اوقات فراغت زنان خانه‌دار

اوقات فراغت زنان خانه‌دار؛ زمان آزاد زنان خانه‌دار برای انجام کارهای مورد علاقه.

توجه به اوقات فراغت زنان خانه‌دار به‌د‌لیل تأثیر بر جسم و روح آنان، مهم است. در این اوقات زنان با اختیار خود فارغ از الزامات خانه به اموراتی که به آنها علاقمند هستند، می‌پردازند. استفادۀ بهینه از فرصت‌های طلایی هماهنگ با روحیات و توان زنان مفید است که عوامل فردی، اجتماعی، خدماتی، محیطی و همچنین شبکه‌های اجتماعی در این امر نقش بسزایی دارند.

مفهوم‌شناسی

اوقات فراغت، زمان‌های فارغ از هرگونه اشتغال است که فرد با علاقه و اشتیاق به امور موردپسند خود می‌پردازد. اوقات فراغت زمانی معنادار، سرنوشت‌ساز از زندگی و امری انتخابی است که احتیاج به ارادۀ راسخ و افکار خلاق دارد تا هیجانات و انرژی روزمره را هرقدر اندک ارضا کند. این انتخاب ممکن است به‌خاطر استراحت، تنوع، بالا بردن سطح آموزشی، اطلاعات فرد و یا برای فعالیت اجتماعی آزاد باشد.

تاریخچه

اوقات فراغت در دوره باستان اختصاص به طبقۀ اشراف داشت و در قرون وسطی تحت تاثیر مسیحیت رنگ‌و‌بوی دینی داشت؛ اما با آغاز مدرنیته رابطۀ کار و اوقات فراغت دچار تحول اساسی شد و اوقات فراغت به‌مثابۀ زمان تلف‌شده و کار به‌عنوان ارزش تلقی شد. سیر تحولات اوقات فراغت در ایران نیز نشان‌دهندۀ آن است که این امر در ایران یک امر عمومی و اجتماعی تلقی می‌شده است و به مرور زمان به حوزۀ خصوصی زندگی راه پیدا کرده است و در ایران معاصر دارای ویژگی‌هایی مانند خانگی، رسانه‌ای، طبقاتی و فردی شده است.

زمان تقریبی اوقات فراغت زنان خانه‌دار

طبق تحقیقات به‌عمل آمده، اوقات فراغت زنان، بین سه تا هشت ساعت در شبانه‌روز است که بیشتر زمان آن را به‌ تماشای تلویزیون، تماس تلفنی با نزدیکان و خرید کردن می‌پردازند و ورزش، مطالعه و فعالیت‌های اجتماعی نقش کم‌رنگ‌تری در زمان فراغت زنان ایفا می‌کند. دنبال‌کردن سریال‌های تلویزیونی زنان را به خود مشغول کرده و موضوعی برای ارتباط با دیگران را فراهم می‌کند؛ اما سی‌وپنج درصد زنان خانه‌دار براي پر كردن اوقات فراغت خود برنامه‌اي ندارند و هشتاد درصد از آنان نمی‌دانند باید چگونه این اوقات را بگذرانند.

نقش فضای مجازی در اوقات فراغت بانوان

با ورود شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر، نقش تلویزیون و مطبوعات در زندگی مردم کمرنگ شده است. تکنولوژی جدید در تعاملات انسان‌ها تأثیرات شگرفی داشته است. تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد که چرخیدن در فضای مجازی در رفتار، کردار و نوع پوشش زنان خانه‌دار تأثیر می‌گذارد که انتخاب لباس، مد، دکوراسیون منزل و نحوۀ گذراندن ساعات شبانه‌روز از جمله این موارد است.

عوامل مؤثر برگذراندن اوقات فراغت

- عوامل فردی؛مراحل زندگی، توانایی و استعداد، شرایط رشد و شخصیت در سپری کردن اوقات فراغت همۀ افراد از جمله زنان خانه‌دار تأثیرگذار است. - عوامل و شرایط محیطی؛ تجرد و تأهل، حرفه، تحصیلات و بافت اجتماعی و فرهنگی در گذراندن اوقات فراغت فرد مؤثرند. - عوامل موقعیتی و خدماتی؛ فرصت‌ها و خدمات ارائه‌شده به فرد مانند تسهیلات، برنامه‌ها و فعالیت‌ها و نحوۀ اجرای آنها در گذراندن اوقات فراغت فرد دخیل هستند.

