حجاب در اندیشه سید روح‌الله موسوی خمینی
حجاب در اندیشه سید روح‌الله موسوی خمینی؛ دیدگاه امام خمینی درمورد پوشش زنان مسلمان.
سید روح‌الله موسوی خمینی اندیشمند و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، پوشش تمام بدن، غیر از صورت و کف دست‌ها تا مچ را برای زنان و دختران مسلمان از نظر شرعی و قانونی واجب و عاملی برای حفظ ارزش‌های انسانی، فعالیت آزادانۀ زنان در عرصۀ مسائل اجتماعی و سیاسی و ممانعت از نگاه ابزاری به آنها می‌داند.
مفهوم حجاب در نگاه سید روح‌الله خمینی
سید روح‌الله خمینی،[یادداشت ۱] حجاب را با مفهوم پوشش زنان مسلمان در مقابل مردان نامحرم، برای دختران و زنان مسلمان واجب می‌داند.[۱]
حدود واجب پوشش شرعی
امام خمینی عقیده دارد، برای زنان و دختران مسلمان واجب است در برابر مردان نامحرم، تمام بدن خود غیر از صورت و کف دست‌ها تا مچ را بپوشانند. به اعتقاد او، دیدگاه، رضایت یا عدم رضایت پدر، مادر و همسر در مورد حدود پوشش دختران و زنان اهمیتی ندارد و باید در این مورد مطابق با احکام دین رفتار شود.[۲]
کیفیت پوشش شرعی
این فقیه و اندیشمند معاصر عقیده دارد، در بحث حجاب و پوشش، مسئلۀ اصلی، استفاده از لباس‌هایی است که غیر از گردی صورت و کَفِّین،[یادداشت ۲] به طور کامل سر، گردن و حجم بدن را بپوشانند و رنگ و کیفیت لباس به‌گونه‌ای باشد که موجب جلب توجه دیگران و مخالف با حیا و عفت جامعه نباشد. از نظر وی، چادر بهترین پوشش برای زنان مسلمان است؛ ولی زنان می‌توانند برای رعایت حجاب از لباس‌های دیگری که پوشش کامل را برای آنها فراهم می‌سازد، استفاده کنند.[۳]
فلسفه حجاب از نظر سید روح‌الله خمینی
این سیاستمدار و فقیه ایرانی معتقد است، تمام احکام و قوانین دین اسلام مطابق با صلاح فرد و جامعه تنظیم شده‌اند. به باور وی، یکی از اهداف اصلی رعایت حجاب، حفظ ارزش‌های حقیقی انسانی و عدم پایمال شدن آنها از طریق وسوسه‌های شیطان است.[۴] امام خمینی عقیده دارد، حیا و عفّت از ویژگی‌های فطری همۀ انسان‌ها هستند.[۵]
حجاب، عامل حفظ کرامت زنان
به اعتقاد امام خمینی، دین اسلام حجاب را واجب کرد تا از کرامت و شخصیت زنان محافظت شود. به عقیدۀ وی، اسلام می‌خواهد زنان به دور از نگاه‌های ابزاری و جنسیتی، انسان‌هایی فعال و مؤثر در زندگی فردی و اجتماعی باشند و با رعایت پوشش شرعی، همچون شیئی زیبا مورد سوءاستفادۀ افراد هوس‌باز قرار نگیرند.[۶]
حجاب، عامل رشد و بالندگی زنان
این فقیه و سیاستمدار معاصر عقیده دارد، زنان مسلمان با رعایت پوشش شرعی می‌توانند آزادانه و در امنیت، به پرورش استعدادهای خود و تحصیل در مدارس و دانشگاه‌ها مشغول شوند.[۷]
حجاب، عامل حضور مؤثر زنان در جامعه
به عقیدۀ امام خمینی، اسلام دینی مترقّی است که برای کمالات حقیقی انسانی و مفید و مؤثر واقع شدن افراد در جامعه اهمیت زیادی قائل است. به اعتقاد او، زنان مسلمان با رعایت پوشش مناسب می‌توانند در جامعه فعالیت و به پیشرفت و استقلال کشور کمک کنند.[۸] این اندیشمند مسلمان معتقد است، رفتار و عملکرد زنان در صلاح و فساد جامعه نقش مهمی دارد.[۹]
رابطه حجاب و آزادی
به اعتقاد این اندیشمند مسلمان ایرانی، دین اسلام پایه‌گذار اصالت و آزادی زنان در تمام ابعاد فردی و اجتماعی است. هیچ‌کدام از قوانین اسلام با آزادی حقیقی انسان‌ها منافات ندارد. تمامی احکام اسلام ازجمله حجاب زنان، رعایت عفت و پاک‌دامنی و کنترل نگاه برای مردان و زنان، در جهت رشد و تعالی انسان‌ها است. امام خمینی عقیده دارد، آنچه به نام آزادی در کشورهای غربی جریان دارد، درحقیقت موجب می‌شود زنان مانند عروسک و بازیچه در اختیار مردان فاسد قرار گرفته و از مقام واقعی و شخصیت انسانی خود فاصله بگیرند. در اندیشۀ وی، حجاب اسلامی با آزادی در تضاد نیست و سبب می‌شود زنان علاوه بر تکامل معنوی، در محیطی سالم به فعالیتهای اجتماعی بپردازند.[۱۰]
