زن در سینمای هالیوود

زن در سینمای هالیوود؛ جایگاه زنان و بازنمایی نقش آنها در سینمای هالیوود.

حضور زنان در سینمای هالیوود از گذشته تا امروز با تحول و چالش‌هایی مواجه بوده است. در حدود یک قرن تا سال 2017م از برابری حقوق زنان و مردان در هالیوود خبری نبوده است و زنان همواره کمترین میزان حضور به‌عنوان بازیگر نقش اصلی یا در قالب عوامل پشت صحنه داشتند. پس از رسوایی جنسی “Me Too” کم‌کم زنان مورد توجه قرار گرفتند و فیلم‌هایی به کارگردانی زنان جایزه اسکار دریافت کرد و از زنان به‌عنوان قهرمان اصلی داستان استفاده شد؛ اما با این وجود هنوز هم تفاوت معناداری میان دستمزد زنان و مردان در هالیوود وجود دارد.

پیشینه حضور زنان در هالیوود

از سال 1915م تنها در 15 درصد از فیلم‌های هالیوود نقش اصلی بر عهدۀ زنان بوده است. با تحلیل فیلم‌های موجود در آرشیو مؤسسۀ فیلم آمریکا طی یک قرن (از 1910م تا 2010م) محققان دریافتند که حضور زنان در صنعت فیلم بسیار کم‌رنگ بوده است. آنها چنین استدلال کردند که انواع فیلم‌های اکشن و جنایی ساخته شده در این دوران، سبب کاهش بازنمایی زنان شده است؛ در حالی که این کاهش در همه گونه‌های فیلم، از جمله موزیکال، کمدی، فانتزی و عاشقانه رخ داده است. در سال 2013م نیز از میان هفت‌صد فیلم بررسی شده تنها 15 درصد زنان ایفاگر نقشی اصلی فیلم‌ها بوده‌اند و تا سال 2019م حضور زنان در نقش‌های پشت صحنه همچون کارگردانی هشت درصد، نویسندگی 16 درصد، تدوین 21 درصد، تهیه‌کنندگی 26 درصد و فیلم‌برداری 4 درصد بوده است. از میان پنجاه فیلم پرفروش سینما تنها یک فیلم به کارگردانی زن است که با همکاری یک مرد ساخته شده است. در سال 2017م با خبر افشاگری تعرض یک تهیه‌کننده به هشتاد زن هالیوودی، جنبشی در این راستا به راه افتاد و زنان بسیاری در آن شرکت کردند. پس از آن سوژۀ زنان هم در دستۀ موضوعات مهم فیلم‌های هالیوود، همچون سیاه‌پوست‌ها، هم‌جنس‌بازها و یهودیان قرار گرفت و فیلم‌سازان هالیوود موظف بودند به‌جهت دیده شدن فیلم‌ها، زنان را محور قرار دهند و اهداف فمینیستی را در فیلم‌های خود تحقق بخشند و در مقابل به حذف نقش مردان یا ارائۀ چهرۀ منفی از آنان بپردازند. کارگردانان زن کم‌تجربه نیز در این مدت این روند را دنبال کردند و زنان در بخش جوایز اُسکار بیشتر دیده شدند.

قالب نقش‌های زنان در سینمای هالیوود

زنان در سینمای هالیوود در قالب‌های گوناگون به ایفای نقش پرداخته‌اند:

• زن مستقل و آزاد همگام با مردان؛
• مجرم بودن زنان یا فریبکاری آنان؛
• پنهان کردن هویت زنانه؛
• زنی که عامل آشفتگی و خسارت است؛
• زن شیطان‌صفت و زیرسؤال بردن مقدسات دینی؛
• زنان مردنما؛
• زن قدرتمند و قاطع.

