حجاب در اندیشه نظیره زین‌الدین: تفاوت میان نسخه‌ها

حجاب در اندیشه نظیره زین‌الدین (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۸

۵۹۶ بایت اضافه‌شده ، ۱۸ مه

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

فرشته کوئینی

۵۸

ویرایش

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 نظیره زین‌الدین <ref group ="یادداشت"> نظیره زین‌الدین از شیعیان دروزی لبنان است. پدرش مردی اندیشمند و رئیس دادگاه عالی استیناف لبنان و مادرش ریاست دیوان عالی کشور را برعهده داشت. نظیره در مدرسه فرانسوی و کاتولیک تحصیل کرد، ولی احکام دین اسلام را نزد پدرش آموخت. او در دوران زندگی خود به‌عنوان اندیشمندی مسلمان و شخصیتی برجسته شناخته شد و اولین بانوی مسلمانی است که به تألیف کتابی درمورد حجاب پرداخت. (الغلایینی، نظرات فی کتاب السفور و الحجاب، 1434ق، ص28-29.)</ref> حجاب را با مفهوم پوشش زنان مسلمان در برابر نامحرم مورد بررسی قرار داده است و با استناد به آیات قرآن، احادیث و دلایل عقلی، عقیده دارد که دین اسلام زنان را ملزم به پوشاندن صورت و استفاده از روبند نکرده است.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص9-10.</ref>
 ==زمینه‌های شکل‌گیری دیدگاه نظیره زین‌الدین==
-در دوران این اندیشمند، زنان مسلمان لبنان و برخی از کشورهای خاورمیانه، ملزم به پوشاندن کامل چهره بودند و بدون استفاده از بُرقَع و روبند اجازۀ خروج از منزل را نداشتند.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص39.</ref>  افکار عمومی جامعه، زنان را از اشتغال خارج از خانه منع می‌کرد و عقیده بر این بود که زن فقط باید به پرورش فرزندان و امور خانواده بپردازد.<ref>عباسی و همکاران، توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زین‌الدین در مسئلۀ حجاب، 1400ش، ص162.</ref>  در آن دوره، برخی دیدگاه‌ها زنان را از لحاظ عقل و دین ناقص می‌دانستند و حقوق آنها را رعایت نمی‌کردند.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص103.</ref>  زین‌الدین با نگارش دو کتاب «السفور و الحجاب» و «البناة و الشیوخ»، دیدگاه‌های رایج در جامعۀ خود پیرامون زنان را مورد انتقاد قرار داد. یکی از دغدغه‌های او حجاب رایج میان زنان کشورش بود. به‌زعم وی، الزام زنان به پوشاندن چهره با احکام دین اسلام مطابقت ندارد و نوع نگاه جامعه به زنان و وظایف آنها برخاسته از فرهنگ و سنت‌های عُرفی هستند که نسل به نسل منتقل شده‌اند.<ref>عامری و همکاران، نسبت دیدگاه نواندیشان معاصر دینی با توسعۀ جنسیتی، 1395ش، ص221.</ref>  او تلاش می‌کند تا با استناد به آیات قرآن و دلایل عقلی نشان بدهد، اسلام به زنان اجازه داده است تا با پوشاندن تمام بدن غیر از صورت و کَفِّین،<ref group ="یادداشت"> «کَفِّین» به‌معنای کف دو دست به‌همراه انگشتان و بخش پایین مچ دست است. (ابن‌منظور، لسان‌العرب، 1414ق، ج9، ص301.)</ref> در جامعه حاضر شوند.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص9-10؛ ص109.</ref>
