حیا در اندیشه محمدتقی مصباح یزدی: تفاوت میان نسخه‌ها

علیرضا محمددوست (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۵۰: خط ۵۰:
از دیدگاه مصباح یزدی، حیا یک ویژگی مطلوب است که موجب رعایت احترام و شأن دیگران می‌شود و در عین حال می‌تواند منشأ بسیاری از ویژگی‌های نیکو باشد. به همین دلیل، در آموزه‌های دینی به‌عنوان برجسته‌ترین صفت اهل آخرت شناخته می‌شود.
از دیدگاه مصباح یزدی، حیا یک ویژگی مطلوب است که موجب رعایت احترام و شأن دیگران می‌شود و در عین حال می‌تواند منشأ بسیاری از ویژگی‌های نیکو باشد. به همین دلیل، در آموزه‌های دینی به‌عنوان برجسته‌ترین صفت اهل آخرت شناخته می‌شود.


از منظر مصباح یزدی، بزرگان دینی نمونه‌های بارزی از حیا بودند. به‌عنوان مثال، مرحوم حاج شیخ محمدحسین اصفهانی به‌حدی حیا داشت که هنگام تدریس نمی‌توانست به صورت شاگردان نگاه کند و هرگاه سرش را بلند می‌کرد، فوراً نگاهش را پایین می‌انداخت. همچنین مرحوم آیت‌الله علامه طباطبایی نیز هنگام تدریس به صورت کسی نگاه نمی‌کرد و چشم‌هایش به سوی بالا بود؛ به ندرت پیش می‌آمد که به صورت کسی نگاه کنند.<ref>[https://mesbahyazdi.ir/node/5133/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-%DA%86%D9%87%D9%84%E2%80%8C%D9%88%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%9B-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%9B-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%D8%AA «حیا؛ برجسته‌ترین ویژگی اهل آخرت»، پایگاه اطلاع‌رسانی آثار آیت‌الله مصباح یزدی.]</ref>
از منظر مصباح یزدی، بزرگان دینی نمونه‌های بارزی از حیا بودند. به‌عنوان مثال، مرحوم حاج شیخ محمدحسین اصفهانی به‌حدی حیا داشت که هنگام تدریس نمی‌توانست به صورت شاگردان نگاه کند و هرگاه سرش را بلند می‌کرد، فوراً نگاهش را پایین می‌انداخت. همچنین مرحوم علامه طباطبایی نیز هنگام تدریس به صورت کسی نگاه نمی‌کرد و چشم‌هایش به سوی بالا بود؛ به ندرت پیش می‌آمد که به صورت کسی نگاه کنند.<ref>[https://mesbahyazdi.ir/node/5133/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-%DA%86%D9%87%D9%84%E2%80%8C%D9%88%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%9B-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%9B-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%D8%AA «حیا؛ برجسته‌ترین ویژگی اهل آخرت»، پایگاه اطلاع‌رسانی آثار آیت‌الله مصباح یزدی.]</ref>


==تفاوت حیا از خداوند و انسان‌ها==
==تفاوت حیا از خداوند و انسان‌ها==


در نظر آیت‌الله مصباح یزدی، برخی از اعمال ممکن است در نظر مردم و بر اساس عرف اجتماعی ناپسند و زشت به نظر برسند؛ اما در حقیقت و از منظر شرع، چنین نیستند. به عنوان مثال، اگر فردی با لباس زیر در جمع حضور یابد، طبق عرف اجتماعی این کار زشت است و باید از آن خجالت کشید. اما در محیط‌های خصوصی مانند خانه، که دیگران حضور ندارند، لازم نیست که به‌دلیل اینکه خداوند همیشه ناظر بر اعمال انسان است، از انجام کارهایی نظیر استحمام که نیاز به برهنه‌شدن دارد، خجالت بکشد. در چنین مواقعی، اگر فرد دیگری شما را در این حالت ببیند، ممکن است زشت باشد، اما در مقابل خداوند، این عمل هیچ‌گونه زشتی ندارد؛ زیرا خداوند بر تمام حالات انسان، چه پوشیده و چه برهنه، احاطه دارد. او بر باطن، قلب و حتی افکار انسان تسلط دارد.
در نظر آیت‌الله مصباح یزدی، برخی از اعمال ممکن است در نظر مردم و بر اساس عرف اجتماعی ناپسند و زشت به نظر برسند؛ اما در حقیقت و از منظر شرع، چنین نیستند. به عنوان مثال، اگر فردی با لباس زیر در جمع حضور یابد، طبق عرف اجتماعی این کار زشت است و باید از آن خجالت کشید. اما در [[حریم خصوصی|محیط‌های خصوصی]] مانند خانه، که دیگران حضور ندارند، لازم نیست که به‌دلیل اینکه خداوند همیشه ناظر بر اعمال انسان است، از انجام کارهایی نظیر استحمام که نیاز به [[بدن نمایی|برهنه‌شدن]] دارد، خجالت بکشد. در چنین مواقعی، اگر فرد دیگری شما را در این حالت ببیند، ممکن است زشت باشد، اما در مقابل خداوند، این عمل هیچ‌گونه زشتی ندارد؛ زیرا خداوند بر تمام حالات انسان، چه پوشیده و چه برهنه، احاطه دارد. او بر باطن، قلب و حتی افکار انسان تسلط دارد.


مصباح یزدی بر این باور است که تنها زمانی باید از خداوند خجالت کشید که عملی خلاف فرمان او انجام دهیم. انجام عمل مطابق با دستورات خدا هیچ‌گونه خجالتی ندارد. چنان‌که در روایتی آمده است، حضرت موسی از خداوند درخواست می‌کند که در برخی حالات از توجه به او خجالت بکشد و خداوند در پاسخ می‌فرماید: «ای موسی! یاد من در هر حالی نیکو است.»<ref>[https://mesbahyazdi.ir/node/2225/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A8%D8%AD%D8%AB%D9%89-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86-%D8%AD%DB%8C%D8%A7 «بحثى پیرامون حیا»، پایگاه اطلاع‌رسانی آثار آیت‌الله مصباح یزدی.]</ref>
مصباح یزدی بر این باور است که تنها زمانی باید از خداوند خجالت کشید که عملی خلاف فرمان او انجام دهیم. انجام عمل مطابق با دستورات خدا هیچ‌گونه خجالتی ندارد. چنان‌که در روایتی آمده است، حضرت موسی از خداوند درخواست می‌کند که در برخی حالات از توجه به او خجالت بکشد و خداوند در پاسخ می‌فرماید: «ای موسی! یاد من در هر حالی نیکو است.»<ref>[https://mesbahyazdi.ir/node/2225/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A8%D8%AD%D8%AB%D9%89-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86-%D8%AD%DB%8C%D8%A7 «بحثى پیرامون حیا»، پایگاه اطلاع‌رسانی آثار آیت‌الله مصباح یزدی.]</ref>