رویارویی زنان با مردان در فیلم‌های هالیوود

در فیلم‌های ساخته شده در دهه 1920م، زنان دوست و همراه مردان هستند و رقابتی میان آنان وجود ندارد. از دهۀ 1940م، تقابل زنان و مردان آغاز می‌شود و آنان رقیب موضوعی یکدیگر قرار می‌گیرند و فیلم‌ها سمت‌وسویی پیدا می‌کنند که در آن زنان موفق‌تر از مردان ظاهر شده و حتی در مواقعی رئیس همسر خود هستند. از دهۀ 1980م در بسیاری از فیلم‌ها زنان شخصیت‌های مردانه دارند و تقابل آنان با مردان در خصلت‌های مردانه است. در این فیلم‌ها از زنانی رونمایی می‌شود که به‌صورت شجاعانه می‌جنگند و پیروز می‌شوند یا ویژگی‌های مردانه دارند و خشن هستند یا در برخی مهارت‌ها از مردان پیشی گرفته‌اند و این‌گونه به تحقیر مردان می‌پردازند. زنانی که ازدواج نکردن را موفقیت می‌پندارند و شعارهای فیمینیستی سر می‌دهند. زنان از آن پس نقش‌هایی را ایفا کردند که خلاف فطرت آنان و معادل نقش‌های مردانه و خشونت‌آمیز بوده است؛ این تعویض نقش‌های جنسیتی سبب تقدس‌زدایی از زن در سینمای هالیوود شده است.

نسبت عشق و زن در فیلم‌های هالیوود

زن در سینمای هالیوود به‌عنوان تجلی عشق مطرح است و اغلب فیلم‌های ساخته شده نمود عشق جسمانی و زمینی نسبت به زن است و به‌ندرت عشق به کمالات زن مطرح است و آنچه مرسوم شده تعریف مثلث عشقی است که تعارض بین دو مرد بر سر یک زن یا دو زن بر سر یک مرد را با درون‌مایۀ خیانت به تصویر می‌کشد. در بیشتر فیلم‌های هالیوود عشق به زن در قالب تعهد و ازدواج رسمی و سنتی آن صورت نمی‌گیرد و تجاوز به زن از جذابیت‌های فیلم محسوب می‌شود.

جنبش من هم

نگاه کالایی به زن در سینمای هالیوود سبب گسترش فساد و تجاوز و رسوایی‌های جنسی مجموعه عوامل فیلم از جمله بازیگران و کارگردانان و تهیه‌کنندگان شده است؛ به‌گونه‌ای که سالانه بازیگران زن بسیاری به رسوایی‌های جنسی در سینمای هالیوود اعتراف می‌کنند و هالیوود را به دشت شکارچیان جنسی تشبیه کرده‌اند. در سال 2017م جنبش من هم (MeToo) در راستای رسوایی‌های جنسی هالیوود راه‌اندازی شد و شمار زیادی از زنان به این کمپین پیوستند و از آزارهای جنسی خود پرده برداشتند.

برهنگی زنان در سینمای هالیوود

در سینمای هالیوود زنان بیش از دو برابر نسبت به مردان در معرض نمایش جنسی قرار می‌گیرند و به‌طور کامل برهنه می‌شوند. برهنگی کامل دختران نوجوان نیز به میزان برهنگی زنان در سایر رده‌های سنی است.

تاریخ مصرف زنان در سینمای هالیوود

انتخاب بازیگران زن در هالیوود بر مبنای جذابیت‌های جنسی است و به‌ندرت نقش اصلی فیلم به زنان بالای 45 سال پیشنهاد می‌شود و این زنان همواره در قالب شخصیت‌های فرعی فیلم‌های سینمایی به ایفای نقش می‌پردازند.

دستمزد زنان در سینمای هالیوود

بررسی دستمزد بازیگران در هالیوود در طی 35 سال گذشته نشان داده که دستمزد مردان نسبت به زنان بیش از 50 درصد بیشتر است و طی 35 سال این تفاوت ثابت مانده است؛ حتی بالا رفتن سن زنان سبب اختلاف چهار برابری دستمزد با مردان نیز شده است.

