بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==معرفی فیلم چهارشنبه‌سوری== | ==معرفی فیلم چهارشنبه‌سوری== | ||
فیلم «چهارشنبه‌سوری» به کارگردانی اصغر فرهادی در ژانر درام و معمایی است که در سال ۱۳۸۴ش در جشنواره فیلم فجر حضور داشت و موفق به کسب سیمرغ‌های بلورین در بخش‌های مختلف شد. در میان ملودرام‌هایی که با موضوع خیانت ساخته شده‌اند، «چهارشنبه‌سوری» جایگاهی ویژه‌ای دارد و به‌عنوان نخستین قسمت از سه‌گانه فرهادی شناخته می‌شود؛ سه‌گانه‌ای که با «درباره الی» | فیلم «چهارشنبه‌سوری» به کارگردانی اصغر فرهادی در ژانر درام و معمایی است که در سال ۱۳۸۴ش در جشنواره فیلم فجر حضور داشت و موفق به کسب سیمرغ‌های بلورین در بخش‌های مختلف شد. در میان ملودرام‌هایی که با موضوع خیانت ساخته شده‌اند، «چهارشنبه‌سوری» جایگاهی ویژه‌ای دارد و به‌عنوان نخستین قسمت از سه‌گانه فرهادی شناخته می‌شود؛ سه‌گانه‌ای که با «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» ادامه یافت.<ref group="دیدگاه">عبارت باید طوری نوشته شود که جنبه تمجید یا بزرگ‌نمایی از اصغر فرهادی نداشته باشد.</ref><ref>[https://cabinmovie.ir/movies/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C/ «معرفی فیلم سینمایی چهارشنبه سوری»، وب‌سایت کابین مووی.]</ref> | ||
==نام‌گذاری فیلم چهارشنبه‌سوری== | ==نام‌گذاری فیلم چهارشنبه‌سوری== | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
===کارگردان و نویسنده فیلم چهارشنبه‌سوری=== | ===کارگردان و نویسنده فیلم چهارشنبه‌سوری=== | ||
اصغر فرهادی | فیلم «چهارشنبه‌سوری» به کارگردانی اصغر فرهادی ساخته شد و فیلمنامه آن را اصغر فرهادی و مانی حقیقی به‌طور مشترک نوشتند.<ref group="دیدگاه">عبارت روان نیست.</ref> این فیلم با محوریت موضوع خیانت، نقش مهمی در معرفی اصغر فرهادی به‌عنوان<ref group="دیدگاه">با نیم‌فاصله</ref> فیلمساز در سینمای ایران داشته است. «چهارشنبه‌سوری» موفق به دریافت جوایزی از جمله سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم فجر شد و مورد توجه منتقدان بین‌المللی نیز قرار گرفت، به‌طوری‌که مجله اسلنت این فیلم را به‌عنوان یکی از برترین فیلم‌های سال ۲۰۰۶ معرفی کرد.<ref>[https://roozaneh.net/art-culture/biography/%D8%A7%D8%B5%D8%BA%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C/ «بیوگرافی اصغر فرهادی کارگردان معروف (درباره زندگی شخصی و آثار او)»، وب‌سایت روزانه.]</ref> | ||
===بازیگران فیلم چهارشنبه‌سوری=== | ===بازیگران فیلم چهارشنبه‌سوری=== | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
==داستان فیلم<ref group="دیدگاه">داستان فیلم تا حدودی کامل و جامع ارائه شود تا مخاطب با مراجعه به مقاله، بتواند برداشت مناسبی از فیلم به دست آورد</ref>== | ==داستان فیلم<ref group="دیدگاه">داستان فیلم تا حدودی کامل و جامع ارائه شود تا مخاطب با مراجعه به مقاله، بتواند برداشت مناسبی از فیلم به دست آورد</ref>== | ||
