بافت‌دهی

الیاف بافت‌دهی شده

بافت‌دهی، مجعد کردن الیاف مصنوعی به‌جهت بهبود کیفیت منسوجات تهیه شده از آنها.

الیاف مصنوعی و منسوجات تهیه شده از آن، دارای ویژگی‌های مثبتی هستند که باعث تمایل بیشتر صنایع نساجی برای استفاده از این الیاف شده است. با وجود این ویژگی‌های مثبت، این منسوجات داری مشکلاتی بودند. برای رفع این مشکلات، کارشناسان صنعت نساجی ایدۀ بافت‌دهی الیاف مصنوعی را مطرح کردند. در این روش، طی فرایندهایی برخی از ویژگی‌های الیاف طبیعی را در الیاف مصنوعی ایجاد می‌شود.

مفهوم‌شناسی

بافت‌دهی مجموعه عملیاتی است که بر روی الیاف مصنوعی صورت می‌گیرد و هدف از آن ایجاد برخی از ویژگی‌های الیاف طبیعی در الیاف مصنوعی است.

تاریخچه

تولید انبوه الیاف مصنوعی به سال 1940م برمی‌گردد؛ این امر شاهدی بر جوان بودن بافت‌دهی به‌عنوان یکی از اعضای جوان صنعت نساجی است. قبل از دستیابی به ایده بافت‌دهی، کارشناسان صنعت نساجی برای رفع عیوب منسوجات تهیه شده از الیاف مصنوعی، الیاف استاپل را تولید کردند که این الیاف مخلوطی از الیاف طبیعی و مصنوعی بود. عدم کسب موفقیت در این شیوه سبب شد تا کارشناسان صنایع نساجی ایدۀ بافت‌دهی الیاف مصنوعی را دنبال کنند که نتیجه آن رشد فراوان بافت‌دهی در دهه 60 و 70 میلادی و استفاده از الیاف مصنوعی در سطح وسیع در صنایع نساجی بود.

اهمیت بافت‌دهی

نخ استخراج شده

منسوجات تولید شده از الیاف مصنوعی دارای ویژگی‌های مثبتی هستند که این ویژگی‌ها، باعث رغبت بیشتر صنایع نساجی به استفادۀ از این الیاف شده است. از ویژگی‌های الیاف مصنوعی، تنوع بیشتر آن نسبت به الیاف طبیعی، مقاومت بیشتر نسبت به سایش و سهولت شست‌و‌شو و خشک شدن است.

با وجود ویژگی‌های مثبت این منسوجات، اشکالاتی مانند لغزنده بودن و چسبندگی آن به بدن، قدرت پایین آن به‌لحاظ عایق بودن و ناتوانی آن در انتقال رطوبت و عرق بدن باعث می‌شد که این منسوجات به‌عنوان پوشش مطبوع محسوب نشوند. خاستگاه این مشکلات صاف بودن سطح الیاف مصنوعی و مدور بودن سطح قاعده آنها بود.

الیاف طبیعی در طول خود دارای موج هستند و همین امر سبب حجیم بودن این الیاف شده است؛ لذا منسوجات تهیه شده از الیاف طبیعی، فاقد ایرادات منسوجات تهیه شده از الیاف مصنوعی هستند. بافت‌دهی باعث موج‌دار شدن الیاف مصنوعی و آماده شدن آنها برای مصارف نساجی می‌‌شود.

ویژگی الیاف تهیّه شده به روش بافت‌دهی‌

افزایش عایق‌بندی حرارتی، کاهش وزن مخصوص آن، کاهش درخشندگی نخ، نرم شدن لمس پارچه، قدرت انتقال رطوبت، افزایش و داشتن حالت فنری از ویژگی‌های الیاف تولید شده به روش بافت‌دهی‌ هستند.

روش‌های بافت‌دهی

دستگاه مناسب تاب مجازی

روش‌های مختلفی برای بافت‌دهی نخ وجود دارد، این‌که چه روشی استفاده شود به چگالی خطی نخ و ویژگی‌های محصول نهایی بستگی دارد:

روش تاب مجازی: در این روش ابتدا زنجیره ملکولی نخ POY به‌وسیلۀ کشش و حرارت شکسته می‌شود. سپس، به‌طور همزمان، عملیات تاب‌دادن و سردسازی انجام می‌شود و در نهایت، با باز کردن تاب نخ، نخ حالت فنری به خود می‌گیرد.

دستگاه مناسب جت هوای سرد

جت هوای سرد: در این روش، نخ‌های بافت‌دهی شده با طول حلقه‌های کوچک‌تر و به‌شدت فشرده تولید می‌شود. از جمله موارد استفاده این محصول در تهیه روکش صندلی است.

روش لبه: در این روش، با عبور نخ گرم‌شده از لبه تیز چاقویی شکل، بر روی نخ موج ایجاد می‌شود.

روش چرخ‌دنده: این روش، نخ گرم‌شده از بین دو چرخ دنده‌ای که با یکدیگر درگیر هستند عبور داده می‌شود.

دستگاه‌های بافت‌دهی

یک نمونه ماشین چله پیچی

از آنجایی که روش‌های متنوعی برای بافت‌دهی وجود دارد و فرآیند هر کدام با یکدیگر متفاوت هستند؛ لذا دستگاه‌هایی که برای این منظور استفاده می‌شوند نیز متنوع هستند که به برخی اشاره می‌شود: برای روشی که هوای داغ با سرعت زیاد بر الیاف عبور داده می‌شود، دستگاه جت هوای داغ استفاده می‌شود و برای روشی که با کشیده‌شدن الیاف بر روی لبه، صورت می‌پذیرد، از دستگاه اوالن بهره می‌برند و در روشی که موج‌دار شدن الیاف با عبور چرخ‌دنده از میان الیاف انجام می‌شود، دستگاه چله تار استیوتکس به کار برده می‌شود و برای روش جعبه تراکمی، دستگاه نووالان و بانلون مناسب است.

منابع

• «آشنایی با الیاف نایلون»، وب‌سایت شرکت رسن ریس، تاریخ بازدید: 12 اسفندماه 1401.
• «بافت‌دهی یا تکسچرازینگ چیست؟»، وب‌سایت مجله نساجی و فرش ماشینی کهن، تاریخ درج مطلب: 1 مرداد 1398.
• «تکسچرایزینگ»، وب‌سایت ایران یارن، تاریخ بازدید: 12 اسفندماه 1401.
• «تکسچرایزینگ یا بافت‌دهی»، وب‌سایت ایرانا، تاریخ بازدید: 12 اسفندماه 1401.
• راهبی، دوران، «تکسچرایزینگ چیست؟»، وب‌سایت دانشکده جوراب بافی کامپیوتری، تاریخ بازدید: 25 آبان 1401.
• «فرایند تکسچره کردن نخ»، وب‌سایت شرکت میرنخ اصفهان، تاریخ بازدید: 25 آبان 1401.
• «مروري بر تكسچرايزينگ»، وب‌سایت مجلۀ نساجی و فرش ماشینی کهن، تاریخ درج مطلب: 13اردیبهشت 1390.