اهداف اوقات فراغت زنان خانه‌دار

هدف از گذراندن اوقات فراغت در زنان به‌ویژه زنان خانه‌دار، استراحت و رفع خستگی، تفریح و سرگرمی و رشد و شکوفایی فرد است. اوقات فراغتی که نتواند این اهداف را در برداشته باشد، نیازهای شخصیتی فرد را برآورده نخواهد کرد.

آسیب‌های عدم استفادۀ مفید از اوقات فراغت

تحقیقات انجام‌شده حاکی از آن است که افسردگی با نحوۀ گذراندن اوقات فراغت، ارتباط مستقیم دارد. به‌عقیدۀ کارشناسان عدم ‌استفادۀ مفید از اوقات فراغت در بین زنان خانه‌دار آنان را بیشتر در معرض افسردگی قرار می‌دهد که این امر می‌تواند تأثیرات مخربی بر خانواده وارد کند و اگر این اوقات فراغت مفید واقع شود، در نقش‌های همسری و مادری زنان خانه‌دار تأثیرات مهمی خواهد داشت.. انجام وظایف روزانه بدون برنامه‌ریزی در اوقات فراغت، مشکلاتی مانند ریزش مو، اختلالات گوارشی، عصبی، هورمونی و افسردگی را به همراه خواهد داشت.

استفادۀ بهینه از اوقات فراغت

استفادۀ مناسب از اوقات فراغت، سبب افزایش انرژی و خلاقیت می‌شود و احساس آزاردهندۀ بیکاری و عدم ‌فایده را از فرد دور می‌کند و فرد در این مسیر استعداد‌های پنهان، آشکارشده و تجربه‌های گوناگونی کسب می‌کند. مدیریت زمان با برنامه‌ریزی درست، انجام کارهای موردعلاقه و لذت‌‌بخش، اولویت‌بندی کارهای دوست‌داشتنی و کارهایی که احساس آرامش، مفید بودن، جوانی، شادی و رضایت می‌‌دهند، همگی می‌توانند بهره‌وری مطلوبی را از اوقات فراغت زنان خانه‌دار رقم بزنند. مسئولین نیز با ایجاد فضاهای آموزشی مناسب که امکان شکوفا شدن استعداد آنان را فراهم می‌کند، نقش بسزایی در این امر ایفا می‌کنند.

ویژگی‌های اوقات فراغت زنان خانه‌دار

برای داشتن اوقات فراغتی بهینه و ثمربخش برای زنان خانه‌‌دار رعایت برخی ویژگی‌ها لازم است از آن جمله؛ سازگاری با روحیۀ زن، مقرون‌به‌صرفه بودن، کمک به علم و معرفت او، شادی‌بخش و نشاط‌آور بودن و همچنین تفریحی که تا حد امکان احتیاجی به خروج از منزل نداشته باشد.

راهکارهای استفادۀ بهینه از اوقات فراغت

از جمله کارهای مفید برای اوقات فراغت می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

- بازی کردن به همراه اعضای خانواده؛

- انجام کارهای خانه با همکاری اعضای خانواده؛

- مطالعۀ کتاب‌ و مجلات آموزنده؛ - استفاده از برنامه‌های آموزشی و مهارتی مانند آموزش کارهای هنری مثل خیاطی، گلدوزی و یادگیری زبان خارجی؛

- شرکت در برنامه‌های مذهبی و یاریگری اجتماعی؛

- شرکت در برنامه‌های ورزشی مانند کوه‌نوردی و شنا؛

- صله‌رحم و پذیرایی از مهمان؛

- و انجام تفریحاتی مانند رفتن به تئاتر و سینما و گردش دسته‌جمعی.