فیلم «چهارشنبه‌سوری» روایتگر یک روز پرتنش در آخرین سه‌شنبه سال است.<ref>[https://cabinmovie.ir/movies/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C/ «معرفی فیلم سینمایی چهارشنبه سوری»، وب‌سایت کابین مووی.]</ref> دختری جوان به نام روح‌انگیز که در یک شرکت خدمات نظافتی مشغول است؛ برای تمیزکاری به خانه زوجی به نام مژده و مرتضی فرستاده می‌شود.<ref>[https://roozaneh.net/art-culture/film/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D8%BA%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C/ «بهترین فیلم های اصغر فرهادی؛ 10 فیلم پر مخاطب و معروف این کارگردان ایرانی»، وب‌سایت روزانه.]</ref> مژده که از نظر روحی به‌شدت مضطرب و مشوش است، به رابطه‌ای پنهانی میان همسرش و زن همسایه مظنون شده و این بدگمانی به کشمکش‌ها و مشاجراتی می‌انجامد که روح‌انگیز را ناخواسته درگیر می‌کند. در | فیلم «چهارشنبه‌سوری» روایتگر یک روز پرتنش در آخرین سه‌شنبه سال است.<ref>[https://cabinmovie.ir/movies/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C/ «معرفی فیلم سینمایی چهارشنبه سوری»، وب‌سایت کابین مووی.]</ref> دختری جوان به نام روح‌انگیز که در یک شرکت خدمات نظافتی مشغول است؛ برای تمیزکاری به خانه زوجی به نام مژده و مرتضی فرستاده می‌شود.<ref>[https://roozaneh.net/art-culture/film/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D8%BA%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C/ «بهترین فیلم های اصغر فرهادی؛ 10 فیلم پر مخاطب و معروف این کارگردان ایرانی»، وب‌سایت روزانه.]</ref> مژده که از نظر روحی به‌شدت مضطرب و مشوش است، به رابطه‌ای پنهانی میان همسرش و زن همسایه مظنون شده و این بدگمانی به کشمکش‌ها و مشاجراتی می‌انجامد که روح‌انگیز را ناخواسته درگیر می‌کند. مژده برای اثبات شک خود نسبت به رابطه همسرش و همسایه‌شان سیمین، روح‌انگیز را به خانه سیمین می‌فرستد تا اطلاعات جمع‌آوری کند. سیمین از زمان دقیق سفر مژده و مرتضی خبر دارد و این موضوع را به روحی می‌گوید. انتقال این خبر توسط روحی به مژده باعث تشدید ناراحتی و شک او می‌شود. مژده برای اطمینان، به محل کار مرتضی می‌رود و در اطراف آنجا کشیک می‌دهد. مرتضی پس از دیدن او، در مژده را در ملاء عام مورد ضرب و شتم قرار می‌دهد.<ref>[https://nama30.ir/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «نقدی بر فیلم چهارشنبه سوری | روایتی از طبقه متوسط در حال سقوط»، وب‌سایت نما30.]</ref> | ||
بعد از بازگشت مژده، روحی با یک دروغ ساده بی‌گناهی مرتضی را به او القا می‌کند و به نظر می‌رسد مرد در نگاه دیگران تبرئه شده؛ اما شواهد پایانی، نشان می‌دهند که گمان زن بی‌اساس نبوده و واقعیت چیز دیگری است.<ref>[https://roozaneh.net/art-culture/film/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D8%BA%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C/ «بهترین فیلم های اصغر فرهادی؛ 10 فیلم پر مخاطب و معروف این کارگردان ایرانی»، وب‌سایت روزانه.]