لباس مردم ابیانه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''چارقد (روسری):''' چارقد زنان ابیانه‌ای مربع‌شکل و به ابعاد ۱.۵*۱.۵ است که به‌شکل سه‌گوش روی سر قرار می‌گیرد. به چارقد زنان این روستا، «چارقد مکه» نیز می‌گویند؛ چرا که اصل این روسری ژاپنی است و در گذشته مردم این روستا از مکه به‌عنوان سوغات می‌آوردند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/people-abyaneh-culture «مردم ابیانه و فرهنگ آن‌ها، تلفیقی از هنر و سنت»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>

'''چادرشب:''' چادرشب زنان ابیانه مربع‌شکل بوده و از پارچۀ ابریشمی با طرح شطرنجی تهیه می‌شود. زنان این روستا این پارچۀ ابریشمی را به‌صورت سه‌گوش تا می‌کنند و آن را به‌دور کمر یا روی سر خود می‌بندند. چادرشب در زبان محلی به‌نام «کجی» معروف است و توسط زنان محلی این منطقه بافته می‌شود. دختران جوان از چادرشب‌هایی به‌رنگ زرد و زنان مسن از رنگ قرمز آن استفاده می‌کنند.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref>

'''پیراهن:''' پیراهن زنان ابیانه راسته و گشاد است و قدی تا بالای زانو دارد. یقۀ این پیراهن گرد است و در قسمت جلوی آن تا نزدیک کمر چاکی طراحی شده است. اطراف چاک، پیش‌سینه‌ای با پارچه‌ای غیر از پارچۀ پیراهن دوخته و دور آن با انواع نوارها تزیین می‌شود. زنان ابیانه از پارچه‌های رنگارنگ، مثلث‌های دو لایه آماده کرده و آن‌ها را اطراف چاک، کنار هم می‌دوزند. لبۀ پایین پیراهن نیز با انواع سوزن‌دوزی‌ها تزیین می‌شود.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref> در گذشته پیراهن زنان از جنس تافته و به رنگ‌های آبی و عنابی تهیه می‌شد؛<ref>[https://www.imna.ir/news/333210/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%BE%D8%B1%DA%86%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%87 کاملی، «جامۀ پرچین و دبیت گلدوزی شده»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> اما امروزه پیراهن‌های زنان دارای رنگ‌های قرمز، زرد، سفید و بنفش است و پس از دوخت طبق سلیقۀ دوزنده روی آن پولک‌دوزی و گلدوزی می‌شود. همچنین در گذشته روی پیراهن، نیم‌تنه‌ای مزین به یراق‌دوزی دوخته می‌شد که «کرسی» نام داشت؛ اما امروزه استفاده از آن روی پیراهن زنان ابیانه کمرنگ شده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/333507/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87 «لباس سنتی ابیانه، میراث ناملموس هزار ساله»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>

'''یَل:''' کت بلند زنان ابیانه، که «یل» نام دارد، آستین‌های بلندی دارد که مچ دست را می‌پوشاند تا پوشش کامل و حرمت بیشتری فراهم کند. یقۀ این لباس به‌صورت چهارگوش بوده و دور تا دور آن با دو ردیف نواردوزی تزیین می‌شود. جنس پارچۀ یل در گذشته از تافته تهیه می‌شده، ولی امروزه از ترمه استفاده می‌شود.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref>

شلیته جامه‌ای بسیار پرچین است که برای تهیۀ آن حدود ۸ متر پارچه نیاز است. شلیتۀ زنان ابیانه اغلب از پارچۀ متقال، کرباس رنگ شده یا پارچه‌های گل‌دار انتخاب می‌شود و پای دامن آن با دو یا چند ردیف نواردوزی یا یراق‌دوزی تزیین می‌شود.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref>

'''قبا:''' قبای مردان ابیانه دارای یقه‌ای به شکل چپ و راست است. در امتداد دو لبه‌ی جلویی قبا، از بالا تا پایین، تکه‌های پارچه‌ای مثلثی یا کله‌قندی شکل دوخته می‌شود؛ این کار باعث می‌شود دامن قبا گشادتر شده و دو طرف آن بیشتر روی هم قرار بگیرند. دو طرف این قبا تا نزدیکی زانو چاک دارد و بالای این چاک‌ها، جیب‌های مخفی در زیر قبا تعبیه شده‌اند. معمولاً برای دوخت این قبا از پارچه‌های راه راه استفاده می‌شود و آستین‌ها از بیراۀ پارچه برش می‌خورند.<ref>[http://nagshotoranj.blogfa.com/post/3 فلاح، «دنیای لباس و رنگ و طرح»، وب‌سایت بلوگفا.]</ref>

'''تمون:''' شلوار مردان ابیانه به‌رنگ مشکی، با دو پاچۀ گشاد است. دمپای شلوار بر اساس مجرد یا متأهل بودن فرد استفاده کننده، مزین به تزییناتی با نخ مشکی است. دمپای شلوار مردان مجرد با گلدوزی‌های لوزی‌شکل و دمپای شلوار مردان متأهل با گل‌دوزی‌هایی به‌صورت خطوط صاف دوخته می‌شود. در گذشته جنس شلوار مردان از پارچۀ دبیت دوخته می‌شده؛ اما امروزه از پارچه‌های پلاستیکی برای دوخت شلوار استفاده می‌کنند. دوخت شلوار مردان با پارچۀ دبیت هنوز هم در بین برخی از افراد مسن دیده می‌شود.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref>

در اسفند ماه ۱۳۹۶ش، پوشش محلی مردم روستای ابیانه در میراث فرهنگی به ثبت ملی رسید.<ref>[https://www.kojaro.com/news/141503-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C/ رهبران رنجبر، «برگزاری جشن ثبت ملی لباس محلی روستای ابیانه»، وب‌سایت کجارو.]</ref> رئیس اداره میراث فرهنگی، ثبت لباس سنتی ابیانه را گامی مهم در جهت حفاظت از این میراث فرهنگی در برابر تغییرات دانست و معتقد است که ثبت ملی آن، این لباس را به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری ابیانه معرفی کرده و توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند.<ref>[https://www.imna.ir/news/333507/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87 «لباس سنتی ابیانه، میراث ناملموس هزار ساله»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>

*رهبران رنجبر، فرناز، «برگزاری جشن ثبت ملی لباس محلی روستای ابیانه»، وب‌سایت کجارو، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1397ش.

*

*فلاح، لیلا، «دنیای لباس و رنگ و طرح»، وب‌سایت بلوگفا، تاریخ درج مطلب: 27 خرداد 1392ش.

*

*کاملی، رحمت‌الله، «جامۀ پرچین و دبیت گلدوزی شده»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 7 دی 1396ش.

*

*«لباس سنتی ابیانه، میراث ناملموس هزار ساله»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 18 دی 1396ش.

*

*«لباس محلی مردم ابیانه»، وب‌سایت هزارک، تاریخ درج مطلب: 7 دی 1400ش.

*

*«لباس مردم ابیانه هنوز همانند لباس‌های عهد صفوی است»، پایگاه خبری صاحب‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1393ش.

*

*«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز، تاریخ بازدید: 9 اردیبهشت 1404ش.

*

*«مردم ابیانه و فرهنگ آن‌ها، تلفیقی از هنر و سنت»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ درج مطلب: 15 شهریور 1398ش.