حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''هشتی'''</big>؛ فضای طراحی‌شده در معماری ایرانی برای حفظ حریم خصوصی و کنترل ورود و خروج در مکان‌ها. <br> | <big>'''هشتی'''</big>؛ فضای طراحی‌شده در معماری ایرانی برای حفظ حریم خصوصی و کنترل ورود و خروج در مکان‌ها. <br> | ||
هشتی، به‌عنوان یک عنصر در معماری، قدمتی چند هزار ساله دارد و از دوره‌های پیش از اسلام تا امروز در معماری ایرانی حضور داشته است. این فضا و کارکرد آن، نشان‌دهندۀ هنر و خلاقیت معماران ایرانی است. هشتی فضایی برای حفظ حریم خصوصی و کنترل ورود و خروج است که در ورودی ساختمان‌ها، مساجد، خانه‌ها یا کاروانسراها ساخته می‌شد. هشتی در اشکال مختلف و با رنگ و لعاب متفاوت، در حکم حیاط کوچک برای ساکنین خانه بود. | هشتی، به‌عنوان یک عنصر در معماری، قدمتی چند هزار ساله دارد و از دوره‌های پیش از اسلام تا امروز در معماری ایرانی حضور داشته است. این فضا و کارکرد آن، نشان‌دهندۀ هنر و خلاقیت معماران ایرانی است. هشتی فضایی برای حفظ [[حریم خصوصی]] و کنترل ورود و خروج است که در ورودی ساختمان‌ها، مساجد، خانه‌ها یا کاروانسراها ساخته می‌شد. هشتی در اشکال مختلف و با رنگ و لعاب متفاوت، در حکم حیاط کوچک برای ساکنین خانه بود. | ||
==تعریف هشتی== | ==تعریف هشتی== | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
ورودی، به‌عنوان یک فضای واسط میان بیرون و درون، از ابتدایی‌ترین دوره‌های معماری تا امروز جزو اجزای اصلی ساختمان بوده است.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> از زمان زرتشتیان، ورودی خانه‌های سنتی را به‌شکل هشتی می‌ساختند. در ابتدا، طراحی هشت‌ضلعی در حوض حمام‌های عمومی به‌کار رفت و سپس ورودی این حمام‌ها نیز چنین شکلی یافت. به‌مرور، این الگو به معماری منازل راه پیدا کرد.<ref>[https://www.brick-saleprice.ir/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/448-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C.html . «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سپهر سفالین نیرومند.]</ref> | ورودی، به‌عنوان یک فضای واسط میان بیرون و درون، از ابتدایی‌ترین دوره‌های معماری تا امروز جزو اجزای اصلی ساختمان بوده است.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> از زمان زرتشتیان، ورودی خانه‌های سنتی را به‌شکل هشتی می‌ساختند. در ابتدا، طراحی هشت‌ضلعی در حوض حمام‌های عمومی به‌کار رفت و سپس ورودی این حمام‌ها نیز چنین شکلی یافت. به‌مرور، این الگو به معماری منازل راه پیدا کرد.<ref>[https://www.brick-saleprice.ir/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/448-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C.html . «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سپهر سفالین نیرومند.]</ref> | ||
اگرچه هشتی پیش از اسلام رواج داشت؛ اما با ورود اسلام به ایران، به اوج زیبایی و کارایی خود رسید و در تاریخ به نمادی از فرهنگ و هنر | اگرچه هشتی پیش از اسلام رواج داشت؛ اما با ورود اسلام به ایران، به اوج زیبایی و کارایی خود رسید و در تاریخ به نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی اسلامی بدل شد.<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> | ||
==هشتی، نماد فرهنگ و معماری ایرانی== | ==هشتی، نماد فرهنگ و معماری ایرانی== | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
یکی از عناصر هویت‌بخش به معماری سنتی ایرانی، ورودی منازل به‌شکل هشتی است<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> که خلاقیت معماران ایرانی در طراحی آن به‌عنوان یکی از مهمترین اجزای ساختمان را بازنمایی می‌کند.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | یکی از عناصر هویت‌بخش به معماری سنتی ایرانی، ورودی منازل به‌شکل هشتی است<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> که خلاقیت معماران ایرانی در طراحی آن به‌عنوان یکی از مهمترین اجزای ساختمان را بازنمایی می‌کند.<ref>[https://www.emaratkhorshid.com/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . پارسی، «فضای ورودی در معماری ایرانی»، وب‌سایت عمارت خورشید.]</ref> | ||
نمایش هویت معماری ایرانی اسلامی در طراحی عنصر فضا، بیانگر حضور و نقش پر رنگ انسان است و سایر اجزای ساختمان بر مبنای آن هویت می‌یابد<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> که از گذشته تا به امروز با محیط، فرهنگ، حس همبستگی و تعاملات اجتماعی، | نمایش هویت معماری ایرانی اسلامی در طراحی عنصر فضا، بیانگر حضور و نقش پر رنگ انسان است و سایر اجزای ساختمان بر مبنای آن هویت می‌یابد<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> که از گذشته تا به امروز با محیط، فرهنگ، حس همبستگی و تعاملات اجتماعی، همخوانی داشته است.<ref>[https://civilica.com/doc/1985792/ . اسمی‌خانی، «هشتی در معماری ایرانی»، وب‌سایت سویلیکا.]</ref> | ||
