لباس مدرسه

لباس مدرسه

لباس مدرسه؛ پوشش یکسان دانش‌آموزان در مدرسه.

لباس مدرسه، لباسی یک‌شکل و یک‌رنگ است و در مراکز آموزشی بسیاری از کشور‌های جهان پوشیده می‌شود. پوشیدن فرم مدرسه، در تمام دنیا موافقین و مخالفین خاص خود را دارد. بعضی تأثيرات آن را بر توانايى علمى و رفتاری دانش‌آموزان مثبت و برخی منفی ارزیابی می‌کنند.

تاریخچه

1) لباس مدرسه در جهان:

لباس فرم ابتدا در پایگاه‌های نظامی جهت افزایش نظم به وجود آمد و بعد‌ها فواید و نتایج مثبت آن مسئولین کشور‌ها را بر آن داشت تا این طرح را در مدارس پیاده کنند. اولین لباس یک‌دست دنیا مربوط به مدرسه‌ای در انگلستان است که در سال 1222م اسقف اعظم «کانتربری» دستور داد تا دانش‌آموزان لباس‌های یکسان بپوشند.

2) لباس مدرسه در ایران:

آغاز پوشش یکسان در مدارس ایران، به دوره رضا شاه برمی‌گردد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر سبک زندگی مردم، شکل لباس مدارس نیز تغییر کرد. در اواسط دهة۷۰ و اوایل دهۀ 80، دانش‌آموزان از فرم‌های یکسان استفاده می‌کردند تا این‌که در دهۀ ۸۰ اختیاری اعلام شد. در سال 1396، کارگروه ساماندهی مد و لباس با ارائه بخشنامه کلی به این نوع پوشش سروسامانی داد. این بخشنامه براساس نظام واحدی تدوین نشد و دست مدارس را در برخی موارد مطابق با استاندارد‌های تعیین شده بازگذاشت.

مزایا و معایب پوشش یکسان در مدارس

برخی از طرفداران پوشش همسان در مدارس آن را مفید می‌دانند. مزایای لباس همسان عبارت‌اند از:

1. افزایش جدیّت دانش‌آموز در تحصیل؛
2. برقراری نظم و انضباط؛
3. برابری فقیر و غنی؛
4. افزایش تمرکز و رقابت در یادگیری؛
5. افزایش اعتماد به نفس؛
6. افزایش حس همکاری؛
7. افزایش امنیت؛
8. تأثیر مثبت بر عزت نفس؛
9. کاهش چشم و هم‌چشمی و مدگرایی؛
10. کاهش میزان خشونت و تنش و حواس‌پرتی در مدرسه.

در کنار این مزیت‌ها بعضی همه این دلایل را مردود دانسته و تأثیر لباس یکسان را اندک و حتی بر اساس برخی تحقیقات آن را آسیب‌زا می‌دانند. برخی از معایب آن عبارت‌اند از:

1. جلوگیری از آزادی فردی؛
2. بروز بعضی از مشکلات انضباطی؛
3. افزایش هزینه‌های یک خانواده؛
4. کیفیت پایین لباس‌ها و به وجودآمدن بازار سیاه.

اثرات پوشش یکسان بر سلامت دانش‌آموزان

نوع پوشش در مدارس به‌تنهایی دانش‌آموز را فعال و پرکار نمی‌کند؛ اما میزان علاقه‌مندی او را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان داده برخی از معضلات و اختلالات حرکتی، ریشه در انتخاب و نوع پوشش لباس نامناسب دارد. برای حل این مشکل طراحان در حال حرکت به سمت طراحی بر اساس اصول علمی هستند.

آثار رنگ لباس مدرسه بر رفتار دانش‌آموزان

رنگ‌ها در برخی از عملکرد‌های حیاتی بدن نظیر نبض یا تنفس تغییرات آشکاری ایجاد می‌کنند. این تغییرات شامل افزایش قدرت ادراک، تقویت شخصیت و اعتماد به نفس، احساس رضایت از تحصیل و بروز خلاقيت در يادگيري مي‌شود. انتخاب رنگ نامناسب یا منجر به اختلالات رفتاری و بیش‌فعالی شده یا با کاهش محسوس تمرکز به گوشه‌گیری منجر خواهد شد. تفاوت در ظرافت و ویژگی‌های روحی- روانی دانش‌آموزان باعث شده تا رنگ‌های انتخابی پوشاک هم متفاوت باشد.

قوانین پوشش یکسان در مدارس

در آیین‌نامه اجرایی مدارس به برخی معیارهای آن اشاره شده که اجبار و الزام از آن برداشت نمی‌شود.

ویژگی‌های لباس مناسب مدرسه

پوشش مناسب يك معيار ارزشي و يك ابزار راهبردي در تربيت ديني و اجتماعي است. برخی از ویژگی‌های آن عبارت‌اند از:

1. توجه به مواد، کیفیت، جنس، رنگ، ایمنی و بهداشت پارچه؛
2. توجه به تفاوت‌هاي سني و جنسی؛
3. قابلیت استفاده در فصول مختلف سال؛
4. استفاده از الگو و مدل‌ زیبای ایرانی و اسلامی.

منابع

• «آيين نامه اجرايي مدارس مصوب شوراي عالي»، وب‌سایت قانون، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• «تاریخچه فرم مدارس»، وب‌سایت تیوا، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• «تفاوت رنگ لباس فرم مدرسه در دختران و پسران»، وب‌سایت تیوا، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• «خوبی و بدی پوشیدن لباس فرم مدرسه برای دانش‌آموزان»، وب‌سایت تبناک باتو، تاریخ درج مطلب: 26 شهریور ۱۴۰۱ش.
• «رعايت اصول و اثر رنگ‌ها در محيط مدرسه»، وب‌سایت تیوا، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• «طراحی لباس فرم مدارس مبتنی بر استانداردهای علمی و فرهنگی همچنان مغفول مانده است»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 14 تیر1399ش.
• فرجام‌نیا، جاوید، «7 نکته درباره یونیفرم مدرسه؛ موافقان و مخالفان چه می‌گویند»، وب‌سایت چطور، تاریخ درج مطلب: اسفند 1400ش.
• «قانون متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران در داخله مملکت»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• کریم‌پور، فاطمه و همکاران، «طراحي و دوخت روپوش مدارس دخترانه ابتدايي با استفاده از فرم و رنگ گليم و قالي عشاير قشقايي استان فارس»، مجله نساجی امروز، شماره 153، مرداد 1394ش.
• «لباس فرم مدرسه»، وب‌سایت رایاد، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• «لباس مدرسه ابتدائي- راهنمايي- دبيرستان (دخترانه و پسرانه)»، وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، تاریخ درج مطلب: 19 آذر 1391ش.
• «لباس‌های مدارس ایران علمی‌تر طراحی می‌شود»، خبرگزاری ایکنا، تاریخ درج مطلب: خرداد ۱۳۹۹ش.
• «مزایا و معایب لباس فرم مدارس»، وب‌سایت تیوا، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• مصطفی پور، کمال، «لباس فرم مدارس از منظر حقوقی»، سایت صدای معلم، تاریخ درج مطلب: 26 شهریور 1398ش.
• مهداد، لیلا، «لباس‌های اختیاری که اجباری شد»، وب‌سایت شهروندآنلاین، تاریخ درج مطلب: 29 شهریور 1398ش.
• نصیری، حمزه‌علی، «وقتی لباس فرم مدرسه هم مسئله می‌شود»، وب‌سایت صدای معلم، تاریخ درج مطلب: 19 مهر1396ش.