آثار و پیامدهای بی‌حجابی در نگاه سید روح‌الله خمینی
بی‌حجابی، مانع پیشرفت جامعه
این اندیشمند مسلمان معتقد است، رواج بی‌حجابی یکی از عوامل مشغول شدن نیروی جوان به مسائل ظاهری و بی‌توجهی به پیشرفت و توسعۀ کشور است. بی‌حجابی موجب می‌شود تا زنان، به‌خاطر زیبایی‌های خود مورد توجه قرار بگیرند. به‌عقیدۀ وی، قبل از انقلاب اسلامی ایران، دستور کشفِ حجاب توسط رژیم شاهنشاهی پهلوی، یکی از بزرگ‌ترین خیانت‌ها در حقّ مردم بود که علاوه بر پایمال کردن اصالت و شخصیت انسانی زنان، موجب گسترش فساد در جامعه و از بین رفتن نیروی کار مفید جوانان شد. او معتقد است، یکی از اهداف استعمار و سلطنت پهلوی از ترویج بی‌حجابی، منحرف نمودن افکار مردم ایران از تاراج رفتن سرمایه‌های ملّی توسط آمریکا و انگلیس بود. امام خمینی عقیده دارد، حجاب اسلامی یکی از احکامی است که کمک می‌کند تا دختران و زنان، با آرامش روانی به تحصیل و پرورش استعدادهای خود بپردازند و در کنار حضور در متن جامعه، در محیط خانه فرزندانی سالم و توانا تربیت کنند.[۱۱]
دیدگاه سید روح‌الله خمینی درمورد قانونی شدن حجاب در کشور
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی در مصاحبه با خبرنگاران، دیدگاه خود درمورد حجاب را بیان کرد. در باور وی، زنان در جامعۀ اسلامی باید با پوشش شرعی حاضر شوند؛ زیرا رعایت حجاب در دین اسلام واجب است و یکی از فلسفه‌های آن، رشد و بالندگی فردی و اجتماعی در محیطی سالم است. در ماه‌های ابتدایی پس از پیروزی انقلاب، امام خمینی متذکّر شد که بانوان شاغل در ادارات و وزارتخانه‌های کشور اسلامی باید با رعایت حجاب حاضر شوند. در عین حال، وی عقیده داشت باید از تعرّض به زنان بی‌حجاب در کوچه و خیابان جلوگیری شود و برخورد با این امر وظیفۀ نیروهای رسمی دولتی و انتظامی است.[۱۲]
وظیفۀ دولت و مسئولین در مقابله با نشانه‌های آزادی غربی
در سال 1362 شمسی، مجلس شورای اسلامی قانونی تصویب کرد که بر مبنای آن، همۀ زنان اعم از مسلمان و غیرمسلمان، ایرانی یا خارجی در کشور ایران، در جامعه و انظار عمومی باید پوشش شرعی را رعایت کنند.[۱۳] خمینی در وصیت‌نامة خود از مسئولین خواست، از ایجاد نشانه‌ها و مَظاهر آزادی به سبک کشورهای غربی در کشور اسلامی جلوگیری کنند، تا مانع انحراف در جامعه و هدر رفتن استعدادهای جوانان شوند.[۱۴]
ممانعت سید روح‌الله خمینی از تفکیک جنسیتی در دانشگاه
این فقیه و اندیشمند معاصر معتقد است، در کشور اسلامی که رفتار، عملکرد و پوشش دانشجویان مطابق با احکام دین اسلام است، لازم نیست با ایجاد دیوار یا هر چیز دیگر، برای دانشجویان دختر و پسر فضایی مجزا ایجاد کرد.[۱۵]
یادداشت
- ↑ سید روح‌الله موسوی خمینی(1368-1281ش)، فقیه، اندیشمند، بنیان‌گذار و اولین رهبر جمهوری اسلامی ایران، مشهور به امام خمینی و از مراجع تقلید بزرگ شیعه است. خمینی از سال 1341 شمسی مبارزه علیه استعمارگران خارجی و سلطنت پهلوی را آغاز کرد. او پس از مدتی، توسط حکومت شاهنشاهی پهلوی بازداشت و از ایران تبعید شد. امام خمینی، پس از 15 سال دوری از وطن، در بهمن ماه 1357 شمسی، در میان استقبال گستردۀ مردم به ایران بازگشت و در 22 بهمن همان سال، مبارزۀ مردم ایران علیه سلطنت پهلوی به رهبری او به پیروزی رسید. امام خمینی در 13خرداد 1368 شمسی، در تهران از دنیا رفت و پیکرش در یکی از پرجمعیت‌ترین تشییع جنازه‌های تاریخ به خاک سپرده شد. از او کتاب‌های متعددی در حوزۀ عرفان، اخلاق و فقه به جا مانده است. («سید روح‌الله موسوی خمینی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.)
