پیش‌نوس:اختلال خودزشت‌انگاری: تفاوت میان نسخه‌ها

اختلال خودزشت‌انگاری<ref>Body Dysmorphic Disorder یا BDD</ref> نوعی اختلال روانی است که در آن فرد به‌شکلی وسواس‌گونه و افراطی، خود را دارای نقص یا ایرادی در ظاهر جسمانی خود می‌داند؛ این نقص اغلب یا وجود خارجی ندارد یا بسیار جزئی‌تر از آن است که فرد تصور می‌کند. تشخیص این اختلال زمانی مطرح می‌شود که اشتغال ذهنی فرد با این نقص‌ها، به حدی شدید باشد که عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه‌های زندگی او را مختل کند.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص622-623.</ref>

اختلال خودزشت‌انگاری معمولاً در دوران نوجوانی آغاز شده و هر دو جنس زن و مرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بر اساس مطالعات مختلف، شیوع این اختلال در جمعیت عمومی بین ۱ تا ۳ درصد است؛ به‌طوری‌که در زنان حدود ۲.۵ درصد و در مردان ۲.۲ درصد گزارش شده است.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref> در ایران نیز شیوع این اختلال حدود ۱.۷ درصد برآورد شده است.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref>

ایران در زمینه تعداد جراحی‌های زیبایی بینی در جهان رتبه نخست را دارد. پژوهش‌های انجام شده در مورد شیوع اختلال خودزشت‌انگاری در بیماران مرجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی نشان‌ می‌دهد که بیشترین متقاضیان جراحی زیبایی در گروه سنی ۲۰ تا ۵۰ سال قرار دارند و ۲۰.۷ درصد افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری سابقه مراجعه به مراکز روانشناسی یا روان‌پزشکی دارند.<ref>[https://tumj.tums.ac.ir/article-1-5253-fa.html احسانی و دیگران، «شیوع اختالل بدریخت انگاری بدن در بیماران مراجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی»، 1392ش، ص.172-164.]</ref> همچنین، زنان و دختران ۱۴ تا ۴۱ سال بیش از نیمی (۵۱ درصد) از متقاضیان جراحی بینی را تشکیل می‌دهند. میزان جراحی‌های پلاستیک و زیبایی در ایران حدود هفت‌برابر کشورهای غربی است که در بسیاری از موارد نیازی به انجام این جراحی‌ها وجود ندارد.<ref>[https://cpap.shahed.ac.ir/article_2762.html موسوی و دیگران، «اثر بخشی مداخله فراشناختی براضطراب، تصویر بدن و سایرعلائم مبتلایان به بدشکلی بدن»، 1394ش، ص82.]</ref>

خودزشت‌انگاری مفهومی پیچیده است که شامل عوامل زیستی، روان‌شناختی، زیست‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی می‌شود. در این میان، عوامل اجتماعی تأثیر مستقیم و عمیقی بر عوامل روان‌شناختی دارند.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>

بر اساس نظریه شیء‌انگاری، در جوامع توسعه‌یافته، بدن زنان و به‌طور فزاینده‌ای بدن مردان، به‌عنوان اشیایی غیرانسانی دیده‌ می‌شود. در این جوامع، افراد به‌تدریج یاد می‌گیرند که نگاه شخص ثالث به بدن خود را درونی کنند و آن را با معیارهای ایده‌آل جامعه مقایسه و قضاوت نمایند. این خودشیءانگاری اغلب منجر به احساس نارضایتی و شرم از بدن می‌شود، زیرا بسیاری قادر به دستیابی به این معیارهای ایده‌آل نیستند. هرچند تحقیقات<ref>Fredrickson, B. L., & Roberts, T. A. (1997). Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks. Psychology of women quarterly, 21(2), 173 -206</ref> در این زمینه هنوز در مراحل اولیه است، شواهد نشان‌ می‌دهد که خودشیءانگاری با نگرانی‌های نوجوانان درباره ظاهرشان و تأثیر آن در بزرگسالی ارتباط دارد.<ref>[https://frooyesh.ir/article-1-2489-fa.html احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص178.]</ref>

====صنعت زیبایی و شاخص‌سازی‌های کاذب شکل گرفته در دنیای سرمایه‌داری====

عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به اختلال خودزشت‌انگاری دارند؛ به‌طوری‌که شیوع این اختلال در بستگان درجه‌یک افراد مبتلا (حدود ۵.۸ درصد) بالاتر از جمعیت عمومی است و نشان‌دهنده الگوی خانوادگی آن است.<ref>[https://frooyesh.ir/article-1-2489-fa.html احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص183.]</ref> همچنین، شیوع این اختلال در بستگان درجه اول مبتلایان به اختلال وسواس جبری نیز بالاست و به نظر می‌رسد ارتباطی با سطح سروتونین مغز داشته باشد.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref> از سوی دیگر، با توجه به شروع شایع علائم در دوران نوجوانی، تغییرات هورمونی و ظاهری در این دوره ممکن است به‌عنوان عوامل محرک یا تسهیل‌کننده اختلال عمل کنند.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>

===مدیریت بدن از طریق جراحی زیبایی و عوارض ناشی از آن===

شیوع بالای جراحی‌های ترمیمی و تلاش بیماران مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری برای انجام جراحی‌های پلاستیک و زیبایی، نشان‌دهنده نارضایتی عمیق آنان از ظاهر جسمانی است. در این شرایط، متخصصان می‌توانند در دوره پیش از جراحی، انگیزه‌های روان‌شناختی و انتظارات متقاضیان را بررسی کنند تا افراد دارای علائم واقعی از مبتلایان به این اختلال تمییز داده شوند. این رویکرد به جلوگیری از انجام جراحی‌های غیرضروری و کاهش نتایج نامطلوب کمک می‌کند.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص489.]</ref> اثرات جانبی بیهوشی، داروهای ضد درد، محدودیت‌های فیزیکی دوران نقاهت و نشانه‌های ظاهری مانند کبودی و بخیه‌ها در جراحی‌های زیبایی می‌تواند موجب استرس و اضطراب فرد شود. بسیاری از این افراد به ظاهر خود وسواس دارند و برای رفع این نگرانی‌ها به جراحی زیبایی روی می‌آورند، اما این اقدامات نه‌تنها به بهبود حال روانی نمی‌انجامد، بلکه اضطراب و وسواس را تشدید می‌کند و فرد را در چرخه معیوب گرفتار می‌سازد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1534863/%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86 «خطرات پنهان جراحی زیبایی بر سلامت روان»، مشرق.]</ref> علاوه بر این، جراحی‌های پلاستیک ارزان‌قیمت اغلب نتایج ناخوشایندی به‌همراه دارند و بیماران بسیاری در طول سال‌ها با عوارضی مانند زخم‌های باز، عفونت و بدشکلی‌های چهره ناشی از عمل نزد افراد غیرمتخصص مواجه شده‌اند. در برخی موارد، این جراحی‌ها حتی خطرناک بوده و به مرگ بیمار منجر شده‌اند.<ref>[https://www.khabarfoori.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D9%85%DB%8C-44/2944178-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%AF «واقعیت جالب و ناخوشایند در مورد صنعت زیبایی و محصولات آرایشی که نمی دانستید»، خبر فوری.]</ref>

==تشخیص اختلال خودزشت‌انگاری==