تأثیر متقابل سبک زندگی غربی و نقش زن در سینمای هالیوود

گسترش خیانت، روابط نامشروع و بارداری‌های ناخواسته، عدم تمایل به ازدواج، تشکیل خانواده‌های تک‌والدی و فروپاشی نهاد خانواده و تغییر نقش‌های جنسیتی سبب شد برخی ادعا کنند که حقوق زن در جایگاه مادر و همسر پایمال می‌شود. این نوع تفکر در فیلم‌های هالیوودی هم اثر گذاشت و فیلم‌هایی ساخته شد که در آن زنان را تشویق می‌کرد تا خود را از تبعیض در برابر مردان نجات دهند و برای دستیابی به حقوق خود مسئولیت خود را در نظام خانواده نادیده بگیرند. ترویج و گسترش چنین فیلم‌هایی در هالیوود نیز متقابلاً سبب افول بیش از پیش خانواده و بی‌بندوباری‌های جنسی و اخلاقی شد.

علاقه به خانوادۀ پرجمعیت در میان زنان هالیوود

بسیاری از بازیگران مطرح هالیوود علی‌رغم ترویج سیاست تک‌فرزندی در فیلم‌های هالیوودی، طرفدار چندفرزندی هستند؛ این تعداد فرزند حاصل ازدواج رسمی یا غیررسمی این بازیگران بوده است و یا برخی از آنان را به فرزندخواندگی پذیرفته‌اند. این بازیگران از علاقۀ بسیار خود به فرزندآوری و داشتن خانوادۀ بزرگ یاد کرده‌اند و هر فرزند تازه متولد شده را امیدی می‌دانند که زندگی‌شان را پرمعنا ساخته است.

ذائقه‌سازی با استفاده از بازتعریف زیبایی زنان در سینمای هالیوود

ستاره‌سازی از زنانی با چهره و اندام خاص در فیلم‌های هالیوودی به‌صورت ناخودآگاه مخاطبان به‌ویژه جوانان را به تقلید از لباس و ظاهر آنان وامی‌دارد و این‌گونه چهره و اندام مطلوب خود را به همۀ جهان تحمیل می‌کند. سینمای هالیوود بدون در نظرگرفتن معیارهای اقوام مختلف در جهان، تعریفی از زشتی و زیبایی ارائه می‌دهد و ذائقه‌سازی توسط آن صورت می‌گیرد.

پدیدۀ باربیسم در سینمای هالیوود

عروسک‌های باربی که از سال 1960م در آمریکا رواج یافته‌اند، در فرم بدن زنان روسپی آلمانی طراحی شده‌اند. باربیسم و تلاش در تطبیق چهره و اندام زنان با این نوع عروسک در سینمای هالیوود پدیده‌ای است که زنان با قد بلند و اندامی لاغر را معشوقه فیلم‌های خود ساخته است. زنان مخاطب این فیلم‌ها خود را با ستاره‌های آن مقایسه می‌کنند و به اعمال جراحی زیبایی و رژیم‌های لاغری سنگین روی می‌آ‌ورند.

سیاسی شدن زنان در سینمای هالیوود

بسیاری از زنان بازیگر هالیوود در عرصۀ سیاست ورود کردند و در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا مداخله‌هایی کردند و برخی از آنان ادعا کردند که با رئیس‌جمهور آمریکا رابطۀ نامشروع داشته‌اند. برخی دیگر از زنان بازیگر هالیوود به مخالفت با دولت آمریکا مخالفت پرداخته و از حوزۀ سینما رانده شده‌اند.