</ref> در ادامه داستان، مرتضی به بهانه بردن امیرعلی به چهارشنبه‌سوری، همراه با روح‌انگیز خانه را ترک می‌کند و در فرصتی مناسب به دیدار سیمین می‌رود. این دیدار حقیقت رابطه پنهانی میان آن دو را آشکار می‌سازد. سیمین که از وضعیت نابسامان مژده ناراحت است، پیشنهاد قطع رابطه می‌دهد، اما مرتضی مخالفت می‌کند. در نهایت، روح‌انگیز با بوی عطر و وجود فندک در خودرو به ارتباط واقعی آنها پی می‌برد.<ref name=":3">[https://nama30.ir/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «نقدی بر فیلم چهارشنبه سوری | روایتی از طبقه متوسط در حال سقوط»، وب‌سایت نما30.]</ref> | |||
==محور فیلم== | ==محور فیلم== | ||
| خط ۲۹: | خط ۳۱: | ||
==میزان فروش<ref group="دیدگاه">به میزان فروش ظاهرا اشاره‌ای نشده است!</ref> و مخاطبین فیلم چهارشنبه‌سوری== | ==میزان فروش<ref group="دیدگاه">به میزان فروش ظاهرا اشاره‌ای نشده است!</ref> و مخاطبین فیلم چهارشنبه‌سوری== | ||
فیلم «چهارشنبه‌سوری»، پس از پایان بیست‌وچهارمین جشنواره فیلم فجر، از تاریخ ۲۶ بهمن ۱۳۸۴ش اکران عمومی خود را آغاز کرد. این فیلم تا پایان همان سال، ۳۱۴٬۶۸۵ مخاطب را جذب کرد و | فیلم «چهارشنبه‌سوری»، پس از پایان بیست‌وچهارمین جشنواره فیلم فجر، از تاریخ ۲۶ بهمن ۱۳۸۴ش اکران عمومی خود را آغاز کرد. این فیلم تا پایان همان سال، ۳۱۴٬۶۸۵ مخاطب را جذب کرد و با رقم بیش از چهارصد میلیون تومان دومین فیلم پرفروش سال ۱۳۸۴ لقب گرفت.<ref>[https://cinemacinema.ir/news/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7/ «نگاهی به «چهارشنبه سوری» به بهانه اکران مجددش/ از حالا یاد بگیر همه چی رو بهش نگی»، وب‌سایت سینما سینما.]</ref> روند استقبال از فیلم در سال ۱۳۸۵ نیز ادامه یافت و با ۳۶۶٬۰۹۸ تماشاگر دیگر، رتبه هجدهم جدول پرمخاطب‌ترین آثار سینمایی آن سال را به خود اختصاص داد. در مجموع، سومین فیلم بلند فرهادی با بیش از ۶۸۰ هزار مخاطب، جایگاه قابل توجهی در سینمای ایران به‌دست آورد.<ref>[https://www.filimo.com/shot/16674/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D8%BA%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C/ «فیلم چهارشنبه سوری؛ یک گزارش دقیق اجتماعی»، وب‌سایت فیلیمو.]</ref> | ||
==واکنش‌ها و حواشی فیلم چهارشنبه‌سوری== | ==واکنش‌ها و حواشی فیلم چهارشنبه‌سوری== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۴: | ||
===دروغ‌گویی و پنهان‌کاری در روابط خانوادگی=== | ===دروغ‌گویی و پنهان‌کاری در روابط خانوادگی=== | ||
مفهوم دروغ و پنهان‌کاری در اغلب صحنه‌های فیلم چهارشنبه‌سوری به چشم می‌خورد. مرتضی درباره رابطه‌اش با سیمین به همسر و همکارانش دروغ می‌گوید و مژده هم برای رسیدن به هدفش از | مفهوم دروغ و پنهان‌کاری در اغلب صحنه‌های فیلم چهارشنبه‌سوری به چشم می‌خورد. مرتضی درباره رابطه‌اش با سیمین به همسر و همکارانش دروغ می‌گوید و مژده هم برای رسیدن به هدفش از دختر کارگر سوءاستفاده می‌کند.<ref name=":02">[https://ensani.ir/file/download/article/1678614636-10660-1400-94.pdf صادقی فسایی، سهیلا و پروایی، شیوا، «بازنمایی روابط خانوادگی در فیلم‌های اصغر فرهادی (چهارشنبه‌سوری، درباره الی و جدایی نادر از سیمین)»، ص41.]</ref> | ||