+در دوران این اندیشمند، زنان مسلمان لبنان و برخی از کشورهای خاورمیانه، ملزم به پوشاندن کامل چهره بودند و بدون استفاده از بُرقَع و روبند اجازۀ خروج از منزل را نداشتند.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص39.</ref>  افکار عمومی جامعه، زنان را از اشتغال خارج از خانه منع می‌کرد و عقیده بر این بود که زن فقط باید به پرورش فرزندان و امور خانواده بپردازد.<ref>[https://kq.meybod.ac.ir/?_action=article&au=18026&_au=abbasi,%20mehrdad%20&lang=fa عباسی و همکاران، توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زین‌الدین در مسئلۀ حجاب، 1400ش، ص162.]</ref>  در آن دوره، برخی دیدگاه‌ها زنان را از لحاظ عقل و دین ناقص می‌دانستند و حقوق آنها را رعایت نمی‌کردند.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص103.</ref>  زین‌الدین با نگارش دو کتاب «السفور و الحجاب» و «البناة و الشیوخ»، دیدگاه‌های رایج در جامعۀ خود پیرامون زنان را مورد انتقاد قرار داد. یکی از دغدغه‌های او حجاب رایج میان زنان کشورش بود. به‌زعم وی، الزام زنان به پوشاندن چهره با احکام دین اسلام مطابقت ندارد و نوع نگاه جامعه به زنان و وظایف آنها برخاسته از فرهنگ و سنت‌های عُرفی هستند که نسل به نسل منتقل شده‌اند.<ref>[https://jrm.ut.ac.ir/article_63363.html عامری و همکاران، نسبت دیدگاه نواندیشان معاصر دینی با توسعۀ جنسیتی، 1395ش، ص221.]</ref>  او تلاش می‌کند تا با استناد به آیات قرآن و دلایل عقلی نشان بدهد، اسلام به زنان اجازه داده است تا با پوشاندن تمام بدن غیر از صورت و کَفِّین،<ref group ="یادداشت"> «کَفِّین» به‌معنای کف دو دست به‌همراه انگشتان و بخش پایین مچ دست است. ([https://lib.eshia.ir/40707/9/301 ابن‌منظور، لسان‌العرب، 1414ق، ج9، ص301.])</ref> در جامعه حاضر شوند.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص9-10؛ ص109.</ref>
 ===کتاب السفور و الحجاب===
-زین‌الدین در سال 1928 میلادی کتاب «السفور و الحجاب» را به رشتۀ تحریر درآورد. واژۀ «السفور» به معنای کشفِ حجاب یا بی‌حجابی است. منظور نویسنده از این واژه، بی‌حجابی به معنای آنچه در کشورهای غربی جریان دارد نیست؛ بلکه وی فقط خواستار عدم الزام زنان کشورش به استفاده از روبند و پوشاندن صورت است. هدف اصلی او از نوشتن این کتاب، تبیین معنای شرعی و عقلی حجاب و بی‌حجابی است. این بانو عقیده دارد، حدود واجب حجاب شرعی پوشاندن تمام بدن غیر از صورت و کَفِّین است. کتاب نظیره زین‌الدین مخالفت برخی علمای جهان عرب را در پی داشت و آنها ردیه‌های گوناگونی در مورد این اثر نوشتند. زین‌الدین نیز یک سال بعد، کتاب دیگری با عنوان «الفتاة و الشیوخ» را در پاسخ به دیدگاه‌های مخالف و با مضامینی مشابه اثر نخست به رشتۀ تحریر درآورد.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص8-10؛ عباسی و همکاران، توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زین‌الدین در مسئلۀ حجاب، 1400ش، ص149؛ عامری و همکاران، نسبت دیدگاه نواندیشان معاصر دینی با توسعۀ جنسیتی، 1395ش، ص221.</ref>