تصویرسازی از زن مسلمان در سینمای هالیوود

اولین فیلمی که در آن زن مسلمان به تصویر کشیده شده به سال 1897م برمی‌گردد. مضمون فیلم روسپیگری زن مسلمان و تلاش برای جذب مردان است. در فیلم‌های بعدی سناریو تکرار می‌شود و زن مسلمان به‌عنوان رقصندۀ جنسی جذاب بازنمایی می‌شود یا در قالب تروریست ظاهر شده و کشتار کودکان و زنان را توجیه می‌کند و سبب وحشت سایرین می‌شود. زن مسلمان در سینمای هالیوود به‌عنوان فردی نادان، فقیر، بی‌سواد، سنتی، خانه‌دار، خانواده‌دار و قربانی معرفی می‌شود که کنترلی بر ویژگی‌های فیزیکی و جنسی خود ندارد. از دیگر موارد تصویرسازی از شخصیت زن مسلمان می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• در جنگ مورد تعرض قرار می‌گیرد.
• برای ارضای جنسی مردان ربوده می‌شود و در اردوگاه‌های نظامی مورد استثمار جنسی قرار می‌گیرد.
• زن مسلمان خیانت می‌کند و نسبت به همۀ مسلمانان ایجاد بی‌اعتمادی می‌کند.
• عاقبت عشق به زن مسلمان شکست است و او در قدردانی از عشق ناتوان است.
• زن مسلمان حتی در برابر ارائۀ تن در رسیدن به اهداف خود مُصر است.
• زن مسلمان توسط زنان غربی تحقیر می‌شود.
• زن مسلمان در برابر تجاوز مقاومتی ندارد و دستیابی به جسم او آسان است.
• زن مسلمان مورد اتهام‌های گوناگون به‌دلیل اعتقادات مذهبی قرار می‌گیرد؛
• زن مسلمان به اغواگری مردان می‌پردازد.

منابع

• «بررسی شخصیت‌های زن در سینمای 2020»، گیم نیوز، تاریخ بازدید: 15 مهر 1402ش.
• «برنامۀ 360 درجه؛ زنان هالیوود»، وب‌سایت افق تی‌وی، تاریخ درج مطلب: 27 مرداد 1402ش.
• پرند، ایما، «نمایش برهنگی در هالیوود به بازیگران 13 ساله رسیده است»، قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: 17 تیر 1396ش.
• «تأثیر سینمای هالیوود بر ترویج سبک زندگی غربی در جامعه»، شبکۀ اطلاع‌رسانی دانا، تاریخ درج مطلب: 24 بهمن 1396ش.
• «تاریخچۀ رسوایی جنسی در سینمای هالیوود»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 5 تیر 1397ش.
• «جنبش Me Too در غرب و ایران از ابتدا تا امروز/ فریاد و دیگر هیچ؟»، همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 23 فروردین 1401ش.
• سلیمانی ساسانی، «سیاست پسااستعماری و زنان مسلمان در سینمای هالیوود؛ تحلیل روایت فیلم «در سرزمین خون و عسل»»، فصلنامۀ علمی مطالعات زن و خانواده پژوهشکدۀ زنان، دورۀ 9، شمارۀ 4، زمستان 1400ش.
• شاه‌حسینی، مجید، «زن در سینمای غرب»، وب‌سایت مجلۀ ویستا، تاریخ بازدید: 14 مهر 1402ش.
• صادقی، محمد، «سینما در مقابل خانواده و فرزندآوری»، جوان آنلاین، تاریخ درج مطلب: 6 تیر 1402ش.
• صداقت، محمد، «بحران اخلاقی در سینمای هالیوود»، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 32، زمستان 1375ش.
• «فرزندآوری سلبریتی‌های آمریکایی؛ حرکت سلبریتی‌‎ها برخلاف روندهای جمعیتی/ علاقه به خانوادۀ پرجمعیت»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 19 تیر 1400ش.
• «هالیوود زنانه می‌شود؟»، روزنامۀ فرهیختگان، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1398ش.
• «هالیوود و تبلیغ سبک زندگی آمریکایی»، وب‌سایت شهید مرتضی آوینی، تاریخ بازدید: 19 مهر 1402ش.
• «یک میلیون دلار/ رونمایی از تفاوت دستمزد بازیگران مرد و زن در هالیوود»، همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 24 شهریور 1398ش.
• Morrals, Amanda, “Golden Age of Hollywood was not so golden for women”, news northwestern, Date of Upload: 1 April 2020.