در سکانسی از فیلم، «روحی» برای اصلاح ابروهایش، اجازه ضمنی از عبدالرضا را لازم می‌داند، یا دست‌کم باید نامزدش را از چنین تصمیمی مطلع کند. اما مژده و خواهرش به او می‌آموزند که «از حالا یاد بگیر، همه چیز را به شوهرت نگو». به این ترتیب، آن دو ناآگاهانه نوعی پنهان‌کاری را به روحی آموزش می‌دهند که می‌تواند زمینه‌ساز خیانت باشد؛ خیانتی مشابه همان عملی که زندگی مژده را به جهنمی پرتنش تبدیل کرده است.<ref>[https://jsal.ut.ac.ir/article_84242_a9cee33bb6ea0bb10b2967ec4029bb71.pdf جوادی یگانه، محمدرضا و زادقناد، سعیده، «دروغ در سه‌گانه اصغر فرهادی (نشانه شناسی فيلم های «چهارشنبه سوری»، «درباره الی» و «جدايی نادر از سيمين»)»، ص72.]</ref> | در سکانسی از فیلم، «روحی» برای اصلاح ابروهایش، اجازه ضمنی از عبدالرضا را لازم می‌داند، یا دست‌کم باید نامزدش را از چنین تصمیمی مطلع کند. اما مژده و خواهرش به او می‌آموزند که «از حالا یاد بگیر، همه چیز را به شوهرت نگو». به این ترتیب، آن دو ناآگاهانه نوعی پنهان‌کاری را به روحی آموزش می‌دهند که می‌تواند زمینه‌ساز خیانت باشد؛ خیانتی مشابه همان عملی که زندگی مژده را به جهنمی پرتنش تبدیل کرده است.<ref>[https://jsal.ut.ac.ir/article_84242_a9cee33bb6ea0bb10b2967ec4029bb71.pdf جوادی یگانه، محمدرضا و زادقناد، سعیده، «دروغ در سه‌گانه اصغر فرهادی (نشانه شناسی فيلم های «چهارشنبه سوری»، «درباره الی» و «جدايی نادر از سيمين»)»، ص72.]</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۲: | ||
===ناامنی روان‌شناختی زنان=== | ===ناامنی روان‌شناختی زنان=== | ||
ناامنی روانی یکی از مضامین کلیدی است که در فیلم «چهارشنبه‌سوری» به‌طور خاص در زندگی زنان نمایش داده می‌شود. فضای کلی فیلم احساس بی‌اعتمادی و تهدید مداوم را القا می‌کند. به‌عنوان مثال جایی که صحبت از ناپدید شدن دختری پس از سوار شدن به ماشین یک غریبه مطرح می‌شود، یا پیرمردی که | ناامنی روانی یکی از مضامین کلیدی است که در فیلم «چهارشنبه‌سوری» به‌طور خاص در زندگی زنان نمایش داده می‌شود. فضای کلی فیلم احساس بی‌اعتمادی و تهدید مداوم را القا می‌کند. به‌عنوان مثال جایی که صحبت از ناپدید شدن دختری پس از سوار شدن به ماشین یک غریبه مطرح می‌شود، یا پیرمردی که به‌دلیل<ref group="دیدگاه">نیم‌فاصله</ref> ناامنی، همسر سالخورده‌اش را حتی برای انجام کارهای ساده تنها نمی‌گذارد. در یکی از دیالوگ‌های کلیدی، روحی به مرتضی می‌گوید که خفاش شب فقط یک نفر نیست؛ جمله‌ای که ناامنی گسترده اخلاقی در سطح جامعه را القا می‌کند.<ref name=":2">[https://journal.ut.ac.ir/article_60312_86f674374209831b0d8e8467e3f8038d.pdf صادقی فسایی، سهیلا و پروایی، شیوا، «نحوه بازنمايی زن در زيست جهان مدرن درفيلم‌هاي اصغر فرهادی (مطالعه موردی: چهارشنبه‌سوری، درباره الی و جدايی نادر از سيمين)»، ص164.]</ref> | ||
