداد 1404ش.
- یکتایی، مجید، تریانا، 1340ش، تهران، بینا.
پانویس
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص14.
- ↑ فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص99.
- ↑ مندائیان، ناشناختهترین ساکنان اهواز، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «اقلیت دینی مندائی (صابئین) در جمهوری اسلامی از آزادی دینی کامل برخوردار اند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13.
- ↑ فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص123.
- ↑ مشکور، «صابئین یا صبیها»، 1345ش، ص42.
- ↑ برنجی، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، ص185.
- ↑ فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص106.
- ↑ محب، «مروری بر مناسک صابئین مندائی با محور آب»، 1393ش، ص84.
- ↑ برنجی، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، ص199.
- ↑ اسکندری، صابئین مندائی ایران (تحقیق در دین صابئین مندائی و اشتراک آنان با سایر ادیان)، 1394ش، ص68.
- ↑ اسکندری، صابئین مندائی ایران (تحقیق در دین صابئین مندائی و اشتراک آنان با سایر ادیان)، 1394ش، ص68.
- ↑ کیخسروی، سدرهپوشی (چهار مجموعه مقاله)، 1379ش، ص22.
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص15.
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص15.
- ↑ یکتایی، تریانا، 1340ش، ص8.
- ↑ خمیسی، آیا صابئین مندائی را میشناسید، 1394ش، ص129.
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص16.
- ↑ برنجی، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، ص186.
- ↑ فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص102 و 103.
- ↑ ممتحن، تحقیق در احوال و مذاهب و رسوم صابیان عراق و خوزستان، 1337ش، ص66-64.
- ↑ برنجی، قوم از یاد رفته (کاوشی دربارۀ قوم صابئین مندائی)، 1367ش، ص212.
- ↑ فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص118.
- ↑ ممتحن، تحقیق در احوال و مذاهب و رسوم صابیان عراق و خوزستان، 1337ش، ص75 و 76.
- ↑ فیضآبادی و عظیمزاده طهرانی، «جستاری بر پوشاک صابئین مندائی»، 1400ش، ص120.
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص18
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13 و 14.
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13 .
- ↑ محمدی و دیگران، «تحلیل جامعهشناختی پوشش روزمره و آیینی زنان در میان اقلیتهای مذهبی (مورد مطالعه: زرتشتیان و مندائیان)»، 1401ش، ص13 و 14.
خطای یادکرد: برچسب <ref>
برای گروهی به نام «دیدگاه» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="دیدگاه"/>
یافت نشد.