+زین‌الدین در سال 1928 میلادی کتاب «السفور و الحجاب» را به رشتۀ تحریر درآورد. واژۀ «السفور» به معنای کشفِ حجاب یا بی‌حجابی است. منظور نویسنده از این واژه، بی‌حجابی به معنای آنچه در کشورهای غربی جریان دارد نیست؛ بلکه وی فقط خواستار عدم الزام زنان کشورش به استفاده از روبند و پوشاندن صورت است. هدف اصلی او از نوشتن این کتاب، تبیین معنای شرعی و عقلی حجاب و بی‌حجابی است. این بانو عقیده دارد، حدود واجب حجاب شرعی پوشاندن تمام بدن غیر از صورت و کَفِّین است. کتاب نظیره زین‌الدین مخالفت برخی علمای جهان عرب را در پی داشت و آنها ردیه‌های گوناگونی در مورد این اثر نوشتند. زین‌الدین نیز یک سال بعد، کتاب دیگری با عنوان «الفتاة و الشیوخ» را در پاسخ به دیدگاه‌های مخالف و با مضامینی مشابه اثر نخست به رشتۀ تحریر درآورد.<ref>زین‌الدین، السفور و الحجاب، 2012م، ص8-10؛ [https://kq.meybod.ac.ir/?_action=article&au=18026&_au=abbasi,%20mehrdad%20&lang=fa عباسی و همکاران، توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زین‌الدین در مسئلۀ حجاب، 1400ش، ص149]؛ [https://jrm.ut.ac.ir/article_63363.html عامری و همکاران، نسبت دیدگاه نواندیشان معاصر دینی با توسعۀ جنسیتی، 1395ش، ص221.]</ref>
 ==دلایل عقلی زین‌الدین برای عدم وجوب پوشاندن چهره==
 ===پوشاندن چهره مانع فعالیت اجتماعی زنان===
@@ خط ۲۷: / خط ۲۷: @@
 ==دیدگاه پژوهشگران در مورد اندیشۀ نظیره زین‌الدین==
 ===اهمیت فهم صحیح حدود واجب حجاب===
-برخی از پژوهشگران، علت حساسیت اندیشمندان مسلمان درمورد الزام یا عدم الزام زنان به پوشاندن کامل چهره را، وجود ارتباط بین این موضوع و دوری زنان از فعالیت‌های اجتماعی می‌دانند.<ref>سجادی، بررسی دیدگاه قاسم امین در مورد زن و مطابقت آن با قرآن و سنت، 1386ش، ص120.</ref>  اندیشمند معاصر ایرانی مرتضی مطهری، الزام زنان مسلمان به پوشاندن کامل صورت و دست‌ها را مرز حبس و آزادی آنها قلمداد می‌کند. به‌زعم وی، اجبار زنان به پوشاندن کامل تمام بدن، خانه‌نشینی و محرومیت از فعالیت‌های خارج از منزل را در پی دارد. وی معتقد است، زنان مسلمان با پوشاندن تمام بدن غیر از صورت و کَفِّین، و خودداری از هر نوع عمل تحریک‌آمیز و خلاف حیا و پاک‌دامنی، می‌توانند به فعالیت‌های اجتماعی بپردازند. به اعتقاد مطهری، اگر پوشاندن صورت و کَفِّین را برای زنان واجب بدانیم؛ غیرمستقیم، بسیاری از فعالیت‌های خارج از خانه، همچون رانندگی و فروشندگی و دیگر مشاغل که مستلزم باز بودن صورت و مچ دست‌ها هستند برای زنان حرام می‌شود.<ref>مطهری، مسئلۀ حجاب، 1376ش، ص509-511، پایگاه جامع استاد شهید مرتضی مطهری.</ref>  نظیره زین‌الدین نیز الزام زنان مسلمان به پوشاندن کامل صورت و دست‌ها را از موانع اصلی آنها برای برعهده گرفتن مشاغل اجتماعی قلمداد می‌کند و مخالفت وی با حجاب، صرفاً مخالفت با این مسئله است و به‌دنبال بی‌حجابی به سبک کشورهای غربی نیست.<ref>عباسی و همکاران، توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زین‌الدین در مسئلۀ حجاب، 1400ش، ص162.</ref>