این حس ناامنی در زندگی شخصی شخصیت‌ها نیز بازتاب یافته است؛ مثلا سیمین، زنی مستقل که به‌تنهایی زندگی می‌کند، تصمیم می‌گیرد از مرتضی فاصله بگیرد؛<ref group="دیدگاه">ـ پیش از کلماتی مانند «یعنی»، «مثلاً»، «زیرا»، «ولی»، «اما»، «مانند»، «بنابراین»، «در نتیجه»، «ازاین‌رو»، «چنان‌که» و «با وجود این»، که معمولاً در آغاز جملات توضیحی می‌آیند، به شرط آنکه جمله پیش از آنها تمام شده باشد، از نقطه‌ویرگول استفاده می‌شود: ما مسلمانیم؛ یعنی جز در برابر حق و حقیقت، سر تسلیم فرود نمی‌آوریم.</ref> اما بلافاصله پس از جدا شدن و شنیدن صدای ترقه‌ای در خیابان، دچار ترس می‌شود و به‌سمت او بازمی‌گردد. این صحنه نمایانگر نوعی وابستگی ناخواسته و اضطراب درونی زنان در مواجهه با فضای شهری است.<ref name=":2" /> | |||
===فقدان سرمایه اجتماعی از علل خیانت<ref group="دیدگاه">اگر شما در این بخش شما به‌نوعی در صدد بیان نقد این فیلم هستید، این نکته نقد به شمار نمی‌آید. </ref>=== | ===فقدان سرمایه اجتماعی از علل خیانت<ref group="دیدگاه">اگر شما در این بخش شما به‌نوعی در صدد بیان نقد این فیلم هستید، این نکته نقد به شمار نمی‌آید. </ref>=== | ||
در روابط فیلم «چهارشنبه‌سوری»، هم سرمایه درون‌گروهی ساختاری (ارتباط بین اعضای خانواده) و هم سرمایه برون‌گروهی ساختاری (ارتباط با اقوام و شبکه اجتماعی گسترده‌تر) تضعیف شده است. به گفته کارشناسان این کاهش سرمایه اجتماعی در سطح خانواده، موجب بروز بحران‌هایی مانند خیانت می‌شود.<ref>نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، 1398ش، ص 97.</ref> | در روابط فیلم «چهارشنبه‌سوری»، هم سرمایه درون‌گروهی ساختاری (ارتباط بین اعضای خانواده) و هم سرمایه برون‌گروهی ساختاری (ارتباط با اقوام و شبکه اجتماعی گسترده‌تر) تضعیف شده است. به گفته کارشناسان این کاهش سرمایه اجتماعی در سطح خانواده، موجب بروز بحران‌هایی مانند خیانت می‌شود.<ref>نبوی‌زاده نمازی، سید وحید و مولودی، امیرسعید، خیانت زناشویی در فیلم‌های سینمای ایران، 1398ش، ص 97.</ref> | ||
== دیدگاه‌ها دربارهٔ فیلم چهارشنبه‌سوری == | |||
===توجیه خیانت<ref group="دیدگاه">تیتر با محتوا سازگار نیست.</ref>=== | |||
فرهادی در طرح مضمون خیانت، به‌طور غیرمستقیم تلاش دارد مژده را نیز در این ماجرا سهیم نشان دهد و این نگرش را مطرح کند که چگونه قربانیان خیانت ممکن است خود در شکل‌گیری بی‌وفایی نقش داشته باشند. دلایل نارضایتی مرتضی از زندگی خانوادگی‌اش نیز به‌گونه‌ای نمایش داده شده که به‌عنوان توجیهی برای خیانت او تلقی شود.<ref group="دیدگاه">پیوند میان گزاره پایانی با دو گزاره قبلی آشکار نیست.</ref><ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1678614636-10660-1400-94.pdf صادقی فسایی، سهیلا و پروایی، شیوا، «بازنمایی روابط خانوادگی در فیلم‌های اصغر فرهادی (چهارشنبه‌سوری، درباره الی و جدایی نادر از سیمین)»، ص38.]</ref> | |||