==نقش اقلیم در شکل‌گیری هشتی== | ==نقش اقلیم در شکل‌گیری هشتی== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
===کالبدی=== | ===کالبدی=== | ||
هشتی‌ها در معماری سنتی، فضایی مسقف و محافظت‌شده از کوچه و خیابان ایجاد می‌کنند<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> و مسیر ورودی را به چند جهت تقسیم می‌کنند.<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> این فضا با تغییر جهت مسیر حرکت، آمادگی برای ورود به فضای اصلی ایجاد می‌کند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/856929/fa . چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائه راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر اصفهان)»، وب‌سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1394ش.]</ref> تزئینات زیبای کف، شیشه‌های الوان، کاربندی‌ها و طرح‌های منقوش به جذابیت هشتی افزوده<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> و حوضچه‌های آب به زیبایی فضا کمک می‌کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> همچنین، هشتی‌ها در تنظیم دما و تهویۀ ساختمان مؤثر بوده<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> و نقش رابط و اتصال‌دهنده میان فضای بیرونی و داخلی ایفا می‌کنند.<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> | هشتی‌ها در معماری سنتی، فضایی مسقف و محافظت‌شده از کوچه و خیابان ایجاد می‌کنند<ref>[https://hirbodnegare.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/ . «هشتی‌خانه (هشتی در معماری خانه‌های قدیمی ایرانی)»، وب‌سایت هیربدنگاره.]</ref> و مسیر ورودی را به چند جهت تقسیم می‌کنند.<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> این فضا با تغییر جهت مسیر حرکت، آمادگی برای ورود به فضای اصلی ایجاد می‌کند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/856929/fa . چلونگریان و دیگران، «بررسی الگوهای معماری ورودی درخانه‌های سنتی ایرانی و ارائه راهبرد در بقای ورودی خانه‌های معاصر (خانه‌های شهر اصفهان)»، وب‌سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1394ش.]</ref> تزئینات زیبای کف، شیشه‌های الوان، کاربندی‌ها و طرح‌های منقوش به جذابیت هشتی افزوده<ref>[https://library.razavi.ir/vaziri/fa/231004/%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C . «عناصر به کار رفته در خانه‌های سنتی یزد: هشتی»، وب‌سایت کتابخانه و موزه وزیری یزد.]</ref> و حوضچه‌های آب به زیبایی فضا کمک می‌کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5911595/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C . کریمی، «حفظ حریم محارم خانه با ایجاد هشتی در خانه‌های تاریخی»، خبرگزاری مهر.]</ref> همچنین، هشتی‌ها در تنظیم دما و تهویۀ ساختمان مؤثر بوده<ref>[https://hashtioffice.com/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C/ . «هشتی و چهار نمونه برجسته آن در معماری ایران»، وب‌سایت هستی‌آفیس.]</ref> و نقش رابط و اتصال‌دهنده میان فضای بیرونی و داخلی را ایفا می‌کنند.<ref>[https://archilearn.net/blog/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84/ . «هشتی خانه‌های قدیمی (ورودی هشتی‌شکل)»، وبلاگ آرچی‌لرن.]</ref> | ||
هشتی‌ها با تقسیم و شکست شدت نور در ساختمان، نور ملایم و متمرکزی را از بالا به داخل انتقال می‌دهند. در شرایط سرد، بیشترین نور و حرارت آفتاب را جذب کرده و در هوای گرم از نفوذ مستقیم اشعه خورشید جلوگیری می‌کنند.<ref>[https://1honar2memari.blogfa.com/post/272 . حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.]</ref> این طراحی باعث ایجاد کنجکاوی در افراد می‌شود؛ زیرا نور فضا در مسیر حرکت به سمت حیاط به تدریج افزایش می‌یابد.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص7.]</ref> | هشتی‌ها با تقسیم و شکست شدت نور در ساختمان، نور ملایم و متمرکزی را از بالا به داخل انتقال می‌دهند. در شرایط سرد، بیشترین نور و حرارت آفتاب را جذب کرده و در هوای گرم از نفوذ مستقیم اشعه خورشید جلوگیری می‌کنند.<ref>[https://1honar2memari.blogfa.com/post/272 . حسین‌پور، «نقش هشتی در نوررسانی به ساختمان»، وبلاگ یک هنر، دو معماری.]</ref> این طراحی باعث ایجاد کنجکاوی در افراد می‌شود؛ زیرا نور فضا در مسیر حرکت به سمت حیاط به تدریج افزایش می‌یابد.<ref>[https://elmnet.ir/doc/20544520-26432 . لاریجانی و صالحی، «بررسی شکل‌گیری و عملکرد عنصر هشتی در معماری ایرانی اسلامی»، 1394ش، ص7.]</ref> | ||