بهینه‌سازی اوقات فراغت بانوان

سیاست‌های راهبردی شامل ارتقاء سطح آگاهی، مهارت‌های فردی و اجتماعی و مشارکت در کارهای عام‌المنفعه درخصوص بهره‌‏ورى بهینه از اوقات فراغت زنان خانه‌دار به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است. این امور باید توسط رسانه‌های گوناگون و آموزش‌های غیرحضوری انجام شود. برخی اهداف این سیاست‌ها شامل جهت‌دهی به برنامه‌ها در راستای حفظ سلامت جسمی و روحی، تقویت تمایلات اخلاقی و دینی و هویت ملی و دینی زنان و همچنین تجهیز امکانات فرهنگی و ورزشی است.

اهمیت اوقات فراغت در آموزه‌های دینی

در اسلام زمانی برای فراغت و تفریح در نظر گرفته شده که نشان از اهمیت این موضوع دارد. از نشانه‌های عقل آن است که فرد اوقات روزانۀ خود را به چهار بخش تقسیم کند؛ بخشی را به راز و نیاز با خدا، زمانی را به حسابرسی کارهای خود، اوقاتی را به فراگیری امور دینی و بخشی را به ‌تفریح حلال و بهره‌مندی از زیبایی‌های دنیا بپردازد. امام صادق به ‌بطالت گذراندن وقت را سبب زیان به ‌فرد و نزدیکان او می‌داند.

منابع

• ابهری، مجید، «35 درصد زنان خانه‌دار برنامه‌اي براي پر کردن اوقات فراغت خود ندارند»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 13 آبان 1385ش.
• «اوقات فراغت زنان خانه‌دار»، وب‌سایت پرسمان، تاریخ درج مطلب: 7 اردیبهشت 1392ش.
• اعزازی، شهلا، «رايج‌ترين روش گذران اوقات فراغت زنان خانه‌دار»، وب‌سایت جوان آنلاین، تاریخ درج مطلب: 28 آبان 1396ش.
• افروز، غلامعلی، مباحثی در روان‌شناختی و تربیت کودکان و نوجوانان، تهران، انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران، 1384ش.
• «پیامدهای غفلت از اوقات فراغت زنان»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 30 فروردین 1396ش.
• سلیمی، سارا، «پر کردن اوقات فراغت با ۱۰ توصیه جذاب و سرگرم‌کننده»، وب‌سایت چطور، تاریخ درج مطلب: آذر 1397ش.
• سنایی، نقی، «هندسة مفهومي اوقات فراغت با رويكرد جامعه‌شناختي، روان‌شناختي، اخلاقي»، معرفت اخلاقی، سال چهارم، شمارۀ اول، بهار و تابستان 1392ش.
• «سیاست‌های بهبود وضع گذران اوقات فراغت زنان و دختران»، وب‌سایت، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ درج مطلب: 20 اسفند 1381ش.
• «شیوه‌های خوب و جالب برای پر کردن اوقات فراغت»، وب‌سایت دانش‌چی، تاریخ بازدید: 12 اردیبهشت 1402ش.
• عقیلی، جمیله و انبارلوئی، فاطمه، «مسائل فراغتی زنان خانه‌دار»، وب‌سایت مجلۀ ویستا، تاریخ بازدید: 21 اسفند 1401ش.
• قاسمی، علیرضا، «زندگی زیر آفتاب بیهودگی؛ نگاهی به نحوه گذران اوقات فراغت جوانان»، مجلۀ پرسمان، شمارۀ 36، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، شهریور 1384ش.
• کیانی سلمی، صدیقه و دیگران «بررسی تأثیر شبکه‌هاي اجتماعی بر نحوة گذران اوقات فراغت زنان خانه‌دار شهر قم»، پژوهش‌نامۀ زنان، سال 12، شمارۀ 4، زمستان 1400ش.
• مجلسی، محمدباقر‏، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار احیاء التراث، 1403ق.
• مفضل بن عمر، توحید المفضل، به‌تحقیق کاظم مظفر، قم، مکتبة الداوري، بی‌تا.
• مقصودی و همکاران، «بررسی نحوه گذران اوقات فراغت و روند تغییرات آن در ایران»، مجموعه مقالات کنگره ملی اوقات فراغت و سبک زندگی جوانان، 1392ش.
• واصفیان، فرزانه و دیگران، «بررسی نحوۀ گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه آزاد اردستان»، فصلنامۀ مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، شمارۀ 13، 1393ش.