===چادر، نمادی مشکل‌ساز=== | ===چادر، نمادی مشکل‌ساز=== | ||
در ابتدای فیلم «چهارشنبه‌سوری»، چادر روحی که همراه نامزدش با موتور در مسیر هستند؛ بین چرخ موتور گیر می‌کند و زمین می‌خورد. این چادر در بخش‌های دیگری از فیلم دوباره ظاهر می‌شود و این بار برای زنی دیگر دردسر ایجاد می‌کند. در پایان فیلم، چادر دیگر حضور فیزیکی ندارد و تنها اثر یا خاطره‌اش در ذهن شخصیت‌ها باقی می‌ماند. گادفری | در ابتدای فیلم «چهارشنبه‌سوری»، چادر روحی که همراه نامزدش با موتور در مسیر هستند؛ بین چرخ موتور گیر می‌کند و زمین می‌خورد. این چادر در بخش‌های دیگری از فیلم دوباره ظاهر می‌شود و این بار برای زنی دیگر دردسر ایجاد می‌کند. در پایان فیلم، چادر دیگر حضور فیزیکی ندارد و تنها اثر یا خاطره‌اش در ذهن شخصیت‌ها باقی می‌ماند. گادفری چِشایر که به عنوان یک روزنامه‌نگار و فیلمساز مقیم شهر نیویورک، با بسیاری از نشریات معتبر مانند نیویورک‌تایمز همکاری دارد؛ معتقد است چادر در فیلم «چهارشنبه‌سوری» نقشی نمادین و دراماتیک دارد؛ اما توضیح نمی‌دهد این نماد به چه معناست و رفت‌و‌برگشت‌های مرتبط با مفهوم چادر چگونه روند داستان فرهادی را پیش می‌برد. در فرهنگ ایران، چادر نماد سنت دینی زنان است و فرهادی در این فیلم به گذار جامعه از سنت به مدرنیته می‌پردازد؛ گذاری که با دشواری و تنش همراه است. روحی و افرادی که در سنت مانده‌اند، اغلب تنها ناظر این تغییرند و شاید تأسف بخورند، اما کسانی که در این مسیر پیشگام‌اند، بیشتر با جدایی‌ها و مشکلات عاطفی مواجه می‌شون<ref group="دیدگاه">متن از گادفری چیشایر ... . گویا نیست. یه توضیحی هم درباره گادفری چیشایر داده شود.</ref>د.<ref>[https://classifilm.com/film/fireworks-wednesday-2006/?utm_source=chatgpt.com «چهارشنبه سوری 1384»، وب‌سایت سیر مشاهداتی.]</ref> | ||
===تقویت حس بی‌اعتمادی و بدبینی=== | ===تقویت حس بی‌اعتمادی و بدبینی=== | ||
| خط ۶۸: | خط ۷۲: | ||
===دروغ برای حفظ خانواده=== | ===دروغ برای حفظ خانواده=== | ||
برخی منتقدان، فرهادی را "ضد خانواده" می‌نامند؛ چرا که او به نحوی از عناصر "دروغ" و "خیانت" برای نمایش فروریختن بنیان خانواده‌های ایرانی بهره می‌برد. تقریباً در تمامی آثار فرهادی، با خانواده‌هایی مواجه می‌شویم که در لفافه‌ای از پنهان‌کاری و دروغ به زندگی خود ادامه می‌دهند و اغلب یکی از زوجین به دیگری خیانت کرده یا به او دروغ گفته است. با این حال، اگر دروغ‌هایی را که شخصیت‌های فیلم‌های او بر زبان می‌آورند، با دقت مرور کنیم، درخواهیم یافت که تمامی آنها یک توجیه واحد دارند: "حفظ بنیان خانواده". به‌عنوان مثال، روحی در "چهارشنبه‌سوری" به گمان خود برای حفظ خانواده‌ای از فروپاشی، دروغ می‌گوید.<ref>[https://www.rajanews.com/news/67045 «مهارت ویژه آقای "آنتی‌خانواده!" در تصویر جامعه ایران با دروغ و خیانت»، رجا نیوز.]