- ↑ «کَفِّین» به‌معنای کف دو دست به‌همراه انگشتان و بخش پایین مچ دست است. (ابن‌منظور، لسان‌العرب، 1414ق، ج9، ص301.)
پانویس
- ↑ «فرازهایی از فرمایشات امام خمینی (ره) به مناسبت روز عفاف و حجاب»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ موسوی خمینی، استفتائات امام خمینی (س)، 1392ش، ج8، ص539 و ج10، ص672؛ «احکام حجاب در فتاوای فقهی امام خمینی»، پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران.
- ↑ موسوی خمینی، استفتائات امام خمینی (س)، 1392ش، ج8، ص543-541.
- ↑ «گزیده‌ای از دیدگاه‌های امام خمینی درباره حجاب و عفاف»، پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران.
- ↑ «فرازهایی از فرمایشات امام خمینی (ره) به مناسبت روز عفاف و حجاب»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «فرازهایی از فرمایشات امام خمینی (ره) به مناسبت روز عفاف و حجاب»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «مقالۀ حجاب از دیدگاه امام خمینی»، وب‌سایت هدانا.
- ↑ «مقالۀ حجاب از دیدگاه امام خمینی»، وب‌سایت هدانا.
- ↑ موسوی خمینی، صحیفۀ امام، 1389ش، ج16، ص192.
- ↑ «فرازهایی از فرمایشات امام خمینی (ره) به مناسبت روز عفاف و حجاب»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ موسوی خمینی، صحیفۀ امام، 1389ش، ج6، ص357-358؛ موسوی خمینی، صحیفۀ امام، 1389ش، ج17، ص359-360.
- ↑ «سیر تصویب قانون حجاب و عفاف در ایران»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «سیر تصویب قانون حجاب و عفاف در ایران»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «فرازهایی از فرمایشات امام خمینی (ره) به مناسبت روز عفاف و حجاب»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «جزئیات «دستور شبانه و فوری» امام (ره) برای برچیدن «پرده‌کشی» میان دانشجویان دختر و پسر»، خبر آنلاین.
منابع
- ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان‌العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
- «احکام حجاب در فتاوای فقهی امام خمینی»، پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران، تاریخ درج مطلب: 28 تیر 1390ش.
- «جزئیات «دستور شبانه و فوری» امام (ره) برای برچیدن «پرده‌کشی» میان دانشجویان دختر و پسر»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: 14 اردیبهشت 1402ش.
- «سید روح‌الله موسوی خمینی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 28 اردیبهشت 1403ش.
- «سیر تصویب قانون حجاب و عفاف در ایران»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 3 تیر 1393ش.
- «فرازهایی از فرمایشات امام خمینی (ره) به مناسبت روز عفاف و حجاب»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 20 تیر 1393ش.
- «گزیده‌ای از دیدگاه‌های امام خمینی درباره حجاب و عفاف»، پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران، تاریخ درج مطلب: 21 تیر 1393ش.
- «مقالۀ حجاب از دیدگاه امام خمینی»، وب‌سایت هدانا، تاریخ بازدید: 16 اردیبهشت 1403ش.
- موسوی خمینی، سید روح‌الله، استفتائات امام خمينى (س)، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى (س)، 1392ش.
- موسوی خمینی، سید روح‌الله، صحیفۀ امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.