+برخی از پژوهشگران، علت حساسیت اندیشمندان مسلمان درمورد الزام یا عدم الزام زنان به پوشاندن کامل چهره را، وجود ارتباط بین این موضوع و دوری زنان از فعالیت‌های اجتماعی می‌دانند.<ref>سجادی، بررسی دیدگاه قاسم امین در مورد زن و مطابقت آن با قرآن و سنت، 1386ش، ص120.</ref>  اندیشمند معاصر ایرانی مرتضی مطهری، الزام زنان مسلمان به پوشاندن کامل صورت و دست‌ها را مرز حبس و آزادی آنها قلمداد می‌کند. به‌زعم وی، اجبار زنان به پوشاندن کامل تمام بدن، خانه‌نشینی و محرومیت از فعالیت‌های خارج از منزل را در پی دارد. وی معتقد است، زنان مسلمان با پوشاندن تمام بدن غیر از صورت و کَفِّین، و خودداری از هر نوع عمل تحریک‌آمیز و خلاف حیا و پاک‌دامنی، می‌توانند به فعالیت‌های اجتماعی بپردازند. به اعتقاد مطهری، اگر پوشاندن صورت و کَفِّین را برای زنان واجب بدانیم؛ غیرمستقیم، بسیاری از فعالیت‌های خارج از خانه، همچون رانندگی و فروشندگی و دیگر مشاغل که مستلزم باز بودن صورت و مچ دست‌ها هستند برای زنان حرام می‌شود.<ref>[http://www.mortezamotahari.com/fa/BookView.html?BookId=9560&BookArticleID=129195&Change=Next مطهری، مسئلۀ حجاب، 1376ش، ص509-511، پایگاه جامع استاد شهید مرتضی مطهری.]</ref>  نظیره زین‌الدین نیز الزام زنان مسلمان به پوشاندن کامل صورت و دست‌ها را از موانع اصلی آنها برای برعهده گرفتن مشاغل اجتماعی قلمداد می‌کند و مخالفت وی با حجاب، صرفاً مخالفت با این مسئله است و به‌دنبال بی‌حجابی به سبک کشورهای غربی نیست.<ref>[https://kq.meybod.ac.ir/?_action=article&au=18026&_au=abbasi,%20mehrdad%20&lang=fa عباسی و همکاران، توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زین‌الدین در مسئلۀ حجاب، 1400ش، ص162.]</ref>
 ===تفسیر به رأی===
-برخی از اندیشمندان بر این باورند که زین‌الدین بدون تخصص و آگاهی کافی پیرامون تفسیر قرآن و قواعد فقهی، در مواردی بر اساس رأی و دیدگاه شخصی به تفسیر آیات حجاب می‌پردازد و حتی از سوی خود، حکم فقهی وضع می‌کند.<ref>عباسی و همکاران، توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زین‌الدین در مسئلۀ حجاب، 1400ش، ص161؛ عامری و همکاران، نسبت دیدگاه نواندیشان معاصر دینی با توسعۀ جنسیتی، 1395ش، ص223.</ref>
+برخی از اندیشمندان بر این باورند که زین‌الدین بدون تخصص و آگاهی کافی پیرامون تفسیر قرآن و قواعد فقهی، در مواردی بر اساس رأی و دیدگاه شخصی به تفسیر آیات حجاب می‌پردازد و حتی از سوی خود، حکم فقهی وضع می‌کند.<ref>[https://kq.meybod.ac.ir/?_action=article&au=18026&_au=abbasi,%20mehrdad%20&lang=fa عباسی و همکاران، توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زین‌الدین در مسئلۀ حجاب، 1400ش، ص161]؛ [https://jrm.ut.ac.ir/article_63363.html عامری و همکاران، نسبت دیدگاه نواندیشان معاصر دینی با توسعۀ جنسیتی، 1395ش، ص223.]</ref>
 ==یادداشت==
 <references group="یادداشت"/>