</ref> | برخی منتقدان، فرهادی را "ضد خانواده" می‌نامند؛ چرا که او به نحوی از عناصر "دروغ" و "خیانت" برای نمایش فروریختن بنیان خانواده‌های ایرانی بهره می‌برد. تقریباً در تمامی آثار فرهادی، با خانواده‌هایی مواجه می‌شویم که در لفافه‌ای از پنهان‌کاری و دروغ به زندگی خود ادامه می‌دهند و اغلب یکی از زوجین به دیگری خیانت کرده یا به او دروغ گفته است. با این حال، اگر دروغ‌هایی را که شخصیت‌های فیلم‌های او بر زبان می‌آورند، با دقت مرور کنیم، درخواهیم یافت که تمامی آنها یک توجیه واحد دارند: "حفظ بنیان خانواده". به‌عنوان مثال، روحی در "چهارشنبه‌سوری" به گمان خود برای حفظ خانواده‌ای از فروپاشی، دروغ می‌گوید.<ref>[https://www.rajanews.com/news/67045 «مهارت ویژه آقای "آنتی‌خانواده!" در تصویر جامعه ایران با دروغ و خیانت»، رجا نیوز.]</ref> | ||
=== تقدس‌زدایی از رزمنده دفاع مقدس === | |||
فیلم «چهارشنبه‌سوری»، چند تصویر خاموش از دوران حضور مرتضی در هشت سال دفاع مقدس، به‌عنوان نشانه‌هایی از ایثار و پاکی گذشته او به نمایش می‌گذارد. همین مرد، علیرغم داشتن فرزند هفت‌ساله، با زن آرایشگر مطلقه همسایه رابطه دارد. مژده، به او مشکوک می‌شود اما مرتضی با قسم به جان تنها فرزندش و کمک دختر خدمتکار، موفق می‌شود ظاهراً شک او را برطرف کند. تماشاگر در ابتدا تحت تأثیر نشانه‌های ایثار و سوگند صادقانه می‌پندارد با انسانی پاک روبه‌روست؛ اما هنگامی که حقیقت رابطه پنهانی‌اش با زن همسایه، سیمین، آشکار می‌شود؛ این اعتماد فرو می‌ریزد. به عقیده منتقدان، همین تضاد میان تصویر آرمانی یک رزمنده و واقعیت اخلاقی تلخ زندگی شخصی مرتضی، پرسش‌های جدی درباره قضاوت مخاطب و مرز میان تقدس گذشته و خطای حال ایجاد می‌کند.<ref name=":3" /> | |||
=== مردان غیرقابل اعتماد === | |||
به گفته منتقدان، کارگردان در فیلم «چهارشنبه‌سوری» این پیام را به‌ویژه به زنان القا می‌کند که هیچ مردی، حتی اگر معتقد و رزمنده باشد، به‌طور کامل قابل اطمینان نیست. چنین روایتی می‌تواند اعتماد زنان به همسرانشان را متزلزل کند. پیامد چنین تلقی‌ای برای زنان این است که حتی در صورت یقین به پاکی مردان، باز هم آنان در معرض اتهام قرار دارند؛ امری که موجب کاهش احساس امنیت زنان در خانواده و به تبع آن در جامعه می‌گردد.<ref name=":3" /> | |||
=== وهن دین و سنت === | |||
منتقدان معتقدند که در فیلم «چهارشنبه‌سوری»، بسیاری از عناصر مرتبط با دین و سنت در قالبی منفی بازنمایی شده‌اند. مرتضی، با سابقه حضور در جبهه، به همسرش خیانت می‌کند؛ پیرمرد شیشه‌بری که از حج و صفای باطن سخن می‌گوید، هنگام حساب و کتاب دو برابر از مژده پول می‌گیرد؛ مسئولان مدرسه با بیان تصاویری از جهنم، کودکان را وحشت‌زده می‌کنند؛ در صحنه‌ای دیگر، گیر کردن چادر روح‌انگیز به زنجیر موتور و زمین خوردن او و همسرش، چادر را به نمادی بدل می‌کند که گویی مانع حرکت است؛ ناظم مدرسه، کودکان را به تکرار دعای تحویل سال به زبان عربی وامی‌دارد؛ صداوسیما به دلیل آشکار بودن چند تار موی دختر هفت‌ساله، از پخش تیزر تبلیغاتی خودداری می‌کند.<ref name=":3" /> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
